logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Общий
  4. Fonetika

Fonetika

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

755.6220703125 KB
Скачать
Mavzu: Fonetika bo‘limini takrorlash DARS REJASI: 1. Fonetika haqida ma’lumot 2. Tovush va fonema 3. Bo‘g‘in va uning turlari 4. Urg‘u va uning nutqdagi ahamiyati 5. Fonetik hodisalar 6. Fonetika bo‘limini zamonaviy pedagogik texnologiyalar asosida o‘tish metodikasi 7. Yangi mavzu yuzasidan test topshiriqlari F O N E T IK A H A Q ID A U M U M IY M A ’L U M O TFonetika so‘zi yunoncha phone – «tovush» so‘zidan olingan. Til fonologik (fonetik) sathining birligi - fonema fonemaning real talaffuz qilingan, quloq bilan eshitilgan ko‘rinishi fon (allofon) yoki tovush hisoblanadi FONEMALAR TASNIFI Fonema turlari Unli fonemalar Faqat un (ovoz)dan iborat bo‘lgan va bo‘g‘in hosil qiladigan fonemalarga unli fonemalar deyiladi. Hozirgi o‘zbek adabiy tilida oltita unli fonema mavjud: i, u, e, o‘, o, a. Undosh fonemalar Talaffuz qilinayotganda o‘pkadan chiqayotgan havo oqimi ma’lum to‘siqqa uchraydigan, shovqin ishtirok etadigan fonemalarga undosh fonemalar deyiladi Hozirgi o‘zbek adabiy tilida 23 ta undosh fonema mavjud: , v, g, d, z, j, y, k, 1, m, n, p, r, s, t, f, x, ch, sh, q, g‘, h, ng. UNLILAR TASNIFI 1) tilning gorizontal harakatiga ko‘ra; tilning vertikal harakatiga ko‘ra; lablarning ishtirokiga ko‘ra. UNDOSHLAR TASNIFI 1) h osil bo‘lish o‘rniga ko‘ra ; h osil bo‘lish usuliga ko‘ra ; o voz va shovqinning ishtirokiga ko‘ra . Bo‘ g‘in Unli tovushlar bo‘g‘in hosil qiladi So‘zda nechta unli bo‘lsa, bo‘g‘in miqdori ham shuncha bo‘ladi. Bir havo zarb bilan aytiladigan tovush yoki tovushlar yig ‘indisi Bo‘g‘in unli yoki undosh fonema bilan tugashiga ko‘ra 2 xil bo‘ladi Unli bilan tugasa ochiq bo ‘ g ‘ in: bo-la, lo-la. Undosh bilan tugasa yopiq bo ‘ g ‘ in: maktab, dehqon. Tilda bo‘g‘inning amaliy ahamiyati Satrga sig ‘may qolgan so‘zni ikkinchi satrga ko‘chirish bo‘g‘in asosida amalga oshiriladi. She’riyatning barmoq vazni bo ‘g‘inlar sonining teng bo‘lishiga asoslanadi . Bog ‘cha bolalari va boshlang‘ich sinf o‘quvchilarini o‘qish, yozishga o‘rgatishda ham bo‘g‘in asosida ish olib boriladi. Urg‘u haqida ma’lumot So‘z bo‘g‘inlaridan biri yoki gap tarkibidagi bo‘laklardan birining boshqalariga qaraganda cho‘ziq (kuchliroq) ovoz yoki ohang bilan talaffuz qilinishi urg ‘ u deyiladi. Urg‘u o‘z sifatiga ko‘ra ikki turga bo‘linadi; 1) so‘z urg‘usi (yoki leksik urg‘u); 2) gap urg‘usi (yoki logik urg‘u). Urg‘u Tilda urg‘uning amaliy ahamiyati O‘zb е k tilid а urg‘u g а p t а rkibid а gi so‘zl а rni bir-birid а n а jr а tishg а xizmat qiladi. So‘zni yoki so‘z sh а kll а rini bir-birid а n f а rql а shg а h а m yord а m b е r а di. Gap mazmunini kuchaytirishga yordam beradi. Urg‘u FONETIK HODISALAR FONETIK HODISALAR 1. Tovush tushishi 3. Tovush almashishi 2. Tovush ortishi Fonetik o‘zgarish turlari (so‘z yasovchi qo‘shimchalar ta’sirida) Tovush almashishi Tovush tushishi Tovush ortishi bo‘y a o‘y i n i s i sov i pas t a ch ibo‘y o q+q→ +q→ sov u q +a→ o‘yna +ay→ pasay +q→ i ss iq +q→ a chch iq E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

Mavzu: Fonetika bo‘limini takrorlash

DARS REJASI: 1. Fonetika haqida ma’lumot 2. Tovush va fonema 3. Bo‘g‘in va uning turlari 4. Urg‘u va uning nutqdagi ahamiyati 5. Fonetik hodisalar 6. Fonetika bo‘limini zamonaviy pedagogik texnologiyalar asosida o‘tish metodikasi 7. Yangi mavzu yuzasidan test topshiriqlari

F O N E T IK A H A Q ID A U M U M IY M A ’L U M O TFonetika so‘zi yunoncha phone – «tovush» so‘zidan olingan. Til fonologik (fonetik) sathining birligi - fonema fonemaning real talaffuz qilingan, quloq bilan eshitilgan ko‘rinishi fon (allofon) yoki tovush hisoblanadi

FONEMALAR TASNIFI Fonema turlari Unli fonemalar Faqat un (ovoz)dan iborat bo‘lgan va bo‘g‘in hosil qiladigan fonemalarga unli fonemalar deyiladi. Hozirgi o‘zbek adabiy tilida oltita unli fonema mavjud: i, u, e, o‘, o, a. Undosh fonemalar Talaffuz qilinayotganda o‘pkadan chiqayotgan havo oqimi ma’lum to‘siqqa uchraydigan, shovqin ishtirok etadigan fonemalarga undosh fonemalar deyiladi Hozirgi o‘zbek adabiy tilida 23 ta undosh fonema mavjud: , v, g, d, z, j, y, k, 1, m, n, p, r, s, t, f, x, ch, sh, q, g‘, h, ng.

UNLILAR TASNIFI 1) tilning gorizontal harakatiga ko‘ra; tilning vertikal harakatiga ko‘ra; lablarning ishtirokiga ko‘ra.

Похожие

FONETIKA, FONOLOGIYA va MORFOLOGIYA
Fonetika fanining predmeti. Tovushlarning artikulyatsiya xususiyatlari
Hozirgi o‘zbek tilida fonemalarning variantlashuvi, va fonetik jarayon. Hozirgi o‘zbek tilida urg‘u va bo‘g‘in. Nutqning fonetik bo‘linishi.
Turkiy tillarda undosh tovush
‘’DEVONU LUG`ATIT TURK’’DAGI HARAKAT FE’LLARI