FANDA IJOD QILISH

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

17530.479492188 KB

Скачать

1 •
Ijodiy tafakkur va ijtimoiy-ijodiy
faoliyat
2 •
Ilmiy ijodiyotning rasional va
norasional tomonlari
3 •
Ilmiy bilishREJA:

Ijodiy tafakkur va ijtimoiy-ijodiy faoliyat
Ijodiyot inson faoliyatining yangi narsalar yoki
qadriyatlar yaratishga qaratilgan xislatini bildiradi.
Inson,jamoa,kishilar va tashkilotlar uyushmasini
ijodiyot subyekti,deb atash mumkin.
Ijodiyotga aniqroq qilib quyidagi ta’rifni berish
mumkin:ijodiyot– bu insonni tobora takomillashib
borayotgan xilma-xil ehtiyojlarini qondiradigan
yangidan-yangi moddiy,ijtimoiy va ma’naviy
qadriyatlar yaratish faoliyatidir.

Fanda yaratiladigan yangi g’oyalar,nazariyalar va
texnologik loyihalar ma’naviy qadriyatlar turiga kiradi.
Ijodiyot xususida so’z yuritganda ijodiy tafakkur va
ijtimoiy-ijodiy faoliyatni farqlash lozim.Birinchisi
ma’naviyat,san’at,fan sohasida yaqqol namoyon bo’ladi.
Islohotlarni amalga oshirish,yangi ijtimoiy tuzilmalarni
bunyod etish ijtimoiy-ijodiy faoliyatni bildiradi. Fanda
ijodiy tafakkur va ijtimoiy-ijodiy faoliyat
birlashadi.Bunday birlashishni natijasi sifatida xalqaro
ilmiy hamkorlik,fanning tashkiliy strukturalarini
takomillashtirish,fan sohasida islohotlarni joriy qilish kabi
jarayonlarni ko’rsatish mumkin.


Izlanish jarayonida ijod qilinadi, muammo hal
etiladi, yangi tasavvur , tushuncha yoki nazariy
xulosa hosil bo’ladi. Ijodiy faoliyat tufayli yangi
g’oyalar, qarashlar, nazariyalar odamlarning
qalbi va aqlida hukm sura boshlaydi, bu esa
ijtimoiy taraqqiyotga olib keladi. Ijodiy
jarayonga A.M.Seleznyov va I. Teylor o’zlarining
fikriga ko’ra turlicha fazilarlarini ko’rsatib o’tadi. Ijodiy jaray on bosqichlari:

.
Ilmiy kashfiyot , ilmiy g’oyani paydo
bo’lishi. Ijodiy mahsulotlardan foydalanish va
tatbiq qilish..
Axborot to’plash va tatqiqot
metodologiyasini tanlash. Metaforalar, analogiyalar yordamida
muammoni o’rganish, uni yechish.A.M.Seleznyov. I. Teylor
Tatqiqot predmetini tanlash,maqsad va
vazifalarini ifodalash. Muammoni qo’yish..

Ijt imoiy ijodiy ot .
Prezidentimiz ijtimoiy sohada
olib borayotgan faoliyati. Ijtimoiy loyihalar.

Texnik ijodiy ot .
Avtomabil ishlab chiqarish
jarayoni. Qurilish loyihalari.

Ilmiy ijodiy ot .
Ilmiy maqolalar yozish. Ilmiy ish bajarish.


Aqliy bilish tafakkurning ratsionallik(lot.aqliy oqilonalik) hislatlarini
namoyon etadi. Ratsionallikning asosiy belgisi mantiq qonun qoidalariga
rioya qilib fikrlash, anglash, ilmiylik normallariga asoslanib mulohaza
yuritish. Bu qanday normalar?

Bular quyidagilar:

1-isbotlanganlik

2-mantiq qonun qoidalariga asoslanib fikrlash

3-asoslanganlik

4-tushuntirish va bashorat qilishga qobil bo’lish

5-olingan natijalar tajribada tasdiqlanishi

6-eksperimental ma’lumotlarga, faktlarga tayanish.Ilmiy ijodiy ot ning rat sional v a
norat sional t omonlari.


Tatqiqot amaliyotida shunday vaziyatlar ham
bo;lib turadiki, ratsionallik normalari(masalan,
mantiq qonun qoidalari) nihoyatda murakkab,
ziddiyatli muammolarni hal qilishda, ob’ektni
yangicha tushuntiradigan g’oyani olg’a surishda
yetarli bo’lmay qoladi. Aniq xulosaga kelish
uchun faktlar ham yetarli bo’lmay qolishi ham
mumkin. N orat sionallik .

SAVOLLAR.
SAVOLLARGA JAVOB BERING!
1. Ijodiyot nima?

2. Ijodiy tafakkur va ijtimoiy-ijodiy
faoliyat, ular o’rtasidagi umumiylik
va farqni izohlab bering?

3.Ijodiyot nima asosida (qanday
sabablarga ko’ra) turlarga bo’linadi?

4.Muammoni qo’yishda ijodiyot
qanday namoyon bo’ladi?

5.«Aqliy bilish» va «rasionallik»
tushunchalari o’rtasidagi umumiylik
va farqni izohlab bering?


6.Ilmiy rasionallik normalari
qanday qoida va talablardan
iborat?
7. Norasionallikning xislatlari
nimalardan iborat?

8.Norasional ijodiyotni
qanday faollashtirish yo’llari
mavjud?

9.Bilish insonni faoliyatida
qanday o’rinni egallaydi?

10.Ilmiy tadqiqotni kelib
chiqishini sababi nimada?Sav ollar.

Aniqlik, chuqur va har tomonlama asoslanganlik mezonlaridan kelib
chiqadigan bo’lsak,ixtisoslashmagan va ixtisoslashgan bilishni farqlash
mumkin.
•
1-Ixtisoslashmagan bilish asosan kundalik hayot va muloqot ehtiyojlarini
•
qondiradi, aniqlik va mantiqan asoslanganlik nuqtai nazaridan ilmiylik
•
mezonlariga javob bera olmaydi.
•
2-Ixtisoslashgan bilish faoliyatida narsa va xodisalarning xossalari,
•
xarakat va o’zgarish qonuniyatlari maxsus til, vosita va usullar yordamida
•
o’rganiladi, obyekt mohiyatini tushuntirib beradigan g’oyalar, ta’limotlar va
•
nazariyalar ishlab chiqiladi.
Ijtimoiy ishlab chiqarishning turli sohalarida,xususan, madaniyat, san’at,
menedjment, texnologiya, fan va boshqa jabxalarda mehnat qilayotgan
mutaxassislar ixtisoslashgan bilimga ega bo’ladilar.
Ixtisoslashgan ilmiy bilish– bu o’rganilayotgan obyektning xossasalari,
tuzilishi, xarakati va o’zgarishi qonuniyatlarini ilmiylik mezonlariga
asoslangan holda tushuntirib beradigan g’oyalar, tasavvurlar va nazariyalarni
ishlab chiqarish faoliyatidir.
Ilmiy bilishni muntazam asosda tashkil qilish tadqiqot faoliyatini namoyon
etadi.

Mav zu y uzasidan t est lar.
1. Tadqiqot texnologiyasi bu:
a)ilmiy faoliyatni tashkil qilishga
doir qoidalar, talabalar va
tavsiyalar tizimi;
b)tadqiqot maqsadi va
vazifalarini asoslash;
c)tadqiqotni ma’lum metodika
asosida olib borish;
d)izlanishni tizimli va izchillik
bilan amalga oshirish.
2. Ilmiy ijodiyot bu:
a)kashfiyot, ixtiro qilish, yangi
ilmiy qadriyatlarni yaratish;
b) izlanish faoliyati bilan
shug’ullanish;
fanda tadqiqot olib borish;
d)ilmiy asarlar yozish.

Mav zu y uzasidan t est lar.
3. Ijod qilish qobiliyati bu:
a) tafakkur teranligi;
b)muammoni qo’yish va hal qilish;
c) bilimni boyitib borish;
d)tahliliy fikrlashga moyillik.
4 . Ilmiy rasionallik normalari bu:
a)mantiqiylik, asoslanganlik,
isbotlanganlik, faktlarga tayanib
tushuntirish;
b) rasional hukm chiqarish;
c) natijalarni asoslash, tajribada
tasdiqlash;
d)muammolarni to’g’ri qo’yish va
asoslash.

Mav zu y uzasidan t est lar.
5. Mantiqiy fikrlash yetarli
bo’lmagan vaziyatlar:
a)o’ta murakkab, ziddiyatli
tomonlarga ega bo’lgan obyekt;
b) mushohadaning kuchi yetmay
qolishi;
c)matematik usuldan foydalanish
samara bermaydi;
d)yechimi borligi noma’lum bo’lgan
muammo.
6 . Ilmiy bilishda norasionallik bu:
a)mantiqiy fikrlash, rasional anglash
amal qilmaydigan xislat, intuitiv
bilish;
b) obyektni nogohon takfirlash;
c)to’satdan g’oyani olg’a surish;
d)qalban mushohada qilish.


1. O’zbekiston Respublikasining Konstitusiyasi. -T.: “O’zbekiston”,
2019

2. Karimov I.A. Yuqori malakali mutaxassislar taraqqiyot omili.
T.: 1995.

Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz
bilan birga quramiz. - Toshkent: ―O’zbekiston, 2017.-491 b.

3. Alemasov V., Mamadaliyev Sh.O. «Ilmiy tadqiqot:
metodologiya, metodika, ijodiyot» kursidan katta ilmiy xodimlar-
izlanuvchilar va mustaqil izlanuvchilar uchun o’quv qo’llanma. –
T.: O’zbekiston Respublikasi IIV Akademiyasi, 2015. – 102 b.

4. Davronov Z., M.Primov “Ilmiy tadqiqot metodologiyasi”
fanidan O’quv-uslubiy majmua. – Toshkent: Moliya instituti. –
2014 y.Foy dalanilgan adabiy ot lar ro’y hat i.

MAVZU: FANDA IJOD QILISH.

1 • Ijodiy tafakkur va ijtimoiy-ijodiy faoliyat 2 • Ilmiy ijodiyotning rasional va norasional tomonlari 3 • Ilmiy bilishREJA:

Ijodiy tafakkur va ijtimoiy-ijodiy faoliyat Ijodiyot inson faoliyatining yangi narsalar yoki qadriyatlar yaratishga qaratilgan xislatini bildiradi. Inson,jamoa,kishilar va tashkilotlar uyushmasini ijodiyot subyekti,deb atash mumkin. Ijodiyotga aniqroq qilib quyidagi ta’rifni berish mumkin:ijodiyot– bu insonni tobora takomillashib borayotgan xilma-xil ehtiyojlarini qondiradigan yangidan-yangi moddiy,ijtimoiy va ma’naviy qadriyatlar yaratish faoliyatidir.

Fanda yaratiladigan yangi g’oyalar,nazariyalar va texnologik loyihalar ma’naviy qadriyatlar turiga kiradi. Ijodiyot xususida so’z yuritganda ijodiy tafakkur va ijtimoiy-ijodiy faoliyatni farqlash lozim.Birinchisi ma’naviyat,san’at,fan sohasida yaqqol namoyon bo’ladi. Islohotlarni amalga oshirish,yangi ijtimoiy tuzilmalarni bunyod etish ijtimoiy-ijodiy faoliyatni bildiradi. Fanda ijodiy tafakkur va ijtimoiy-ijodiy faoliyat birlashadi.Bunday birlashishni natijasi sifatida xalqaro ilmiy hamkorlik,fanning tashkiliy strukturalarini takomillashtirish,fan sohasida islohotlarni joriy qilish kabi jarayonlarni ko’rsatish mumkin.

Ijodiy ilmiy bosqich .

FANDA IJOD QILISH

15.08.2023

0

17530.479492188 KB

Похожие