logo

Fonetika o‘qitish metodikasi .Fonetik hodisalar

Загружено в:

12.12.2024

Скачано:

0

Размер:

764.220703125 KB
Fonetika o ‘ qitish 
metodikasi .Fonetik 
hodisalar Dars shiori
Yaxshi yashamoq uchun 
yaxshi ishlamoq zarur, shu 
zaminda dadil turmoq 
uchun ko‘p bilmoqlik 
darkor.
M. GORKIY  Topshiriq 
Unda, manda, bunga, 
parvoyim, obro`yim, 
shundan, mavqeyiOrtiqchasini top! Javob: manda. Chunki berilgan 
so`zlarning barchasida tovush 
ortishi hodisasi kuzatilgan. Manda 
so`zida esa tovush ortishi hodisasi 
kuzatilmagan Meni, ko`ngli, 
yettovlon, to`rtala, 
pasay, uchala Topshiriq  Javob: uchala. Chunki berilgan 
so`zlarning barchasida tovush 
almashish hodisasi kuzatilyapti. 
– ala qo`shimchasi esa faqat ikki, 
olti, yetti so`zlaridagina tovush   
almashish hodisasi kuzatiladi Tarog`im, tilagim, 
keragim, hushyorligi, 
ayrim, tog`ga Topshiriq  Javob: ayrim so`zi. Chunki bu 
yerda tovush almashishiga oid 
so`zlar keltirilgan. Ayrim so`zida 
esa tovush tushish hodisasini 
kuzatish mumkin Tovush 
ortishi Tovush  
almashishi
Tovush 
tushishi Fonetik 
hodisalar  Esda saqlang!!!
Talaffuzda yengillik va soddalikka intilish, nutq 
tovushlarining o‘zaro ta’siri natijasida 
yuzaga keladigan o‘zgarishlar fonetik hodisalar 
deyiladi. Fonetik hodisalarning quyidagi turlari 
mavjud: 1) tovush orttirilishi; 2) tovush tushishi; 3) 
tovush almashishi.  Esda saqlang!!! Asosga 
qo‘shimcha qo‘shilishi natijasida 
so‘zda ayrim unli va undosh 
tovushlar tushib qoladi. Asosan, 
unlilardan  a, i, e, u,  undoshlardan 
t, n,  qo‘sh undoshli so‘zlarda esa 
s, l, m  kabi tovushlar tushishi 
kuzatiladi. Shahar+i=shahri
Yig ‘ i+i=yig ‘ la
Qizil+ar=qizar
Ulug ‘ +ay=ulg ‘ ay
Past+ay=pasay
Qayir+il=qayril
TOVUSH TUSHISHI  Esda saqlang!!!  Ayrim so‘zlarga 
qo‘shimcha qo‘shganimizda tovush ortadi. Bu 
hodisa yozma nutqda unlilar bilan sodir 
bo‘lmaydi, faqat undosh tovushlar (n, y) 
ishtirokida kuzatiladi.
Misollar: 
de + il + di = deyildi;
mavzu + im = mavzuyim;
shu + ga = shunga.
Shuningdek, ch, s, b kabi undoshlarning ayrim 
so‘zlar tarkibida ikkilantirilishi ham tovush 
ortishi hisoblanaveradi. Esda saqlang !!!
Qo shimcha qo shish natijasida so z tarkibidagi unli , yoki undosh tovuʻ ʻ ʻ s hning 
boshqa tovushga almashishi kuzatiladi .
Unli tovushlarning almashishi :
o-a : ot -ata , ong -  a ngla ;
a -o : tara - taroq , so ra - so roq ;	
ʻ ʻ
i- u : sovi - sovuq , quri - quruq .
Undosh tovushlarning almashishi :
k - g : tilak - tilagi , bilak - bilagi ;
q -g  : qishloq - qishlog i ,o rtoq - o rtog i .	
ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ E'tiboringiz uchun rahmat!

Fonetika o ‘ qitish metodikasi .Fonetik hodisalar

Dars shiori Yaxshi yashamoq uchun yaxshi ishlamoq zarur, shu zaminda dadil turmoq uchun ko‘p bilmoqlik darkor. M. GORKIY

Topshiriq Unda, manda, bunga, parvoyim, obro`yim, shundan, mavqeyiOrtiqchasini top!

Javob: manda. Chunki berilgan so`zlarning barchasida tovush ortishi hodisasi kuzatilgan. Manda so`zida esa tovush ortishi hodisasi kuzatilmagan

Meni, ko`ngli, yettovlon, to`rtala, pasay, uchala Topshiriq