Fors qo‘ltig‘i Arab mamlakatlari davlatlari

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

5178.1767578125 KB

Скачать

Fors qo‘ltig‘i Arab
mamlakatlari davlatlari

•
Ma'lumki, jahon energetika xo'jaligida Fors qo'ltig'i mintaqasi
alohida o'ringa ega. Fors qo'ltig'i atrofida 8 ta davlat joylashgan
bo'lib, ulardan 6 tasi - Saudiya Arabistoni, Birlashgan Arab
Amirliklari (BAA), Ummon, Qatar, Kuvayt, Bahrayn - tabiiy
geografik, ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy, demografik va milliy-madaniy
jihatdan bir-biriga ancha o'xshaydi. Bu mamlakatlar guruhi Fors
qo'ltig'i arab davlatlari deb ataladi.

•
Fors qo'ltig'idagi kichik orollarda joylashgan Bahrayndan
tashqari, shu guruhdagi barcha davlatlar Arabiston yarimorolida
joylashgan. Mintaqa iqtisodiy geografik o'rnining qulayligi
uchta qit'a - Osiyo, Afrika va Yevropa tutashgan hududda,
xalqaro ahamiyatdagi dengiz yo'llari bo'yida joylashganligi
bilan belgilanadi.

•
Fors qo'ltig'i arab davlatlari maydoni va aholisi soni jihatdan bir-
biridan farq qiladi. Mintaqadagi hududiy va demografik salohiyati
bo'yicha eng yirik davlat - Saudiya Arabistoni. Qatar, Kuvayt va
Bahrayn esa kichik mamlakatlar hisoblanadi.

Davlat Poytaxt Maydoni (ming
km 2
) Aholisi (mln.
kishi, 2018-y.)
Bahrayn Manama 0,7 1,5
Birlashgan Arab Amirliklari Abu-Dabi 83,6 9,5
Kuvayt Al-Kuvayt 17,8 4,2
Qatar Doxa 11,4 2,7
Saudiya Arabistoni Ar-Riyod 2150 33,4
Ummon Maskat 309,5 4,7Fors qo'ltig'i arab davlatlari haqida umumiy
ma'lumotlar

•
Fors qo'ltig'i arab davlatlarining barchasi monarxiya boshqaruv
shakliga ega. Saudiya Arabistoni, Qatar, Ummon - mutlaq
monarxiyalar, Kuvayt va Bahrayn - konstitutsion monarxiyalar, BAA
esa har biri mutlaq monarxiya hisoblanadigan yettita amirlik
federatsiyasi bo'lib, davlat tuzumida mutlaq va konstitutsion
monarxiya elementlari uyg'unlashgan.

Tabiiy sharoiti va resurslari
•
Arabiston yarimoroli relyefida tekislik va yassi tog'liklar asosiy o'rin
egallaydi. Iqlimi tropik, yil bo'yi issiq va quruq. Yozda kunduzi havo
harorati odatda +50 o
C dan yuqori bo'ladi, kechasi esa 0 o
C gacha
tushishi mumkin. Yillik yog'in miqdori 100 mm ga yetmaydi. Fors
qo'ltig'i mintaqasida asosiy tabiat zonasi tropik cho'llardir.
•
Fors qo'ltig'i davlatlarining asosiy tabiiy boyligi ulkan neft va gaz
zaxiralari hisoblanadi. Neft zaxiralari bilan, ayniqsa, Saudiya
Arabistoni, Kuvayt va BAA, tabiiy gaz zaxiralari bilan esa Qatar,
Saudiya Arabistoni va BAA ajralib turadi.

Iqlimi
•
Iqlimning qurg'oqchilligi tufayli suv resurslari taqchilligi mavjud.
Arabiston yarimorolida doimiy oqar suvlar yo'qligi sababli qadimdan
yerosti suvlari asosiy suv manbayi sifatida xizmat qilgan. Hozirgi
sharoitda suv bilan ta'minlanishda dengiz suvini chuchuklashtirish
katta ahamiyat kasb etadi. Daryolar faqatgina yomg'irlar yog'ganda
suvga to'ladigan o'zanlar - vodiylar ko'rinishiga ega.

Aholisi
•
Fors qo'ltigi arab davlatlari aholisining muhim xususiyati xorijiy
migrantlarning katta ulushidir. Ummonda xorijiy ishchilar
aholining 25 % ini, Saudiya Arabistonida 30 % ini tashkil etsa,
boshqa davlatlarda bu ko'rsatkich 50 % dan yuqori, BAAda esa
90 % ga yaqin. Xorijiy migrantlar asosiy qismini Janubiy Osiyo
va Shimoliy Afrika davlatlarining fuqarolari tashkil etadi.
•
Aholining tabiiy o'sishi Saudiya Arabistoni va Ummonda yiliga
1,6-1,8 %, qolgan davlatlarda esa 0,8-1,3 % ga tengdir.

Aholisi
•
Mintaqa davlatlariga shahar aholisining juda yuqori ulushi xos.
Ummonda urbanizatsiya darajasi 75 %, Saudiya Arabistoni va BAAda
80 % dan yuqori, Kuvayt, Qatar va Bahraynda esa deyarli 100 % ga
teng.
•
Saudiya Arabistoni, BAA, Qatar, Kuvaytda sunna, Bahraynda shia,
Ummonda ibodiy musulmonlari ko'pchilikni tashkil etadi. Saudiya
Arabistonidagi Makka va Madina butun dunyo musulmonlari uchun
muqaddas shaharlar hisoblanib, har yili u yerga 2 mln. kishi haj
safarini amalga oshiradi.

Iqtisodiyoti
•
Fors qo‘ltig‘i arab davlatlari iqtisodiy rivojlanishning yuqori
darajasi bilan ajralib turadi. Aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan
YIM hajmi bo‘yicha mintaqa mamlakatlari jahondagi yetakchi
o‘rinlarda turadi.
•
Iqtisodiyotining tayanch tarmog‘i – neft va gaz sanoati. Neft va
gaz eksporti mintaqa davlatlari uchun eng muhim daromad manbayi
hisoblanadi. Energiya manbalari bilan yaxshi ta’minlanganligi
hisobiga mintaqa davlatlarida kimyo va neft-kimyo, qora va rangli
metallurgiya sanoati rivojlanmoqda.

Qishloq xo`jaligi
•
Dehqonchilikning rivojlanishi suv resusrlarining yetishmovchiligi
bilan cheklangan. So‘nggi vaqtlarda tomchilatib sug‘orish
texnologiyalarini keng qo‘llashga e’tibor qaratilmoqda. An’anaviy
ravishda asosiy qishloq xo‘jalik ekini xurmo palmasi hisoblanadi.
•
Chorvachilikning asosiy tarmoqlari qo‘ychilik, echkichilik va
tuyachilik hisoblanadi.
•
Mintaqa davlatlarida, shuningdek, bank-moliya sektori, tranzit
savdo va turizm ham rivojlanib bormoqda.

Fors qo‘ltig‘i Arab mamlakatlari davlatlari

• Ma'lumki, jahon energetika xo'jaligida Fors qo'ltig'i mintaqasi alohida o'ringa ega. Fors qo'ltig'i atrofida 8 ta davlat joylashgan bo'lib, ulardan 6 tasi - Saudiya Arabistoni, Birlashgan Arab Amirliklari (BAA), Ummon, Qatar, Kuvayt, Bahrayn - tabiiy geografik, ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy, demografik va milliy-madaniy jihatdan bir-biriga ancha o'xshaydi. Bu mamlakatlar guruhi Fors qo'ltig'i arab davlatlari deb ataladi.

Fors qo‘ltig‘i Arab mamlakatlari davlatlari

15.08.2023

0

5178.1767578125 KB

Похожие