logo

Adabiy-Tanqidiy Fikrlar Tarixi

Загружено в:

09.12.2024

Скачано:

0

Размер:

1260.0390625 KB
Adabiy-Tanqidiy  Fikrlar  Tarixi
Ushbu  taqdimotda  adabiy -tanqidiy  fikrlar  tarixini  Sharq  va  G ‘arb  klassik
adabiyoti  misolida  tahlil  qilamiz , shuningdek , mustaqillik  davrida  shakllangan
zamonaviy  adabiy -estetik  qarashlarni  ko ‘rib  chiqamiz . Adabiyotning  umumiy
xususiyatlarini  ham  o ‘rganib  chiqamiz .
by  Shaxzoda  Begmuradova
SB   Sharq Klassik  Adabiyotida  Adabiy -Tanqidiy  Fikrlar
Sharq  Adabiyoti
Sharq  klassik  adabiyotida  adabiy -tanqidiy  fikrlarning
rivojlanishi  qadimiy  davrlarga  borib  taqaladi . Qadimgi  Sharq
xalqlari  adabiyotning  ijtimoiy  ahamiyatini  tushunganlar  va  uni
jamiyat  hayotini  tartibga  solish , ma 'naviy  qadriyatlarni  targ ‘ib
qilish  vositasi  deb  hisoblashgan .	
Tanqidiy An 'analar
Sharq  adabiyoti  tanqidida  asosan  estetik , axloqiy  va  ijtimoiy
qarashlar  ustunlik  qilgan . Adabiy  asarlarning  til , uslub , mazmun
va  g ‘oya  jihatlarini  tahlil  qilish , ularning  ibratli  va  foydali
tomonlarini  ko ‘rsatishga  e 'tibor  berilgan .  G‘arb  Mumtoz  Adabiyotida  Adabiy -Tanqidiy  Fikrlar	
1 Aristoteles G
‘arb  adabiyotining  rivojlanishida
o ‘ziga  xos  o ‘rin  tutgan  yunon
faylasufi  Aristotelesning  “She 'riyat
haqida ” asari  adabiy  tanqidning
asoschisi  sifatida  qaraladi . U
asarlarni  qahramonlar , voqealar  va
til  jihatidan  tahlil  qilish  tamoyillarini
ishlab  chiqqan .	2O
‘rta  asrlar
O ‘rta  asrlarda  cherkov  adabiyoti
ustunlik  qilgan  va  shu  sababli
asarlarning  diniy  mazmuni  va  xudo
haqidagi  g ‘oyalarga  mosligi  muhim
ahamiyat  kasb  etgan . Xristianlik
qarashlari  asarlarni  baholashda
etakchi  o ‘rinni  egallagan .	3Uyg
‘onish  davri
Uyg ‘onish  davrida  inson  va  uning
dunyoqarashi  markazga  qo ‘yilgan .
Bu  davr  adabiy  tanqidida  antik  davr
adabiyoti  namunalariga  qaytish  va
realistik  yo ‘nalishga  e 'tibor  qaratish
kuzatilgan .   Mustaqillik Davridagi  Adabiy -
Estetik  Qarashlar
Millıy  G ‘oya
Mustaqillik  davrida  milliy  g ‘oya  va  tarixiy  xotira  mavzusidagi  asarlar ,
shuningdek , insonning  ichki  dunyosi , qalb  tuyg ‘ulari  aks  ettirilgan  asarlar
ommaviylashdi . Adabiyotda  xalq  hayotini , urf -odatlarini  va  milliy
qadriyatlarini  aks  ettirishga  katta  e 'tibor  berildi .
Zamonaviy  Yondashuv
Zamonaviy  adabiy  tanqidda  postmodernizm , dekonstruksiya , gender  va
postkolonializm  kabi  nazariy  tushunchalar  keng  qo ‘llaniladi . Adabiy  asarlarni
ijtimoiy , siyosiy , madaniy  va  psixologik  nuqtai  nazardan  tahlil  qilishga  e 'tibor
beriladi .
Jahon  Adabiyoti
Mustaqillik  davrida  jahon  adabiyoti  namunalarini  o ‘rganish  va  ularni  milliy
adabiyotga  singdirish  jarayoni  faollashdi . Jahon  adabiyoti  tendentsiyalarini
hisobga  olib , yangi  adabiy  yo ‘nalishlar  va  uslublar  paydo  bo ‘ldi .   Adabiyotning Umumiy  Xususiyatlari	
1 Til 
Adabiyot
 til  vositasida  yaratilgan  san 'at  turidir . Tilning  o ‘ziga  xos  xususiyatlari , obrazliligi ,
musiqiyligi , ifoda  imkoniyatlari  adabiyotda  muhim  o ‘rin  tutadi .
2 G
‘oya
Har  qanday  adabiy  asarda  ma 'lum  g ‘oya  yoki  fikr  yotadi . Asarlar  jamiyat  hayotini ,
inson  qalbini  aks  ettirish  orqali  ma 'naviy -axloqiy  qadriyatlarni  targ ‘ib  qiladi .
3 Mazmun 
Adabiyotning
 mazmuni  asarda  tasvirlangan  voqealar , qahramonlar ,
ularning  munosabatlari  va  asarni  yaratish  maqsadidan  iborat .
4 Shakl 
Adabiy
 asarlarning  shakli  turlicha  bo ‘ladi : roman , hikoya , she 'r ,
drama , va  boshqalar . Shakl  asarning  mazmunini  ifodalashga  xizmat
qiladi .
5 Ta
'sir
Adabiyot  o ‘quvchiga  ta 'sir  qilish  xususiyatiga  ega . Asarlar
o ‘quvchini  o ‘ylantiradi , uni  hissiyotlarga  to ‘ldiradi , bilimlarini
kengaytiradi .  Adabiy Tanqidning  Ahamiyati	
1 Tushunish 
Adabiy
 tanqid  asarlarni  chuqurroq  tushunish , ularning  mazmunini , g ‘oyasini  va  san 'atkorlik  darajasini  tahlil
qilishga  yordam  beradi .
2 Baholash 
Tanqid
 asarlarning  qadr -qimmatini  aniqlash , ularning  ijobiy  va  salbiy  tomonlarini
ko ‘rsatish , adabiyot  tarixida  tutgan  o ‘rnini  belgilashga  yordam  beradi .
3 Rivojlantirish 
Tanqid
 adabiyotning  rivojlanishini  rag ‘batlantiradi , yangi
yo ‘nalishlarning  paydo  bo ‘lishiga  turtki  beradi , shuningdek ,
asarlarning  sifatini  oshirishga  hissa  qo ‘shadi .  Adabiy Tanqidning  Turlari	
Estetik  Tanqid
Estetik  tanqid  asarlarning
san 'atkorlik  darajasini , tilning
go ‘zalligi , kompozitsiya  va
uslubning  mukammalligini
baholashga  qaratilgan . Bu  turda
asarlarning  estetik  qadriyatlarini
aniqlashga  e 'tibor  beriladi .	Axloqiy  Tanqid
Axloqiy  tanqid  asarlarning
axloqiy  tomonini  tahlil  qiladi .
Unda  asarlarning  jamiyat
hayotini , insonni , axloqni  targ ‘ib
qilishdagi  rolini  ko ‘rsatishga
harakat  qilinadi .	
Ijtimoiy  Tanqid
Ijtimoiy  tanqid  asarlarning
jamiyat  hayotini  aks  ettirish
darajasini , ijtimoiy  muammolarni
ko ‘tarish , inson  va  jamiyat
o ‘rtasidagi  munosabatlarni  tahlil
qilishga  e 'tibor  qaratadi .	Psixologik  Tanqid
Psixologik  tanqid  asarlarning
inson  psixologiyasini ,
qahramonlarning  ichki  dunyosini
chuqur  tahlil  qilishga  qaratilgan .
Bu  turda  asarlarning  inson
haqidagi  g ‘oyalarni
ifodalashdagi  rolini  ko ‘rsatishga
e 'tibor  beriladi .   Adabiy Tanqidning  Qoidalari	
1	
Ob 'ektivlik
Tanqidchining  shaxsiy  fikrlari  va
hissiyotlaridan  xoli  bo ‘lib , asarga
ob 'ektiv  baho  berishga  harakat
qilish  kerak .	
2
Tahlil
Asarni  chuqur  tahlil  qilish , uning
mazmunini , g ‘oyasini , tilini , uslubini
va  san 'atkorlik  darajasini  aniqlash
kerak .	
3	
Konstruktivlik
Tanqidchi  asarlarning  kamchiliklarini
ko ‘rsatish  bilan  birga , ularni
takomillashtirishga  yordam
beradigan  tavsiyalar  berishi  kerak .	
4	
Hurmat
Asar  va  uning  muallifiga  hurmat
bilan  munosabatda  bo ‘lish , o‘z
fikrlarini  madaniyatli  va  o ‘rinli  tarzda
ifodalash  kerak .   Adabiy Tanqidning  Zamonaviy  Tendentsiyalari     Xulosa
Adabiy-tanqidiy  fikrlarning  tarixi  insoniyatning  madaniy  rivojlanishining
muhim  qismi . Tanqid  adabiyotni  o ‘rganish , baholash  va  rivojlantirishda
muhim  rol  o ‘ynaydi . Zamonaviy  tanqidda  yangi  nazariyalar  va  tendentsiyalar
paydo  bo ‘lib , adabiyotni  turli  nuqtai  nazardan  tahlil  qilish  imkonini  beradi .

Adabiy-Tanqidiy Fikrlar Tarixi Ushbu taqdimotda adabiy -tanqidiy fikrlar tarixini Sharq va G ‘arb klassik adabiyoti misolida tahlil qilamiz , shuningdek , mustaqillik davrida shakllangan zamonaviy adabiy -estetik qarashlarni ko ‘rib chiqamiz . Adabiyotning umumiy xususiyatlarini ham o ‘rganib chiqamiz . by Shaxzoda Begmuradova SB

Sharq Klassik Adabiyotida Adabiy -Tanqidiy Fikrlar Sharq Adabiyoti Sharq klassik adabiyotida adabiy -tanqidiy fikrlarning rivojlanishi qadimiy davrlarga borib taqaladi . Qadimgi Sharq xalqlari adabiyotning ijtimoiy ahamiyatini tushunganlar va uni jamiyat hayotini tartibga solish , ma 'naviy qadriyatlarni targ ‘ib qilish vositasi deb hisoblashgan . Tanqidiy An 'analar Sharq adabiyoti tanqidida asosan estetik , axloqiy va ijtimoiy qarashlar ustunlik qilgan . Adabiy asarlarning til , uslub , mazmun va g ‘oya jihatlarini tahlil qilish , ularning ibratli va foydali tomonlarini ko ‘rsatishga e 'tibor berilgan .

G‘arb Mumtoz Adabiyotida Adabiy -Tanqidiy Fikrlar 1 Aristoteles G ‘arb adabiyotining rivojlanishida o ‘ziga xos o ‘rin tutgan yunon faylasufi Aristotelesning “She 'riyat haqida ” asari adabiy tanqidning asoschisi sifatida qaraladi . U asarlarni qahramonlar , voqealar va til jihatidan tahlil qilish tamoyillarini ishlab chiqqan . 2O ‘rta asrlar O ‘rta asrlarda cherkov adabiyoti ustunlik qilgan va shu sababli asarlarning diniy mazmuni va xudo haqidagi g ‘oyalarga mosligi muhim ahamiyat kasb etgan . Xristianlik qarashlari asarlarni baholashda etakchi o ‘rinni egallagan . 3Uyg ‘onish davri Uyg ‘onish davrida inson va uning dunyoqarashi markazga qo ‘yilgan . Bu davr adabiy tanqidida antik davr adabiyoti namunalariga qaytish va realistik yo ‘nalishga e 'tibor qaratish kuzatilgan .

Mustaqillik Davridagi Adabiy - Estetik Qarashlar Millıy G ‘oya Mustaqillik davrida milliy g ‘oya va tarixiy xotira mavzusidagi asarlar , shuningdek , insonning ichki dunyosi , qalb tuyg ‘ulari aks ettirilgan asarlar ommaviylashdi . Adabiyotda xalq hayotini , urf -odatlarini va milliy qadriyatlarini aks ettirishga katta e 'tibor berildi . Zamonaviy Yondashuv Zamonaviy adabiy tanqidda postmodernizm , dekonstruksiya , gender va postkolonializm kabi nazariy tushunchalar keng qo ‘llaniladi . Adabiy asarlarni ijtimoiy , siyosiy , madaniy va psixologik nuqtai nazardan tahlil qilishga e 'tibor beriladi . Jahon Adabiyoti Mustaqillik davrida jahon adabiyoti namunalarini o ‘rganish va ularni milliy adabiyotga singdirish jarayoni faollashdi . Jahon adabiyoti tendentsiyalarini hisobga olib , yangi adabiy yo ‘nalishlar va uslublar paydo bo ‘ldi .

Adabiyotning Umumiy Xususiyatlari 1 Til Adabiyot til vositasida yaratilgan san 'at turidir . Tilning o ‘ziga xos xususiyatlari , obrazliligi , musiqiyligi , ifoda imkoniyatlari adabiyotda muhim o ‘rin tutadi . 2 G ‘oya Har qanday adabiy asarda ma 'lum g ‘oya yoki fikr yotadi . Asarlar jamiyat hayotini , inson qalbini aks ettirish orqali ma 'naviy -axloqiy qadriyatlarni targ ‘ib qiladi . 3 Mazmun Adabiyotning mazmuni asarda tasvirlangan voqealar , qahramonlar , ularning munosabatlari va asarni yaratish maqsadidan iborat . 4 Shakl Adabiy asarlarning shakli turlicha bo ‘ladi : roman , hikoya , she 'r , drama , va boshqalar . Shakl asarning mazmunini ifodalashga xizmat qiladi . 5 Ta 'sir Adabiyot o ‘quvchiga ta 'sir qilish xususiyatiga ega . Asarlar o ‘quvchini o ‘ylantiradi , uni hissiyotlarga to ‘ldiradi , bilimlarini kengaytiradi .