Dunyo okeanining atmosfera va quruqlikka ta’siri
![Dunyo okeanining atmosfera
va quruqlikka ta’siri](/data/documents/a73e3bca-07c8-4f70-8d19-5066abcc3d44/page_1.png)
![Dunyo okeani Yerning barcha qobiqlari bilan muntazam
o‘zaro aloqada bo‘lib, sayyoramiz tabiatiga kuchli ta’sir
etib turadi.](/data/documents/a73e3bca-07c8-4f70-8d19-5066abcc3d44/page_2.png)
![Dunyo okeanining atmosfera, litosfera, biosfera bilan
doimiy o‘zaro ta’siri natijasida „okean ' atmosfera '
quruqlik“ tizimi tarkib topgan.](/data/documents/a73e3bca-07c8-4f70-8d19-5066abcc3d44/page_3.png)
![Bu tizimda modda va energiya almashinuvi kuzatiladi.
Tizimdagi moddalarning harakatini ta’minlaydigan
qudratli kuch quyosh energiyasidir. Dunyo okeani Yer
yuzasiga Quyoshdan kelayotgan issiqlikning 70 % ini
yutadi.](/data/documents/a73e3bca-07c8-4f70-8d19-5066abcc3d44/page_4.png)
![Natijada okean issiqlik „akkumulatori“ga aylanadi va
atmosferani ilitib turadi, bug‘ holatidagi namlik bilan
ta’minlaydi, quruqlikka va barcha suv havzalariga
yog‘in beradi.](/data/documents/a73e3bca-07c8-4f70-8d19-5066abcc3d44/page_5.png)
![Quyosh energiyasi ta’sirida harakatga kelgan „issiqlik
mashinasi“ butun Yer yuzasi bo‘ylab „okean atmosfera
quruqlik“ tizimida issiqlik va namlik taqsimotini
ta’minlaydi (10-rasm).](/data/documents/a73e3bca-07c8-4f70-8d19-5066abcc3d44/page_6.png)
![„ Issiqlik mashinasi“ning harakat yo‘nalishi, tezligi kabi
xususiyatlariga Oy va Quyoshning tortishi hamda
Koriolis kuchi, Yerning ichki energiyasi, hatto
antropogen omil ham ma’lum miqdorda ta’sir etadi.
Oqibatda tabiatda turli xil jarayonlar yuzaga keladi.](/data/documents/a73e3bca-07c8-4f70-8d19-5066abcc3d44/page_7.png)
![Okeanning atmosfera va quruqlikka ta’sir etishida havo
massalarining o‘rni katta. Okean quyosh issiqligini
to‘playdi, ularni dengiz oqimi turli kenglik va
uzoqliklarga olib ketadi, atmosferani ilitadi.](/data/documents/a73e3bca-07c8-4f70-8d19-5066abcc3d44/page_8.png)
![Agar havo massalari okean yuzasida hosil bo‘lsa, dengiz
havo massalari, aksincha, quruqlik ustida hosil bo‘lsa,
kontinental havo massalari deb ataladi. Bu havo
massalari „okean quruqlik“ tizimida issiqlik va
sovuqlikni tashuvchi vosita vazifasini bajaradi.](/data/documents/a73e3bca-07c8-4f70-8d19-5066abcc3d44/page_9.png)
![Atmosferada sodir bo‘ladigan shamol, bo‘ron va
quyunlarning bosh sababchisi ham „okean atmosfera '
quruqlik“ tizimidagi modda va energiyaning
almashinuvidir.](/data/documents/a73e3bca-07c8-4f70-8d19-5066abcc3d44/page_10.png)
![Quyun (tayfun) va bo‘ronlar ikkala yarimsharning 5 —
20° kengliklari oralig‘idagi okean yuzasida tarkib
topadi.](/data/documents/a73e3bca-07c8-4f70-8d19-5066abcc3d44/page_11.png)
![Dengiz oqimlari ham okeanning atmosfera va quruqlik
o‘rtasidagi o‘zaro aloqasiga kuchli ta’sir etadi.](/data/documents/a73e3bca-07c8-4f70-8d19-5066abcc3d44/page_12.png)
![Ayniqsa, iliq va sovuq dengiz oqimlari issiqlik va
sovuqlikni geografik kenglik hamda uzoqliklar bo‘yicha
tashiydi.](/data/documents/a73e3bca-07c8-4f70-8d19-5066abcc3d44/page_13.png)
![Okeanlarning yashash uchun qulay bo‘lgan sohillarida
qadimdan odamlar makon qurgan. Hozir ham
qirg‘oqning 50 km gacha bo‘lgan qismida dunyo
aholisining 27 % i yashaydi (200 kmgacha esa 50 %i) .](/data/documents/a73e3bca-07c8-4f70-8d19-5066abcc3d44/page_14.png)
![© Foydalanilgan adabiyotlar:
•
A. Soatov, A. Abulqosimov, M. Mirakmalov. –
Geografiya (Materiklar va okeanlar tabiiy
geografiyasi), umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 6-
sinfi uchun darslik – Toshkent: „O‘qituvchi“, 2017/
www.eduportal.uz](/data/documents/a73e3bca-07c8-4f70-8d19-5066abcc3d44/page_15.png)
Dunyo okeanining atmosfera va quruqlikka ta’siri
Dunyo okeani Yerning barcha qobiqlari bilan muntazam o‘zaro aloqada bo‘lib, sayyoramiz tabiatiga kuchli ta’sir etib turadi.
Dunyo okeanining atmosfera, litosfera, biosfera bilan doimiy o‘zaro ta’siri natijasida „okean ' atmosfera ' quruqlik“ tizimi tarkib topgan.
Bu tizimda modda va energiya almashinuvi kuzatiladi. Tizimdagi moddalarning harakatini ta’minlaydigan qudratli kuch quyosh energiyasidir. Dunyo okeani Yer yuzasiga Quyoshdan kelayotgan issiqlikning 70 % ini yutadi.
Natijada okean issiqlik „akkumulatori“ga aylanadi va atmosferani ilitib turadi, bug‘ holatidagi namlik bilan ta’minlaydi, quruqlikka va barcha suv havzalariga yog‘in beradi.