Baliqlatning iqtisodiy ahamiyati

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

2974.26171875 KB

Скачать

Reja
1. Baliqlarning iqtisodiy va
xo’jalik ahamiyati
2.O’zbekistonda uchraydigan
baliqlarning ahamiyat
3. Baliqchilik xo‘jaligi

Er yuzida baliqlarning 20 mingdan ortiq turi tarqalgan bo lib umrtqali ’
hayvonlarning qariyb 50 % ini tashkil etadi. Baliqlar butun er yuzi
–
suvliklarida (chuchuk va sho r) er osti suvliklarida, qaynoq buloqlarda
’
ham yashaydi.
Baliqlarning tabiatdagi roli nihoyatda katta, jumladan inson kundalik
hayotida ahamiyati juda salmoqli, ayniqsa oziq-ovqat maxsulotlari eng
ko p qismi (ba zi mamlakatlar axolisi uchun qazib hammasini) to ri
’ ’ ’
keladi.

Bevosita baliqlar bilan shuullanadigan fan ixtiologiya
deb ataladi
(ixtios-baliq , logos-fan grekcha)
Insonlar qadimddan baliqlar bilan shuullanib kelgan.
Qadimgi ibtidoiy odam ham baliq ovlagan. Buni usha
davrga mansub orlar devoridagi rasmlardan ko rish ’
mumkin.
Baliqlar xaqidagi dastlabki ma lumot Aristotel
’
(Eramizgacha 384-322) asarlarida uchraydi.

Baliqlarning
xo’jalikdagi ahamiyati.
Baliqlarning amaliy ahamiyati
katta. Jahonda yiliga 50 mm
tonnadan ortiqroq baliq
ovlanadi. Bu miqdor oziq
birligi bo’yicha 650 mm bosh
qoramolga to’g’ri keladi.
Ovlanadigan baliqlarning
asosiy qismi oziq-ovqat
mahsuloti sifatida ishlatiladi.
Baliqchilik sanoati
chiqindilaridan chorva mollari
uchun baliq uni, qishloq
xo’jaligi ekinlari uchun o’g’it
tayyorlanadi. Bundan tashqari, baliq yog’i
farmatsevtikada don sifatida ishlatiladi.
Baliq mahsulotlari vitaminlarga boy
bo’ladi. Baliq go’shti oqsilga boy,
mazali bo’lishi bilan birga organizmda
tez hazm bo’ladi. Baliqlarning ikrasi
ham xushta’m taom hisoblanadi.

Ayniqsa, seld va losossimon baliqlarning go’shti kaloriyali bo’lib. ularning ikrasi
juda qadrlanadi. Baliq go’shtini qaynatib, qovurib, dudlab, tuzlab yoki
konservalangan holda iste’mol qilinadi. Baliq ovlash. Baliqlarning asosiy qismi
dengizlardan ovlanadi. Ular orasida osyotrsimonlar, seldsimonlar, treskasimonlar
katta ahamiyatga ega. Ovlanadigan baliqlar dengizning uncha chuqur bo’lmagan
sohili yaqinida ko’p to’planadi. Chunki bunday joylarda baliqlar uchun oziq mo’l
bo’ladi. Dengizlardagi baliqlar maxsus baliq ovlash kemalari-traulerlar yordamida
ovlanadi. Baliq ovlashda ichki suv havzalari ham katta ahamiyatga ega.
Respublikamizda baliqlar asosan Amudaryo va Sirdaryo havzalarida hamda
sun’iy suv omborlarida ovlanadi.


Zog’ora baliq, oq amur, oqcha, x umbosh, oq sla, ilonbosh,
moy baliq, cho’rt an v a baqra asosan ov lanadigan baliqlar
hisoblanadi. Key ingi pay t larda sport usulida baliq ov lash k eng
riv ojlanmoqda. Bunday baliq ov lash k o’ngilli dam olish uchun x izmat
qiladi, odamni t abiat bilan y aqin aloqada bo’lishiga y ordam beradi,
t abiat ga qiziqishni k uchay t iradi.
Baliqlarni sun’iy urchit ish. Tabiiy sharoit da baliqlar t uxumi v a y osh
baliqlar t urli sabablar t ufay li k o’plab nobud bo’ladi. Shuning uchun
ov lanadigan baliqlar max sus zav odlarda urchit iladi. Buning uchun
urchish pay t ida v oy aga y et gan urg’ochi v a erk ak baliqlarning pusht i
t uxumlari v a sperma suy uqligi solinib, idishda aralasht iriladi v a
ust iga suv quy iladi. So’ngra idish t uxumlarning riv ojlanishi uchun
qulay sharoit bo’lgan ink ubat orda saqlanadi. Tux umdan chiqqan
y osh baliqchalar ma’lum v aqt dav omida sun’iy hov uzlarda boqiladi.
Baliqchalar birmuncha o’sganidan so’ng t abiiy suv hav zalariga qo’y ib
y uboriladi. Baliqlar t ux umi v a y osh baliqchalarni samoly ot da boshqa
suv hav zalariga ham k o’chirib olib borish mumk in. Masalan, oq amur,
xumbosh, ilonbosh baliqlar Uzoq Sharq dary olaridan k elt irilib,
Sirdary o v a A mudary o hav zalarida iqlimlasht irilgan.

Hovuz xo’jaligi. Baliq go’shti yetishtirish maqsadida baliqlar
unchalik katta bo’lmagan tabiiy suv havzalarida sun’iy urchitilgach, voyaga
yetgunga qadar boqiladi. Bu maqsadda ko’pchilik baliqchilik xo’jaliklarida
zog’ora baliqning xonakilashtirilgan karp zotlari o’stiriladi. Xonaki karp
o’zining yovvoyi ajdodiga nisbatan tez o’sadi, go’shti mazali va yog’li
bo’ladi. Bundan tashqari, zog’ora baliq juda ehtiyotkor, karp esa ovqat
beriladigan joyga suzib keladi. Unda oziqlanish joyi va vaqtiga nisbatan
shartli refleks zog’ora baliqqa nisbatan oson hosil bo’ladi. Hovuz
xo’jaliklarida baliqlar uchun hamma sharoit yaratiladi. Xususan,
baliqlarning urchishi, o’sishi va qishlashi uchun alohida hovuzlar
tayyorlanadi, ularning oziqlanishi va suvga bo’lgan talabi hisobga olinadi.
Keyingi paytlarda hovuz xo’jaliklarida karp bilan birga oq amur, xumbosh
va oq sla kabi baliqlar o’stirilmoqda.


Suv hav zalarini fabrik a, zav od v a
chorv achilik fermalari chiqindilari ham da ek in
ek ilgan dalalardan oqib chiqay ot gan chiqindi
suv lar bilan ifi oslanishiga y o’1 qo’y maslik
uchun suv t ozalash inshoot lari qurilishiga
k at t a ahamiy at berish lozim . Baliqlar t uxum
qo’y adigan joy lar him oy a qilinishi zarur.
Dary olarning t o’g’on bilan t o’silgan joy larida
o’t k inchi losossimon baliqlar uchun m axsus
ay lanm a suv y o’llari qoldiriladi, baqra baliqlar
uchun esa k o’t arm a qurilmalar o’rnat iladi.

Baliqchilik - keyingi 30-40 yil ichida O zbekistonda ayniqsa ’
Qashqadaryoda Qarshi cho lini, yangi erlarni o zlashtirish
’ ’
oqibatida ko pgina suv omborlari vujudga keldi. Bu vohamizda
’
baliqchilikni sun iy suv havzalarining yaratilishiga asos bo ldi.
’ ’
Hozirgi kunda viloyatimizda bir qancha baliqchilik xo jaliklari
’
tashkil etilgan bular Chimqo ron, Tallimarjon va h.k.o.
’
Viloyatimizda baliqchilikni rivojlantirish uchun qimmatbaho baliq
turlari materikning turli regionlaridan keltirib iqlimlashtirilmoqda.
Qadimdan viloyatimiz suvliklarida uchta baliq turi uchrasa bugungi
kunda 28 ta baliq turi iqlimlashtirilgan.

Mavzu: Baliqlatning iqtisodiy ahamiyati

Reja 1. Baliqlarning iqtisodiy va xo’jalik ahamiyati 2.O’zbekistonda uchraydigan baliqlarning ahamiyat 3. Baliqchilik xo‘jaligi

Er yuzida baliqlarning 20 mingdan ortiq turi tarqalgan bo lib umrtqali ’ hayvonlarning qariyb 50 % ini tashkil etadi. Baliqlar butun er yuzi – suvliklarida (chuchuk va sho r) er osti suvliklarida, qaynoq buloqlarda ’ ham yashaydi. Baliqlarning tabiatdagi roli nihoyatda katta, jumladan inson kundalik hayotida ahamiyati juda salmoqli, ayniqsa oziq-ovqat maxsulotlari eng ko p qismi (ba zi mamlakatlar axolisi uchun qazib hammasini) to ri ’ ’ ’ keladi.

Bevosita baliqlar bilan shuullanadigan fan ixtiologiya deb ataladi (ixtios-baliq , logos-fan grekcha) Insonlar qadimddan baliqlar bilan shuullanib kelgan. Qadimgi ibtidoiy odam ham baliq ovlagan. Buni usha davrga mansub orlar devoridagi rasmlardan ko rish ’ mumkin. Baliqlar xaqidagi dastlabki ma lumot Aristotel ’ (Eramizgacha 384-322) asarlarida uchraydi.

Baliqlatning iqtisodiy ahamiyati

15.08.2023

0

2974.26171875 KB

Похожие