logo

Eski o‘zbek yozuvi Izofali birikma anglatgan ma’nolar

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

786.228515625 KB
Mavzu:   Eski o‘zbek yozuvi  Izofali 
bir ikma anglatgan ma’nolar Izofali birikmadagi aniqlovchi ot va kishilik olmoshlari bilan 
ifodalangan bo‘lsa, u holda birikma aniqlanmish bildirgan narsaning 
ma’lum shaxsga xosligini, mansubligini bildiradi. Bu fors tilida  
یکلم   :ه	:فاض	:ا   ezāfe-ye molki  deyiladi. Masalan:
مردپ  باتک ketāb-e pedaram ‘ otamning kitobi ’
یتوهلا  ناوید divān-e Lāhuti ‘ L ohuti y  devoni ’ Agar  aniqlanmish  biror  jonsiz  narsaning  nomini  bildirsa,  u  holda 
izofali  birikma  narsaning  jinsini,  turini  bildiradi.  Bunday  izofali 
birikma   ینای::	ب 	:ه	:فاض	:ا   ezāfe-ye bayāni  deyiladi. Masalan:
لاط تعاس sāat-e telā ‘ t illa soat ’
نینهآ هار rāh-e āhanin ‘ temir yo‘l ’ Agar  aniqlanmish  o‘rin,  payt  ma’nolarini  bildiruvchi  so‘zlar  bilan 
ifodalangan  bo‘lsa,  u  holda  izofali  birikma  o‘rin-payt  munosabatlarini 
bildiradi. Bu fors tilida   یناکم  و ینامز ,ه,فاض	,ا ezāfe-ye zamāni va makāni  deyiladi. 
Masalan:
حبص ماگنه hangām-e sobh ‘ t ong payti ’
هوک یلااب bālā-ye kuh ‘ t o g ‘ tepasi ’ Aniqlanmish bilan aniqlovchi birikmasi bir narsaning 
ikkinchi narsaga o‘xshashligini bildiradi. Bunday izofali 
birikma    ,هفاض	,ا    یهیبش	,,,	ت    ezāfe-ye tašbihi  deyiladi. Masalan:
 	
هچنغ بل lab-e  γ unče ‘ g ‘uncha lab ’
 
ورس دق qadd-e sarv ‘ s arv qad ’ Aniqlovchi  asliy  yoki  nisbiy  sifatlar  bilan  ifodalansa,  izofali 
birikma  narsaning  qandayligini  bildiradi.  Bunday  birikma     بی,کر	,,,	ت
یفصو یبس	
,,ن    tarkib-e nesbi-ye vasfi  deyiladi. Masalan:
  
دنلب راوید div ār-e boland ‘ b aland dev or ’
  	
یبدا همانزور ruznāme-y e adabi ‘ a dabiy  gazet a ’ Agar aniqlovchi tartib son bilan ifodalangan bo‘lsa, izofali birikma 
tartib,  daraja  ma’nolarini  bildiradi.  Bunday  izofali  birikma  fors 
tilida  بی,کر	,,,	ت یدد	,ع    tarkib - e adadi  deyiladi .  Masalan :
 	
مراهچ سلاک k el ā s - e  č ahorom ‘ t o ‘ rt inchi sinf ’
 	
مجنپ دلج jeld - e panj om ‘ beshinchi  j ild ’   Gaplarni izofa qoidasiga rioya qilib o ‘ qing va izofa 
imlosini aniqlang .
 یگداوناخ مسا ؟تسیچ امش ی,گداوناخ مسا .تسا ن	,یورپ ن	,م م	,سا ؟تسیچ ا	,مش م	,سا
 .تسا ع	
,قاو ی	,یاون نابایخ رد ا	,م ه	,ناخ ؟ت	,سا ع	,قاو ا	,جک ا	,مش ه	,ناخ .ت	,سا فونامحر ن	,م
 دارملد  .تسا  ع	
,قاو  ر	,هش  ز	,کرم  رد  ی	,یاون  نابایخ  ؟ت	,سا  ع	,قاو  ا	,جک  ی	,یآون  نابایخ
تسا وجشناد وا .تسا نم  تسود دارملد ؟تسیک .   نا,هج یا	,هنابز 	,هاگشن	,اد یوجشن	,اد وا ؟تس	,ا 	,هاگشزوم	,آ 	,م	,اد	,,,	ک یوجشن	,اد دارملد
 ؟تس	
,ا 	,هدکشن	,اد 	,م	,اد	,,,	ک یوجشن	,اد ام	,,ش   گرز	,,,	ب ردار	,,,	ب .تس	,ا ناتسکبزا یتلود
 	
,هدکشن	,اد یوجشن	,اد نم .تس	,ا یژولولی	,,,	ف 	,هدکشن	,اد یوجشن	,اد نم گر	,ز	,,,	ب ردا	,ر	,,,	ب
,	
متسه یسیلگن	,ا نابز . Quyidagi birikmalarni izofa imlosiga rioya qilgan holda arab-fors 
alifbosida yozing.
Dāneškade-ye motarjem, dānešgāh-e zabānhā-ye xāreji, ketāb-e 
man, dānešju-ye dāneškade, nevisande-ye mašhur, dars-e 
panjom, dars-e  zabān-e englisi, Xamse-ye Navāi, dāneškade-ye 
tebb, dust-e man, tārix-e Ozbakestān, medād-e siyāh, esm-e xāhar-e 
man, dānešyār-e mā, ‘emārat-e boland, ketāb-
e xub, bā γ -e esterāhat, xiyābān-e šomā, 
meydān-e varzeš, divār-e sefid, sib-e sorx Quyidagi  so‘zlardan  ma’nolari  bir-biriga  mosini  toping 
va izofali birikma hosil qiling.
  ،روهشم ،ناهج ،رتخد ،سابل ،هدن,سیون ،ر	,هش ،ک	,شزپ ،نابز ،	,ردام ،ا	,بیز
.هاگشناد ،دنکشات ،ون ،لبنت ،مرگ ،وجشناد ،بوخ ،اوه ،نادند ،راگزومآ Quyidagi matnni o‘qing va o‘zbek tiliga tarjima qiling.
اه هژاو
i sm esm مسا
f amiliya esm-e x ā nevādegi یگداوناخ مسا
nima ish 
bilan be če kāri یراک هچب
uy ishi bilan be xānedāri یراد هناخب
aka-uka barādar ردارب
a ka bar ā dar - e bozorg گرزب ردارب
u ka barādar-e kuček کچوک ردارب
o ta pedar ردپ o ta pedar ردپ
huquq, 
yuridik hoquq قوقح
o pa x ā har - e bozorg گرزب  رهاوخ
s ingil xāhar-e kuček کچوک  رهاوخ
ko‘cha xiyābān نابایخ
juda, ko‘p xeyli یلیخ juda, ko‘p xeyli یلیخ
Ingliz 
tili  
fakulteti dāneškade-ye 
zab ā n-e englisi    یسیلگنا نابز هدکشناد
oltinchi 
dars dars-e šešom مشش سرد
m editsina teb (b) بط
i lmiy ‘ elmi یملع m editsina teb (b) بط
i lmiy ‘ elmi یملع
ona mādar ردام
mash g ‘ul mašγul لوغشم
joylashgan vāqe’ ast تسا  عقاو
xodim k ārmand دنمراک
qaysi kodām مادک وگتفگ
 ؟تسیچ امش ردپ مسا .تسا نیورپ نم مسا ؟تسیچ امش مسا
 مسا ؟تسیچ امش یگداوناخ مسا .تسا نسح نم ردپ مسا
 امش کچوک رهاوخ مسا .تسا فومیرک نم یگداوناخ
 کچوک رهاوخ .تسا همظان نم کچوک رهاوخ مسا ؟تسیچ
؟تسا هراکچ امش    هدکشناد مادک یوجشناد وا .تسا وجشناد نم کچوک رهاوخ
 ردپ .تسا یکبزا تایبدا و نابز هدکشناد یوجشناد وا ؟تسا
 .تسا یسیلگنا نابز هدکشناد  رایشناد نم ردپ ؟تسا هراکچ امش
ردام ؟تسا لوغشم یراک هچب امش ردام    ؟تسا لوغشم یراک هچب امش ردام .تسا یسیلگنا نابز هدکشناد
 یوجشناد امش گ,رزب ردا	,رب .تسا لوغشم یراد هناخب نم ردام
 بط هدکشناد یوجشناد نم گرزب ردارب ؟تسا هدکشناد مادک
 ناتسکب	
,زا یتلود ناهج یاهنابز هاگشناد یوجشناد نم .تسا
 نابایخ رد ام هدکشناد ؟تسا عقاو اجک امش هدکشناد .متسه
تسا عقاو اواتشر .  E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT

Mavzu: Eski o‘zbek yozuvi Izofali bir ikma anglatgan ma’nolar

Izofali birikmadagi aniqlovchi ot va kishilik olmoshlari bilan ifodalangan bo‘lsa, u holda birikma aniqlanmish bildirgan narsaning ma’lum shaxsga xosligini, mansubligini bildiradi. Bu fors tilida یکلم :ه :فاض :ا ezāfe-ye molki deyiladi. Masalan: مردپ باتک ketāb-e pedaram ‘ otamning kitobi ’ یتوهلا ناوید divān-e Lāhuti ‘ L ohuti y devoni ’

Agar aniqlanmish biror jonsiz narsaning nomini bildirsa, u holda izofali birikma narsaning jinsini, turini bildiradi. Bunday izofali birikma ینای:: ب :ه :فاض :ا ezāfe-ye bayāni deyiladi. Masalan: لاط تعاس sāat-e telā ‘ t illa soat ’ نینهآ هار rāh-e āhanin ‘ temir yo‘l ’

Agar aniqlanmish o‘rin, payt ma’nolarini bildiruvchi so‘zlar bilan ifodalangan bo‘lsa, u holda izofali birikma o‘rin-payt munosabatlarini bildiradi. Bu fors tilida یناکم و ینامز ,ه,فاض ,ا ezāfe-ye zamāni va makāni deyiladi. Masalan: حبص ماگنه hangām-e sobh ‘ t ong payti ’ هوک یلااب bālā-ye kuh ‘ t o g ‘ tepasi ’

Aniqlanmish bilan aniqlovchi birikmasi bir narsaning ikkinchi narsaga o‘xshashligini bildiradi. Bunday izofali birikma ,هفاض ,ا یهیبش ,,, ت ezāfe-ye tašbihi deyiladi. Masalan: هچنغ بل lab-e γ unče ‘ g ‘uncha lab ’ ورس دق qadd-e sarv ‘ s arv qad ’