Mavzu: Abu Ali Ibn Sino ilmiy merosi.  Reja:  Tabobatga kirib kelishi  Tabiiy fanlardagi faoliyati  Tibbiy asarlari

Tabobatga kirib kelishi  Ibn Sinoning tib ilmida yuksak mahoratga erishishida Buxorolik boshqa bir tabib Qumriyning  xizmati katta boʻldi. Ibn Sino undan tabobat darenini olib, bu ilmning koʻp sirlarini oʻrgangan. Qumriy bu davrda ancha keksayib qolgan boʻlib, 999-yilda vafot etdi.  Ibn Sino 17 yoshdayoq, Buxoro xalqi orasida mohir tabib sifatida tanildi. Oʻsha kezlarda hukmdor  Nuh in Mansur  betob boʻlib, saroy tabiblari uni davolashdan ojiz edilar. Dovrugʻi butun shaharga yoyilgan yosh tabibni amirni davolash uchun saroyga taklif qiladilar. Uning muolajasidan bemor tezda sogʻayib, oyoqqa turadi. Evaziga Ibn Sino saroy kutubxonasidan foydalanish imkoniyatiga ega boʻladi. Somoniylarning kutubxonasi oʻsha davrda butun Oʻrta va Yaqin Sharqdagi eng katta va boy kutubxonalardan sanalardi.

 Ibn Sino bir necha yil davomida shu kutubxonada kechayu kunduz mutolaa bilan mashg ul ʻ bo lib, o z davrining eng ʻ ʻ o qimishli, bilim doirasi keng ʻ kishilaridan biriga aylandi va shu paytdan boshlab o rta asr ʻ falsafasini mustaqil o rganishga ʻ kirishdi. U yunon mualliflarining, xususan, Aristotelning „Metafizika“ asarini berilib mutolaa qildi. Lekin bu kitobda bayon qilinganlarning aksariyati Ibn Sinoga tushunarsiz edi.

Tasodifan yosh olimning qo liga Abu Nasr Forobiyning „Metafizikaning maqsadlari ʻ haqida“gi kitobi tushib qoladi va uni o qib chiqibgina Ibn Sino metafizikani ʻ o zlashtirishga muvaffaq bo ladi. Shunday qilib, Ibn Sino zaruriy bilimlarning ʻ ʻ barchasini Buxoroda oldi. Olimning ilmiy ijodi 18 yoshidan boshlandi. U Nuh ibn Mansurga atab nafsoniy quvvatlar haqida risola, „Urjuza“ tibbiy she riy asari, o z ʼ ʻ qo shnisi va do sti Abulhusayn al-Aruziyning iltimosiga binoan, ko p fanlarni o z ʻ ʻ ʻ ʻ ichiga olgan „Alhikmat al-Aruziy“ („Aruziy hikmati“) asarini ta lif etdi. Undan ʼ tashqari, boshqa bir do sti faqih Abu Bakr Albarqiy (yoki Baraqiy)ning iltimosiga ʻ ko ra, 20 jildli „Alhosil val-mahsul“ („Yakun va natija“) qomusiy asari hamda 2 ʻ jildli „Kitob al-bir val-ism“ („Sahovat va jinoyat kitobi“)ni yozdi.

 Ibn Sinoning ilmiy merosini shartli ravishda 4 qismga, ya ni falsafiy, ʼ tabiiy, adabiy va tibbiy sohalarga bo lish mumkin, olim shularning har ʻ birida chuqur iz qoldirgan. Lekin Ibn Sino asarlarining miqdoriy nisbatiga nazar solsak, olimning qiziqish va e tibori ko proq falsafa va tibga ʼ ʻ qaratilganini ko ramiz. Garchi, uni ʻ „Avitsenna“ sifatida G arbda ʻ mashhur qilgan uning tibbiy merosi, xususan, „Tib qonunlari“ bo lsada, ʻ „Shayh ar-Rais“ nomi, avvalambor, uning buyuk faylasufligiga ishoradir.