logo

Ko’nikma,malaka va odatlari

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

1601.4853515625 KB
Ko’nikma,malaka va 
odatlari 
Subtitle here Re ja:
Shaxs haqida tushuncha1
Shaxsning malaka va odatlari
2 Inson shaxsining eng muhim tomonlaridan biri uning 
individualligidir. Individuallik - bu shaxsning bir necha 
fazilatlarining qaytarilmaydigan birikmasidir. Uning tarkibiga 
xarakter (tabiat), temperament (mijoz) qobiliyatlar, 
hissiyotlar yig`indisi, odatlar kiradi.
Odam turli guruhlarga kirar ekan, har 
xil vazifalarni bir - biriga o`xshamagan 
rollarni bajaradi. Ba`zi bolalar oilada 
erkatoy, injiq bo`lsa, maktabda 
tengdoshlari o`rtasida kamtarin, 
odobli, xushchaqchaq bo`ladi. Ishda 
juda jiddiy yuradigan odam biror 
sayohatga borganda hazilkash, 
qiziqchi bo`lib yurishi mumkin.  Bizning jamiyatimizda shaxsga 
beriladigan tavsifnoma uning 
rivojlangan jamiyat qurish 
jarayoniga bo`lgan munosabati va 
bu jarayonda real qatnashishi bilan 
belgilanadi. Odamning psixik 
holatlarini o`zgarishi tashqi muhitga 
va ijtimoiy tarbiyaga bog`liqdir. 
Shaxsning nisbatan barqaror va nisbatan o`zgaruvchan 
xususiyatlari shaxs xislatlarining bir butunligi va o`zaro 
bog`liqligidan iborat bo`lgan  murakkab   birlikni , ya`ni dinamik 
tuzilishni hosil qiladi. Shaxsning malaka va odatlari
Har bir odam bilish, eshitish 
bilan birga malaka va 
odatlarni egallaydi. 
Malakalar bir necha xil 
bo`ladi (yozish, o`qish, 
yurish, musiqa chalish, sport 
va h. k.) Maqsadni ko`zlab 
biror ishni bajarish 
malakaga bog`liq.  Malaka  deb , avval ongli 
bajarilib keyinchalik 
avtomatlashgan xatti -
harakatlarga aytiladi. 
Istalgan malakani qayta -
qayta takrorlash natijasida 
hosil qilish mumkin. 
Malakalar sodda va 
murakkab bo`lishi mumkin.
Masalan, mashina haydash, musiqa chalish, kasb egallash 
murakkab malaka, mix qoqish, o`tin arralash sodda malaka 
hisoblanadi. Malakalarni mashq qilish natijasida 
egallanadi. Shaxsda malakadan tashqari 
odatlar ham bo`ladi. Odat kishi 
qalbiga chuqur o`rnashib, uning 
ehtiyojiga aylanib qolgan 
harakatlardir. 
Masalan,  ertalab   turib   yuvinish , 
ovqatlanish, ozoda yurish kabilar. 
Odatlar ijobiy va salbiy bo`ladi. 
Salbiy odatlarga yolg`on gapirish, 
ichish, chekish kabilar kiradi. Malaka va odatlarning nerv - fiziologik asoslarini 
shartli reflekslarning hosil bo`lish mexanizmi tashqil 
qiladi. Bu shartli refleks oddiy emas, balki dinamik 
stereotip tarzidagi, ya`ni takrorlash natijasida 
mustahkamlangan shartli reflekslar birlashmasidan 
iborat.
Masalan, bolalar bog`chaga 
o`rganguncha qiynaladi, chunki 
uydagi sharoitga ularda dinamik 
stereotip bo`ladi. YAngi hosil 
qilinadigan malakalar ilgari hosil 
qilinadigan malakalarga bog`liq 
bo`ladi. Ilgarigi malakalar ijobiy ta`sir qilsa 
malakalarning kuchayishi ko`zatiladi.
Masalan, chet tillardan birontasini o`rgangan odam 
boshqa bir chet tili o`rganishda qiynalmaydi.  Agar ilgarigi malaka salbiy 
ta`sir qilsa malakalar 
interferentsiyasi deyiladi. 
Masalan, bir sohada 
ishlagan odam butunlay 
boshqa sohaga o`tsa 
qiynaladi.  Shaxs shug`ullanayotgan 
ishi bilan uzoq vaqt 
shug`ullanmasa malakalar 
sunish hodisasi ko`zatiladi. 
Buni malakalarning 
deavtomatizatsiyasi 
deyiladi.
Malakalarning hosil bo`lish tezligi va 
mustahkamlanishi odamning yoshiga bog`liq. 
Masalan, til o`rganish 4 - 5 yoshda tez o`rganiladi.  Hunar egallash 12 - 13 yoshda 
tez o`rganiladi. Malakalarning 
mustahkamligi   qiziqishlarga , 
individual xususiyatlarga 
bog`liq , ya`ni asab tizimiga 
bog`liq bo`ladi.  
Masalan, xoleriklarda malaka 
tez, melanholiklarda sekin hosil 
bo`ladi.  Demak, malakalar inson shaxsining tarkib topishiga katta 
ta`sir ko`rsatadi. Shaxs o`zining individualligida, ijtimoiy 
munosabatlarda belgilanadi. Atoqli psixolog K.K Platonov 
shaxsni “Konkret odam yoki dunyoni yaratuvchi 
sub`ektdir”, deb atagan edi. Adabiyotlar ro`yxati:
1. Karimova V. M. Psixologiya. - T., 2002
2. Karimova  V.  M.,  Akramova  F.  Psixologiya.  Ma’ruzalar 
matni - T., 2000
3. Klimov E. A. "Osnovi psixologii".  Uchebnik. - M., 1997
4. Kovalev  V.  I.  Motivi  povedeniya  i  deyatelnosti.  -  M., 
1988
5. Merlin  V.  S.  Leksii  po  psixologii  motivov  cheloveka.  - 
Perm, 1971

Ko’nikma,malaka va odatlari Subtitle here

Re ja: Shaxs haqida tushuncha1 Shaxsning malaka va odatlari 2

Inson shaxsining eng muhim tomonlaridan biri uning individualligidir. Individuallik - bu shaxsning bir necha fazilatlarining qaytarilmaydigan birikmasidir. Uning tarkibiga xarakter (tabiat), temperament (mijoz) qobiliyatlar, hissiyotlar yig`indisi, odatlar kiradi. Odam turli guruhlarga kirar ekan, har xil vazifalarni bir - biriga o`xshamagan rollarni bajaradi. Ba`zi bolalar oilada erkatoy, injiq bo`lsa, maktabda tengdoshlari o`rtasida kamtarin, odobli, xushchaqchaq bo`ladi. Ishda juda jiddiy yuradigan odam biror sayohatga borganda hazilkash, qiziqchi bo`lib yurishi mumkin.

Bizning jamiyatimizda shaxsga beriladigan tavsifnoma uning rivojlangan jamiyat qurish jarayoniga bo`lgan munosabati va bu jarayonda real qatnashishi bilan belgilanadi. Odamning psixik holatlarini o`zgarishi tashqi muhitga va ijtimoiy tarbiyaga bog`liqdir. Shaxsning nisbatan barqaror va nisbatan o`zgaruvchan xususiyatlari shaxs xislatlarining bir butunligi va o`zaro bog`liqligidan iborat bo`lgan  murakkab birlikni , ya`ni dinamik tuzilishni hosil qiladi.

Shaxsning malaka va odatlari Har bir odam bilish, eshitish bilan birga malaka va odatlarni egallaydi. Malakalar bir necha xil bo`ladi (yozish, o`qish, yurish, musiqa chalish, sport va h. k.) Maqsadni ko`zlab biror ishni bajarish malakaga bog`liq.