logo

Gapning uyushiq bo’laklari

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

785.8623046875 KB
GAPN IN G UY USHIQ  BO’LAKLARI
Marfologik  t omondan 
Bir xil so’z t urk umi 
v azifasida k eluv chi 
so’zlar t eng bog’lov chi 
y ordamida bog’lanadi. Sint ak t ik  t omondan
Bir xil gap bo’lagi 
v azifasida k eluv chi 
so’zlar so’z qo’shilmalari, 
so’z birik malari bilan 
hosil qilinadi.Bir xil so’roqqa javob bo’lib bir xil vazifadа 
keladigan bo'laklarga uyushiq bo’laklar 
deyiladi. MASA LA N:
•
Ishchilar  v a  hasharchilar  may donda 
t o’plandi.
•
Tog’ et ak laridan  nafi s qullarning, xushbo’y  
giy ohlarning  hidlari anqiy di. GA PN IN G BA RCHA  BO’LA KLA RI 
UY USHIB KELISHI MUMKIN .
(EGA , KESIM,TO’LDIRUVCHI, 
A N IQLOVCHI, HOL) UY USHIQ   EGA .
Bir sodda gap tarkibida birdan ortiq ega 
qator kelishi mumkin. Bundan uyushiq 
egalar hosil bo’ladi.
Masalan:
•
Siz  bilan  biz  ulug’ ishga bel bog’ladik.
•
Bu yerning  ob-havosi ,  iqlimi  yaxshi,lekin biroz namroq edi. UY USHIQ KESIM.
Bir yoki bir nechta egaga baravar tobe bo’lgan 
birdan ortiq kesim uyushiq kesim qeyiladi.Ot 
kesim ham fe’l kesim ham uyushib kelishi 
mumkin. Masalan :
•
Biz ozodlik tufayli  shodmiz , 
baxtiyormiz.
•
Men hammasini  kelib 
ko’rdim,angladim .
•
Men  talabaman , universitetda 
o’qiyman . UY USHIQ TO’LDIRUVCHI.
To’ldiruvchisi har xil ma’noni bildirib,turli 
shakllarda bo’ladi. Shunga ko’ra, sanash 
ohangiga ega bo’lsa uyushiq, har qanday 
yonma-yon kelgan ikki yoki undan ortiq 
to’ldiruvchi uyushiq hisoblanmaydi. Masalan:
•
Men  onam ,  otam  va  opam   bilan  xayrlashib, 
yo’lga tushdim. -uyushgan to’ldiruvchi. 
•
Bu  daftarni senga  oldim. -uyishmagan 
to’ldiruvchi. UY ISHIQ HOL .
Bir xil mazmun munosabatini (tarz, payt, o’rin) 
bildiradigan bir nechta hol o’zaro teng 
bog’lanib, gapning uyushiq bo’laklarini hosil 
qiladi.
Masalan:
•
Daryo  goh   shovqin  solib,  goh   tinch  oqar edi.
•
Tomlardan , ivigan  devorlardan  bug’ ko’tarila boshladi. Bir sodda gap tarkibida yonma-yon, qator kelgan bir 
necha payt holi hamma vaqt uyushiq bo’lavermaydi.
Masalan:
•
U  kecha   ertalab  biznikiga keldi. UY USHIQ AN IQLOVCHI.
Sifatlovchi  Qaratqich
IzohlovchiAniqlovchilar 3 xil
Uyushiq 
sifatlovchi 
aniqlovchi 
Bog’imizda  oq, 
qizil, pushti  gullar 
ochildi.  Uyushiq 
qaratqich 
aniqlovchi
Dildora, Diyorbek 
va Mavlonlarning  
maqsadi bir. Uyushiq 
izohlovchi
O’zbekiston 
Respublikasi 
Madaniyat vaziri, 
O’zbekiston va 
Qoraqalpoqiston 
xalq artisti  
Ozodbek 
Nazarbekov so’zga 
chaqirildi.    Uy ushiq bo’lak lari y ozuv da bir-biridan 
v ergul v a sanash ohangi bilan ajrat iladi.
Uy ushiq bo’lak lari o’zaro t eng bog’lov chilar, 
bog’lov chilar
  v azifasini oladigan so’zlar (-ham, -u (-y u),  
na …  na ) v a sanash ohangi y ordamida 
bog’lanadi. E’ TIBORIN GIZ UCHUN  RAX MAT

GAPN IN G UY USHIQ BO’LAKLARI Marfologik t omondan Bir xil so’z t urk umi v azifasida k eluv chi so’zlar t eng bog’lov chi y ordamida bog’lanadi. Sint ak t ik t omondan Bir xil gap bo’lagi v azifasida k eluv chi so’zlar so’z qo’shilmalari, so’z birik malari bilan hosil qilinadi.Bir xil so’roqqa javob bo’lib bir xil vazifadа keladigan bo'laklarga uyushiq bo’laklar deyiladi.

MASA LA N: • Ishchilar v a hasharchilar may donda t o’plandi. • Tog’ et ak laridan nafi s qullarning, xushbo’y giy ohlarning hidlari anqiy di.

GA PN IN G BA RCHA BO’LA KLA RI UY USHIB KELISHI MUMKIN . (EGA , KESIM,TO’LDIRUVCHI, A N IQLOVCHI, HOL)

UY USHIQ EGA . Bir sodda gap tarkibida birdan ortiq ega qator kelishi mumkin. Bundan uyushiq egalar hosil bo’ladi. Masalan: • Siz bilan biz ulug’ ishga bel bog’ladik. • Bu yerning ob-havosi , iqlimi yaxshi,lekin biroz namroq edi.

UY USHIQ KESIM. Bir yoki bir nechta egaga baravar tobe bo’lgan birdan ortiq kesim uyushiq kesim qeyiladi.Ot kesim ham fe’l kesim ham uyushib kelishi mumkin. Masalan : • Biz ozodlik tufayli shodmiz , baxtiyormiz. • Men hammasini kelib ko’rdim,angladim . • Men talabaman , universitetda o’qiyman .