logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Общий
  4. Ko’hna Samarqand yodgorliklari

Ko’hna Samarqand yodgorliklari

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

3496.9755859375 KB
Скачать
RE JA • Ruhobod maqbarasi • Goʻri Amir maqbarasi • Regist on may doni • Bibixonim jome masjidi • Islom Karimov maqbarasi • Shohizinda majmuasi • Nodir Dev onbegi madrasasiKo’hna Samarqand y odgorlik lari Ko’hna Samarqand y odgorlik lari Samarqand — jahonning eng qadimiy shaharlaridan biri, Rim, Afina, Vavilonlarning tengdoshidir. O’tmishning shoirlari va tarixchilari uni chinakam «Sharq jannatmakon bog’i», «Yer yuzi», «Sharq olamining bebaho durdonasi», «Jahon mamlakatlarning bezagi», «Sharqning Rim kabi shahri»… va hokazolar kabi go’zal o’xshatishlarni bejiz bag’ishlamagan edilar. Ruhobod maqbarasi , Ruhobod maqbarasi, Ruhobod — majoziy nom, aslida alloma av liy o shay x Burhoniddin Sogʻarjiy (Sogʻarj—Samarqand y aqinidagi qad. k ent ) maqbarasi. Amir Temur salt anat ining dast labk i dav rida (X I V-asrning 70-y illari) shahar Ark i (K oʻk saroy, Boʻst on saroy, Nuriddin Basir maqbarasi) t omonidan janubidagi Toshqoʻrgʻon—chaqar (Kichik oqsaroy, Muhammad Sult on meʼmoriy majmui, hozirgi Amir Temur maqbarasi) orasini bogʻlov chi mashxur Shohruhshoh k oʻchani ochish v a t art ibga solish dav omida y uzaga chiqqan Sogʻarjiy qabriga bogʻlab, mahobat li baland maqbara t ik langan. Amir Temur maqbara t aʼminot i uchun maxsus v aqfnoma (k uy ib k et gan v aqfnoma qoldiqlari t arjimasi Oʻzbek ist on dav lat arxiv ida saqlanmoqda) chiqargan. Undan maʼlum boʻlishicha, maqbara v a y onidagi bogʻ y irik daromad manbai boʻlgan. Maqbara binosi hozirgi shahar mark azi t omonidan k oʻzga t ashlanadi, galdagi rek onst ruk siy a dav omida maqbara at rofi dagi k ey ingi dav r binolari buzib t ashlanadi, nat ijada maqbara qaddiqomat ini y aqqol k oʻrsat di. Maqbara chorsixona, ust idagi 8 qirrali poy gumbaz v a oddiy gumbazdan iborat . Ichk arida nomaʼlum qabrdax mal ar bor. Tashk i t omondan ( janub) av li yo qabriga t ut ash dev or sirk ori sopol bil an pesht oq shak li da hoshiy alangan. Ichk arida naqshin bezak qol dik dari saqlangan. Ki rish eshigi ni ng (Buxoro amiri nomi dan X IX -asr oʻrnat ilgan) oʻy mak or bezak l ari orasida baliql ar shak lini k uzat i sh mumk i n. Aholi mazk ur av liy oga alohida ixl os v a eht irom bildirib, maqbara v a u bilan bogʻli q mask anni Ruhobod deb at agan. X IX -asr maqbaraga bogʻlab Madrasa (hozirgi darv ozaxona v a bi r necha huj ra saqlangan), masjid v a mi nora quril gan. Shoʻrolar dav rida mazk ur mask an diniy ziy orat goh si fat i da eʼt ibordan chet da qol gan, t ashlandiq hol ga k elgan edi . Hujralar qisman buzi b t ashl angan, guzar masjidida k orxona joy lashgan. Amir Temur t av alludini ng 660 y illi gi arafasida maqbara at rofi da k eng k oʻlaml i rek onst ruk siy a ishlari amalga oshirildi. Ruhobod maqbarasi qay t a gav jum ziy orat gohga ay l andi . Amir Temur maqbarasi  Go ri Amir yoki Amir Temur maqbarasi ʻ (XIV-asr oxiri — 1405 yil) Samarqanddagi me moriy yodgorlik. ʼ Xalq orasida Go ri Amir yoki Go ri Mir ʻ ʻ (Mir Sayyid Baraka) deb nomlanib kelinadi. Maqbaraga temuriylar sulolasiga mansub kishilar (Amir Temur, uning piri Mir Sayyid Baraka, o g illari ʻ ʻ Umar-shayx, Mironshoh va Shohrux, nabiralari Muhammad Sulton, Ulug bek ʻ va boshqalar) dafn etilgan. Boburning ta kidlashicha, dastlab Temurning ʼ nabirasi Muhammad Sulton Mirzo Samarqand qal asi janubida ʼ Toshqo rg on — chaqarda Madrasa ʻ ʻ qurdirgan. Muhammad Sulton halok bo lgach (1403), Amir Temur uning ʻ xotirasiga maqbara qurish haqida farmon berdi. Maqbara Madrasa hovlisining to riga bunyod etilgan. ʻ Mazk ur maqbaraning qurilishi 1403-y ilda boshlanib, 1424- y ilgacha dav om et gan. Go’ri amir maqbarasi Amir Temurning suy uk li nabirasi Muhammad Sult on uchun qurdirilgan. 1403- y ilda Kichik Osiy oga qilgan safari v aqt ida 29 y oshli Muhammad Sult on halok bo’lgach, u mana shu maqbaraga dafn et iladi. Oradan ik k i y il o’t ib esa Amir Temur ham v afot et adi v a t emuriy lar Amir Temurning v asiy at iga qaramay, uni Shahrisabz shahriga emas balk i uning eng sev imli nabirasi y oniga, hozirgi Go’ri amir maqbarasida dafn et adilar. Bizgacha, asosan, pesht oqli darv ozasi bor hov l i v a maqbara bi nosi saqlangan. A rxeologik t adqiqot l ar nat ijasida maqbara hov lisi ni ng i k k i y oni dan Muhammad Sult on qurdi rgan Madrasa v a xonaqoh qoddiqlari t opilgan. Madrasa v a xonaqoh chorsi hov lining sharqiy v a g‘arbiy t omonlarini egalla-gan. Hov lining jan.da gumbazli maqbara j oy lashgan. Maqbaraga jan. dan, Ulug‘bek qurdirgan dalon (1424) orqali k iri ladi. Maqbaraning chort oq t arhli ziy orat xonasi baland t oqi — rav oqli, t epasi y ozuv hoshiy alari v a i chk i gumbaz bilan qoplangan. Tashk i gumbazi 64 qobirg‘ali , baland poy gumbaz (diamet ri — 15 m, bal. 12,5 m)ga o‘rnat ilgan.Ziy orat xona o‘rt asidagi marmar panjara bi lan o‘ralgan murabba xazira sahniga qat or qabrt oshl ar qo‘y ilgan. Yuqorisi (t o‘ri)da A mir Temurni ng harbiy y uri shlarida unga hamroh bo‘lgan v a uni ng y uk sak hurmat ini qozongan Mir Say y id Barak a sag‘anasi j oy lashgan. Say y id Barak a qabrining oy oq t omoniga A mir Temurning o‘zi dafn qilingan. Uning uch t omonida Muhammad Sult on, Mironshoh, Umarshay x qabrlari bor. Key inchalik bu y erga Temurni ng nabi ralari v a ev aralari ning qabr t oshlari qat ’i y t art i b-da joy lasht i rilgan. Temur sag‘anasi ga qo‘y i lgan k o‘k nefrit qabrt oshini Ulug‘bek Mo‘g‘ulist onga qil gan y uri shi v aqt ida olib k elgan. Toshdagi lav hada Temurni ulug‘lay di gan so‘zlar, uni ng shajarasi hamda marsiy alar o‘y mak ori y ozuv larda bit il gan. Regist on may doni Regist on may doni y ok i Regist on — Oʻzbek i st onda, Samarqandni ng Regist on may donida j oy lashgan 3 t a m adrasadan (Ulugʻbek , Til lak ori , Sherdor) t ashk i l t opgan meʼm oray maj mua Dast lab 1417- 1420-y il larda Ulugʻbek m adrasasi buny od et ilib, k ey inchalik qarshisiga — may donni ng sharqiy qismiga Ulugʻbek xonaqosi (1424-y il), shi moliy qismiga Mirzoy i k arv onsaroy i, janubiga A lik a Koʻk aldosh jom e m asjidi (1430-y il) buny od et i lgan, y onida esa y ogʻochdan xot amk ori uslubi da Masji di Muqat t a v a A busaid madrasasi qurilgan. 1420— 1440-y il larida Regist on hasham at li meʼmoriy ansam bl ga ay langan. Regist on may doni oʻzi ning rang-barang k oshink ori bezak l ari; naqshink ori pesht oqlari, ul k an gumbazlari bil an Mark aziy Osiy o meʼmorchligining noy ob y odgorl igi hisoblanadi. Qadim iy Samarqand shahri ning rasmiy mark azi Regist on m ay doni boʻli b, bu y erda ucht a madrasa qad k oʻt argan: Ulugʻbek , Sherdor v a Tillak ori madrasal ari. Regist on — qadi miy i lm, t aʼlim muassasalari joy lashgan joy boʻlib, sharqdagi shahar qurilishi sanʼat ining eng k oʻzga k oʻri narli namunalaridan biri hi soblanadi. 2001- y ilda bu uch madrasa UNESCOning but un duny o y odgorl ik lari roʻy xat iga k irit ilgan. Regist on m ay doni- t a rixda shaha rning ilm - fan, siy osat v a diniy m ark azi bo’lga n. “ Regist on ” so’zi “qum loq joy ” degan ma’noni anglat adi. Oʻrt a asrlarda ham ma k a t t a shaharlarda ma rk azla r“ Regist on” deb at alar edi. Shu nom dagi m ay donla r Buxoro, Shahrisabz v a Toshk ent da ham bo’lga n Sa marqandda gi m ay don esa Mark a ziy Osiy odagi eng m ahoba t li v a t a hsinga sazov or m ay donla rdan biri edi. Bu may donda bir necha m ing y illik t arix mujassam . Amir Temur huk mronligi dav rida Regist on Sam arqa ndning mark aziga ay lant irildi. Ulug’bek da v rida esa ma y don bundan ham m uhim roq a ham iy at ga ega bo’ldi. Zam ona v iy Regist on a nsambli o’zida Ulug’bek , Sherdor v a Tillak ori madrasa la rini mujassam et a di. Regist onning janubiy t omonida xalq orasida “ Childuxt aron” deb at alm ish xona qoh v a m aqbara lar joy lashgan edi. Ularni Koʻchk unchixon qurdirgan edi v a Tillak ori ma drasasiga qo’sh qilib buny od et ilga n edi. U 1904-y ilgi zilziladan so’ng xarobaga ay lanib, 1910-y ili but unlay buzilgan v a o’rni may don bo’lib qolga n. 100 y il orasida oxirgi k o’rinishini olgan bu Regist onni k o’rish isht iy oqida but un duny odan say y ohlar t a shrif buy urishadi. Ulug‘bek madrasasi XV asrda qurildi. U ikki qavatli bo‘lib, atrofi hujra va darsxonalar bilan o‘ralgan. Ulug‘bek madrasasi X VI I asrda Samarqand hok imi Yalangt oʻsh Bahodir v ay rona holat dagi Ulugʻbek xonaqosi oʻrniga Sherdor madrasasini (1619—1635/36), Mirzoy i k arv onsaroy i oʻrniga Tillak ori masjidini (1646/47—1659/60) qurdirgan. Sherdor madrasasi Tillakori madrasasi Tillakori (tilla bilan ishlangan) madrasasi dastlab Yalangto‘shbiy kichik madrasasi deb nomlandi. Madrasa binosidan o‘rin olgan masjidning bezagiga ko‘p miqdorda oltin sarflangani uchun madrasa Tillakori nomini oldi. Bugungi kunda Registon maydonida mashhur «Sharq taronalari» xalqaro musiqiy festivallari o‘tkazilib kelinmoqda. N odir Dev onbegi madrasasi N odir dev onbegi madrasasi (asl nomi: N adr dev onbegi m adrasasi) Samarqanddagi meʼmoray y odgorlik (1630-1631). Samarqand t umanidagi X o‘ja Ahror Valiy ziy orat gohining shimolida 1631 y il (hijriy 1040 y il)da Buxoro amiri Imomqulixon saroy ida nufuzli lav ozimda ishlagan N odir Muhammad Dev onbegi t omonidan buny od et ilgan madrasa bor. N odir dev onbegi m ablagʻiga qurilga n X oja Ahror xonak oxi y onida joy lashganligidan baʼzan xalq orasida X oja A hror madrasasi hamda quy osh v a sherlar t asv iri t ushirilgani uchun k ichik Sherdor Madrasa nomi bilan ham y urit iladi. Nodir Dev onbegi madrasasi bir qav at li, hov lisining 2 t omonida ay v on, hujralar, masjid v a darsxona joy lashgan. Bosh t arzidagi pesht oq ay v on bezak l ari ga oʻzaro uy gʻunlasht irib feruza, y ashil v a sariq ranglarda may da v a jimji mador naqshlar bilan nafi s bezat ilgan. Gumbaz ost i t oqi v a bagal lari bezagida ust aning ijodiy erk inligi k oʻzga t ashlanadi A .Haqqul ov boshchil igida t aʼmirlangan (1980) Biroq dast labk i pay t larda N odir Dev onbegi madrasasi pesht oqida Sherdor madrasasi pesht oqida ak s et t iril gan qopl on y ok i arslon t asv irlari bo‘lmagan. Bu t asv i rlar sobi q sov et y il larida obi dada amal ga oshirilgan t a’mirl ash v aqt ida o‘rnat ilgan. Shuningdek , madrasaning k irish pesht oqi frizlarida mov iy k oshinlarga t o‘q malla harfl ar bilan y ozuv lar bit ilgan bo‘lib, y ozuv larning o‘rt a qismi saqlanmagan. Saqlanib qolgan y ozuv larda N odir Mirzo Tog‘ay dev onbegining ot asi Sult on Mirzo Orlot ga at ab t a’ziy anoma bit ilgan v a hijriy hisobda 1045 y il sanasi k o‘rsat ilgan. Bundan k elib chiqadik i, N odir Dev onbegining ot asi ham X o‘ja A hror Valiy dahmasiga dafn et ilgan bo‘lishi mumk in. Bundan t ashqari, pesht oqda Buxoro xoni Im omqulixon v a N odir Dev onbegi haqidagi misralar v a madrasa me’mori Do‘st Muhammad ismi bit ilgan bo‘lgan. A fsusk i, ushbu y ozuv lar bugungi k unga qadar saqlanib qolmagan. SA MA R QA N D VI LOYAT O’ LK A SHUN OSLI K MUZEY I Samarqand v iloy at o’lk ashunoslik muzey i shaharning t arixiy qi smida, X X asr boshidagi hashamat li hov l ida joy lashgan madaniy - maʼri fi y muassasa. 1979- y. Samarqandda Oʻzbek ist on madaniy at i v a sanʼat i t ari xi muzey i t oʻpl amlari negizida t uzil gan. Muzey 1981-y il X X asr boshl ari da me'mor E.O.Nell e t omoni dan ek lek t ik uslubda quril gan boy sav dogar Abram Kalant arov ga t egishli bo'lgan esk i qarorgohda t ashk il et ilgan. 1983-y. dan Samarqand dav lat  birlashgan t arix iy meʼmorli k v a badii y muzey qoʻriqxonasi boʻlimi. Muzey da t abi at  v a t ari x boʻlimlari bor. Ek spozit siy al arda v iloy at  hay v onot v a oʻsimlik duny osi, shu juml adan, « Kizi l k it ob» ga k irit il gan y oʻqoli b boray ot gan hay v on v a oʻsimlik t urlari xam qoʻy ilgan; v iloy at t arixi asl hujjat lar, nodi r fot osurat lar v a b. v osit alarda y ori t ilgan. Muzey binosi (sobiq sav dogar A bram. Kalont arov  uy i)ning oʻzi nodir meʼmoriy obidadir; unda X IX a. oxiri — X X -a. boshlari Samarqand meʼmorlari v a ust alarining anʼanav i y sanʼat i v a mahorat i (ganch oʻy mak orli gi, naqqoshlik  v a b. sanʼat lar) namoy on boʻlgan. Tarix bo’limida t ashrif buy urganlar mint aqani ng o’t gan ming y illik ning qadi m zamonlaridan boshlangan v a bugungi k ungacha y et i b k elgan t arixi bil an t anishishlari mumk in. Bu y erda eng qadi mgi dav r y odgorl ik l ari, shuningdek , qadi mgi odam manzillari t ari xiy belgil ari aniqlangan asosiy joy l ar haqida bilib ol ish m umk in. Muzey v it rinalari da t oshdan y asalgan mehnat anjoml ari, bronzadan y asalgan ay ol lar zargarlik buy umlari, t angalar, k iy i m – k echak qoldiqlari , k o’zalar, o’sha dav r t urmushiga oid buy um lar nam oy ish et ilgan. Muzey madani y -m aʼri fi y ishlar, t urli t adbirl arni amal ga oshi radi, k oʻrgazmalar t ashk il k i ladi. 2001-y. dan v ideolek t ori y ishl ab t uribdi.Muzey binosi me'mori y y odgorlik bo'l ib, dav lat t omonidan muhofaza qi linadi. Uni bezashda t ajribali ust alar - ust o Kam ol, ust o Sadi, ust o Hafi z v a boshqalar qat nashgan. Aj oy ib o'y mak orlik usl ubida ishlangan y og'och shi ft y og’ bo'y oqlar bilan bo'y algan, dev orlari "pardoz" t exnik asi dan foy dalangan holda oqlangan, k o'p qi rral i ganch o'y ma naqshl ari bilan bezat i lgan, ganch panjaralar (v it rajlar bilan qoplangan panjaral ar) binoga o’ziga xos joziba baxsh et ib t uribdi. Keram ik a pechlari o'zining nafi s naqshlari bil an ajralib t uradi. Oqlangan v a y orqin bi llur qandil zalni bezat i shda muhim o’rin t ut gan. Binoga Osi y o v a Yev ropa usl ubini o’zi da birlasht irgan hol da say qal beri lgan bo’lib, mehm onxona juda y orqi n v a rang-barang qili b bezat ilgan, sopol pechlar o’zgacha nafi sl ik bilan ajralib t uradi. Muzey binosi arx it ek t ura y odgorligi sifat i da dav lat himoy asida bo’lib, o’lk ashunosli k muzey i k ollek t siy asi ik k i qism ga bo’li ngan k o’plab ek sponat l ardan t ashk il t opgan: t arixiy bo’l im v a t abiiy resurslar v a hay v onlar bo’li mi. Bu o’t gan ming y illik lardagi odamlar hay ot i haqida k o’p narsalarni bilishga imk on beradi. Tabiat bo’limida esa mint aqaning fl ora v a faunasi haqida bilib olishingiz mumk in. Shuningdek , bu y erda geologiy a bo’limi ham bor. Ushbu bo’limda Samarqand v a Samarqand v iloy at laridagi barcha mav jud k onlardan qazib olinadigan t urli xil foy dali madanlar v a minerallar k ollek siy asi namoy ish et iladi. A frosiy ob muzey I Afrosiy ob – y irik arxeologik y odgorlik boʻlib, qadim Samarqand shahri v ay ronalaridan darak beradi. Shaharning may doni 219 gek t arni t ashk il qiladi. A rxeologlar bir-birini bosib t urgan 11 t a madaniy qat lamlar borligini aniqladilar. Samarqandning Afrosiy ob oʻrnida 2100 y il t urgan t arixiy dav r mobay nida moddiy madaniy at ni ak s et t iradilar. Shaharning zamonav iy relefi da qudrat li qal’aning xarobalari, k oʻhna mudofaa dev orlari, qachonlardir shaharga suv k eladigan k analning v ay ronalarini oson ajrat a olish mumk in. • Afrosiyobdagi muntazam kovlash ishlarini 1904 yilda V.V.Bartold va V.L.Vyatkin boshlaganlar. 1958 yil maxsus Samarqand arxeologik guruh tuzilgan. Guruhning maqsadi – Oʻrta Osiyoning koʻhna shahar markazlaridan birining kelib chiqishi va mavjudligi tarixi, shahar hayotining barcha davrlarida uni oʻrab turgan turli-tuman ob’ektlar toʻgʻrisida ma’lumot yigʻish edi. Ekspeditsiya 30 yil davomida 50 dan ortiq qidiruv-kovlash va tuproq kesmasini tekshirish ishlarini olib bordi. Afrosiyobning arxeologik davri aniqlandi, shaharning har xil davrlaridagi topografik plani tuzildi. Me’morchilik, moddiy va ma’naviy madaniyat, ishlab chiqarish faoliyati, numizmatika, terrakota, sopol buyumlar boʻyicha ulkan ma’lumot yigʻildi va umumiylashtirildi, mashhur devoriy naqshlar topildi va ta’mirlandi. Shaharning hayotiga doir koʻp sonli maqolalar va monografiyalar nashr etildi. 1989 yildan boshlab Afrosiyobda oʻzbek- fransuz ekspeditsiyasi ishlab kelmoqda. Ekspeditsiya ishlari shaharning shimoliy qal’asining birinchi istehkomigacha boʻlgan qismini qamrab olgan, qal’aning sharqiy qismida VIII asr oxiriga toʻgʻri keladigan ulkan ma’muriy bino ochildi. Qal’aning gʻarbiy qismida VIII asr oʻrtalaridagi va mil. avv. III-II asrlardagi binolarning kovlash ishlari olib borild. Afrosiyobdagi arxeologik topilmalar shaharning sharqiy qismida joylashgan boʻlib, Samarqand tarixi muzeyida saqlanadi va koʻrgazmaga qoʻyilgan. Samarqand tarixi muzeyi Sharof Rashidov tashbusi bilan 1970 yil 24 oktabrda ochildi. Turk man mahallasi Turkman mahallasi hozirgi Samarqand tumani hududida joylashgan. Bu hududning tashkil etilishi Buxoro xonligi davri bilan bog’liq. Turkman odamlari qadim zamonlarda Xorazm hududida Gurlanda yazhashgan.Vaqt utishi bilan ular dehqonchilik qilgan hududlarda shart- sharoit ogirlashgani, qum buronlari bulishi sababli ular bu hududlarni tark etib Chorjuyga(hozirgi Turkmaniston hududi) keladi,Chorjutda ular dehqonchilik bn shugullanadi .Oradan yillar utishi natijasida dehqonchilik qilish u hududda suv tanqisligi, qum bo’ronlarining bo’lib turishi va sharoitning ogirlashishi natijasida u hudud ham tark etiladi va Buxoro viloyatining Qorako’l tumaniga bir guruh(mahallamiz oqsoqollarining aytishicha, o’sha guruh to’p ya’ni, “Qozon to’p” deb aytiladi) o’rnashadi qolgan 12 ta “qozon to’p” Samarqand shahar hududiga yaqin kelib, Samarqand hokimi Bahodir yalang tushdan XVII astlrning 10-40 yillar oralialarida istiqomat qilish uchun hudud surashadi va hozirgi urni Turkman qishloqqq joylashadi. 1740- yilda hozirgi Samarqand tumani hududida joylashgan Turkman qishlog’iga o’rnashadilar. Qolgan yana bir to’p ya’ni, “qozon to’p” hozirgi Toyloq tumanining Shopo’lat mavzesidagi Adas qishlog’iga joylashadi. Кишлок кучиб келган пайтларда Хишрав чўли ерлари фақат қизил қумдан иборат бўлиб, янтоқдан бошқа бирор ўсимлик ўсмас, лалми-сув чиқмас эди. Бу ерлар Хужа Ахрори ваъли буванинг вакф ерлари тоифасидан булган. Дастлаб одамлар сувни Дарғомдан эшаклар ёрдамида идишларда ташиб келтириб, истемол қилар эдилар. Шу аҳволда ерга 12 туп тут дарахти экилди ва унга навбат билан Дарғомдан эшакда кузаларда сув ташиб келтириб, ўстириб олдилар. Бу жойларни обод қилиш учун Хўжа Аҳрор вакуф ҳудудидаги Катта қўрғондан Дарғомнинг сувини деярли 10-15 метрлик чуқурлик) суғориш учун чиқариб келиш керак эди. Бу рельефнинг мураккаблиги туфайли жуда машаққатли ва оғир иш эди. Баъзи жойларда сув акдведук шаклида олиб ўтилиши керак эди. Аммо, бунинг учун қурилиш материаллари йўқ ва иншоотни тупроқдан тиклаш талаб қилинар эди. Шунинг учун баъзи жойларда Каттақўрғон ариқнинг баландлиги 10 метр ва ундан баланд қилиниб, олиб келинди. Баъзан бу ариқларни сув уриб кетар ва кечаю-кундуз назорат қилишни талаб қилар эди. Катта арикнинг суви даслабки узани Хозормихдан бошланади ва Калбог ва Даштисухта кишлокларидан утиб келган. Бу ариқнинг Чоршанба-ю Ҳаймар ва Навбоғчиён қишлоқларини кесиб ўтадиган қисмини ўша ерлик маҳаллий аҳоли Мазокин ариғи деб атайдилар. Халқнинг ишбилармонлиги ва асрлар давомидаги сув чиқаришга моҳир бўлиб кетганлиги учун бу иш муваффақиятли амалга оширилиб, сув олиб келинди. Қишлоқ ҳаётига жон кирди. Ободончилик ишлари бошланиб кетди. Жуда кўпчилик ерлар обод қилинди. Уйлар қурилди. Халқнинг моддий ва ижтимоий аҳволи ўзгарди. Ушбу қишлоқдан дарҳақиқат жуда кўплаб миришкор деҳқонлар етишиб чиққан. Ҳамқишлоқларимданбир нечта кишилар турли колхоз ва совхозларда раис ва директор бўлиб ишлаганлар. Улар Жамил Шукуров, Ҳабиб Тоғаев, Раббим Қурбонов, Жаббор Шомуродов, Тошпўлат Рўзимуродов, Ҳамрочучук Маҳмудова, Искандар (лақаблари Искандар Дароз) Ҳамдамов, Бахора Облокулова ва бошқалар. Shunigdek, mahalla masjidiga mahallaning imomi “Hoji Yaxshi domla” nomi berilgan. Mahallada y ana mashhur x alq art i st i To’t i Yusupov a, t arixchi Baxt iy or Ami rqulov ham y ashab o’t gan E‘ TIBORIN GIZ UCHUN RA HMAT !

RE JA • Ruhobod maqbarasi • Goʻri Amir maqbarasi • Regist on may doni • Bibixonim jome masjidi • Islom Karimov maqbarasi • Shohizinda majmuasi • Nodir Dev onbegi madrasasiKo’hna Samarqand y odgorlik lari

Ko’hna Samarqand y odgorlik lari Samarqand — jahonning eng qadimiy shaharlaridan biri, Rim, Afina, Vavilonlarning tengdoshidir. O’tmishning shoirlari va tarixchilari uni chinakam «Sharq jannatmakon bog’i», «Yer yuzi», «Sharq olamining bebaho durdonasi», «Jahon mamlakatlarning bezagi», «Sharqning Rim kabi shahri»… va hokazolar kabi go’zal o’xshatishlarni bejiz bag’ishlamagan edilar.

Ruhobod maqbarasi , Ruhobod maqbarasi, Ruhobod — majoziy nom, aslida alloma av liy o shay x Burhoniddin Sogʻarjiy (Sogʻarj—Samarqand y aqinidagi qad. k ent ) maqbarasi. Amir Temur salt anat ining dast labk i dav rida (X I V-asrning 70-y illari) shahar Ark i (K oʻk saroy, Boʻst on saroy, Nuriddin Basir maqbarasi) t omonidan janubidagi Toshqoʻrgʻon—chaqar (Kichik oqsaroy, Muhammad Sult on meʼmoriy majmui, hozirgi Amir Temur maqbarasi) orasini bogʻlov chi mashxur Shohruhshoh k oʻchani ochish v a t art ibga solish dav omida y uzaga chiqqan Sogʻarjiy qabriga bogʻlab, mahobat li baland maqbara t ik langan. Amir Temur maqbara t aʼminot i uchun maxsus v aqfnoma (k uy ib k et gan v aqfnoma qoldiqlari t arjimasi Oʻzbek ist on dav lat arxiv ida saqlanmoqda) chiqargan. Undan maʼlum boʻlishicha, maqbara v a y onidagi bogʻ y irik daromad manbai boʻlgan. Maqbara binosi hozirgi shahar mark azi t omonidan k oʻzga t ashlanadi, galdagi rek onst ruk siy a dav omida maqbara at rofi dagi k ey ingi dav r binolari buzib t ashlanadi, nat ijada maqbara qaddiqomat ini y aqqol k oʻrsat di.

Maqbara chorsixona, ust idagi 8 qirrali poy gumbaz v a oddiy gumbazdan iborat . Ichk arida nomaʼlum qabrdax mal ar bor. Tashk i t omondan ( janub) av li yo qabriga t ut ash dev or sirk ori sopol bil an pesht oq shak li da hoshiy alangan. Ichk arida naqshin bezak qol dik dari saqlangan. Ki rish eshigi ni ng (Buxoro amiri nomi dan X IX -asr oʻrnat ilgan) oʻy mak or bezak l ari orasida baliql ar shak lini k uzat i sh mumk i n. Aholi mazk ur av liy oga alohida ixl os v a eht irom bildirib, maqbara v a u bilan bogʻli q mask anni Ruhobod deb at agan. X IX -asr maqbaraga bogʻlab Madrasa (hozirgi darv ozaxona v a bi r necha huj ra saqlangan), masjid v a mi nora quril gan. Shoʻrolar dav rida mazk ur mask an diniy ziy orat goh si fat i da eʼt ibordan chet da qol gan, t ashlandiq hol ga k elgan edi . Hujralar qisman buzi b t ashl angan, guzar masjidida k orxona joy lashgan. Amir Temur t av alludini ng 660 y illi gi arafasida maqbara at rofi da k eng k oʻlaml i rek onst ruk siy a ishlari amalga oshirildi. Ruhobod maqbarasi qay t a gav jum ziy orat gohga ay l andi .

Amir Temur maqbarasi  Go ri Amir yoki Amir Temur maqbarasi ʻ (XIV-asr oxiri — 1405 yil) Samarqanddagi me moriy yodgorlik. ʼ Xalq orasida Go ri Amir yoki Go ri Mir ʻ ʻ (Mir Sayyid Baraka) deb nomlanib kelinadi. Maqbaraga temuriylar sulolasiga mansub kishilar (Amir Temur, uning piri Mir Sayyid Baraka, o g illari ʻ ʻ Umar-shayx, Mironshoh va Shohrux, nabiralari Muhammad Sulton, Ulug bek ʻ va boshqalar) dafn etilgan. Boburning ta kidlashicha, dastlab Temurning ʼ nabirasi Muhammad Sulton Mirzo Samarqand qal asi janubida ʼ Toshqo rg on — chaqarda Madrasa ʻ ʻ qurdirgan. Muhammad Sulton halok bo lgach (1403), Amir Temur uning ʻ xotirasiga maqbara qurish haqida farmon berdi. Maqbara Madrasa hovlisining to riga bunyod etilgan. ʻ

Похожие

Afrosiyob yodgorliklari tadqiqot yutuqlari
Samarqand viloyati
Samarqand madrasalari
Toshkent viloyatidagi so’ngi paleolit davri yodgorliklari
Toshkent viloyatidagi so’nggi paleolit davri yodgorliklari