Mavzu: Malumotlar bazalarida n foydalangan holda mobil ilovalarni ishlab chiqish MUNDARIJA I.KIRISH .........................................................................................................2. II.Asosoiy qism 1.Mobil ilova haqida……………………………………….………….……..4. 2.Mobil ilovalarni ishlab chiqishda foydalaniladigan dasturlar……………...7. 3. Veb ilovalar va ulardan foydalanish tamoyillari……………………………10. III.XULOSA …………….................................……………………………….14. IV.FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI……..................…….16.

KIRISH Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari rivojlanishining zamonaviy jahon darajasi shundayki, respublikada jahon axborot makonining infratuzilmalari va milliy axborot-hisoblash tarmog’i integratsiyasiga mos keluvchi milliy tizimni yaratish milliy iqtisodiyot, boshqarish, fan va ta’lim samaradorligining muhim omili bo’lmoqda. Bu muammolar ancha murakkab va ayni paytda respublikamiz uchun dolzarbdir. Hozirda olib borilayotgan iqtisodiy, tuzilmaviy va boshqa o’zgarishlarni amalga oshirish natijalari respublikada axborotlashtirish bilan bog’liq muammolarning qanday va qaysi muddatlarda hal etishga ham bog’liqdir. O’quv fanlari bo’yicha elektron o’quv vositalarining yaratilishi mazkur fanlarni o’qitishda zamonaviy axborotkommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish imkoniyatini yanada kengaytiradi. Bu o’z navbatida, talabalarning mazkur fanlar bo’yicha bilimlarini chuqur o’zlashtirishlarining asosiy omili bo’lib, ta’lim-tarbiya sifati va samaradorligini oshiradi. Ayni shunday sa’y-harakatlar amalga oshirilishi ta’lim jarayoniga zamonaviy pedagogik va axborot texnologiyalarini keng tadbiq etishni yanada jadallashtirish, professor-o’qituvchilarni ilg’or pedagogik bilimlar va texnologiyalar bilan qurollantirish, ularning mahoratini oshirish, xorijiy oliy ta’lim muassasalari tajribasini chuqur o’rganish hamda ulardagi samarali usul va vositalarni milliy ta’lim tizimimizga joriy etish imkonini yaratadi. Multimedia - gurkirab rivojlanayotgan zamonaviy axborotlar texnologiyasidir. Uning ajralib turuvchi belgilariga quyidagilar kiradi: axborotning xilma-xil turlari: an’anaviy (matn, jadvallar, bezaklar va boshqalar), original (nutq, musiqa, videofilmlardan parchalar, telekadrlar, animasiya va boshqalar), turlarini bir dasturiy maxsulotda integrasiyalaydi. Bunday integrasiya axborotni ro’yxatdan o’tkazish va aks ettirishning turli qurilmalari, muayyan vaqtdagi ish, o’z tabiatiga ko’ra statik bo’lgan matn va grafikadan farqli ravishda, audio va videosignallar faqat vaqtning ma’lum oralig’ida ko’rib chiqiladi. Video va audio axborotlarni kompyuterda qayta ishlash va aks ettirish uchun markaziy prosessor tez xarakatchanligi, ma’lumotlarni uzatish shinasining o’tkazish qobiliyati operativ va video- xotira, katta sigimli tashqi xotira, xajm va kompyuter kirish-chiqish kanallari bo’yicha almashuvi tezligini taxminan ikki barovar oshirilishi talab etiladi, “inson-kompyuter” interaktiv muloqotining yangi darajasi, bunda muloqot jarayonida foydalanuvchi ancha keng va xar tomonlama axborotlarni oladiki, mazkur xolat ta’lim, ishlash yoki dam olish sharoitlarini yaxshilashga imkon beradi. multimedia vositalari asosida o’quvchilarga ta’lim berish va kadrlarni qayta tayorlashni yo’lga qo’yish xozirgi kunning dolzarb masalasidir. Multimedia tushunchasi 90-yillar boshida xayotimizga kirib keldi. Uning o’zi nima degan savol tug’ladi? Ko’pgina mutaxasislar bu atamani turlicha tahlil qilishmoqda. Bizning fikrimizcha, mul’timedia bu informatikaning dasturiy va texnikaviy vositalari asosida audio, video matn, grafika va animasiya effektlari asosida o’quv materiallarini o’quvchilarga yetkazib berishning mujassamlangan holdagi ko’rinishidir. Rivojlangan mamlakatlarda o’qitishning usuli hozirgi kunda ta’lim sohasi yo’nalishlari bo’yicha tadbiq qilinmoqda. Hatto har bir oila multimedia vositalarisiz xordiq chiqarmaydigan bo’lib qoldi. Multimedia vositalarining 81- yildagi yalpi oboroti 4 miliard AQSh dollarini tashkil qilgan bo’lsa 94-yil esa 16 milliard AQSh dollarini tashkil qildi. Hozirgi kunda esa sotilayotgan har bir kompyuterni mul’timedia vositalarisiz tasavvur qilib bolmaydi. Kompyuterlarning 70-yillarda ta’lim sohasida keng qo’llash yo’lida urinishlar zoye ketganligi avvalambor ular unumdorligining nihoyatda pastligi bilan bog’liq edi. Amaliyot shuni kursatmoqdaki, multimedia vositalari asosida o’quvchilarni o’qitish ikki barobar unumli va vaqtdan yutish mumkun. Multimedia vositalari asosida bilim olishda 30% gacha vaqtni tejash mumkin bo’lib, olingan bilimlar esa xotirada uzoq muddat saqlanib qoladi. Agar o’quvchilar berilayetgan materiallarni kurish asosida qabul qilsa, axborotni xotirada saqlash 25- 30%oshadi. Bunga qushimcha sifatida o`quv materiallari audio, video va grafika ko’rinishda mujassamlashgan xolda berilsa, materiallarni xotirada saqlab qolish 75% ortadi. Multimedia vositalari asosida o’quvchilarni o’qitish quyidagi afzalliklarga

ega: 1) berilayotgan materiallarni chuqurroq va mukammalroq o`zlashtirish imkoniyati bor; 2) ta’lim olishning yangi sohalari bilan yaqindan aloqa qilish ishtiyoqi yanada ortadi: 3) ta’lim olish vaqtining qisqarish natijasida, vaqtni tejash imkoniyatiga erishish; 4) olingan bilimlar kishi xotirasida uzoq saqlanib, kerak bulganda amaliyotda qo`llash imkoniyatiga erishiladi. Informatika va axborot texnologiyalari fundamental fan sifatida kompyuter axborot tizimlari negizida istalgan ob’ektlar bilan boshqaruv jarayonlarini axborot jihatidan ta’minlashni barpo etish metodologiyasini ishlab chiqish bilan shug’ullanadi. Shunday fikr ham mavjudki, fanning asosiy vazifalaridan biri — axborot tizimlari nima, ular qanday o’rinni egallaydi, qanday tuzilmaga ega bo’lishi lozim, qanday ishlaydi, uning uchun qanday qonuniyatlar xos ekanligini aniqlashdir. Yevropada informatika sohasida quyidagi asosiy ilmiy yo’nalishlarni ajratib ko’rsatish mumkin: tarmoq tuzilmasini ishlab chiqish, kompyuterli integratsiyalashgan jarayonni ishlab chiqarish, iqtisodiy va tibbiy informatika, ijtimoiy sug’urta va atrof-muhit informatikasi, professional axborot tizimlari. Multimedia tizimining paydo bo’lishi ta’lim, fan, san’at, kompyuter treninglari, reklama, texnika, tibbiyot, matematika, biznes, ilmiy tadqiqot kabi bir qancha kasbiy sohalarda revolyutsion o’zgarishlar yuzaga kelishiga olib keldi. 1.1.Mamlakatimizda axborot tеxnologiyalariga qaratilayotgan e`tibor Mobil ilova (inglizcha: Mobile app) — ma lum bir platforma (iOS, Android, ʼ Windows Phone va boshqalar) uchun ishlab chiqilgan smartfonlar, planshetlar va boshqa mobil qurilmalarda ishlashga mo ljallangan dastur. Ko pgina mobil ilovalar qurilmaning ʻ ʻ o zida oldindan o rnatiladi yoki ularni App Store, Google Play va boshqalar kabi onlayn ʻ ʻ dastur do konlaridan bepul yoki pullik bilan yuklab olish mumkin. Dastlab, mobil ilovalar ʻ elektron pochtani tezda tekshirish uchun ishlatilgan, ammo ularning yuqori talablari boshqa sohalarda ham kengayishiga olib keldi, masalan, mobil telefon va GPS o yinlari, ʻ suhbatlashish, video tomosha qilish va Internetdan foydalanish. Davlatimiz rahbari deyarli har bir chiqishida, aholi bilan muloqotida yoshlar masalasiga alohida e’tibor qaratadi. Ularni mamlakatimiz buguni va kelajagida tutgan muhim o‘rniga urg‘u beradi. Binobarin, yurtimizda navqiron avlod vakillarining zamonaviy bilimlarni egallashlari, “nou-xau”lar bilan hamnafas qadam tashlashlari uchun barcha sharoitlar yaratilmoqda. O‘ziga ishongan, intiluvchan, ilmga tashna o‘g‘il-qizlar uchun “sotsial lift”, meritokratiya tamoyillari hayotga samarali tatbiq etilyapti. Chunki taraqqiy etgan mamlakatlarda yalpi ichki mahsulotning 50 foizidan ortig‘i “bilimlar iqtisodiyoti” hisobidan, ya’ni, innovatsiyalar va yuqori malakali kadrlar tomonidan yaratilayotganidan ko‘pchilikning xabari bor. MySQL— ochiq manbali relyatsion ma lumotlar bazasini boshqarish tizimi. Uning ʼ nomi "My", Maykl Videniusning qizining ismi va "SQL", Strukturalangan so rovlar ʻ tilining qisqartmasidan iborat. Relyatsion ma'lumotlar bazasi ma'lumotlarni bir yoki bir nechta ma'lumotlar jadvallarida tartibga soladi, ularda ma'lumotlar bir-biri bilan bog'liq bo'lishi mumkin; bu munosabatlar ma'lumotlarni tuzilishga yordam beradi. SQL - dasturchilar relyatsion ma'lumotlar bazasidan ma'lumotlarni yaratish, o'zgartirish va chiqarish, shuningdek, ma'lumotlar bazasiga foydalanuvchi kirishini boshqarish uchun foydalanadigan til. Relyatsion ma'lumotlar bazalari va SQL-ga qo'shimcha ravishda, MySQL kabi RDBMS kompyuterning saqlash tizimida relyatsion ma'lumotlar bazasini amalga oshirish uchun operatsion tizim bilan ishlaydi, foydalanuvchilarni boshqaradi, tarmoqqa kirish imkonini beradi va ma'lumotlar bazasi yaxlitligini sinovdan o'tkazish va zaxira nusxalarini yaratishni osonlashtiradi. O‘tgan yil dekabr oyida bo‘lgan Yoshlar forumida Prezident tomonidan bu borada muhim takliflarni ilgari surgani ham bejiz emas. Oliy Majlis va xalqimizga yo‘llagan Murojaatnomada esa “biz islohotlarimiz ko‘lami va samarasini yanada oshirishda har tomonlama yetuk, zamonaviy bilim va hunarlarni puxta egallagan, azmu shijoatli, tashabbuskor yoshlarimizga tayanamiz” deya alohida ta’kidlab o‘tdi. Joriy yil — “Yoshlarni qo‘llab-quvvatlash va aholi salomatligini mustahkamlash

yili” deb e’lon qilindi. Bu o‘tgan yillarda jamiyatning intellektual va innovatsion salohiyatini yuksaltirish yo‘lida boshlangan progressiv islohotlarning mantiqiy davomidir, desak aslo mubolag‘a bo‘lmaydi. Mazkur dolzarb yo‘nalishdagi maqsadlarga erishishda axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini jadal rivojlantirish, soha bilan mashg‘ul yoshlar kontingentini ko‘paytirish, shubhasiz, muhim ahamiyat kasb etadi. Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi aynan shu mezonlar asosida o‘z faoliyatini davom ettirib, zarur bir qancha vazifalarni belgilab oldi. Ularning ijrosini ta’minlash esa qat’iy nazoratda. Bu yo‘lda vazirlik hamda uning tizim tashkilotlarida faoliyat yuritayotgan 28 mingdan ziyod xodimlar ahil jamoa bo‘lib o‘zaro jisplashgan. Ularning 25 foizini 30 yoshgacha bo‘lgan yigit-qiz tashkil etsa, 56 nafari chet el oliy o‘quv yurtlarida tamomlagan kadrlardir. MySQL-da foydalanuvchilarga SQL-dan foydalangan holda MySQL ma'lumotlar bazasi bilan to'g'ridan-to'g'ri o'zaro ishlash imkonini beruvchi mustaqil mijozlari mavjud, lekin ko'pincha MySQL relyatsion ma'lumotlar bazasi qobiliyatiga muhtoj bo'lgan ilovalarni amalga oshirish uchun boshqa dasturlar bilan ishlatiladi. MySQL Linux, Apache, MySQL, Perl/PHP/Python so'zlarining qisqartmasi bo'lgan LAMP veb-ilovalar stekining (va boshqalar) tarkibiy qismidir. MySQL ko'plab ma'lumotlar bazasiga asoslangan veb-ilovalar, jumladan Drupal, Joomla, phpBB va WordPress tomonidan qo'llaniladi. MySQL-dan Facebook, Flickr, MediaWiki, Twitter va YouTube kabi mashhur veb-saytlar ham foydalanadi. MySQLni manba kodidan qo'lda qurish va o'rnatish mumkin, lekin maxsus sozlashlar talab qilinmasa, u odatda ikkilik paketdan o'rnatiladi. Ko'pgina Linux distributivlarida paketlarni boshqarish tizimi MySQL-ni minimal kuch bilan yuklab olishi va o'rnatishi mumkin, Ammo xavfsizlik va optimallashtirish sozlamalarini sozlash uchun ko'pincha qo'shimcha konfiguratsiya talab qilinadi. LAMP dasturiy ta minot to plami, bu yerda Squid bilan ʼ ʻ birga ko rsatiladi. MySQL kuchliroq mulkiy ma'lumotlar bazalariga past darajadagi ʻ muqobil sifatida boshlangan bo'lsa-da, u asta-sekin katta hajmdagi ehtiyojlarni qo'llab- quvvatlash uchun rivojlandi. U hali ham ko'pincha kichik va o'rta miqyosdagi bitta serverli joylashtirishda, LAMPga asoslangan veb-ilovaning komponenti sifatida yoki mustaqil ma'lumotlar bazasi serveri sifatida ishlatiladi. MySQLning ko'p jozibadorligi phpMyAdmin kabi ochiq manbali vositalar ekotizimlari tomonidan faollashtirilgan nisbatan soddaligi va foydalanish qulayligidan kelib chiqadi . O'rta diapazonda MySQLni gigabayt xotiraga ega bo'lgan ko'p protsessorli server kabi kuchliroq uskunada o'rnatish orqali masshtablash mumkin. Bir million dasturchi — taraqqiyot nihollari Navqiron avlod va ma’sullar o‘rtasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri muloqot o‘rnatishga xizmat qiluvchi “Yoshlar murojaati” elektron platformasini yaratish ustida ishlar olib borilyapti. U o‘g‘il-qizlarning ilm olishlari, kasb-hunarli bo‘lishlarini, qisqacha aytganda, hayotda o‘z o‘rinlarini topishlari uchun yaqin ko‘makchi bo‘ladi. Mazkur yo‘nalishning mantiqiy davomi sifatida o‘sib kelayotgan avlodni AKT sohasiga yanada qiziqtirish, ularning bu boradagi bilim va ko‘nikmalarini oshirish maqsadida joriy yilda 100 dan ziyod shahar va tumanda Raqamli texnologiyalar o‘quv markazlari ochiladi. Shu bilan bir qatorda, Toshkent viloyatida Axborot texnologiyalari universiteti filiali hamda barcha hududlarda mazkur yo‘nalishda texnikumlar faoliyatini yo‘lga qo‘yiladi. Davlat rahbari tashabbusi bilan hayotga tatbiq etilib, Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi hamda Birlashgan Arab Amirliklarining “Dubai Future Foundation” fondi tomonidan Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi hamda Xalq ta’limi vazirliklari bilan hamkorlikda amalga oshirib kelinayotgan “Bir million dasturchi” loyihasini istiqbol sari tashlangan muhim strategik qadam, deyish mumkin.

2020 yilda loyiha doirasida 120 mingdan ziyod o‘quvchi ta’lim olib, ulardan 18 ming nafardan ortig‘i kurslarni muvaffaqiyatli tugatib, bitiruvchi sertifikatini qo‘lga kiritgan bo‘lsa, keyingi ikki yilda bu ko‘rsatkichni 300 ming yetkazish va ularni kompyuter texnologiyalari yo‘nalishida bepul o‘qitish, masofaviy ta’limni va darslarni onlayn o‘tkazish imkoniyatini beradigan “Onlayn, raqamli, xavfsiz ixtisoslashtirilgan maktab”, “Oliy ta’lim jarayonlarini boshqarish” axborot tizimlari yaratilib, ishga tushiriladi. Shu yildan boshlab xalqaro IT sertifikatlarini qo‘lga kiritgan yoshlarga xarajatlarining 50 foizigacha bo‘lgan qismini qoplab berish vazifalari belgilandi. Biroq, bitta serverda unumdorlik qanchalik kengayishi mumkinligi ("kengaytirish") bo'yicha cheklovlar mavjud, shuning uchun yaxshilangan ishlash va CENTRAL ASIAN RESEARCH JOURNAL FOR INTERDISCIPLINARY STUDIES 132 (CARJIS) ilmiy jurnali bilan hamkorlikda. “YANGI O’ZBEKISTONNING UMIDLI YOSHLARI” 1(4)- SON 2022-YIL 28-MAY ishonchlilikni ta'minlash uchun kattaroq miqyoslarda ko'p serverli MySQL ("kengaytirish") o'rnatilishi talab qilinadi. Oddiy yuqori darajadagi konfiguratsiya ma'lumotlarni yozish operatsiyalarini boshqaradigan va barcha o'qish operatsiyalarini bajaradigan bir nechta tobelarga takrorlanadigan kuchli asosiy ma'lumotlar bazasini o'z ichiga olishi mumkin. Asosiy server doimiy ravishda binlog hodisalarini ulangan tobelarga surib turadi, shuning uchun ishlamay qolganda to xtash ʻ vaqtini minimallashtirib, yangi master bo lishi mumkin. Ishlashning keyingi ʻ yaxshilanishiga memcached yordamida ma'lumotlar bazasi so'rovlari natijalarini xotirada keshlash yoki ma'lumotlar bazasini kichikroq bo'laklarga bo'lish orqali erishish mumkin. Flutter - bu Google tomonidan yaratilgan ochiq manbali UI dasturiy ta'minot ishlab chiqish tizimi. U Android, iOS, Linux, macOS, Windows, Google Fuchsia, va Internet uchun yagona kod bazasidan o zaro platforma ilovalarini ishlab chiqishda foydalaniladi. Birinchi ʻ marta 2015-yilda ishlab chiqilgan. Flutter 2017-yilning may oyida chiqarilgan. Flutterning asosiy komponentlari quyidagilardan iborat: ✓ Dart platformasi ✓ Flutter dvigateli (Skia Graphics Engine) ✓ Fond kutubxonasi ✓ Dizayn uchun maxsus vidjetlar ✓ Flutter rivojlantirish vositalari (DevTools) IT startaplarga qo‘mak berish va AKT sohasida faoliyat olib borayotgan tadbirkorlarni qo‘llab-quvvatlash ham e’tiborimizda. Jumladan, mahalliy oliy ta’lim muassasalari qoshida IT Inkubatsiya markazlari tashkil etilmoqda. Hozirgi kunda shu kabi markazlar G.V. Plexanov nomidagi Rossiya iqtisodiyot universitetining Toshkent shahridagi filialida, poytaxtimizdagi Turin politexnika universiteti, Inha universiteti, Amiti universiteti, shuningdek, Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti, Toshkent moliya instituti, Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti, Andijon mashinasozlik instituti, Andijon qishloq xo‘jaligi va agrotexnologiyalar instituti hamda boshqa OTMlarda faoliyat ko‘rsatmoqda. Yoshlarni qo‘llab-quvvatlash haqida gap ketganda, Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Xorazm va Namangan viloyatlarida IT-park filiallarini ochish rejalashtirilayotganini ta’kidlab o‘tish joiz. Zero, o‘tgan yilda mamlakatimizda ish boshlagan IT-parklar rezidentlari tomonidan jami 750 dan ortiq yangi ish o‘rinlari yaratildi, dasturiy mahsulotlar va xizmatlar hajmi 346,2 mlrd. so‘m, jumdadan, eksport hajmi 8,4 million dollarni tashkil etdi. Toshkent shahrida IT-park rezidentlari sonini ko‘paytirish va ularga yetarli imkoniyatlar yaratish doimiy diqqat markazimizda. Shu maqsadda xorijdan jalb qilingan ekspert bilan hamkorlikda umumiy maydoni 408 ming kv. m.ga teng hududda infratuzilma