Mavzu: Qishloq xo'jaligida foydalanilayot axborot tizimlari va ularning ahamiyati Reja: 1. Zamonaviy axborot texnologiyalari haqida tushuncha. Axborot texnologiyalari turlari. 2. Qishloq xo’jaligi deganda nimani tushunamiz? 3. Zamonaviy axborot texnologiyalarining qishloq xo’jaligidagi ahamiyati nimalardan iborat. 4. Xulosa

Informatika va axborot texnologiyalari fanining maqsadi – zamonaviy axborot texnologiyalarining asosi hisoblanadi. Informatika va axborot texnologiyalari fanining vazifasi: - informatika va axborot texnologiyalari haqida bir butun tasavvur hosil qilish; - informatika va axborot texnologiyalarining har bir inson hayotidagi va jamiyatning rivojidagi rolini ochib berish; - informatikaning texnik va dasturiy vositalarining mohiyati va imkoniyatlarining ochib berish; - axborot tizimlari va texnologiyalarini nima maqsadida va qanday qo’llash haqida tushuncha hosil qilishdan iborat. Fan boyicha talabalarning bilim, ko’nikma va malakasiga qoyiladigan talablar «Informatika va axborot texnologiyalari» oquv fanini ozlashtirish jarayonida amalga oshiriladigan masalalar doirasida bakalavr: - informatika, axborot texnologiyalari, shaxsiy kompyuterlar va uning zamonaviy qurilmalari, kompyuterning zamonaviy dasturiy taminoti, amaliy dasturlar paketi, operasion tizimlar, Windows operasion tizimi, Windows paketining dasturlari, zamonaviy axboro-kommunikasiya texnologiyalari, kompyuter torlari, Internet, elektron pochta, talimda zamonaviy axborot texnologiyalari, fanlarni o’tishda zamonaviy axborot texnologiyalarini bilishi kerak. - kompyuterning asosiy va qo’shimcha qurilmalari bilan ishlash; axborot texnologiyalarining dasturiy taminotini qo’llay olish; - amaliy dasturiy taminot dasturlari bilan ishlay olish, Windows operasion tizimida va Windows paketining dasturlarida ishlash konikmalariga ega bo’lishi kerak;

- zamonaviy axborot-kommunikasiya texnologiyalarini oz predmet sohasida qo’llay olish, kompyutur lokal torlari, Internet, elektron pochta bilan ishlash, tarmoq texnologiyasidan foydalana olish malakalariga ega bo’lish kerak. Informatika bu - axborotlarni kompyuter yordamida qayta ishlash, yig’ish, ifodalash va uzatish usullari bilan shug’ullanuvchi fandir. Informatika deganda har bir odam soz qandaydir axborot, ushbu axborot biror narsaga, hodisa yoki jarayonga tegishli ekanligi va boshqalar haqida borishligini tushunadi. XX asrning 60-yillarida Informatika fan sifatida Fransiyada qo’llanila boshladi. Informatika atamasi lotincha <informatic> so’zdan kelib chiqqan bolib, tushuntirish, xabar qilish, bayon etish ma’nosini anglatadi. Ingliz tilida bu atamaga Computer science (kompyuter texnikasi haqida fan) sinonimi mos keladi. Computer – hisoblash texnikasi degani. Kibernetika va infоrmatika sоhasida ilmiy-tadqiqоt ishlarini оlib bоrish va xalq xo’jaligiga jоriy etish maqsadida 1956 yilda akademik M.T.Orоzbоev tashabbusi bilan O’zbekistоn Fanlar Akademiyasi tarkibida V.I.Rоmanskiy nоmli Matematika instituti qоshida Hisoblash texnikasi bo’limi оchildi. Unga V.K.Qоbulоv raxbar etib tayinlandi va 1958 yilda Respublikamizda ilk bоr «Ural-1» rusumli EHM o’rnatildi yilda markaziy Оsiyo mintaqasida O’zbekistоn Respublikasi Fanlar Akademiyasi tarkibida hisoblash markazi bo’lgan Kibernetika instituti, 1978 yilda esa uning asosida Kibernetika ilmiy ishlab chiqarish birlashmasi tashkil etildi. Axborotlashtirish haqida (1993 yil may), EHM va malumotlar bazasi uchun dasturlarni huquqiy muhofazalash haqida (1994 yil may) qonunlari, O’zbekistоn Respublikasi Prezidentining 2002 yil 30 maydagi «Kоmpyuterlashtirishni yanada rivоjlantirish va axbоrоt- kоmmunikasiya texnоlоgiyalarini jоriy etish togrisida»gi farmоni, Vazirlar Mahkamasining 2001 yil 23 maydagi « yillarda kompyuter va axborot texnologiyalarini rivojlantirish, «Internet»ning xalqaro axborot tizimlariga

keng kirib borishini taminlash dasturini ishlab chiqishni tashkil etish chora- tadbirlari togrisida»gi 230-sonli qarori qabul qilingan. Informatika sohasining eng asosiy resursi bu – ахborotdir. Ахborot - оlamdagi butun borliq, undagi ro`y beradigan voqea, hodisa va jarayonlar haqidagi xabar va ma’lumotlardir. Yani voqea va hodisalarning sezgi organlarimizga tasiri. Ахborot inson nutqida, kitob va gazeta- jurnallardagi matnlarda, musavvir tasvirida va boshqalarda mavjuddir. Ахborotni almashish Fikr Моliyaviy kelishuv Ахborot tushunchasi. Sezish azolari, turli asboblar va hokazolar yordamida qayd etiladigan tashqi dunyo dalillari malumotlar deb ataladi. Malumotlar aniq vazifalarni hal etishda zarur va foydali deb topilsa axborotga aylanadi. Masalan, qog’ozga telefon raqamlarini ma’lum tartibda yozib, birovga ko’rsatsangiz, u buni ma’lumot sifatida qabul qiladi. Biroq ana shu har bir telefon raqami qarshisiga muayyan korxona yoki tashkilot nomi, uning faoliyat turi yozib qoyilsa, avvalgi ma’lumot axborotga aylanadi. Ахborotni almashish Fikr Моliyaviy kelishuv, Ахborot manbalari va iste’molchlarining har xilligi axborot shaklining turli ko`rinishda bo`lishiga olib keladi: Belgili -Belgili – turli ishoraviy belgilardan iborat axborotlar. -Matnli -Matnli – harf, raqam va belgilar to`plamidan iborat axborot -Grafik -Grafik – tasvirlardan iborat bo`lgan tasavvur korinishidagi. Shuningdek, og`zaki, yozma, bosma, jadval va boshqalar. Ахborot va uning turlari Belgili МаtnliGragik, Axborotdan foydalanish imkoniyati va samaradorligi uning reprezentativligi, mazmundorligi, yetarliligi, aktualligi, o’z vaqtidaligi, anikdigi, ishonarliligi, barqarorligi kabi asosiy iste’mol sifat ko’rsatkichlari bilan bog’liqdir: a)axborotning reprezentativligi obyekt xususiyatini adekvat ifoda etish maqsadlarida uni to’gri tanlash va shakllantirish bilan bog’liqdir. b)axborotning mazmundorligi semantik (mazmuniy) hajmini ifoda etadi.

v)axborotning yetarliligi (tolaligi) qaror qabul qilish uchun minimal, lekin yetarli tarkibga (ko’rsatkichlar jamlamasiga) ega ekanligini bildiradi. To’gri qaror qabul qilish uchun to’liq bolmagan, yani yetarli bo’lmagan, xuddi shuningdek, ortiqcha bo’lgan axborot ham foydalanuvchining qabul qilgan qarorlari samaradorligini kamaytiradi. g)axborotning aktualligi (dolzarbligi) axborotdan foydalanish vaqtida uning boshqarish uchun qimmatliligi sakdanib qolishi bilan belgilanadi va uning xususiyatlari ozgarishi dinamikasi hamda ushbu axborot paydo bolgan vaqtdan buyon otgan vaqt oraligiga bog’liq bo’ladi. d)axborotning o’z vaqtidaligi uning avvaldan belgilab qo’yilgan vazifani hal etish vaqti bilan kelishilgan vaqtdan kechikmasdan olinganligini bildiradi. e) axborotning aniqligi olinayotgan axborotning obyekt, jarayon, hodisa va hokazolarning real holatiga yaqinligi darajasi bilan belgilanadi. j) axborotning ishonarliligi axborotning real mavjud obyektlarni zarur aniqlik bilan ifoda etish xususiyati bilan belgilanadi. z) axborotning barqarorligi axborotning asos qilib olingan malumotlar anikdigini buzmasdan ozgarishlarga tasir qilishga qodirligini aks etiradi. Ахborot texnologiyasi va tizimlari Теxnologiya Теxnologiya – grekcha tildan tarjima qilinganda sa’nat, mahorat kabi ma’nolarni bildiradi. Axborot texnologiyasi - ob`ekt, jarayon yoki hodisalar holati haqidagi ma`lumotlarni bir korinishdan ikkinchi, sifat jihatdan mutloq yangi korinishga keltiruvchi ma`lumotlarni toplash, qayta ishlash uzatishning vosita va usullari majmuasidan foydalanish jarayonidir. Axborot texnologiyasi axborot tizimlari bilan mukammal boglangan bolib, ular uchun axborot texnologiyasi asosiy muhit hisoblanadi. Bir qaraganda axborot texnologiyasi va tizimi ta'rifi bir-biriga oxshash korinadi, lekin bunday emas. Axborot texnologiyasi kompyuterda saqlanayotgan ma'lumotlar ustidan tartiblashgan qoidalar asosida amal, harakat va bosqichlarni bajarish jarayonidir. Axborot