Ilmiy tadqiqot ishlarining asosiy bosqichlari

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

897.125 KB

Скачать

Mavzu:Ilmiy tadqiqot
ishlarining asosiy
bosqichlari

Slide title Reja:
1. Ilmiy tadqiqot muammosining qo’yilishi.
2. Ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishning algoritmik bosqichlari.
3. Ilmiy tadqiqot turlari va usullari.
5. Ilmiy tadqiqot ishlarini rejalashtirish va muvofiqlashtirish.

•
Muammo - ilmiy tadqiqot ishidagi yechimi talab kilinadigan nazariy va
amaliy masala bo’lib, u mavzuning dolzarbligi asoslanishi assosida
shakllantiriladi, ya’ni ilmiy, ilmiy-uslubiy, ilmiy-metodologik jiqatdan tadqiq
etiladigan masaladan iborat bo’ladi.
•
Muammo ilmiy tadqiqot ishida shunday jarayonki, u mavzu dolzarbligi va
ishchi gipoteza asosida ifodalanadi va to oxirgi yechimga yetib bormaguncha u
haqda to’liq bilimga ega bo’la olmaymiz, ammo shuni bilamizki, u ilm-fan
rivoji va jamiyat talabi bilan paydo bo’ladi. Demak, u sababsiz paydo
bo’lmaydi, ular doimo mavjud ilmiy salohiyat va ilmiy ishlanmalar asosida
paydo bo’ladi hamda ular muntazam ravishda takomillashib, rivojlanib boradi.

•
Ilmiy tadqiqot ishi davomida muammoni to’g’ri qo’yish va unga
moye tadqiqot maqsadini aniqlash muhim bosqich hisoblanadi. Muammo
qo’yilishida mavjud bilimlar asosida maqsadga erisha olmaslik haqidagi
bilimga ega bo’lib, unga ilgarigi bilimlar asosida tubdan yangicha
yondashuvni qila olishlik, ya’ni yangi qonuniyatni ochish imkoni bilan
bog’liq ishchi farazni to’g’ri ifodalay olish muhim ahamiyat kasb etadi.
Odatda, bu yangi bilim amalda jamiyatga zarur ekanligi faraz qilinadi.

Muammo qo’yilishida
quyidagi bosqichlarga
e’tibor berish lozim;
muammoni izlash;
xususiy muammolarni
ko’yish (muammo
yechimiga erishish uchun
maqsadlar ketma-
ketligini ifodalash); muammoni yechish

•
Ta’lim-tarbiya jarayonlari har qanday jamiyatda ham o’ziga xos davr talablari asosida
faoliyat ko’rsatib, o’sha jamiyatdagi mutaxassis- olimlar tomonidan amalga oshirilgan. Bu
boradagi mutaxassislarni tayyorlashning o’zi ham alohida muammo bo’lib, uni optimal
boshqarish jamiyat taraqqiyotini belgilashdagi muhim asoslardan biridir.
•
Ma’lumki, ta’lim jarayoni muntazam ravishda harakatlanib turuvchi dinamik tizimdir.
Shu sababli ham ta’lim tizimini boshqarishni qo’yilgan muammoning rejalashtirilgan
yechimiga moye qat’iy boshqarish algoritmini tuzib olish lozim bo’ladi. Chunki, ta’lim
jarayonini boshqarishda qo’yilgan maqsad, manba, belgilangan vazifalar, boshqarish
algoritmi va vositalari doimo bog’liklikda, deb qaraladi.Ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishning algoritmik bosqichlari.

Algoritmik tizimlarni ta’lim-tarbiya jarayonining barcha bosqichlariga
qo’llash mumkin.
Mazkur ilmiy tadqiqot ishida ta’lim jarayonidagi pedagogik tadqiqotlarni
boshqarishning algoritmik tizimini yaratish muammosini qaraymiz.
Bu sohada olib borgan izlanishlarimiz natijalari mazkur muammo yechimini
topishni quyidagi ketma-ketlikda izlashni taqozo etdi:
I. bosqich: Yo’nalishga tegishli ma’lumotlar va ularning turlari, tuzilishini
(empirik, analitik, fiziologik (biologik), funksional -tajribaviy) hamda yozma
adabiyotlardan olingan ma’lumotlar (sonli va sifatiy belgilar) aniqlandi;

III bosqich: Yo’nalishga tegishli muammolarni aniqlash va ularni o’rganilmokchi bo’lgan
mavzuni e’tiborga olgan holda turlarga ajratish;
♦ III boskich: Turlariga ajratilgan mavzulardan muayyan tadqiqotga tegishlisi (mosi)ni
aniqlash (tadqiqot mavzusini aniqlash) va mavzuga tegishli muammolarning o’rganilganlik
darajasini tahlil qilish;
IV bosqich: Mavzuga tegishli tadkiqot manbaini aniqlash;
V bosqich: Tadqiqot manbaidan yig’ilgan ma’lumotlarni tahyail qilish va ularni
sinflarga ajratish;
VI bosqich: Tadqiqot manbaidan olingan ma’lumotlarni axborotga aylantirish;
VII bosqich: Manba bo’yicha olib boriladigan ilmiy tadqiqot ishiga tegishli ma’lumotlar
Omborini yaratish;

VIII bosqich: Tadkiqot manbai va ular asosida yigilgan axborotlar ombori (banki)ni
e’tiborga olib boshqaruv algoritmini ishlab chiqish (tadkiqot rejasini ishlab chiqish);
IX bosqich: Yukrridagi bosqichlar asosida tuzilgan rejaga moye ilmiy
izlanishlarimizning nazariy asoslarini ishlab chiqish;
X bosqich: Ishlab chiqilgan nazariy asoslarni ilmiy-uslubiy jihatdan tahlil qylish va
ulardan ta’lim jarayonini takomillashtirish hamda rivojlantirishga oid manbalarni
belgilab (aniqlab) chiqish;
XI. bosqich: Pedagogik samara beradigan ilmiy - uslubiy ishlanmalar yaratishga
kirishish;
XII. bosqich: Ishlab chiqilgan uslubiyat (uslub) asosida tajriba-sinov ishlarini
tashkillashtirish va ular natijalarini tadqiqot maqsadi nuqtai nazaridan tahlil qilib
chiqish;

XIII. bosqich: Olingan natijalar bo’yicha pedagogik samaralarni oshirish mezonlarini tahlil qilib
chiqish va ular ichidan mazkur mavzu uchun muvofiqini tanlash;
XIV. bosqich: Ilmiy - tadkiqot natijalarining pedagogik samaralarini aniqlash va baqolash hamda
ularning joriy etilishiga yo’riqnomalar taiyorlash;
XV bosqich: Pedagogik samarali ishlanmalarni amaliyotga joriy
etish uchun uslubiy tavsiyalar va ko’rsatmalar taiyorlash.
Qayd etilgan ketma-ketlikdagi birinchi bosqichning vazifasi tadqiqotchini o’zini qiziqtirgan
sohaga kiritishni ta’minlaydi. Bu borada mamlakatimizda Ta’lim to’g’risidagi Qonun, «Kadrlar
taiyorlash milliy dasturi» va Davlat ta’lim stavdarti (DTS)larining qabul kilinishi ayni muddao
bo’ldi. Tabiiyki, mazkur hujjatlardagi barcha maqsad, vazifa, yo’riqlar va rejalashtirilgan
natijalarga o’z- o’zidan erishib bo’lmaydi.

•
Ilmiy tadqiqot turlari
•
Ilmiy xodimning ilmiy faoliyati maqsadga muvofiqligi tekshirilayotgan obyekti (ilmiy
tadqikot predmeta) hakida yangi va aniqlangan bilimga erishishda bilishning konkret
usullari yig’indisiga tayanadi va bunda moye keladigan ilmiy tadqiqot vositalari
stevdlar, o’quv asboblari, hisoblash texnikasi vositasi, harakatdagi modellar, kompyuterli
trenajyorlar, kasbiy kompyuterli o’yinlar va h.k. dan foydalaniladi.
•
Ilmiy tadkiqot predmeta eng avvalo, tadkikotni bilish uchun inson faoliyati
yo’naltirilgan obyektdir (manbadir). Tadqiqot obyekti material dunyoning har qanday
hodisa va jarayoni bo’lishi mumkin. Tadqiqot predmetiga obyekt haqidagi mavjud
bilimlar va obyektdan tashqari bilimlar ham kiradi.

Ilmiy tadqiqot bir necha turlarga bo’linadi. Ular:
1. Fundamental tadqiqot-bu muayyan soha bo’yicha bilimlarni rivojlantirish va
ular asosida anik yangi bilimlarni hosil qilishdir.
Uning maqsadi tabiat va jamiyatning yangi qonunlarini kashf kilish hodisa va
jarayonlar orasidagi aloqadorlik qonuniyatlarini ochish hamda yangi nazariyalar
yaratish.
Fundamental tadqikotlar ilmni rivojlanishini hamda ilm- fanning bevosita jamiyat
taraqqiyotini tezlashtiruvchi kudratli kuchga egaligini ta’minlaydi.
2. Amaliy (tadbiqiy) tadqikot-mavjud ishlab chiqarish vositalarini yoki iste’mol
predmetlarini takomillashtirish yoki yangisini yaratish bilan tavsiflanadi.
Uning maqsadi fundamental tadqiqotda olingan bilimni moddiylashtirishdan iborat.
Bunda ko’proq deduksiya tadqiqot usulidan foydalaniladi va bevosita muayyan tadqiqot
obyekti bilan ish ko’radi.

•
3. Ilmiy ishlanma - bu amaliy tadqiqot natijalarini, tajriba
modellarini yaratishda va ishlatib ko’rishda, ishlab chiqarish
texnologiyasida, shuningdek, ta’lim texnologiyalarini yaratishda hamda
mavjud metodologiyani yoki texnika-taxnologiyani mukammallashti-
ri щ da va ularni amaliy faoliyatda joriy etishdan iboratdir.
•
Ilmiy ishlanma boskichlariga ilmiy tadqiqot natijasida ilmiy tadqiqot
natijasidan jamiyat va davlatning boshqa shunga o’xshash (yaqin)
sohalarida ham foydalanish mumkin bo’lishligi talab qilib ko’yiladi.

Ilmiy tadqiqot usullari.
Ma’lumki, ilmiy tadqiqot ishi kishining ijodiy faoliyati jarayonidan iborat. Shu sababli
ham mazkur jarayon algoritmik (ma’lum ketma-ketlikda) tarzda bajariladi va unga reja
yoki loyiha tuziladi, aks holda kutilgan natijaga erishishga bo’lgan harakat samarasiz
ham bo’lishi mumkin. Bunday holatlarni bartaraf qilishda tadqiqot mavzusini to’g’ri
tanlash va muammoning aniq qo’yilishi muhim rol o’ynaydi. Bular tadqiqot usullarini
tanlashga mustahkam asos bo’ladi. Shu sababli ham tadqiqotchi bilishning eng umumiy
usullari bilan tanish bo’lishi kerak va bu tadqiqotchiga qaratilayotgan tadqiqot manbaini
(hodisa, jarayon yoki predmet) o’rganishga yordam beradi hamda shuning bilan birga
tadqiqot manbaini o’rab turgan muhit (dunyo) bilan aloqadorlik qonuniyatlarini ham
o’rganishga imkon yaratadi. Demak, bu orqali tadqiqotchi borliqni o’rganishning
umumiy tamoyillari, qonunlari va qoidalari bilan tanishgan bo’ladi.

I
l
m
i
y
t
a
d
q
i
q
o
t
u
s
u
l
l
a
r
iSintez
Abstraksiya
Formallash
O’xshashlik
Modellashtirish
Tajriba

Sintez - obyektni (obyektlarni) bir butun holda qarab, uni (ularni) aks
etturuvchi ko’rsatkichlarni (parametrlarni, omillarni) o’zaro aloqadorlik holatdagi
tadqiqot usuli. Odatda, sintez usuli tahlil usulidan keyin, ya’ni obyektni ko’rsatkichlar
iyerarxiyali tahlilidan keyin, ularni o’zaro aloqadorlik darajalarini hisobga olgan
holda olib boriladi. Abstraksiya - ilmiy abstraksiyalash usuli - bu usul qaralayotgan
hodisaning (jarayon, predmetning) ba’zan jiddiy bo’lmagan tomonini xususiydan
uzoqlashishda, ya’ni e’tiborni umumiyga jalb qilishda ko’llaniladi.Nazariy ilmiy
tadqiqot jarayonida tadqiqotchi fikran ayrim xossalari, xususiyatlari, aloqalari va
o’zaro bog’lanishlarga tayanib oxirida ilmiy abstraksiya bo’lgan ilmiy tushuncha,
qonuniyat va boshqa umumiy konuniy holatlarni oladi. Ular har kaysi fanni
o’rganishda va uni rivojlantirishda fundamental asos bo’ladi.
Formallash - bu usulda hodisa yoki jarayon matematik belgi va qonunlar
asosida formulalarda ifodalanadi. Formallashtirish matematik abstraksiyalashning
asosi hisoblanadi. U matematik formulalarni undan uzoqlashgan fanda ham qo’llash
imkonini beradi. Bunday hollarda matematik formulalardagi umumiy konuniyat
saqlanib, ko’shimcha shart-sharoitlar (umumiy hollar) hisobga olinadi.

•
O’xshashlik - bu yaxlitlikda alohida obyektning ba’zi bir belgisi bo’yicha o’xshashligi.
•
O’xshashlik usulining asosiy tamoyili shundan iboratki, o’rganilayotgan obyektni
xossalarining yoki uni ifodalovchi ko’rsatkichlar tabiatining o’xshashligidan tadqiqot
qilinmagan bop щ a belgi haqida ham xulosa chiqarib olish imkoniyati tug’iladi.
Geometriyadagi borib bo’lmaydigan nuktagacha bo’lgan masofani o’lchash yoki chiqib
bo’lmaydigan cho’qqini o’lchash muammolari yechimlari ham o’xshashlik tadqiqot
usulining amaldagi natijasidir. O’xshashlik usulidan modellash jarayoni keng
foydalaniladi.
•
Modellashtirish — obyektni tadqiq qilish maqsadida, undagi jarayonlar kechishini
ifodalovchi modellarni yaratish.
•
Tajriba asosiy tadkikotda nazariy tadqiqot natijalarining amaliyotdagi isbotini hal
etishdagi asosiy tadqiqot jarayoni.
•
Insoniyat paydo bo’libdiki, tevarak-atrofni kuzatish bor, tahlil qilish bor va ular asosida
yakuniy fikrga ega bo’lish bor. Shuning o’zi ham tajriba.

•
Ilmiy tadqiqot ishlarini rejalashtirish
•
Ma’lumki, ilmiy tadqiqot shli asosan nazariy, nazariy- tajribaviy va tajribaviy ko’rnishlarda bo’ladi va
bularning har qaysisining o’ziga xos va moye maqsad hamda vazifalari bo’ladi.
•
Ilmiy tadqikot ishini samarali yo’llar orkali olib borish va kutilgan (rejalashtirilgan) natijaga erishishni
kafolatlash uchun eng avvalo, uni to’g’ri rejalashtirib olish lozim va uning katiy algoritmik bosqichlarini belgilab
olish kerak, aks holda ilmiy tadqiqot ishida kutilgan natijaga erisha olmay qolish mumkin (tadqiqot yo’nalshpi
o’zgarib ketishiga olib kelishi mumkin) yoki kutilgan natijaga kutilganidan kech yetib borish mumkin.
•
Bu borada olib borilgan izlanishlarimiz ilmiy tadqiqot ishlarni quyidagi ketma-ketlikda rejalashtirsalar
maqsadga muvofiq bo’ladi:
*
sohani (yo’nalishni) aniqlash va undagi yutuq - kamchiliklarni o’rganib chiqish hamda ular asosida tanlamoqchi
bo’lgan mavzu muammo, tadqikotning dolzarbligini asoslash. To’plangan mavzu bo’yicha hozirgi kungacha
olib borilgan ilmiy tadqiqot ishining qisqacha sharhi beriladi;
*
mavzuni tanlash va o’tkazilishi kerak bo’lgan tadqiqot bo’yicha uni asoslash. Bunda muammo yechimiga
yetguncha bo’lgan maqsad va vazifalar ketma-ketligi ham asoslanadi va u ilmiy tadqiqot ishining dastlabki
bosqichidan tajriba — sinov ishlarini olib borib, natijalarni ko’lga kiritish va ulardan amaliy faoliyatda
foydalanishga tavsiyalar tizimini yaratishgacha bo’lgan bosqichlarni to’liq kamrab olmog’i lozim;

•
Ilmiy tadqiqot ishlarini muvofiqlashtirish
•
Ma’lumki, ta’lim-tarbiya va uni takomillashtirishga bo’lgan intilishlar, izlanishlar har
bir jamiyatning bosh ajralmas tarkibiy qismi bo’lib, ular o’sha davr madaniyatining va
tarakqiyotining yuksak ko’rsatkichlaridan biri bo’lib hisoblangan.
•
Shu sababli ham bugungi kun ta’lim tizimining holati va unta ko’yilgan zamonaviy
talablar uzluksiz ta’lim tizimi jarayonini optimal boshqarish dolzarb muammolardan
biri ekanligini ta’kidlamoqda.
•
Uzluksiz ta’lim tizimi (UTT) ni optimal boshkarish esa o’ziga xos pedagogik ilmiy
tadqiqot faoliyatidan iboratdir. Ma’lumki, ta’limni optimal boshqarish jarayoni eng
muhim va murakkab ijodiy mehnat turi hisoblanadi, chunki ta’lim rivojlanib borgani
sari, boshqaruv nafaqat rivojlanadi, balki murakkablashib ham boradi.

•
Ilmiy tadqiqot ishida asosiy ko’rsatkich larni tanlash
•
Ilmiy tadqiqot ishida ilmiy-nazariy asoslarning amaliy ahamiyatini qay darajadaligini
(ilmiy tadqiqot ishining amaliy ahamiyati) baholash muhim ahamiyat kasb etadi va
undagi ilm-fan rivojida foydalanishga tadqiqotchida aniq fikrlar (g’oyalar) shakllanadi.
Bu boradagi izlanishlarimizning ko’rsatishicha, mazkur muammoning yechimini topishni
(ilmiy tadqiqot ishining amaliy ahamiyatini baholashni) quyidagi ketma-ketlikda olib
borish maqsadga muvofik bo’ladi:
*
rejalashtirilgan ilmiy tadqiqot ishining ijtimoiy asoslarining keng hamrovliligini
aniklash;
*
ilmiy tadqiqot ishini olib borishning kat’iy iyerarxik tizimi mavjudligi, ularning tashkiliy-
tuzilmaviy modelini ilmiy asoslash;

Ilmiy tadqiqot ishlari natijalari tahlili
Har qanday ilmiy tadqiqot ishini olib borishdan maqsad ko’yilgan muammoning yechimini
samarali usullar bilan topish va ulardan amaliy faoliyatda foydalanishdan iborat.
Mazkur monografiyaning dastlabki qismlarida ilmiy tadqiqot ishi va undagi kechadigan
jarayonlar hakida ma’lumot berildi. Endi ilmiy tadqiqot ishini olib borishning quyidagi muhim
jihatlari haqida to’xtalmoqchimiz. Ular: ijodiy jarayonning samaradorligini aniqlash, ko’lga
kiritilgan natijalarning rejalashtirilgan natijaga (dolzarbligi, muammo maqsadi va vazifalari, ishchi
faraz, tadqiqot metodologiyasi va shu kabilarga asoslangan) mosligini (identifi kasiyalashuvi),
tekshirish natijasining tadqikot obyekta kechishini adekvat aks ettira olipshigini baholash; ishlab
chiqarilgan metodologiya (model, algoritm, usul, uslubiyat, texnologiya va h.k.) ning tadqiqot
obyekti va predmetini adaptasiya qila olipshigini asoslash. Bularning hammasini hal qilish ilmiy
tadqikot ishining natijalarini chukur (ilmiy-metodologik jiqatdan) tahlil qilish orqali amalga
oshiriladi.

Yuqorida ifoda etilgan adaptasiya va adekvat terminlariga izoh berib
o’tamiz.
Adaptasiya - lotincha so’z bo’lib, adaptatio-moslashuv ma’nosini anglatadi.
Bu yerda ilmiy tadqiqot ishini olib borishda ko’lga kiritilgan natijani
(metodologik, usul, model, algoritm va h.k. larning) tadqiq etilayotgan
obyekt yoki predmetni ifodalay olishligi nazarda tutiladi.
«Adekvat (lotincha adequatus - tenglashgan, moye, aynan bir, o’xshash) -
bilish nazariyasida narsa va hodisalarning xossalari va alokalarini ularning
obyektiv mazmuniga to’g’ri keladigan anik va moye qilib olish. Inson ongi
obyektiv borliqni ijtimoiy amaliyot asosida adekvat aks ettira boradi»

Xulosa
Ilmiy tadqiqot ishidagi yechimi talab kilinadigan nazariy va amaliy masala bo’lib, u
mavzuning dolzarbligi asoslanishi assosida shakllantiriladi, ya’ni ilmiy, ilmiy-uslubiy,
ilmiy- metodologik jiqatdan tadqiq etiladigan masaladan iborat bo’ladi.
Muammo ilmiy tadqiqot ishida shunday jarayonki, u mavzu dolzarbligi va ishchi
gipoteza asosida ifodalanadi va to oxirgi yechimga yetib bormaguncha u haqda to’liq
bilimga ega bo’la olmaymiz, ammo shuni bilamizki, u ilm-fan rivoji va jamiyat talabi
bilan paydo bo’ladi. Demak, u sababsiz paydo bo’lmaydi, ular doimo mavjud ilmiy
salohiyat va ilmiy ishlanmalar asosida paydo bo’ladi hamda ular muntazam ravishda
takomillashib, rivojlanib boradi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:
1.o’raqulov X.A. Ilmiy ijodiyot metodologiyasi. T.: Fan, 2007 .
2.To’raqulov X.A. Pedagogik tadqiqotlarda axborot tizimlari va texnologiyalari. T.: Fan,
2006.
3.Abdurahmonov A. Saodatga eltuvchi bilim. T.: Movarounnahr, 2002.
4.To’raqulov X.A. Ilmiy ijodiyot metodologiyasi. T.: Fan, 2007.
5.Falsafa: Qomusiy lug’at. T.: Sharq, 2004
6.O’zbekiston milliy ensiklopediyasi. 4 j. T.: O’ME Davlat ilmiy nashriyoti, 2002.
7.O’zbekiston milliy ensiklopediyasi. 8 j. T.: O’ME Davlat ilmiy nashriyoti, 2004.

Mavzu:Ilmiy tadqiqot ishlarining asosiy bosqichlari

Slide title Reja: 1. Ilmiy tadqiqot muammosining qo’yilishi. 2. Ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishning algoritmik bosqichlari. 3. Ilmiy tadqiqot turlari va usullari. 5. Ilmiy tadqiqot ishlarini rejalashtirish va muvofiqlashtirish.

• Muammo - ilmiy tadqiqot ishidagi yechimi talab kilinadigan nazariy va amaliy masala bo’lib, u mavzuning dolzarbligi asoslanishi assosida shakllantiriladi, ya’ni ilmiy, ilmiy-uslubiy, ilmiy-metodologik jiqatdan tadqiq etiladigan masaladan iborat bo’ladi. • Muammo ilmiy tadqiqot ishida shunday jarayonki, u mavzu dolzarbligi va ishchi gipoteza asosida ifodalanadi va to oxirgi yechimga yetib bormaguncha u haqda to’liq bilimga ega bo’la olmaymiz, ammo shuni bilamizki, u ilm-fan rivoji va jamiyat talabi bilan paydo bo’ladi. Demak, u sababsiz paydo bo’lmaydi, ular doimo mavjud ilmiy salohiyat va ilmiy ishlanmalar asosida paydo bo’ladi hamda ular muntazam ravishda takomillashib, rivojlanib boradi.

• Ilmiy tadqiqot ishi davomida muammoni to’g’ri qo’yish va unga moye tadqiqot maqsadini aniqlash muhim bosqich hisoblanadi. Muammo qo’yilishida mavjud bilimlar asosida maqsadga erisha olmaslik haqidagi bilimga ega bo’lib, unga ilgarigi bilimlar asosida tubdan yangicha yondashuvni qila olishlik, ya’ni yangi qonuniyatni ochish imkoni bilan bog’liq ishchi farazni to’g’ri ifodalay olish muhim ahamiyat kasb etadi. Odatda, bu yangi bilim amalda jamiyatga zarur ekanligi faraz qilinadi.

Muammo qo’yilishida quyidagi bosqichlarga e’tibor berish lozim; muammoni izlash; xususiy muammolarni ko’yish (muammo yechimiga erishish uchun maqsadlar ketma- ketligini ifodalash); muammoni yechish

Ilmiy tadqiqot ishlarining asosiy bosqichlari

15.08.2023

0

897.125 KB

Похожие