logo

fors tilida izofa zanjiri matn ustida ishlash

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

225.8125 KB
Mavzu;fors tilida 
izofa zanjiri matn 
ustida ishlash
Yangi lug’ atlarni 
o’rganish husnixat  
mashqlari. savol 
javoblari       
Fors tilida izofa deb aniqlovchi va 

aniqlanmish,qaratqich  va qaralmish izofa 
deb 

ataluvchi urg’usiz e  tovushi orqali  
bog’lanadi .

Masalan:

Divor- e sefid- oq devor  . ییییوپد

Go’l-e so’rx- qizil gul       خ رس لک    

Ketob -e doneshju-talabaning kitobi . . 	
وحشناد باتک  Fors izofasi haqida ma’lumot   Fors tili izofiy birikmasida so’z 
tartibi o’zbek tiliga nisbatdan  
qarama- qarshidir.agar o’zbek tilida 
avval  aniqlovchi  so’ng 
aniqlanmish  yohud avval  
qaratqich so’ng qaralmish ,kelsa 
fors tilida esa, aksincha, avval, 
aniqlanmish so’ng aniqlovchi yoki 
avval qaralmish  so’ng qaratqich 
keladi.       
      Fors tili grammatikasida izofiy birikmadagi 
aniqlanmish  فاضم  mo’zof  va aniqlovchi   هیلا فاضام               
mo’zof e eleyh deb nomlanadi.    izofa ko’rsatgichi 
Doimo    mo’zofdan فاضام       so’ng    qo’yiladi    va        فاضام  mo’zof   
bilan     	
هیلا فاضام   mo’zof--e    eleyhni bir -  biriga    bog’lab    izofiy 
  birikma 
hosil    qiladi.   izofiy    birikmadagi    so’zlar    ajratib 
o’qilmay    bir    butun    umumiy     intonatsiya    ostida 
talaffuz    etiladi    odatda    izofiy    birikma     bir    butun 
sintaktik birlik  hisoblanadi.   
  Undosh  bilan  tugagan  so’zlardan  so’ng  izofa  zir   
belgisi  orqali  yozilib    e  tallafuz    etiladi  odatda  zir   
belgisi    yozuvda  ifoda  etilmaydi  talaffuzda    esa 
doimo  saqlanib qoladi. 

Masalan;

  Soat e telo- tilla  soat          الط تعاس

Zabone forsi –fors  tili            
یصراف بناز
      Torix e ozbakeston- ozbekiston tarixi-   	
ناتسکبزا غیر	بن                            
                                                                                                                Dars  e  hafto’m 
yettinchi dars   	
بنفه سرد  
        
Go’leston e sa’di-Sa’diyning gulistoni     یدعس ناتسلاگ    

Xiyobon e bobo’r- bobur ko’chasi -  	
بناب نابایخ  
e qisqa unlisi  bilan tugagan sozlardan song izofa  hamza        
belgisi orqali yozilib  ye deb tallaffuz etiladi
Masalan;
Taxta ye seyoh - qora doska    	
هایس هتتخ
Xamsa ye navoi –Navoiyning Xamsasi    	
ییاون هسمخ  
  navisande ye ma’ ruf- taniqli yozuvchi      	
فورعم هدنسیون      
Ruznoma ye divori - devoriy gazeta     یراوید همانزور  
    Hamza belgisi odatda  ishora etilmay yozuvda 
tushirib     qolgan/ 

Masalan; 
    Taxta ye seyoh -  qora doska   	
هایس هتحت  

Ruznoma ye divori –devriy gazeta    	
یراوید همانزور   
Oxirgi yillarda  eron orfografiyasida o’zgartirishlar 

kiritilib , hamza belgisi o’rnida ی      yo  harfi yoziladigan 

boldi.biz ham shu o’rinda  yo  harfini  berib borishga 
harakat qildik.

Masalan;

Panjara ye kuchek  -kichik deraza  –   کچوک ی هرحنپ  
     Xona ye ahmad - Ahmadning uyi    	
دمحا ی هناخ  

Doneshkade ye xovarshenosi sharqshunoslik fakulteti

  	
یسانشرواخ ی هدکسناد   
3   Cho’ziq unlilar bilan tugagan so’zlardan so’ng  
izofa yo ی    harfi orqali yozilib   ye deb tallaffuz 
qilinadi .

Masalan ;

  bu ye go’l –gulning hidi      لگ ی وب  

Po ye miz-stolning oyog’i     
زبم ی اپ  

Doneshju ye donishkade –fakultetning talabasi وحشناد  	
هدکشناد ی

Ru ye zibo –chiroyli yuz   	
ابیز ی ور  

    
Eslatma I cho’ziq  unlisi bilan tugagan  so’zlarda    ی 
  yo 

yozuvda ifoda etilmay talaffuzda I unlisidan 
so’ng 

 

bir ye qo’shib o’qiladi.

Masalan;

Sandali -ye bo’zo’rg –katta stul     گوزب یلدنص  

Mohi ye daryo –dengiz balig’i  	
ایرد یهام  

Bini ye u –uning burni      	
وا ینیب     Undoshdan  
so’ng
•
D  e
•
. E  qisqa 
unlisidan so’ng
•
ye
•
. Cho’ziq 
unlilardan  so’ng
•
  ye
•
/Izofaning  yozilishi         Kllasik asarlarimiz da qo’llangan forsiy izofa  shakllari 
 badiiy tilning jozibali tasvirlarga boy serjilo bo’lishiga 
olib kelgan.
MASALAN;
Ey /mus’hafi husnungg’a /menging nuqtasi oyat.
Islom eliga bo’ldi yuzung /nuri hidoyat./       Daryo-
ye azim
Shohe 
zindaDard e 
bedavoBerilgan so’zlarni tarjima qiling va izofiy 
birikmalarning qaysi turi ekanligini aniqlang   ketob e  zabon e forsi ye doneshyor e mo
O’qituvchimizning  fors tili kitobi 
     ام رایسناد یسراف نابز باتک  
Kormandon e elmi ye anstitut ye torix
Tarix institutining  ilmiy xodimlari
   
خیربنیوتیتسنا یماع نادنمراک Izofiy birikmalar yozish   
Foydalanilgan adabiyotlar 
w.w.w  ziyo com/

  kutubxonasi

Malik Abdusamadov  fors 
tili grammatikasi   
              
Rahmate 
kalon

Mavzu;fors tilida izofa zanjiri matn ustida ishlash Yangi lug’ atlarni o’rganish husnixat mashqlari. savol javoblari

 Fors tilida izofa deb aniqlovchi va  aniqlanmish,qaratqich va qaralmish izofa deb  ataluvchi urg’usiz e tovushi orqali bog’lanadi .  Masalan:  Divor- e sefid- oq devor . ییییوپد  Go’l-e so’rx- qizil gul خ رس لک  Ketob -e doneshju-talabaning kitobi . . وحشناد باتک Fors izofasi haqida ma’lumot

Fors tili izofiy birikmasida so’z tartibi o’zbek tiliga nisbatdan qarama- qarshidir.agar o’zbek tilida avval aniqlovchi so’ng aniqlanmish yohud avval qaratqich so’ng qaralmish ,kelsa fors tilida esa, aksincha, avval, aniqlanmish so’ng aniqlovchi yoki avval qaralmish so’ng qaratqich keladi.

Fors tili grammatikasida izofiy birikmadagi aniqlanmish فاضم mo’zof va aniqlovchi هیلا فاضام mo’zof e eleyh deb nomlanadi. izofa ko’rsatgichi Doimo mo’zofdan فاضام so’ng qo’yiladi va فاضام mo’zof bilan هیلا فاضام mo’zof--e eleyhni bir - biriga bog’lab izofiy birikma hosil qiladi. izofiy birikmadagi so’zlar ajratib o’qilmay bir butun umumiy intonatsiya ostida talaffuz etiladi odatda izofiy birikma bir butun sintaktik birlik hisoblanadi.

 Undosh bilan tugagan so’zlardan so’ng izofa zir belgisi orqali yozilib e tallafuz etiladi odatda zir belgisi yozuvda ifoda etilmaydi talaffuzda esa doimo saqlanib qoladi.  Masalan;  Soat e telo- tilla soat الط تعاس  Zabone forsi –fors tili یصراف بناز Torix e ozbakeston- ozbekiston tarixi- ناتسکبزا غیر بن Dars e hafto’m yettinchi dars بنفه سرد