logo

MAXSUS FANLARNI O’QITISHDA ILMIY-TADQIQOT METODLARINI QO’LLASH VA O’QITISH

Загружено в:

19.11.2024

Скачано:

0

Размер:

93.123046875 KB
MAXSUS FANLARNI O’QITISHDA ILMIY-TADQIQOT 
METODLARINI QO’LLASH VA O’QITISH
•
1. MAXSUS FANLARNI O’QITISH METODIKASI
•
2.DAVLAT TA’LIM STANDARTI
•
3.  O’QUV REJA VA ISHCHI O’QUV REJA Dars berish metodikasi (usluMetodika va raetodologiya byati)ning 
predm eti, bu dars berish (o'qitish) jarayonining o'zidir. O datda, 
metodika (uslubiyat) deganda ilmiy bilish faoliyatining shakllari va 
metodlari majmui haqidagi fan tushuniladi. Bu — nazariy jihatdan 
qo‘yilgan maqsadga yetish, haqiqatni, reallikni, faoliyatni nazariy yoki 
amaliy bilish, o'rganishning usullari yoki operatsiyalari majmuidir. 0 
‘qitish metodikasi tushunchasi: a) pedagogning o'qitish usullari va 
o'quvchining o'qish usullari ham da o'quvchining o'qituvchi bilan o'zaro 
bog'langanligini; b) o'qitishdan ko'zlangan maqsadga erishish bo'yicha 
hamkorlikda ishlashning o'ziga xosligi, ya’ni o ’qitish metodlari 
belgilangan maqsadga yetish uchun ta ’lim vazifalarini hal etishda 
o'qituvchi va o'quvchining hamkorlikdagi faoliyatidir.   Maxsus fanlarni o’qitish metodlariga bag’ishlangan bo’lib, u magistrant 
talabalarga tanlangan soha bo’yicha mutaxassislarni tayyorlashga oid 
chuqur nazariy bilimlar berishga yo’naltirilgan. Shu bilan birgalikda 
fanning mazmunida o’qitish usullariga oid umumiy ma’lumotlar, ta’lim 
jarayonining tashkiliy-pedagogik sharoitlariga ham e’tibor qaratilgan.
Magistr o’zining kasbiy faoliyatida ilmiy tajriba va ishlab chikarishni 
boshqarishga oid bilim va ko’nikmalarni to’daqonli o’zlashtirgan bo’lishi 
bilan birga ilmiy-pedagogik izlanishlar olib borish kobiliyatlariga ham 
ega bo’lishi lozim.
Magistr ilmiy-pedagogik yo’nalishda ish olib borishi uchun pedagogika, 
psixologiya fanlarini va mutaxassislik fanlarini o’qiitish metodikasini 
bilishi zarur.
Magistr ilmiy-pedagogik ijodiyot metodologiyasini, o’qituvchi kasbiga 
oid pedagogik va kommunikativ kobiliyatlarni, pedagogik texnologiya 
va pedagogik mahoratni, ishchi o’quv dasturi va o’quv rejalari tuzishni, 
fan yuo’yicha talabalar bilimini baholashning reyting tizimini bilishi 
lozim  Oliy ta’lim muassasalaridagi ta’lim mazmunini belgilash va uning asosida ta’lim jarayonini tashkil etish davlat ta’lim standarti, o’quv rejasi, o’quv dasturi, metodik 
materiallar banki, ya’ni darslik yoki o’quv qo’llanmalarda ifodalanadi
Oliy ta’lim muassasalari tomonidan ishlab chiqilgan DTSlarga uzluksiz ta’limni standartlashtirish bo‘yicha texnik qo‘mitaning “Ekspert xulosasi”, turdosh Oliy ta’lim 
muassasalari hamda kadrlar iste’molchilari bilan kelishilganligi to‘g‘risidagi “Kelishuv bayonnomasi” va “Kelishuv dalolatnomasi”, Fanlar akademiyasining tarmoq 
ilmiy tadqiqot institutlaridan olingan taqrizlar, Muvofiqlashtiruvchi kengash qoshidagi tegishli o‘quv-uslubiy birlashma bayonnomasidan ko‘chirma, Davlat test 
markazi ekspert xulosasi ilova qilinadi. DTS va o‘quv rejalar tayanch OTM rektori tomonidan imzolangan rasmiy xat bilan Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 
Rivojlantirish markaziga takdim etiladi. Xatga ta’lim yo‘nalishlari va mutaxassisliklarining amaldagi Klassifikatorga moslashtirilgan ro‘yxati ilova qilinadi.
DTS - standaptlashtipish ob’ektiga nisbatan me’yoplap va talablapni belgilaydi hamda O‘zbekiston Respublikasining “Standaptlashtipish 
to‘g‘pisida”gi Qonuniga muvofiq tasdiqlanadi va quyidagilarni belgilab beradi: kadplap tayyoplash sifatiga, ta’lim mazmuniga nisbatan 
qo‘yiladigan talablapni; ta’lim oluvchilap tayyopgapligining zapup va etaplicha dapajasini hamda ta’lim muassasalapi bitipuvchilapiga nisbatan 	

qo‘yiladigan malaka talablapini; o‘quv yuklamasining zapup hajmini; ta’lim muassasalapi faoliyatini va kadplap tayyoplash sifatini baholash taptibi 	
 
va mexanizmini belgilaydi   Ilmiy pedagogik izlanishlar jarayonini shartli ravishda quyidagi bosqichlarga bo’lish mumkin:
 1. O’qituvchining adabiyotlarni o’rganish va amaliy ishlar asosida muammolarni aniqlashi. O’qituvchi adabiyotlarni o’rganish davomida quyidagilarni aniqlashi 
kerak:  o’rganilayotgan muammo to’g’risida adabiyot muallifining fikrmulohazasi;  o’rganilayotgan muammo to’g’risida usullardan farqli ravish kiritgan takliflari;    
adabiyotlarda qaysi asosiy masalalar yoritilmagani;  muammoni yechish uchun olib boriladigan izlanishlar	

Umumilmiy usullarga nazariy izlanish, kuzatish, suhbat, pedagogik so’rov, test, so’rovnomalar,statistik ma’lumotlarni tahlil qilish va boshqalar kiradi. Nazariy 
izlanish usuli –adabiyotlardan o’rganish va tahlil qilish hamda pedagogic tajribalar asosida olib borilgan izlanishlar. Adabiyotlar ustida ishlashda kitob va jurnallar, 
maqolalar va patentlar, ilmiy ishlar, to’plamlar va kataloglar, internet tizimidan olingan ma’lumotlardan foydalaniladi Kuzatish usuli- odatda, tabiiy kuzatish orqali 
talabalarning fanlarni o’zlashtirishlari, ularning xulq-atvori muomalasidan o’zgarishlarni hisobga olish va tegishli ta’lim-tarbiya t’siri ko’rsatish yo’llarini belgilash 
uchun qo’llaniladi/ Bu usul tadqiqotchining pedagogic tajribani muayyan bir tomoni va hodisalarni biror maqsadni ko’zda tutib idrok etishi tashkil etadi. Bunda 
kuzatishlar tezligi va soni, kuzatish obyekti, Vaqti, pedagogic vaziyatlarni kuzatish uchun ajratilgan tavsif va hokazolar hisobga olinadi.  O‘quv rejasi - ta’lim muassasalarida o‘qitiladigan fan, ularning bo‘limlari, o‘qitilish 
tartibi hamda har bir fanning yil davomida o‘qitilishi, ularning o‘quv yili va haftasida 
qancha miqdorda o‘tilishi kerakligini belgilab beradigan rasmiy pedagogik hujjat. 
O‘zbekistonda o‘quv rejasi tegishli vazirlik tomonidan tasdiqlanadi. Bir tipdagi ta’lim 
muassasalari uchun o‘quv rejasi yagona va majburiydir. SHu bilan birga, har bir ta’lim 
muassasasi o‘quv rejasini belgilangan miqdorda o‘zgartirishi mumkin. o‘quv rejasi 
O‘quv rejasining umumiy va majburiyligi ta’lim tizimi bosqichlarining uzluksizligini, 
jamiyatning barcha a’zolariga ilm olishning bir xil imkoniyatlarini ta’minlaydi.
O’quv rejalari ikki turga bo’linadi: namunaviy va ishchi o’quv rejalar. Namunaviy o’quv 
reja – oliy ta’lim muassasalarining aniq bir ta’lim yo’nalishi yoki magistratura 
mutaxassisligi uchun o’rnatilgan tartibda Davlat ta’lim standartlariga asosan tayanch 
oliy ta’lim muassasalarining tegishli kafedrasining yetakchi professor-o’qituvchilari 
tomonidan turdosh oliy ta’lim muassasalarining shu soha bo’yicha yuqori malakali 
mutaxassislarini hamda kadrlarni buyurtmachilarini jalb etgan holda ishlab 
chiqiladigan me’yoriy huquqiy xujjatdir. Ishchi o’quv reja - oliy ta’lim muassasasining aniq bir ta’lim yo’nalishi yoki magistratura mutaxassisligi uchun namunaviy o’quv reja asosida har o’quv yili uchun ishlab chiqiladigan va o’rnatilgan tartibda OTMning rektori tomonidan tasdiqlanadigan o’quv jarayonining asosiy me’yoriy hujjatidir
.
O’quv rejada quyidagilar o’z ifodasini topadi: 1. Tayyorlov yo’nalshi (ixtisoslik) 5 kodi va uning nomlanishi, o’qish muddati, o’qishni tugatgandan so’ng olinadigan akademik darajasi. O’quv reja - oliy ta’limning muayyan yo’nalishi yoki mutaxassisligi bo’yicha o’quv faoliyati turlari, o’quv fanlari, kurslarining tarkibi, ularni 
o’rganishning izchilligi va soatlardagi hajmini belgilaydigan me’yoriy xujjatdir. 2. Ta’lim shakli. 3. O’quv davrining taqsimoti (jadvali). 4. O’quv jarayonining rejasi..
Bakalavriatda o‘quv rejalari va fanlar dasturlari umumiy o‘rta va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi bilan uzluksizlik va uzviylik ta’minlanishini inobatga olgan holda ishlab chiqilishi va talabaning quyidagi majburiy fanlar bloklarini o‘zlashtirishini nazarda tutishi zarur:  gumanitar, ijtimoiy-iqtisodiy va matematik hamda 
tabiiy-ilmiy;  umumkasbiy fanlar;  ixtisoslik fanlari;  qo‘shimcha fanlar	                    Adabiyotlar ro’yxati
•
1. I.Karimov  yuksak ma’naviyat –yengilmas kuch t.2008
•
2. D.Tojiboyeva  va A.Yo’ldashev  ,,Maxsus fanlarni o’qitish metodikasi’’ 
 T. 2008Y
•
3. Ismailova Z . Va Maxsudov Po’latjon  ,, Maxsus fanlarni o’qitish 
metodikasi’’ T. 2009y

MAXSUS FANLARNI O’QITISHDA ILMIY-TADQIQOT METODLARINI QO’LLASH VA O’QITISH • 1. MAXSUS FANLARNI O’QITISH METODIKASI • 2.DAVLAT TA’LIM STANDARTI • 3. O’QUV REJA VA ISHCHI O’QUV REJA

Dars berish metodikasi (usluMetodika va raetodologiya byati)ning predm eti, bu dars berish (o'qitish) jarayonining o'zidir. O datda, metodika (uslubiyat) deganda ilmiy bilish faoliyatining shakllari va metodlari majmui haqidagi fan tushuniladi. Bu — nazariy jihatdan qo‘yilgan maqsadga yetish, haqiqatni, reallikni, faoliyatni nazariy yoki amaliy bilish, o'rganishning usullari yoki operatsiyalari majmuidir. 0 ‘qitish metodikasi tushunchasi: a) pedagogning o'qitish usullari va o'quvchining o'qish usullari ham da o'quvchining o'qituvchi bilan o'zaro bog'langanligini; b) o'qitishdan ko'zlangan maqsadga erishish bo'yicha hamkorlikda ishlashning o'ziga xosligi, ya’ni o ’qitish metodlari belgilangan maqsadga yetish uchun ta ’lim vazifalarini hal etishda o'qituvchi va o'quvchining hamkorlikdagi faoliyatidir.

  Maxsus fanlarni o’qitish metodlariga bag’ishlangan bo’lib, u magistrant talabalarga tanlangan soha bo’yicha mutaxassislarni tayyorlashga oid chuqur nazariy bilimlar berishga yo’naltirilgan. Shu bilan birgalikda fanning mazmunida o’qitish usullariga oid umumiy ma’lumotlar, ta’lim jarayonining tashkiliy-pedagogik sharoitlariga ham e’tibor qaratilgan. Magistr o’zining kasbiy faoliyatida ilmiy tajriba va ishlab chikarishni boshqarishga oid bilim va ko’nikmalarni to’daqonli o’zlashtirgan bo’lishi bilan birga ilmiy-pedagogik izlanishlar olib borish kobiliyatlariga ham ega bo’lishi lozim. Magistr ilmiy-pedagogik yo’nalishda ish olib borishi uchun pedagogika, psixologiya fanlarini va mutaxassislik fanlarini o’qiitish metodikasini bilishi zarur. Magistr ilmiy-pedagogik ijodiyot metodologiyasini, o’qituvchi kasbiga oid pedagogik va kommunikativ kobiliyatlarni, pedagogik texnologiya va pedagogik mahoratni, ishchi o’quv dasturi va o’quv rejalari tuzishni, fan yuo’yicha talabalar bilimini baholashning reyting tizimini bilishi lozim

Oliy ta’lim muassasalaridagi ta’lim mazmunini belgilash va uning asosida ta’lim jarayonini tashkil etish davlat ta’lim standarti, o’quv rejasi, o’quv dasturi, metodik materiallar banki, ya’ni darslik yoki o’quv qo’llanmalarda ifodalanadi Oliy ta’lim muassasalari tomonidan ishlab chiqilgan DTSlarga uzluksiz ta’limni standartlashtirish bo‘yicha texnik qo‘mitaning “Ekspert xulosasi”, turdosh Oliy ta’lim muassasalari hamda kadrlar iste’molchilari bilan kelishilganligi to‘g‘risidagi “Kelishuv bayonnomasi” va “Kelishuv dalolatnomasi”, Fanlar akademiyasining tarmoq ilmiy tadqiqot institutlaridan olingan taqrizlar, Muvofiqlashtiruvchi kengash qoshidagi tegishli o‘quv-uslubiy birlashma bayonnomasidan ko‘chirma, Davlat test markazi ekspert xulosasi ilova qilinadi. DTS va o‘quv rejalar tayanch OTM rektori tomonidan imzolangan rasmiy xat bilan Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining Rivojlantirish markaziga takdim etiladi. Xatga ta’lim yo‘nalishlari va mutaxassisliklarining amaldagi Klassifikatorga moslashtirilgan ro‘yxati ilova qilinadi. DTS - standaptlashtipish ob’ektiga nisbatan me’yoplap va talablapni belgilaydi hamda O‘zbekiston Respublikasining “Standaptlashtipish to‘g‘pisida”gi Qonuniga muvofiq tasdiqlanadi va quyidagilarni belgilab beradi: kadplap tayyoplash sifatiga, ta’lim mazmuniga nisbatan  qo‘yiladigan talablapni; ta’lim oluvchilap tayyopgapligining zapup va etaplicha dapajasini hamda ta’lim muassasalapi bitipuvchilapiga nisbatan  qo‘yiladigan malaka talablapini; o‘quv yuklamasining zapup hajmini; ta’lim muassasalapi faoliyatini va kadplap tayyoplash sifatini baholash taptibi   va mexanizmini belgilaydi