Mavzu Macromedia Flash MX dasturida matnlar bilan ishlash 15v
![O ’Z BEKISTON REPUBLIKASI
OLIY VA O ’RTA MAXSUS TA ’LIM VAZIRLIGI
SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI
Fakultet: Psixologiya va ijtimoiy munosabat
F an : Axborot texnologiyasi
Mavzu: Macromedia Flas h MX d asturida matnlar bilan ishlash
Bajardi: Joniqulova Durdona
SAMARQAND – 2022 -yil](/data/documents/10f2f690-e39a-4db8-b11d-75b980454026/page_1.png)
![Macromedia Flash 8 dasturi .
Grafik dasturlarni yaratish
Hozirgi kunda Web sahifalarni yaratishda oldingi o’rinlardan biri rastrli grafika
hisoblanadi.Rastrli formatlardan GIF(grapics interchangeformat ma’lumotlarini
almashinuvi uchun grafik format ). JPEG(Join Photografic Experts Grau p Tasvirlar
bo’yicha mutaxassislarni birlashgan guruhi)va RNG(Portable network Graphics ko’chirma
grafik format)va boshqa formatlarnikeltirish mumkin.
Rastrli grafikani ishlatishda tasvir nuqtalar majmuasi dan iborat bo’ladi. Bu nuqtalar
bir -biri bila n bog’liq bo’lmaganligi uchun ushbu nuqtalar har biriga rangini va
koordinatasi be rilishi kerak.Oddiy holda agar ikki xil rangli tasvir ishlatilsa u holda har bir
pikselni ta’riflash uchun har pixselga bunday razryadlardan 8ta kerak bo’ladi.Juda ham
murakkab fotorealistik rangli tasvirlar 1 pixseliga 24 razryad talab qiladi.Rastrli tasvirlarni
yana bir kamchiligi shu ndan iboratki ,tasvir sifati pixsel o’lchamiga bo’liq,u esa o’z
navbatida monitorni imkoniyati bilan belgilanadi.Shuning uchun bir xil rasm turli
monitorda har xil ko’rinishga ega bo;lishi mumkin.Bu ham hali hammasi emas.astrli
tasvirni o’lchamini o’zgarti rish juda ham murakkab.Cunki bunday tasvirni kattalashtirish
pexsellar sonini o’sishiga olib keladi.Kompyuter grafikasi sohasidagi mutassislar tomonidan
juda murakkab rastrli tasvirlar pixselar “ko’paytirushy”yoki o’chirish algaritmlari ishlab
chiqilgan,le kin ular doim ham ushbu masala bajara olmaydi.
Grafikaning yana bir turi bu vekto rli grafikadir. Vektorli grafika bu tasvirni rasmda
joylashuvi matematik formulalar bilan berilgan egri chizialar majmuasi yordamida
namoyish etish usulidir.Masalan ista lgan doirani tasvirlash uchun uch -to’rt raqam kerak
bo’ladi.Radius markazi koordinatalari va chiziq qalinligi.Shuning uchun vektorli grafika
rastrli grafikaga nisbatan bir qancha qulayliklarga ega:
-Vektorli tasvirlarni belgilovchi matematik formula lar kompyutr xotirasida rastrli
tasvir pixsellarga qaraganda kamroq joy egallaydi.
-tasvir (yoki uning ayrim qismlarini )sifatini yo’qotmasdan
chegaralanmagankattalashtirish imkoniyati mayjudligi.
-tasvirni bir platformadan ikkinchisigako’c hirishning qulayligi .](/data/documents/10f2f690-e39a-4db8-b11d-75b980454026/page_2.png)
![Albatta vektorli tasvirni o’z kamchiligi ham mavjud.Masalsn,fotorelastik tasvirni
vektorli formatdan namoyish qilish murakkabroq.Flash yaratuvchilari bunga ham yechim
topishgan.Flash dasturi yordamida Web sahifalar tuzishda siz nafaqat vektorli balki rastrli
tasvirlarni ishlatishingiz ham mumkin.
Macromedia Flashda animatsiya yaratish .
Flash dasturida animatsiya ikki xil bo’ladi:kadrli va avtomatik.Avtomatik animatsiya
shakllar geometriyasini o’zgarishi yoki boshqaruv kadrlar o’zgarishi asosidagi animatsiya
turlariga bo’linadi. Bu turdagi animatsiyani yaratish uchun biz bitta boshqaruv kadrni
yaratamiz va unga belgi qo’yamiz.Masalan boshqaruv kadrda aylana chiziladi.Va u grafik
ta svir belgi turiga F8 yoki Vstavka menyusida Preobrazavot v simvol buyrug’ yordamida
o’tkaziladi. Yoki ctrl+F8 buyrug’ini tanlab yangi belgi yaratamiz va belgilar kutubxonasi
yordamida uni boshqaruv kadrga qo’shamiz.
Macromedia Flashda ishni osonlash tirish va rolik o’lchamlari yaxshilash uchun simvol
tushinchasi kiritilgan.Simvol quyidagicha bo;lishi
mumkin.Grafika(Graphic),tugma(button),animatsion rolik(movie clip) ,tovush(sound).Bu
imkoniyat yatarilgan obtektlar bir necha marta foydalanish imkonini b eradi.
Endi belgi joylashgan boshqaruv kadrni sichqonchaning o’ng tomonidagi tugma
yordamida tanlab Great motion twening yoki vstavit vmenyusining shu nomli buyrug’ini
tanlaymiz.Shu harakatlar vatijasida boshqaruv kadr rangi ko’k rangga o’zgaradi.En di
sichqoncha bilan yangi kadrni tanlaymiz va F6 ni buyrug’ini tanlaymiz.Natijada kadrda
ko’k rangli boshqaruv kadr hosil qilinadi.Birinchi boshqaruv kadrdan ikkinchi boshqaruv
kadrgacha kadrlar ko’k rangda avtomatik hosil qilinada. Oxirgi harakatimiz bu ikkinchi
boshqaruv kadrdagi belgini o’zgartirish(cho’zish,aylantirish,kattalashtirish yoki kadrdagi
joylashishini o’zgartirish). Endi klviaturadagi Enter tugmasini bosamiz va biz yaratgan
animatsi yani ko’rishimiz mumkin.
M acromedia Flashda animatsiya yaratish.
Bu turdagi animatsiyani yaratish uchun biz boshqaruv kadrlar o’zgarishi asosidagi
yaratilgan animatsiya hosil qilamiz.Faqat endi oxirida ikkinchi qatlamdagi belgini butunlay
o’chirib uning o’rniga kvadrat ch izamiz. Shu harakatimizdan keyin kadrlar rangi normal
ranga qaytadi.Keyin birinchi va ikkinchi boshqaruv kadrlaridagi grafik tasvir belgisini](/data/documents/10f2f690-e39a-4db8-b11d-75b980454026/page_3.png)
![ctrl+F8 yoki Izmenet menyusidagi Razidelet oldelno buyrug’I yordamida aloda shakllarga
bo’lib chiqamiz. (2 -rasm) .
1-rasm.Macromedia Flash dasturi.
2-rasm.Ishchi soha.](/data/documents/10f2f690-e39a-4db8-b11d-75b980454026/page_4.png)
![Endi avval birinchi boshqaruv sichqoncha chap tugmasi bilan tanlab
stoyanka(Proprtill)yoki ctrl+F3 yoki Okno menyusini shu nomli buyrug’ini
tanlaymiz. Natijada muloqot oynasi hosil qilinadi va unda Tweening sohasida Motions
o’rniga Shape holatini tan laymiz. Natijada boshqaruv kadr rangi yashil ranga o’garadi.Endi
ikkinchi boshqaruv kadrni ham sichqoncha bilan tanlab animatsiya turini Motiondan
Shapega o’zgartiramiz va oxirida Enter tugmasini bosamiz.Va qarayotgan animatsiyani
ko’rishimiz mumkin.Bunda y opiq doirani pleerda harakatga kelish animatsiyasini ko’ramiz.
Ko’rishimiz mumkin ikkila animatsiyalarda ham ikkita boshqarish kadrlar o’rtasidagi
masofa kadrlarni kompyutr o’zi avtomatik yaratgan va animatsiya to’g’ri chiziq bo’yicha
harakatlanadi. Ammo bizga harakat traektoriyasi bo’yicha bajarilishi kerak bo’lsa,u hold
anima qilish kerak?Bunday animatsiyalarni hosil qilish uchun bizning qatlamimiz ustida
maxsus harakat traektoriya qatlamini yaratish kerak bo’ladi.Va shu qatlamda qalam bilan
qiyshiq traektoriya chizig’ini chizamiz.Natijani ko’rish uchun Enter tugmasini bosamiz.(3 -
rasm).
3-rasm.a)kadr hosil qilish.](/data/documents/10f2f690-e39a-4db8-b11d-75b980454026/page_5.png)
![Insert Layer buyrug’i yordamida yangi qatlam yaratamiz va Pencel insterumentini
Faollashtiramiz.Yaratilgan chiziqni sakrayotga koptok uchun yo’l sifatida
foydalanamiz.Chiziqni tanlaymiz va Edit copy (ctrl+c) buyrug’I yordamida buferga
olamiz.Shu bilan birga avtomatik animatsiyalarda foydalanish mumkin bo’lgan yana bir
effekt mavjud bu -maska qatlamdir.Maska qat lami uchun asosiy qatlam ustida yangi bo’sh
qatlam yaratmiz. Shu qatlamning sichqonchaning chap tugmasi bilan bosib Maska mask
buyrug’ini tanlaymiz.Natijada qatlam ko’k ranga o’zgaradi.Vaikkila qatlamlar
o’zgarishlardan himoyalanadi.Maska qatlamdan shu himo yani O’chirib boshqaruv kadrda
bir nechta to’rtburchaklar Enter tugmasi bosamizva natijani ko’ramiz.(4 -rasm)
4-rasm. b)animatsiyani hosil qilish.
Usul obyekt xususiyatlarni boshqarish uchun xizmat qiladi.Eng oddiy foydalanish
sifatida koo rdinata o’zgarishlarini keltirishimiz mumkin. Yangi fayl yaratamiz vaaylana
chizamiz.Paint Bucket(u) eksterumenti yordamida oq -qora gradiant bilan uning ichini
bo’yaymiz.Maska qatlamdagi boshqaruv kadrni Motion tweening animatsiyalahtirilsa
harakatlantirish effekti yanada chiroyli bo’ladi.Flashdagi animatsiya “multik”da
ishlatiladigan obektlarni xossalarini o’zgartirishga asoslangan.Masalan obekt yo’qolishi yoki](/data/documents/10f2f690-e39a-4db8-b11d-75b980454026/page_6.png)
![paydo bo’lishi ,joylashuvini rangini va boshqalarni ko’rishimiz mumkin.Flashda obyektlarni
animat siyalashni 3 ta turli mexanizmi ko’zda tutilgan:
Kadrma kadrli (“klassik”) animatsiya bu usulda muallif bo’lg’usi “multik”ni har bir
kadrni o’zi yaratadi yoki boshqa joydan import qiladi.Namoyish ketma ketligini o’zi
yaratadi.Avtomayikanimatsiya (tw eened animatsiya)bu usulda muallif multifatsiya
kadrlarini faqat birinchi va oxirgisini yaratadi.Otraliq kadrlarni esa Flash avtomatik tarzda
o’zi yaratadi.Tweened animatsiyani ikki xil turi mavjud :obyektni ko’chirishga asolangan
animatsiya va transformat siyasiga asoslahgan animatsiya.Snariyga asoslangan animatsiya
,Snariy Flashning dasturlash tilida(bu til Action Script)deb nomlanadi. Obyektni hatti -
harakatini berilishidir.Bu tilni sintaksini Web hujjatlarda ishlatiladigan boshqa senariy
tillariga (Java Sk ript vaVB Script) o’xshab ketadi.Ushbu mexanizmlarni har biri o’zining
afzalliklari va kamchiliklariga ega .Masalan tweened animatsiya ikki afzalikka ega:
-birinchidan muallif har bir kadrni alohida yaratish zarurati kutilgan.
-ikkinchidan bunday “multik”ni tashkil etish uchun Flashda faqat birinchi va so’ngi
kadrni saqlash kifoya.Bu esa o’z navbatida bunday filmni hajm ini kam bo’lishini
ta’minlaydi.
Shu bilan birga tweened -animatsiyani faqat kadrlar interaktiv bo’l ishi mumkin. Shu
bilan birga ko’pgina standart amallar filmini biror bir elementiga Action Script da
dasturlasgdan foydalanmay berilishi mumkin.Standart amallarga masalan filmni
namoyishini boshlash va to’xtashish ovozini yoqish yoki o’chirish va boshqalar. Hammasi
bo’lib standart amallarni o’nga yaqin turi mavjud.
Agar zarurat tug’ilsa ham murakkab snariylar tuzilishi mumkin.Masalan u yoki bu
holat yuz berishi ,so’ngra kerakli amal bajarilishiga o’tish. Lekin bunday snariylarni yoqish
yoki o’chirish y aratish dasturlashdagi bilimlarini boshlash va to’xtatish kerak bo’ladi.Flash
filmlarni ishlatilish bir necha usullarni tadim etadi.Siz filmni syujeti va foydalanuvchi
bajargan amaldan qat’iy nazar to’xtamaydigan amalni yaratishingiz mumkin .Alternativ
vari ant animatsiyava tovushni sinxromlash.Bu ndan tashqari Flash tugmachalariga tovush
ishlatishingiz mumkin.Bu esa tugmalarni interaktiv qiladi.Tovush bilan islashni yana bor
varianti - Action Script snariylardan foydalanib tovushni bosgqarish.Flashda tovushni
qo’shishni ikki xili mavjud.Xodisaviy boshqariladigan (event sound) va oqimli(stream
sound). Flash tovush bilan ishlashda yaratuvchilar uchunquyidagi imkoniyatlarni yaratadi :](/data/documents/10f2f690-e39a-4db8-b11d-75b980454026/page_7.png)
![-bo’linuvchan tovush kutubxonalari yaratish yani bir kutubxonadagi tovushni bir necha
filmlarda foydalanish imkoniyatidir.
-tovush sifati va eksporti qilinayotgan filmni optimal birlashuvini tanlash maqsadida
tovushli ma’lumotlarni qo’shish ko’rsasgichlarini boshqarish muallif alohida tovush yoki
filmdagi barcha tovushlar uchun qo’shish ko’rsatgichini tanlashi mumkin.B undan tashqari
siz tovushni o’zgartirish uchun turli qo’shimcha effektlardan foydalanishingiz mumkin.
Flash filmlarni ishlatish variantlari .
Yuqorida takidlab o’tilgandek Flashning asosiy vazifasi grafika va animatsiya bo’lgan
interaktiv Web -sahifa larni yaratishdan iboratdir. Flash yaratuvchilari uning yordamida
olingan filmlarni ishlatilishi ni yana ikki boshqa variantlarini ham ishlab
chiqishgan.Birinchidan Flash filmlarini mustaqil (Web brouzerda bog’liq bo’lmagan
holda)namoyish etilishi ,ikkinchisi esa Flash filmlarini boshqa formatlariga
o’tkazilishidir.Flimlarni flash yordamida yaratish v a taxrirlash vaqtida muallif FLA
formatiga ega fayllar bilan ishlaydi.Bu Flash muxarririni ichki (shaxsiy)formatidir va u
faqat Flashda tushinarlidir.Web -brouzer yordamida namoyish etish uchun mo’jallangan
filmlar SWF formatiga o’tkazib olishizarur.Yuqor ida ta’kidlab o’tilgandek,ushbu format
brouzerlari(Internet Explirer,Netcape va opera)so’ngi versiyalarida namoyish etilishi
mumkin vyokimaxsus Flash pleer yordamida ham namoyish etilishi mumkin.Ushbu Flash
pleer Flash muxariri tarkibiga mustaqil dastur si fatida kiradi va SWF fayllar muxaririsiz
ham Flash pleerda namoyish etilishi mumkin. Shu bilan birga filmni barcha funksional va
interaktiv imkoniyatlar saqlanib qoladi.
Flash filmlarini”avtonom”namoyish etilishi ikkinchi variant bu -Universial Medi a
pleerdan foydalanishdir. Buning uchun Flash film AVI formatida eksport qilinishi
kekrak.Lekin bu holda filmni hajmi ayrim hollarda yuz barobar ortib ketishi mumkin.
Macromedia Flashda ishni osonlashtirish va rolik o’lchamlarini yaxshilash uchun
simvol tushinchasi kiritilgan. Simvol quyidagicha bo ’lishi
mumkin.Grafika(Graphic),tugma(button),animatsion rolik(movie clip),tovush(sound).Bu
imkoniyat yatarilgan obte ktlar bir necha marta foydalanish imkonini beradi.Flash filmlarini
AVI formatiga o’tkazikishi ularning interaktivligini yo’qolishiga olib keladi.Shuning uchun
ushbu varia nt keng tarqalmagandir.Flash filmlarini namoyish etishni yana bir turi
mavjuddir.Bu va riant Flash filmni animatsiyalashgan GFI formati ga o’tkazishdir. Bu holda](/data/documents/10f2f690-e39a-4db8-b11d-75b980454026/page_8.png)
![eksportni ikki turi mavjud :har bir foydali animatsiyani bir kadrga mos keluvchi GFI
fayllar to’plami ko’rinishida yoki bir animatsiyalangan fayl ko’rinishidadir.Ekportning
ikkinchi varianti afzalroqdir.Cuunki boshqa bir dastur yordamida kadrni
“yig’ishga”qaraganda bu variantga fayl hajmi kichikroq bo’ladi .
Dasturlash tillarida obyekt faqat shu obyektga qo’llanishi mumkin bo’lgan atributlar
(xususiyatlar)to’plami va usullar ro’y xati bilan ifodalanadi.Har bir sinf obyektlari uchun o’z
atributlar va usullar to’plami belgilangan.Masalan “tugma” obyekti uchun atributlar
sifatida ishlatilishi mumkin.
Flash filmlarni grafik formatlarga o’tkazish.
Y uqorida sanab o’tilgan Flash filmlarni eksportiularning dinamikasini (u yoki bu
darajada)saqlanishini taminlaydi.Lekin zarur bo’lganda Flashdan oddiy grafik muxariri
sifatida ham fordalanish mumkin.Uning yordamida yaratilgan tasvir so’ng biror bir grafik
format (vektorli yoki rastrli)ga o’tkazilishi mumkin.Shu bilan Flash filmga boshqa grafik
formatlardan berilgan tasvirlarni qo’shish(import qilish)imkoniyatiga ega.
Action Script da Button va Movie clip sinflari obyektlari orasidi bo’ysinish
munosabatlarini aniqlash juda qiyin:ular bir filmdan ikkinchisiga o’tganda va hatto
saxnadan saxnaga o’tganda ham o’zgarishi mumkin.Masalan bir vsaxnada tugma klip
tugmani “jonlantirish”uchun ishlatiladi Movee sinfini boshqa obyektlarini (text field)dan
boshqa button va Movee clip obyektlariga obyektlariga nisbatan bo’ysingan deyish mumkin
.Chunki ular Button va Movee clip obyektlari tarkibiga kirishi mumkin lekin aksincha
emas.E’tibor bering Action Scriptda kadrlar uchun ham,film saxnasi uchun ham mos
obyektlari sinfi yaratilmagan.Gap shundaki Action Script filmining ushbu elementlari
xususiyatlarini o’zgartirishga yo’l qo’ymaydi.Siz snayriy yordamida faqatgina kadrga nomi
yoki raqami orqali murojaat qilishingiz,shuningdek uning yuklangan va yuklanmaganligi.
Web -sahifalar yaratish.
Flash filmlarni namoyish etilishini turli usullari majjudligiga qaramasdan bugungi kunda
bu texnalogitani qo’llanishining asosiy yo’nalishi bu chiroyli va dinamik Web sahifalar
yaratishdir.Flash filmni brouzerda -namoyish etilishini ikki usuli mavjud:
-uni SWF formatida saqlash so’ng sichqoncha yordamida fayl znachogini bu fayl
saqlanadigan katologidan brouzer oynasiga o’tkazish.
-flash filmni HTML formatiga eksport qilish so’ng oddiy usul bilan brouzerda ochish.](/data/documents/10f2f690-e39a-4db8-b11d-75b980454026/page_9.png)
![Flash filmlarni Web sahifa elementlari sifatida ishlatish turli tumandir.Bulardan
ayrimlari qyyida keltirilgan:
-sahifani estetik ko’rinishi oshirish uchun mo’jallangan “oddiy”animatsiya;
-foydalanuvchi harakati (sichqonchani siljitish tugmani bosishga bog’liq bo’lgan
animatsi yalashgan knopka,bunday knopka gipersilka yordamida ishlatilishi mumkin yoki
biror bi r vazifani bajarishi mumkin ).
-Web -sahifa foydalanuvchilardan biror -bir ma’lumotni qabul qilishga mo’ljallangan
forma ko’rinishidir.
-reklama banneri .
Flash filmlarda tovushni ishlatishni bir necha usullarini taqdim etadi. Siz filmni syujeti va
foydalanuvchi bajargan amaldan qat’iy nazar to’xtamaydigan amalni yaratishingiz
mumkin.Alternativ variant animatsiyava tovushni sinxromlash.Bu ndan tashqari Flash
tugmachalariga tovush ishlatishingiz mumkin.Bu esa tugmalarni interaktiv qiladi.
Flash filmni yaratish asosiy sxemasi.
Birinchi o’rinda Flash Web -sahifalarni yaratish uchu mo’ljallanganligiga qaramay u
bilan ishlash vaqtida teg, atribut,sahifa va shunga o’xshash terminlar bilan siz kamdan kam
uchratasiz.Shuning uchun Flashni o’rganishda avval uning terminalogiyasini tushinib olish
kerak.
.Flashda tovushni qo’shishni ikki xili mavjud.Xodisaviy boshqariladigan (event sound) va
oqimli(stream sound).Flash tovush bilan ishlashda yaratuvchilar uchunquyidagi
imk oniyatlarni yaratadi:
-bo’linuvchan tovush kutubxonalari yaratish yani bir kutubxonadagi tovushni bir necha
filmlarda foydalanish imkoniyatidir.
-tovush sifati va eksporti qilinayotgan filmni optimal birlashuvini tanlash maqsadida
tovushli ma ’lumotlarni qo’shish ko’rsasgichlarini boshqarish muallif alohida tovush yoki
filmdagi barcha tovushlar uchun qo’shish ko’rsatgichini tanlashi mumkin.Bundan tashqari
siz tovushni o’zgartirish uchun turli qo’shimcha effektlardan foydalanishingiz mumkin.
Film kadrlarini almashish dinamikasi vaqt diagramasi (Timelene)yordamida
ta’ riflanadi.Vaqt diagramasini parametrlari sifatida kadrlar almashinish chastotasi obyekt
xarakatini boshlash va yakunlash vaboshqa parametrlarniko’rsatish mumkin.Filmda bir
necha xil turli obtektlardan fotdalanish mumkin.Har birining holati boshqasidan mustaqil](/data/documents/10f2f690-e39a-4db8-b11d-75b980454026/page_10.png)
![ravishda o’zgarishi yoki umuman o’zgarmay qolishi mumkin.Filmni turli elementlarini
xarakatini ta’riflashni osonlashtirish uchun ularni yu pqa halqa bilan solishtirish adi.Bunday
varaqlarni bir nechasini bir to’plamga yig’ilsa ma’lum saxna namoyon bo’ladi Saxna
(Scene) -bu Flashni yana bir terminlaridan biridir.Har bir saxna qavatlarini ma’lum bir
to’plamidan iboratdir.Sodda filmlar uchun bir qavatdan iborat saxnani yarat ish va
ta’riflash kifoyadir.Murakkab filmlar uchun bir necha turli ko’rinishda gi saxnalar yaratish
kerak bo’ladi.Bir saxnadan ikkinchisisiga o’tish vaqti diagrammasi balki boshqa bir
mexonizmlardan foydqlanib amalgam oshiriladi. Oddiy holda ,film saxnalari ma’lum ketma -
ketlikda,ularni tartib raqami bo’yicha bajariladi.Filmni murakkabroq usulda tuzishda
Action Script tilidan fo ydalaniladi.Murakkar filmni yaratishda muhim rolni yana bir
tushincha klip (clip yoki Movie clip).Klip bu -simvolni maxsus turidir.U o ’ziga xos mini
filmdir.Bu film uhun xususiy vaqt diagrammasi va xususiy parametrlar(masalan,kadrlar
chastotasi)o’natilgan.Klipdan ko’p marotoba foydalanish uchun filmni bioshqa bir
elementlari singari kutubxonasiga joylashtirish mumkin.Filmni har bir elementi klipni
ichida ham ishlatilishi mumkin. Agar film ichidagi aktivlashtirishni ba’zi qo’shimcha
shartlarini berish uchun Action Script tili vositalaridan foydalanish mumkin.Klipda
interaktiv elementlarni(masalan,knopka) ham qo’shish mumkin.
Flash filmlarni yaratish ketma -ketligi.
Windows dasturlarini ko’pchiligini ishga tushirganda ushbu dasturbilan ishlash uchun
“zagatovka”(bo’sh hujjat)avtomatik ravishda yaratiladi. M asalan Word muxaririni oynasi
ochilgan da unda bo’sh hujjat ochiladi. Bu hujjatga siz matn kiritishingiz ,grafika qo’shish
shrift ko’rinishini o’zgartirish va boshqalarni amalgam oshirishingiz mumkin.Yangi hujjat
uchun o’rnatilgan parametrlar qo’llaniladi.Hujjatingiz sizga ma’qul bo’lgan ko’rin ishda
bo’lishi uchun parametrlarni kerakli ko’rsatgichlarini o’rnarib qo’yish talab qilinadi.Flash
juda qulay interfesga ega bo’lsa ham ,Flash filmlarni yaratish juda murakka b
ishdir.Shuning uchun film yaratishning har bir qadamidan so’ng natijani tekshiri sh
lozim.Flash filmnialohida saxnasini ham butun filmni tekshirish imkoniyatini beradi.Agar
tekshirish muvafaqiyatli o’tgan bo’lsa natijani diskda saqlashni unutmang .Chunki Flashda
avtomatik saqlash funksiyasi mavjud emas.
Ish oblasti insterimentlari paneli.](/data/documents/10f2f690-e39a-4db8-b11d-75b980454026/page_11.png)
![Ish oblasti xoxlagan sichqonchani o’ng tugmasi bosil ganda kontekst menyusi ochiladi Bu
menyu ish oblasti vafilmni parametrlarini o’zgartirish uchun asosiy buyruqlardan
iborat.Bunday buyruqlar 20 tadan ortiqroqdir .Hozircha ulardan bittasi SCENE(saxna)ga
to’xtab o’tamiz.Bu buyruqni tanlaganda nomiScene nomli panel paydo bo’ladi. Bu panel film
saxnalari bilan ishlash uchun mo’ljallangan.Uning yordamida siz quyidagilarni amalgam
oshi rishingiz mumkin.
-filmlar saxnalari ro’ yxatini ko’rish ,saxnalarni ro’yxatdadi joylashuvi vlarni filmda
paydo bo’lish ketma ketligi mosdir.
-filmni xoxlagan saxnasiga (bu saxnani ro’yxatdan tanlab)otish;
-tanlangan saxnani nusxasini olish,buning panelni pastki qismidagi knopka
bosiladi,nusxa ro’yxatga saxna orginalidan keyin joylashtiriladi;
-yangi (bo’sh)saxna qo’shish,saxna ro’rxatga tanlangan saxnadan keyin jo ylashadi;
-tanlangan saxna o’chiriladi.
Montaj stoli va uning xususiyatlari.
Ish oblastini markaziy qismida montaj stoli joylashgan.Uni keyinchalik qisqa bo’lish
uchun faqat stoil deb ataymiz.Stol obyektlari xususiyatlarini paneli va
boshqalar.Masalan aksariyat Win dows -dasturlarida (ofis paketlarva
boshqalar)insterument paneli tarkibini boshqarish buyruqlari View(vid)menyusiga
kiradi.Flashda esa bu buyruqlar Window menyusda joylashtirilgan.Taxrirlanayotgan
obyektlar xususiyatlar paneli ham Boshqacharoq ko ’rinishga e ga.Lekin bu turdagi
yangiliklar unchalik ham qiyinchilik tug’ dir maydi.Va bir nechta ish seanslardan so’ng
ular tabiiydek tuyiladi.Shunday qilib ,Flash MX muxaririning ish joyi bilan tanishib
chiqamiz.
Foydalanuvchi interfeysning tashkil etish.
Muxarrir foydalanuvchi interfeysni tashkil etish umumiy holda barcha Windows -
dasturlar kabi standart ko’rinishga egadir.O’sha menyular to’plami,o’sha asosiy
buyruqlar joy lasgtirilgan eksterumentlar paneli va boshqa.Nota nish bo’lgan vaqt
diogrammasidir.U ham bo’lsa hozirgacha Dreamweaver bilan notanish bo’lgani](/data/documents/10f2f690-e39a-4db8-b11d-75b980454026/page_12.png)
![uchundir. Muxarrirni ilk marotoba ishga tushirilganda asosiy oyna ustidan qo’shimcha
diolog oynasi ustidan Welcome paydo bo’ladi.Bu oyna sizga ish joyini o’zingiz bo’yicha
sozlash imkonini beradi.Bu juda ham foydali funksiyadir (interfeysni sozlash bo’yicha
masalalarninshu bobning “foydalanuvchi ishini tashkil etish vosotalari qismida”ko’rib
o’tiladi).Shuning uchun hozirgacha Welcome oynasini berkitib turing(keyincha lik
Help)`menyusidagi Welcome buyrug’idan chiqarilishi mumkin .Flash MX ning
oynasining muhim elemenlari. (6 -rasm)
5-rasm.Properties menyusi.
6-rasm.Web sahifa yaratish.](/data/documents/10f2f690-e39a-4db8-b11d-75b980454026/page_13.png)
![Oddiy animatsiyalashgan filmda Flash vaqt diogrammasi kadrlarni aniq ketma
ketlikda namoyish qiladi.Filmni necha marta ko’sangiz ham ular
o’zg armaydi,interaktiv filmda foydalanuvchilar(yoki tomashabin)filmni biror bir
qismiga yoki saxnasiga o’tish uchun klaviatarudan sichqonchadan yoki ikkalasidan
foydalanish obyektlarning joyini o’zgartirishi,ma’lumotlar kiritish,shuni ngdek boshqa
interaktiv op eratsiyalarni bajarish imkoniyatiga ega.Flash filmni interaktivligi unga
senariylarning kiritilisgi hisobiga.
Flash MX asosiy oynasining strukturasi.
Qulaylik tug’dirish uchun insterumentlar paneli to’rt qismga bo’lingan.
Tolls(insterumentlar)bu qismga konkret insterumentini tanlash uchun knopkalar
joylashtirilgan. Bu insterumentlar ikki qismga bo’linadi:tanlash va chizish
instrume ntlari Flashni avvalgi versiyalarga nisbatan,chizish insterumentlar ayrim
parametrlarni o’rnatish xususiyatlar inspektori panili yordamida ham amalgam
oshirish mumkin.Har bir insterumentni sozlashni o’ziga xos tomonlari keyingi bobda
ko’rib o’tamiz.Agar za rurat tug’ilsa insterumentlar panilini oyna va chegaradan
“uzish”va joylagtirish mumkin.
Ish oblastini yuqorisida bu oblastga tegishli bo’lgan insterumentlar paneli
joylashtirilgan.Bu paneldaquyidagi interfeys elementlari joylashgan;
-strel kali knopka,bu knopka buytun saxnani taxrirlash butun rejimga qaytish
imkonini beradi .Bu knopka faqat agar siz alohida elementni taxrirlashrejimida
bo’sangiz ishlaydi;
-taxrirlanayotgan saxna nomi yozilgan maydon filmlarni saxnalariga avtomatik
ravishda Scene nomi va saxna tartib raqami berilgan;
-taxrirlanayotgan simvol nomi yozilgan matn maydoni.Agar simvol o’z ichiga
boshqa simvollardan tashkil topgan bo’l sa u holda ichma ich joylashgan simvolni
taxrirlashga o’tilsa,panelda simvollar nomidan iborat zanjir yoziladi;
-saxnani tanlash knopkasi ;
-simvolni tanlash knopkasi ;](/data/documents/10f2f690-e39a-4db8-b11d-75b980454026/page_14.png)
![- simvolni tanlash knopkasi,bu knopka bosilganda film simvollardan iborat ro’xatli
menyuochiladi.;
-ish oblasti mashtabini tanlash ro’yxati bu ro’yxatdagi ko’rsatgichlarni
o’zgartirish mumkin;
Shu bilan birga stolni o’zi ham ma’lum filmga tegishlidir.Siz biror bir filmni
taxrirlash uchun ochsangiz yoki yangi fayl yaratayotgan bo’lsangiz,Flash oynasida ish
stoli va u bilan bog’liq vaqt diogrammasi paydo bo’ladi.Agar taxrirlanayotgan fayl
bo’lmasa stol ham ko’rinmaydi.
Bu Flash hujjatli interfeys MDI (Multi document interfveys)texnalogiyasidan
foydalanishda izohlanadi.Bunday ish modeli bir asosiy oyna ichida bir nechta fayllar
qo’shimcha oynalar tazrirlsh uchun ochish imkoni borligini bildiradi.
Clien/Server sinfi obyektlari XMLtilida yozilgan hujjatlar (Web saxifalar)bilan
ishlash mo’l jallangan.Ushbu obyektlarning matn obyetiga qo’llanishi mumkin;
MDIbir qancha qulayliklarni yarayad,bir filmdan boshqasiga sichqonchq
yordamida elementlarni ko’chirib o’tishdir.Obyektni boshqa bir filmga ko’chirib
o’tilganda yoki nusxa olingan da,bu obyektni barcha xususiyatlari saqlanib
qoladi.Masalan knopka ko’chirilganda u bilan bog’liq amallar ham saqlanadi.
Vaqt diogrammasini tashkil etish.
Ish oblastini yuqori qismida vaqt diogrammasi paneli joylashgan.Is h stoli kabi kabi
vaqt diogrammasi ham filmning aniq bir saxnasida tegishli bo’ladi. Shu bilan birga
stolni o’zi ham ma’lum filmga tegishlidir.Siz biror bir filmni taxrirlash uchun ochsangiz
yoki yangi fayl yaratayotgan bo’lsangiz,Flash oynasida ish stoli v a u bilan bog’liq vaqt
diogrammasi paydo bo’ladi.Agar taxrirlanayotgan fayl bo’lmasa stol ham
ko’rinmaydi.SHunday qilib umumiy holda vaqt diogrammasi panelida quyidagi
elementlar namoyon bo’lishi mumkin.
-filmning ayni vaqtdagi saxnasining qavatlari ta’rifi bu ta’rif o’ziga xos bir nechta
ustunchakardan qavatlar nomi vaularni atributlari ko’rsatiladi;vaqt diogrammasining
bu qismi “Animatsiyalar yaratish”bo’limida ko’rib o’tiladi.
-kadrlar shkalasidan iborat vaqt diogrammasi”o’qish kallagi ”va saxnani har bir
qavati uchun vaqt diogrammasi oynasini holat satri .Bu satrda,filmni bir nechta](/data/documents/10f2f690-e39a-4db8-b11d-75b980454026/page_15.png)
![parametrlari to’g’risida ma’lumot va ish stolidagi animatsiya kadrlarni bosgqarish
knopkasi bo’ladi.
Flash filmlarni ishlatilish bir ne cha usullarni tadim etadi.Siz filmni syujeti va
foydalanuvchi bajargan amaldan qat’iy nazar to’xtamaydigan amalni yaratishingiz
mumkin.Alternativ variant animatsiyava tovushni sinxromlash.Bu ndan tashqari Flash
tugmachalariga tovush ishlatishingiz mumkin.Bu esa tugmalarni interaktiv
qiladi.Bundan tashqati Flashda tugmachalarga tovushni vaqt diogrammasini
elementlarini ko’rib chiqamiz.
Kadrlar shkalasidan boshlaymiz.Shkala saxnaning barcha qavatlari uchun
umumiydir.Kadrlar shkalasida kadrlar nomeratsi ya o’sish tartibi
ko’satilgan.Nomeratsiya qadami 5 ga teng.Alohida qavtni vaqt diogrammasi kadrlar
ketma ketligini grafik tasviri ko’rinishida bo’ladi.Vaqt diogrammasida kadrlar
tasvirdan juda ko’p ma’lumot olishi mumkin.Masalan kadrlar tasvirdan qaysi
qav atdan animatsiyani qay usuli qo’llanganligini bilish mumkin.](/data/documents/10f2f690-e39a-4db8-b11d-75b980454026/page_16.png)
O ’Z BEKISTON REPUBLIKASI OLIY VA O ’RTA MAXSUS TA ’LIM VAZIRLIGI SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI Fakultet: Psixologiya va ijtimoiy munosabat F an : Axborot texnologiyasi Mavzu: Macromedia Flas h MX d asturida matnlar bilan ishlash Bajardi: Joniqulova Durdona SAMARQAND – 2022 -yil
Macromedia Flash 8 dasturi . Grafik dasturlarni yaratish Hozirgi kunda Web sahifalarni yaratishda oldingi o’rinlardan biri rastrli grafika hisoblanadi.Rastrli formatlardan GIF(grapics interchangeformat ma’lumotlarini almashinuvi uchun grafik format ). JPEG(Join Photografic Experts Grau p Tasvirlar bo’yicha mutaxassislarni birlashgan guruhi)va RNG(Portable network Graphics ko’chirma grafik format)va boshqa formatlarnikeltirish mumkin. Rastrli grafikani ishlatishda tasvir nuqtalar majmuasi dan iborat bo’ladi. Bu nuqtalar bir -biri bila n bog’liq bo’lmaganligi uchun ushbu nuqtalar har biriga rangini va koordinatasi be rilishi kerak.Oddiy holda agar ikki xil rangli tasvir ishlatilsa u holda har bir pikselni ta’riflash uchun har pixselga bunday razryadlardan 8ta kerak bo’ladi.Juda ham murakkab fotorealistik rangli tasvirlar 1 pixseliga 24 razryad talab qiladi.Rastrli tasvirlarni yana bir kamchiligi shu ndan iboratki ,tasvir sifati pixsel o’lchamiga bo’liq,u esa o’z navbatida monitorni imkoniyati bilan belgilanadi.Shuning uchun bir xil rasm turli monitorda har xil ko’rinishga ega bo;lishi mumkin.Bu ham hali hammasi emas.astrli tasvirni o’lchamini o’zgarti rish juda ham murakkab.Cunki bunday tasvirni kattalashtirish pexsellar sonini o’sishiga olib keladi.Kompyuter grafikasi sohasidagi mutassislar tomonidan juda murakkab rastrli tasvirlar pixselar “ko’paytirushy”yoki o’chirish algaritmlari ishlab chiqilgan,le kin ular doim ham ushbu masala bajara olmaydi. Grafikaning yana bir turi bu vekto rli grafikadir. Vektorli grafika bu tasvirni rasmda joylashuvi matematik formulalar bilan berilgan egri chizialar majmuasi yordamida namoyish etish usulidir.Masalan ista lgan doirani tasvirlash uchun uch -to’rt raqam kerak bo’ladi.Radius markazi koordinatalari va chiziq qalinligi.Shuning uchun vektorli grafika rastrli grafikaga nisbatan bir qancha qulayliklarga ega: -Vektorli tasvirlarni belgilovchi matematik formula lar kompyutr xotirasida rastrli tasvir pixsellarga qaraganda kamroq joy egallaydi. -tasvir (yoki uning ayrim qismlarini )sifatini yo’qotmasdan chegaralanmagankattalashtirish imkoniyati mayjudligi. -tasvirni bir platformadan ikkinchisigako’c hirishning qulayligi .
Albatta vektorli tasvirni o’z kamchiligi ham mavjud.Masalsn,fotorelastik tasvirni vektorli formatdan namoyish qilish murakkabroq.Flash yaratuvchilari bunga ham yechim topishgan.Flash dasturi yordamida Web sahifalar tuzishda siz nafaqat vektorli balki rastrli tasvirlarni ishlatishingiz ham mumkin. Macromedia Flashda animatsiya yaratish . Flash dasturida animatsiya ikki xil bo’ladi:kadrli va avtomatik.Avtomatik animatsiya shakllar geometriyasini o’zgarishi yoki boshqaruv kadrlar o’zgarishi asosidagi animatsiya turlariga bo’linadi. Bu turdagi animatsiyani yaratish uchun biz bitta boshqaruv kadrni yaratamiz va unga belgi qo’yamiz.Masalan boshqaruv kadrda aylana chiziladi.Va u grafik ta svir belgi turiga F8 yoki Vstavka menyusida Preobrazavot v simvol buyrug’ yordamida o’tkaziladi. Yoki ctrl+F8 buyrug’ini tanlab yangi belgi yaratamiz va belgilar kutubxonasi yordamida uni boshqaruv kadrga qo’shamiz. Macromedia Flashda ishni osonlash tirish va rolik o’lchamlari yaxshilash uchun simvol tushinchasi kiritilgan.Simvol quyidagicha bo;lishi mumkin.Grafika(Graphic),tugma(button),animatsion rolik(movie clip) ,tovush(sound).Bu imkoniyat yatarilgan obtektlar bir necha marta foydalanish imkonini b eradi. Endi belgi joylashgan boshqaruv kadrni sichqonchaning o’ng tomonidagi tugma yordamida tanlab Great motion twening yoki vstavit vmenyusining shu nomli buyrug’ini tanlaymiz.Shu harakatlar vatijasida boshqaruv kadr rangi ko’k rangga o’zgaradi.En di sichqoncha bilan yangi kadrni tanlaymiz va F6 ni buyrug’ini tanlaymiz.Natijada kadrda ko’k rangli boshqaruv kadr hosil qilinadi.Birinchi boshqaruv kadrdan ikkinchi boshqaruv kadrgacha kadrlar ko’k rangda avtomatik hosil qilinada. Oxirgi harakatimiz bu ikkinchi boshqaruv kadrdagi belgini o’zgartirish(cho’zish,aylantirish,kattalashtirish yoki kadrdagi joylashishini o’zgartirish). Endi klviaturadagi Enter tugmasini bosamiz va biz yaratgan animatsi yani ko’rishimiz mumkin. M acromedia Flashda animatsiya yaratish. Bu turdagi animatsiyani yaratish uchun biz boshqaruv kadrlar o’zgarishi asosidagi yaratilgan animatsiya hosil qilamiz.Faqat endi oxirida ikkinchi qatlamdagi belgini butunlay o’chirib uning o’rniga kvadrat ch izamiz. Shu harakatimizdan keyin kadrlar rangi normal ranga qaytadi.Keyin birinchi va ikkinchi boshqaruv kadrlaridagi grafik tasvir belgisini
ctrl+F8 yoki Izmenet menyusidagi Razidelet oldelno buyrug’I yordamida aloda shakllarga bo’lib chiqamiz. (2 -rasm) . 1-rasm.Macromedia Flash dasturi. 2-rasm.Ishchi soha.
Endi avval birinchi boshqaruv sichqoncha chap tugmasi bilan tanlab stoyanka(Proprtill)yoki ctrl+F3 yoki Okno menyusini shu nomli buyrug’ini tanlaymiz. Natijada muloqot oynasi hosil qilinadi va unda Tweening sohasida Motions o’rniga Shape holatini tan laymiz. Natijada boshqaruv kadr rangi yashil ranga o’garadi.Endi ikkinchi boshqaruv kadrni ham sichqoncha bilan tanlab animatsiya turini Motiondan Shapega o’zgartiramiz va oxirida Enter tugmasini bosamiz.Va qarayotgan animatsiyani ko’rishimiz mumkin.Bunda y opiq doirani pleerda harakatga kelish animatsiyasini ko’ramiz. Ko’rishimiz mumkin ikkila animatsiyalarda ham ikkita boshqarish kadrlar o’rtasidagi masofa kadrlarni kompyutr o’zi avtomatik yaratgan va animatsiya to’g’ri chiziq bo’yicha harakatlanadi. Ammo bizga harakat traektoriyasi bo’yicha bajarilishi kerak bo’lsa,u hold anima qilish kerak?Bunday animatsiyalarni hosil qilish uchun bizning qatlamimiz ustida maxsus harakat traektoriya qatlamini yaratish kerak bo’ladi.Va shu qatlamda qalam bilan qiyshiq traektoriya chizig’ini chizamiz.Natijani ko’rish uchun Enter tugmasini bosamiz.(3 - rasm). 3-rasm.a)kadr hosil qilish.