1VEB P LA TFORMASI MA ’ LUMOTLAR BAZASINI SHAKLLANTIRISH MUNDARIJA KIRISH ……………………. ………………………………………………… 2 I BOB. ONLINE TA’LIM PLATFORMASINING MAQSADI VA AFZALLIKLARI …………..……………………………………………..…. 4 1.1. Online ta’lim platformasi afzalliklari va kamchiliklari ..………..….……. 4 1.2 Online ta’lim platformasiga qo‘yiladigan minimal talablar va boshqa masofaviy ta’lim obyektlarini o‘rganish………………….……….....………...7 1.3 Online ta’lim platformasini shakllantirishning asosiy tamoyillari……. ….10 Birinchi bob bo‘yicha xulosa…………………………………….……..…......12 II BOB. VEBSAYT YARATISHDA QO‘LLANILADIGAN TEXNALOGIYALAR TALQINI …………………………………...………13 2.1 Zamonaviy veb ilova yaratish texnalogiyalari……………………..……...13 2.2 Python,Django, React js,Linux Ubuntu,Ma’lumotlar bazasi haqida asosiy tushunchalar……………………………………………..…………….….…... 23 2.3 Python dasturlash tilida yaratilgan mashhur veb ilovalar...……...………...29 Ikkinchi bob bo‘yicha xulosa…..…………….……………………………..….31 III BOB ONLINE TA’LIM VEB PLATFORMASI UCHUN VEB ILOVA ISHLAB CHIQISH …………………..………………………………..….… 30 3.1 Veb ilova backend qismini yaratish……...……………………...…….. …30 3.2 Veb ilova frontend qismini yaratish…………………………….…….….. 35 3.3 Veb ilovani ma’lumotlar bazasi………….…………….…………….……36 Uchinchi bob bo‘yicha xulosa…………….………………….……………… .39 YAKUNIY XULOSA ……….………………………………………………..40 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI …………….………...41

2 KIRISH Kurs ishi mavzusining dolzarbligi va zaruratlari. Jahon amaliyoti telekommunikatsiya texnologiyalarini zamonaviy ta’lim berish jarayonining barcha daraja va bosqichlariga kiritish lozimligini ko‘rsatmoqda. Ta’limga telekommunikatsiya uzatish tizimlari texnologiyalarini tadbiq qilish va foydalanishdan asosiy maqsad – ta’lim jarayonining barcha ishtirokchilari, ya’ni ta’lim oluvchi va beruvchilar uchun yangi imkoniyatlarni yaratib berishdan iborat. Telekommunikatsiya texnologiyalarini ta’lim jarayoniga keng ko’lamda joriy qilish imkonini beradi. Dunyoda ma’lumki, axborot-kommunikatsiya texnologiyalari salohiyati o‘zaro muomala qilish va axborot ayirboshlashning prinsipial jihatdan yangi shakllari va imkoniyatlarini ochadi. Davlat bosh qaruvida axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish va rivojlantirish jamiyatni axborot jihatidan keng ko‘lamli qayta o‘zgartirishning ajralmas qismi hisoblanadi. Bu davlat boshqaruvi samaradorligini jiddiy ravishda oshirish, davlatning umuman jamiyat bilan hamda uning ayrim institutlari va fuqarolar bilan o‘zaro munosabatlarini optimallashtirish imkonini beradi. Yurtimizda axborotlashtirish sohasidagi islohotlar izchil olib borilayotgani natijasida respublikamizning barcha tarmoqlari va davlat boshqaruvi organlari oldiga qo‘yilgan vazifalardan kelib chiqib, zamonaviy axborot- kommunikatsion texnologiyalari va telekommunikatsiya tizimlarini rivojlantirish va ularni hayotga keng joriy qilinishiga erishilmoqda. Jumladan, mamlakatimizda o‘tish davrini boshidan kechirayotgan bozor iqtisodiyotining ijtimoiy yo‘naltirilgan. AKTni iqtisodiyotning turli sohalarida keng joriy qilish orqali jamiyatimizning ichki mustahkamligi va ijtimoiy birligini tashkil etish, rivojlangan davlatlar hayoti standartlariga chiqish maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan bir qancha farmonlari va hukumat qarorlari qabul qilinib, ular amalda tadbiq qilinmoqda.

3 .ReactJS.org - https://reactjs.org/ I BOB. ONLINE TA‘LIM PLATFORMASINING MAQSADI VA AFZALLIKLARI 1.1 Online ta’lim platformasi afzalliklari va kamchiliklari Ta’lim jarayoni sharoitga ko‘ra masofaviy bo‘lsa, har kim bundan biror hikmatni,yaxshilikni izlashi kerak. Ta’limning har qanday turida ikki tomon ishtirok etadi: muallim va talaba. Maqsad – talabaning biror bir sohada yetuk mutaxassis bo‘lib yetishishi, albatta. Yuzma-yuz (oflayn) ta’limda yaxshi, bilimli, talabchan muallim talabalarning diqqat-e’tiborini o‘ziga qaratib, ba’zan tanbeh ham berib, saboq jarayonini mahorat bilan boshqarib turadi. Qiziquvchan va ilmga chanqoq talabalar auditoriyada bemalol o‘zlari tushunmay qolgan jumboqlarni, hatto shaxsiy savollarini istagan mahali muallimdan so‘rab olishlari mumkin. To‘g‘risi, masofaviy ta’limda ba’zan imkoniyatlar cheklangan va texnik muammolar bo‘lishi ham kuzatildi. Albatta, bular umumiy bir manzara. Holat. Aslini olganda, har qanday ta’lim yo‘sinida ham bilim olish birinchi navbatda talabaning o‘z “men”ini, o‘zligini anglashi bilan bog‘liq, deb o‘ylayman. Agar dars jarayoni yuzma-yuz bo‘lsa-yu, talabaning o‘zi loqayd, beparvo va nima uchun o‘quv yurtiga kelganini anglamasa, auditoriyaga genial olim, boringki, akademik kirib saboq bersa ham, ko‘pincha natija chiqmasligi mumkin. O‘zini anglagan, o‘zi tanlagan soha mashg‘ulotlarini zavqli bir holatga aylantira olgan talabalar masofaviy ta’lim jarayonida ham tirishib, izlanib, ba’zan muallimlarga qo‘ng‘iroq qilib o‘ziga kerakli ozuqani oladi.Endi onlayn ta’limning yutuqlarini sanab o‘tsak:Qulay texnologiyalardan foydalanish tufayli yuqori samaradorlikka erishish mumkin. Taqdimotlar, testlar, video chat, ekran almashish va darsni qayta-qayta ko‘rib chiqish imkoniyati taqdim etilishini nazarda tutmoqdaman.

4Har bir o‘quvchining bilim samaradorligini kuzatish osonroq. Chunki o‘quv dasturlari buning uchun qulay testlar va statistikani taklif qiladi. O‘quvchilar kundalik yo‘l xarajatini sarf qilmasdan uyda ta’lim berish va ta’lim olish imkoniyatini egallashi mumkin.Siz har qanday joyda mashg‘ulot o‘tkazishingiz mumkin. Yoki kamerani butunlay o‘chirib qo‘yib ham dars o‘taverasiz.Xulosa qilib aytishim mumkinki, masofaviy ta’lim an’anaviy ta’lim o‘rnini bosolmaydi, lekin karantin yoki tabiiy ofat vaqtida o‘quvchilarning bilim olishdan ortda qolmasliklari uchun yaxshi chora.Pandemiya sabab yaqin ikki yilda onlayn ta’lim tushunchasi kirib keldi. Aslida bu tajriba jahonda anchadan beri bor va o‘zini oqlamoqda. Rivojlangan ko‘plab mamlakatlarda o‘quv dasturining 60-70 foizini mustaqil izlanish tashkil etadi. Qolaversa, yirik internet platformalarida turli kasb va sohalarni chuqur o‘rgatadigan onlayn kurslar talaygina.Afsuski, o‘zimizga xos va o‘zimizga mos shart-sharoit va xususiyatlarimizni inobatga olmasak bo‘lmaydi. Birinchidan, onlayn kontent sifati maqtanarli darajada bo‘lmasligi mumkin. Ikkinchisi va asosiysi, talabalar unchalik mustaqil va mas’uliyatli emas. Aksariyatida onlayn ta’limga yengil munosabatni ko‘ramiz. “Semestr oxirida kirib, u yoq-bu yoq qilib, bahomni olib ketaman. Baribir, yiqitishmaydi”, deb hisoblaydiganlar darslarga mas’uliyat bilan qaraydiganlardan ko‘proq. Qishlog‘iga qaytib ketganlarning aksariyati “Zoom” orqali o‘tiladigan mashg‘ulotlarga deyarli qatnasholmaydi. Chiroq va internetni bahona qilishadi. Balki shu muammo barchasida rostdan ham bordir. Lekin aloqa yaxshi bo‘lmagach, talabalarning ham, domlalarning ham masofaviy ta’limdan hafsalasi pir bo‘lgan.Onlayn ta’limning yaxshi tomoni ob’yektiv va sub’yektiv sabablarga bog‘liq. Ya’ni ta’lim oluvchi hamda ta’lim beruvchining ishtiyoqi birinchi o‘rinda bo‘lsa, shart-sharoit ikkinchi o‘rinda ta’sir qiladi. 1. Effektivlik jihati. Onlayn ta’limda o‘qituvchida ko‘proq imkoniyat bo‘ladi. Ma’lumotlarni turli shakllarda taqdim qila oladi. Video, audio, pdf kabi. Bu esa talabaning qiziqishini oshirishi tabiiy.

52. Zamon va makon erkinligi. Onlayn darslarda o‘quvchi va o‘qituvchi zamon va makonni ancha erkin tanlashi mumkin. Bundan tashqari, birdaniga ko‘plab tinglovchilarni jalb qila olish imoniyati ham paydo bo‘ladi. Shuningdek, onlaynma’ruzalarni yozib olib saqlash mumkin. 3. O‘rganishga mosligi. Har qanday o‘quvchining o‘rganish uslubi turlicha. Onlayn ta’lim vizuallar uchun ham, audiolinguallar uchun ham, o‘qirmanlar uchun ham birday takliflarni bera oladi. Ya’ni o‘ziga qulay usulda o‘qish mumkin bo‘ladi. Guruh bo‘lib o‘qishni xushlamaydiganlarga ham onlayn ta’lim ayni muddao. Onlayn ta’limning muammoli tomonlari bizning sharoitda asosan resurslarga kira olishning cheklangani (internet, texnikaning yetishmasligi) hamda o‘quvchilarning ishtiyoqsizligiga borib taqaladi. Shunday bo‘lsada, boshqa “minus”larni ham sanash mumkin. 1. Salomatlikka zarar. Onlayn ta’lim xohlaymizmi-yo‘qmi, bizni ekran oldiga hamda stulga mixlab qo‘yadi. Bu ko‘z hamda umurtqaga zararli bo‘lishi mumkin, ayniqsa, uzoq muddatli mashg‘ulotlar. 2. Fokus yo‘qolishi. Onlayn ta’lim jarayonida o‘quvchining ijtimoiy tarmoqlarga, darsga taalluqli bo‘lmagan boshqa narsalarga chalg‘ich ehtimoli keskin ortadi. Diqqatni jamlashga qiynaladiganlar uchun bu katta muammo. 3. Majburlashning yo‘qligi. Shunday o‘quvchilar borki, tepasida tergab turadigani bo‘lmasa, umuman o‘qimay qo‘yadi. Onlayn ta’lim esa nazoratni susaytiradi. Bunda o‘quvchi to‘la mustaqil harakat qilishi kerak bo‘ladi. Jamiyatimizdagi eng katta muammo ham shunda – og‘ziga chaynab solmaguningizcha ma’lumotni qabul qila olmaydiganlar juda ko‘p. Bu onlayn ta’limning eng katta muvaffaqiyatsizligi deb o‘ylayman. Onlayn ta’lim o‘qituvchilar uchun o‘quvchilarga dars berishning samarali usulini taklif etadi. Onlayn ta’lim - video, PDF, podkast kabi bir qator vositalarga ega, o‘qituvchilar ushbu vositalardan dars rejalarining bir qismi sifatida foydalanishlari mumkin. Onlayn ta’limning yana bir afzalligi shundaki,