logo

Maxsus fanlarni o’qitish jarayonida talabalarning bilim, ko’nikma va malakalarini baholash.

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

1852.7666015625 KB
Maxsus fanlarni o’qitish 
jarayonida talabalarning 
bilim, ko’nikma va 
malakalarini baholash.   Reja:

Baholash va uning ahamyati

Baholash tamoyillari

Baholashning reyting tizimi.   Baholash va uning ahamiy at i. 

Baholash – ta’lim jarayonining ma’lum bosqichida o’quv maqsadlariga erishilganlik darajasini oldindan 
belgilangan mezonlar asosida o’lchash, natijalarni aniqlash va tahlil qilishdan iborat jarayondir.

Bilimlarni tekshirish va baholashning ta’limiy ahamiyati shundan iboratki, bunda o’quv materialining 
o’zlashtirilganligi haqida ta’lim beruvchi ham, ta’lim oluvchi ham muayyan ma’lumotga ega bo’ladi. 
Baholash natijasida, ta’lim beruvchi uchun ta’lim oluvchilarning nimani bilishi va nimani tushunmasligi, 
qaysi o’quv materiali yaxshi o’zlashtirilganu, qaysi biri hali yetarli darajada yoki umuman 
o’zlashtirilmaganligi ma’lum bo’ladi. Bu ta’lim oluvchining bilish faoliyatini tashkil etish va boshqarish 
uchun asos bo’lib hisoblanadi. Ta’lim beruvchi o’z ishining afzalliklariga va kamchiliklariga tanqidiy 
baho beradi. O’z ishi metodlariga tuzatishlar kiritadi. Shuningdek, baholash natijalari ta’lim 
beruvchining o’quv dasturidagi materiallarni ta’lim oluvchining bilish imkoniyatlari nuqtai nazaridan 
qayta ko’rib chiqilishi va baholanishi uchun ham juda muhimdir .

Baholash nitijasida tushuncha va qonun-qoidalarning qaysi birlari qiyin, qaysi birlari esa oson 
o’zlashtirilishi aniq va ravshan bo’ladi. Bu ta’lim oluvchining ijodiy tarzda darsga tayyorgarlik ko’rishi va 
o’quv mashg’ulotini o’tkazishi uchun asos bo’lib xizmat qiladi. Xuddi shuningdek, ta’lim oluvchi ham 
ta’lim jarayonida qaysi o’quv materialini yaxshi, qaysisini qoniqarli va nimani yomon o’zlashtirgani 
ma’lum bo’ladi. Bilimlarni tekshirmasdan ta’lim oluvchi o’z bilimlarini chuqur, har tomonlama va to’g’ri 
baholashga qodir emas.    N ima uchun baholash k erak ?
o’quv 
maqsadlariga 
erishilganlikni 
aniqlash uchun; k ey ingi 
bosqi chga 
o’t ishdan oldin, 
av v algi 
o’zlasht iri sh 
darajasini 
aniqlash uchun;
nat i jaga 
erishganli gini 
t asdiql ash 
uchun ;
t alabalarning 
qiziqishlarini  
aniql ash uchun;y ut uq v a 
k amchilik larni 
aniqlash uchun ;o’qit uv chi  o’z 
faol iy at i ga 
t uzat ishlar 
k irit ishi uchun ;y alpi 
o’zl asht irish 
darajasini 
aniqlash uchun;          N imani baholash k erak ?

nazariy bilimlarni;

amaliy ko’nikma va malakalarni;

xulq-atvor va shaxsiy fazilatlarni;   Baholashning aso s iy  xususiy at lari
t a’lim maqsadiga y o’nalt irilganlik ;
munt azam o’t k azib borish;
a soslanganl ik ; p edagogik ,  psixologik  v a huquqiy  t amoy ill arga
umumiy  qabul qi lingan nat ija st andart lariga asoslanganlik .
Yuqorida t a’k idlanganidek , nazariy  bili mlar baholani y ot ganida  k ognit iv  o’quv  m aqsadl arga erishganlik  
darajalari aniqlanadi. A maliy  k o’nik ma v a malak al ar bahol anay ot ganida  psixomot orik , hulq-at v or v a 
shax siy  fazilat lar bahol anay ot ganida esa –  aff ek t iv  o’quv  maqsadlariga erishganlik  darajalari  aniqlanadi.        Baholash mezonlari

    Har qanday baholash natijalari o’zaro taqqoslanishi, ya’ni o’lchanishi lozim 
bo’ladi. Ularni taqqoslash baholashdan oldin yoki keyin ishlab chiqilgan 
mezonlar asosida amalga oshirilishi mumkin. Baholash mezonlari o’quv 
maqsadlariga qay darajada erishilganlikni anglatuvchi ko’rsatkichdir. Bu 
ko’rsatkichlar sonlar («besh», «to’rt», «uch» va hokazo) so’zlar («a’lo», 
«yaxshi», «qoniqarli» va hokazo) yordamida tavsiflanishi mumkin. 
Boshqacha qilib aytadigan bo’lsak, baholash mezonlari ta’lim oluvchining 
qaysi o’zlashtirish darajasini namoyish qilishiga qarab mos qo’yiladigan 
baho ko’rsatkichining tavsifidan iborat.   Baholash t amoy illari.  
Bilimlarni tekshirish 
va baholash 
muayyan didaktik 
talablarga javob 
berishi kerak. 
Tekshirish va 
nazorat qilish 
tizimli, doimiy 
tarzda bo’lishi shart. 
Bu talabga rioya 
etilmasa, ta’lim 
oluvchilarning 
o’qishga nisbatan 
munosabati 
yomonlashadi, 
bilimlarning sifatiga 
salbiy ta’sir qiladi.  Bilimlarni baholash 
individual xarakterga 
egadir. Har bir ta’lim 
oluvchi uning qaysi 
bilimlari, ko’nikma va 
malakalari 
baholanayotganini 
bilishi kerak. Ta’lim 
beruvchining 
savollariga va 
vazifalariga javob 
berishga tayyorlik 
holati bilimlarni 
tekshirish va 
baholash o’quv 
jarayonining muhim 
bir bo’lagiga, uning 
tarkibiy qismiga 
aylangan 
taqdirdagina ro’y 
beradi. Ta’lim 
oluvchining 
bilimlari, 
ko’nikma va 
malakalari 
davlat o’quv 
rejalarining 
bajarilishi 
nuqtai 
nazaridan 
tekshiriladi va 
baholanadi. Ta’lim oluvchilarning 
bilimlari, ko’nikma va 
malakalarini tekshirish 
shakllari turlichadir. 
Ba’zan ta’lim beruvchi 
bilimlarni tekshirishning 
uzoq vaqt mobaynida 
bir xildagi usullarini 
qo’llaydi. Unda so’rash, 
savol berish, izohlash 
kabi muayyan odat 
paydo bo’ladi. Ta’lim 
oluvchilar bugunday 
tekshirishga 
moslashib ketadilar, 
o’qituvchining qay 
tarzda so’rashi ularga 
oldindan ma’lum 
bo’ladi. Ular faqat 
ta’lim beruvchi 
uchun, uni 
qanoatlantirish 
uchun javob  bera 
boshlaydilar.   O’quv maqsadlariga asoslanganlik
Haqiqiylik
Haqqoniylik
Ishonchlilik
QulaylikQuy idagi 5t a asosiy  t amoy illar baholash t izimini 
samaradorligining  poy dev ori hisoblanadi           Nazorat 
qilish
Xulqni 
baholash Bahola
shning 
reyting 
tizimi
Nazariy 
va amaliy 
bilimlarni 
baholash

Maxsus fanlarni o’qitish jarayonida talabalarning bilim, ko’nikma va malakalarini baholash.

Reja:  Baholash va uning ahamyati  Baholash tamoyillari  Baholashning reyting tizimi.

Baholash va uning ahamiy at i.  Baholash – ta’lim jarayonining ma’lum bosqichida o’quv maqsadlariga erishilganlik darajasini oldindan belgilangan mezonlar asosida o’lchash, natijalarni aniqlash va tahlil qilishdan iborat jarayondir.  Bilimlarni tekshirish va baholashning ta’limiy ahamiyati shundan iboratki, bunda o’quv materialining o’zlashtirilganligi haqida ta’lim beruvchi ham, ta’lim oluvchi ham muayyan ma’lumotga ega bo’ladi. Baholash natijasida, ta’lim beruvchi uchun ta’lim oluvchilarning nimani bilishi va nimani tushunmasligi, qaysi o’quv materiali yaxshi o’zlashtirilganu, qaysi biri hali yetarli darajada yoki umuman o’zlashtirilmaganligi ma’lum bo’ladi. Bu ta’lim oluvchining bilish faoliyatini tashkil etish va boshqarish uchun asos bo’lib hisoblanadi. Ta’lim beruvchi o’z ishining afzalliklariga va kamchiliklariga tanqidiy baho beradi. O’z ishi metodlariga tuzatishlar kiritadi. Shuningdek, baholash natijalari ta’lim beruvchining o’quv dasturidagi materiallarni ta’lim oluvchining bilish imkoniyatlari nuqtai nazaridan qayta ko’rib chiqilishi va baholanishi uchun ham juda muhimdir .  Baholash nitijasida tushuncha va qonun-qoidalarning qaysi birlari qiyin, qaysi birlari esa oson o’zlashtirilishi aniq va ravshan bo’ladi. Bu ta’lim oluvchining ijodiy tarzda darsga tayyorgarlik ko’rishi va o’quv mashg’ulotini o’tkazishi uchun asos bo’lib xizmat qiladi. Xuddi shuningdek, ta’lim oluvchi ham ta’lim jarayonida qaysi o’quv materialini yaxshi, qaysisini qoniqarli va nimani yomon o’zlashtirgani ma’lum bo’ladi. Bilimlarni tekshirmasdan ta’lim oluvchi o’z bilimlarini chuqur, har tomonlama va to’g’ri baholashga qodir emas.

N ima uchun baholash k erak ? o’quv maqsadlariga erishilganlikni aniqlash uchun; k ey ingi bosqi chga o’t ishdan oldin, av v algi o’zlasht iri sh darajasini aniqlash uchun; nat i jaga erishganli gini t asdiql ash uchun ; t alabalarning qiziqishlarini aniql ash uchun;y ut uq v a k amchilik larni aniqlash uchun ;o’qit uv chi o’z faol iy at i ga t uzat ishlar k irit ishi uchun ;y alpi o’zl asht irish darajasini aniqlash uchun;

N imani baholash k erak ?  nazariy bilimlarni;  amaliy ko’nikma va malakalarni;  xulq-atvor va shaxsiy fazilatlarni;