O‟ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‟RTA MAXSUS TA‟LIM VAZIRLIGI TOSHKENT IRRIGATSIYA VA QISHLOQ XO‟JALIGINI MEXANIZATSIYALASH MUHANDISLARI INSTITUTI “QISHLOQ VA SUV XO‟JALIGINI ELEKTRLASHTIRISH VA AVTOMATLASHTIRISH” fakulteti “PEDAGOGIKA, PSIXOLOGIYA VA O‟QITISH METODIKASI” kafedrasi “AMALIY TA‟LIM METODIKASI ” fanidan REFERAT MAVZU: DAVLAT TA‟LIM STANDARTLARI Bajardi: “Kasb ta‟limi” 309 -guruh talabasi S.Atajonov Qabul qildi: D.Ximmataliyev Toshkent – 2018

Мавзу; Давлат таълим стандартлари. Режа; I. Кириш. II. Асосий қисм. 1. Стандартлаштиришнинг меъёрий элементлари. Стандартлаштириш турлари. 2. ЎМКХТ давлат таълим стандартларининг функциялари. 3. ЎМХТ ДТС мақсади. Функциялари вазифалари таъмойиллари. 4. ЎМКХТ ДТСга ишлаб чиқиш ва амаллар қўллашга қўйиладиган талаблар. III. Хулоса. IV. Фойдаланилган адабиётлар.

Kirish: Standart, standartla shtiri sh me`yorlari tushunchalari DTS ta‟lim mazmuni shakllari, vositalari, usullari va ularning sifatini baholash tartibini belgilaydi. Ta‟lim mazmunini o„zagi hisoblangan standart vositasida, mamlakat hududida faoliyat ko„rsatayotgan turli ta‟lim muassasalarida (davlat va nodavlat) ta‟li mning barqaror darajasini ta‟minlash sharti amalga oshiriladi. DTS o„z mohiyatiga ko„ra o„quv dasturlari, darsliklar, o„quv qo„llanmalari, nizomlar, o„quv rejasi va boshqa meyoriy hujjatlarini yaratish uchun asos bo„lib xizmat qiladi. DTSni, uning talablar ini bajarish O„zbekiston Respublikasi hududida faoliyat ko„rsatayotgan mulkchilik shakli va idoraviy bo„ysinishdan qatiy nazar barcha ta‟lim muassasalari uchun majburiydir. DTS ning tarkibiy qismi sifatida umumiy o„rta (kasb – hunar va oliy) ta‟lim muassas alari uchun tayanch o„quv rejasi ishlab chiqiladi. Tayanch o„quv reja ta‟lim sohalarini meyorlash hamda ta‟lim muassasalarini moliyaviy taminotini ta‟minlashga asos bo„luvchi davlat muassasalarini moliyaviy taminotini ta‟minlashga asos bo„luvchi davlat huj jati sanaladi. Tayanch o„quv rejasi o„quv predmeti bo„yicha beriladigan ta‟lim mazmunini ta‟lim oluvchiga yetkazish uchun ajratilgan o„quv soatlarining minimum hajmidagi miqdorini belgilaydi. Davlat ta‟lim standartlarining maqsadi va vazifalari nimalardan iborat? – Davlat ta‟lim standartlarining joriy etilishi quyidagi maqsadlar amalga oshirilishini nazarda tutadi: - ta‟limning yuksak sifatini hamda mamlakatda amalga oshirilayotgan chuqur iqtisodiy va ijtimoiy islohotlarni, rivojlangan demokratik davlat barp o etish talablariga javob beruvchi raqobatbardosh kadrlar tayyorlanishini ta‟minlash; - mamlakatning ijtimoiy va iqtisodiy taraqqiyoti istiqbollaridan, jamiyat ehtiyojlaridan, fan, texnika va texnologiyaning zamonaviy yutuqlaridan kelib chiqib kadrlar tayyor lash mazmunini tartibga solish; - ta‟limning demokratlashuvi, insonparvarlashuvi va ijtimoiylashuvi, ta‟lim oluvchilarning huquqiy va iqtisodiy bilimlari darajasini, shuningdek ta‟lim jarayoni samaradorligini oshirish;

- sifatli ta‟lim xizmatlari ko„rsatish, t a‟lim va kadrlar tayyorlash sohasida shaxsning, jamiyat va davlatning manfaatlarini himoya qilish; - kadrlar tayyorlash sifatini va ta‟lim faoliyatini baholash mezonlarini va tartibini belgilash; - ta‟lim jarayonini va kadrlar tayyorlashning izchilligi va uzlu ksizligini ta‟minlash; - mehnat va ta‟lim xizmatlari bozorida raqobatbardoshlikni ta‟minlash. D avlat ta‟lim standartlarining vazifalari: - ta‟lim sifatiga va kadrlar tayyorlashga, ko„rsatiladigan ta‟lim xizmatlari turlariga nisbatan qo„yiladigan maqbul talablarni belgilash; - ta‟limga va uning pirovard natijalariga, ta‟lim oluvchilarning bilimi va kasb malakasi darajasini vaqti -vaqti bilan baholash tartibiga, shuningdek ta‟lim faoliyati sifati ustidan nazorat qilishga nisbatan qo„yiladigan tegishli talabla rni belgilovchi meyoriy negizni yaratish; - xalqning boy aql -zakovat merosi va umuminsoniy qadriyatlar asosida ta‟lim oluvchilarni ma‟naviy -axloqiy tarbiyalashning samarali shakllari va usullarini joriy etish; - ta‟limning barcha turlarida ular mazmunini hamda olib boriladigan ta‟lim va tarbiyani kelishib olish ularning o„zaro bog„liqligini, uzluksiz ta‟lim tizimida va kadrlar tayyorlashda izchillikni ta‟minlash; - o„quv -tarbiya va ta‟lim jarayoniga, pedagogik va axborot texnologiyalari bilan ta‟minlashga, ta‟lim darajasini nazorat qilishga, ta‟lim muassasalarida ta‟lim oluvchilar va ularni bitiruvchilarning malakasiga nisbatan meyorlar va talablarni belgilash; - ta‟lim va kadrlar tayyorlash sifatiga baho berishning xolis tizimini, ta‟lim muassasalarini attestatsiya dan o„tkazish va akkredetatsiya qilishni joriy qilish; - kadrlarni maqsadli va sifatli tayyorlash uchun ta‟lim, fan va ishlab chiqarishning samarali integratsiyasini ta‟minlash;

- milliy standartlar talabini ta‟lim sifati va kadrlar tayyorlashga nisbatan xalqa ro talablarga muvofiqligini ta‟minlash. 7-moddasida davlat ta‟lim standartlari yoritilgan: Davlat ta‟lim standartlari umumiy o„rta, o„rta maxsus, kasb -xunar va oliy ta‟lim mazmuniga xamda sifatiga qo„yiladigan talablarni belgilaydi. Davlat ta‟lim standartl arini bajarish O„zbekiston Respublikasining barcha ta‟lim muassasalari uchun majburiydir. Standartlashtirishning me`yoriy elementlari. Standartlashtirish turlari Davlat ta‟lim standarti (DTS) – 1) bu davlatning ta‟lim darajasiga qo„ygan meyori sifatida qabul qilinadigan asosiy parametrlar tizimi bo„lib, muayyan shaxsning ta‟lim tizimidagi mavjud imkoniyatlari va ularni ideal darajaga yetkazishga erishishni anglatadi; 2) ta‟limning zarur, yetarli darajasi va o„quv yuklamalari hajmiga qo„yiladigan asosiy d avlat talablari majmuasidir. Standart qanday ma‟noni anglatadi? – muayyan hodisaning etaloni, namunasi, modeli, meyorlari, qoidalari, talablarini belgilovchi meyoriy hujjat. Ta‟limni standartlashtirishning obektlari quyidagilar: - ta‟lim fanlarining tuzi lmasi, mazmuni, o„quv yuklamasi hajmi, ta‟lim oluvchilar va bitiruvchilarning malaka darajasi va tayyorlash sifati; - talablar, meyorlar, qoidalar, pedagogik va axborot texnologiyalari, ta‟lim usullari va vostalari, shuningdek, ta‟lim tizimida foydalanilad igan atamalar, tushunchalar, kategoriyalar; - ta‟lim oluvchilar bilim darajasiga va kasbiy malakasiga tashxis qo„yish tartibi, bitiruvchilar sifatini, ta‟lim faoliyati, pedagog va ilmiy -pedagog xodimlar sifatini baholash Ta‟limning umumiy shrta ta‟lim, shr ta maxsus, kasb -=unar ta‟lim, oliy ta‟lim uchun DTS belgilanadi. Oliy ta‟lim yo„nalishlari va mutaxassisliklari klassifikatori. Klassifikator – bu oliy ma‟lumotli kadrlar tayyorlash ta‟lm yo„nalishlari va mutaxassisliklarning tizimlashtirilgan ruyxati. U 8 ta bilim sohasidan iborat (ta‟lim, gumanitar fanlar va