Gapning uyushiq bo’laklari
![GAPN IN G UY USHIQ BO’LAKLARI
Marfologik t omondan
Bir xil so’z t urk umi
v azifasida k eluv chi
so’zlar t eng bog’lov chi
y ordamida bog’lanadi. Sint ak t ik t omondan
Bir xil gap bo’lagi
v azifasida k eluv chi
so’zlar so’z qo’shilmalari,
so’z birik malari bilan
hosil qilinadi.Bir xil so’roqqa javob bo’lib bir xil vazifadа
keladigan bo'laklarga uyushiq bo’laklar
deyiladi.](/data/documents/c0c7a69c-4431-458c-b8df-b337db1ab770/page_1.png)
![MASA LA N:
•
Ishchilar v a hasharchilar may donda
t o’plandi.
•
Tog’ et ak laridan nafi s qullarning, xushbo’y
giy ohlarning hidlari anqiy di.](/data/documents/c0c7a69c-4431-458c-b8df-b337db1ab770/page_2.png)
![GA PN IN G BA RCHA BO’LA KLA RI
UY USHIB KELISHI MUMKIN .
(EGA , KESIM,TO’LDIRUVCHI,
A N IQLOVCHI, HOL)](/data/documents/c0c7a69c-4431-458c-b8df-b337db1ab770/page_3.png)
![UY USHIQ EGA .
Bir sodda gap tarkibida birdan ortiq ega
qator kelishi mumkin. Bundan uyushiq
egalar hosil bo’ladi.
Masalan:
•
Siz bilan biz ulug’ ishga bel bog’ladik.
•
Bu yerning ob-havosi , iqlimi yaxshi,lekin biroz namroq edi.](/data/documents/c0c7a69c-4431-458c-b8df-b337db1ab770/page_4.png)
![UY USHIQ KESIM.
Bir yoki bir nechta egaga baravar tobe bo’lgan
birdan ortiq kesim uyushiq kesim qeyiladi.Ot
kesim ham fe’l kesim ham uyushib kelishi
mumkin. Masalan :
•
Biz ozodlik tufayli shodmiz ,
baxtiyormiz.
•
Men hammasini kelib
ko’rdim,angladim .
•
Men talabaman , universitetda
o’qiyman .](/data/documents/c0c7a69c-4431-458c-b8df-b337db1ab770/page_5.png)
![UY USHIQ TO’LDIRUVCHI.
To’ldiruvchisi har xil ma’noni bildirib,turli
shakllarda bo’ladi. Shunga ko’ra, sanash
ohangiga ega bo’lsa uyushiq, har qanday
yonma-yon kelgan ikki yoki undan ortiq
to’ldiruvchi uyushiq hisoblanmaydi. Masalan:
•
Men onam , otam va opam bilan xayrlashib,
yo’lga tushdim. -uyushgan to’ldiruvchi.
•
Bu daftarni senga oldim. -uyishmagan
to’ldiruvchi.](/data/documents/c0c7a69c-4431-458c-b8df-b337db1ab770/page_6.png)
![UY ISHIQ HOL .
Bir xil mazmun munosabatini (tarz, payt, o’rin)
bildiradigan bir nechta hol o’zaro teng
bog’lanib, gapning uyushiq bo’laklarini hosil
qiladi.
Masalan:
•
Daryo goh shovqin solib, goh tinch oqar edi.
•
Tomlardan , ivigan devorlardan bug’ ko’tarila boshladi.](/data/documents/c0c7a69c-4431-458c-b8df-b337db1ab770/page_7.png)
![Bir sodda gap tarkibida yonma-yon, qator kelgan bir
necha payt holi hamma vaqt uyushiq bo’lavermaydi.
Masalan:
•
U kecha ertalab biznikiga keldi.](/data/documents/c0c7a69c-4431-458c-b8df-b337db1ab770/page_8.png)
![UY USHIQ AN IQLOVCHI.
Sifatlovchi Qaratqich
IzohlovchiAniqlovchilar 3 xil
Uyushiq
sifatlovchi
aniqlovchi
Bog’imizda oq,
qizil, pushti gullar
ochildi. Uyushiq
qaratqich
aniqlovchi
Dildora, Diyorbek
va Mavlonlarning
maqsadi bir. Uyushiq
izohlovchi
O’zbekiston
Respublikasi
Madaniyat vaziri,
O’zbekiston va
Qoraqalpoqiston
xalq artisti
Ozodbek
Nazarbekov so’zga
chaqirildi.](/data/documents/c0c7a69c-4431-458c-b8df-b337db1ab770/page_9.png)
![Uy ushiq bo’lak lari y ozuv da bir-biridan
v ergul v a sanash ohangi bilan ajrat iladi.
Uy ushiq bo’lak lari o’zaro t eng bog’lov chilar,
bog’lov chilar
v azifasini oladigan so’zlar (-ham, -u (-y u),
na … na ) v a sanash ohangi y ordamida
bog’lanadi.](/data/documents/c0c7a69c-4431-458c-b8df-b337db1ab770/page_10.png)
![E’ TIBORIN GIZ UCHUN RAX MAT](/data/documents/c0c7a69c-4431-458c-b8df-b337db1ab770/page_11.png)
GAPN IN G UY USHIQ BO’LAKLARI Marfologik t omondan Bir xil so’z t urk umi v azifasida k eluv chi so’zlar t eng bog’lov chi y ordamida bog’lanadi. Sint ak t ik t omondan Bir xil gap bo’lagi v azifasida k eluv chi so’zlar so’z qo’shilmalari, so’z birik malari bilan hosil qilinadi.Bir xil so’roqqa javob bo’lib bir xil vazifadа keladigan bo'laklarga uyushiq bo’laklar deyiladi.
MASA LA N: • Ishchilar v a hasharchilar may donda t o’plandi. • Tog’ et ak laridan nafi s qullarning, xushbo’y giy ohlarning hidlari anqiy di.
GA PN IN G BA RCHA BO’LA KLA RI UY USHIB KELISHI MUMKIN . (EGA , KESIM,TO’LDIRUVCHI, A N IQLOVCHI, HOL)
UY USHIQ EGA . Bir sodda gap tarkibida birdan ortiq ega qator kelishi mumkin. Bundan uyushiq egalar hosil bo’ladi. Masalan: • Siz bilan biz ulug’ ishga bel bog’ladik. • Bu yerning ob-havosi , iqlimi yaxshi,lekin biroz namroq edi.
UY USHIQ KESIM. Bir yoki bir nechta egaga baravar tobe bo’lgan birdan ortiq kesim uyushiq kesim qeyiladi.Ot kesim ham fe’l kesim ham uyushib kelishi mumkin. Masalan : • Biz ozodlik tufayli shodmiz , baxtiyormiz. • Men hammasini kelib ko’rdim,angladim . • Men talabaman , universitetda o’qiyman .