Mavzu: Ko‘p ho‘jayralilar (Metazoa). Plastinkasimonlar (Placozoa) tip lar i Re ja: 1. Ko‘p ho‘jayralilar (Metazoa) 2. Ko‘p hujayralilar kelib chiqishi va evolyutsiyasi 3. Plastinkasimonlar (Placozoa) tip i ga umumiy tavsif.

Ko‘p ho‘jay ralilar (Me t azoa). Met azoa – bu ko‘p ho‘jayrali organizmlar bo‘lib hayvonlar terminini ishlatish ham shulardan boshlangan. Oldin Prat ozoa ham Met azoa ham hayvonlar deb yuritilib, Met azoa (ikkilamchi hayvonlar) deb atalishi ( Prat ozoa - birlamchi) bir ho‘jayralilardan keyin paydo bo‘lgan va kelib chiqqan degan ma’noni bildiradi. Bundan tashqari hozirgi vaqtda ko‘p ho‘jayrali hayvonlar latincha – Animalia deb ham ataladi. Prat ozoa - evolyutsiyasidan ma’lumki bir ho‘jayrali eukariot organizmlar ayrim holatlarda ko‘p ho‘jayrali koloniyalar (volvokslar) hosil qilgan. Bu hodisa hozirgi ko‘p ho‘jayrali o‘simliklar va hayvonlar evolyutsiyasi uchun dastlabki qadam edi. Bir ho‘jayrali eukariot organizmlar koloniyasining paydo bo‘lishi hayvonot olami evolyutsiyasi eshigini ochdi. Natijada har xil

manbalarda, hisoblarda bularni 31 ta taksonga (tip) tegishli 1 mlndan 30 mlngacha turi haqida ma’lumotlar uchraydi. Met azoa larni bunday muv off aqiy at bilan riv ojlanishi v a t araqqiy et ishiga nimalar sabab bo‘ldi. 1. Met azoa – ko‘p ho‘jayrali, harakatchan geteratrof eukariot organizmlar. 2. Ular gavdasi aniq qutblashgan – gavda tugaydigan oldingi va ketingi qismlardan tuzilgan. 3. Bu gavdaning boshidan oxiriga qarab markaziy o‘q o‘tkazish mumkin, bu o‘qning yo‘nalishi organizmning harakat yo‘nalishi “ lok omot or o‘q” bilan mos tushgan. 4. Protozoa – lardan eng katta farqi, ular ko‘zga ko‘rinadigan yirik organizmlardir.

Bular: 1. Ho‘jay ra – gavdasi turli xil vazifalarni bajarishga ixtisoslashgan ho‘jayralardan tuzilgan. 2. To‘qima - 2 xil epitelial va biriktiruvchi to‘qimalar. Epitelial to‘qima ham epiteliy, epidermis, kutikula kabi tiplarga bo‘linadi. Epit elial ho‘jay ralarda odatda xivchin va kipriklar birikkan bo‘ladi. Biriktiruvchi to‘qima – bular ho‘jayralari bir-biriga jips birikmagan bo‘lib g‘ovak joylashgan bo‘ladi. Orasida ho‘jayralararo suyuqlik bo‘ladi. 3. Sk elet – funksiyasi organizmni himoya qilish va tayanch, muskullar harakatini yengillashtirish bo‘lib, 2 ta ekzoskelet va endoskeletdan iborat bo‘ladi. Bundan tashqari ko‘p ho‘jayralilarning ko‘payishi va rivojlanishi. Jinsiy va jinssiz ko‘payish. Germofroditizm ( selfi ng ).

Gonoxorizm. Vegetativ, kurtaklanish, partenogenez, gametogenez ko‘payish. Tana o‘lchamlari va organizm faoliyatini xususiyatlari, tana qismlarini ixtisoslashuvi, satxi va xajmi o‘lchamlari, organizmda moddalar transporti, metabolizm, katta o‘lchamlarni avzalligi, Ontogenez (tuxum qo‘yish, tirik tug‘ish, matrotrof va letsitotrof oziqlanish, embrion rivojlanishi, lichinka) va filogenez borishi kabi jarayonlarni shakllanishi va takomillashuvi muhim ahamiyat kasb etadi. Ko‘p hujay ralilar k elib chiqishi v a ev oly ut siy asi . Ko’pgina mutaxassislarning e ’tirofifa ko’ra ko’p hujayrali hayvonlar evolyusion taraqqiyot jarayonida bir ho’jayrali hayvonlarning koloniya bo’lib yashovchi formalaridan kelib chiqqan. Lekin