logo

Pedagogikaning predmeti, maqsadi va vazifalari

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

3910.8017578125 KB
Pedagogik aning 
predmet i, maqsadi 
v a v azifalari Re ja
1. Pedagogika fanini predmeti, maqsadi va 
vazifalari
2. Pedagogika fanining asosiy tarmoqlari
3. Asosiy pedagogik kategoriyalar
4. Pedagogikaning boshqa fanlar bilan aloqasi
5. Pedagogikning ilmiy-tadqiqot metodlari  Kelajagi buyuk davlatni qurayotgan kishilarning tafakkuri,  
yangi iqtisodiy munosabatlarni tiklashga, moddiy ne’matlar ishlab 
chiqarishga astoydil kirishib doimo yonib yashash hissi bilan 
sug’orilgan bo’lishi lozim; Mana shunday ijobiy xislatlarga boy 
insonni tarbiyalash pedagogika o’quv yurtlarining, o’quv 
muassasasi, litsey, gimnaziya, kollej, institut va universitetlarning 
asosiy vazifasi hisoblanadi; Pedagogika  fanining  predmeti, 
o’qitishning,  ta’lim-tarbiyaning  zamonaviy 
qonuniyatlari,  mazmuni,  usullari,  vositalari 
bilan  kishilarni,  yoshlarni,  mutaxassislarni 
qurollantiruvchi  fan  bo’lganligi  uchun  ham 
uning  metodologik  asoslari  maqsad  va 
vazifalari  dunyoning  moddiy-ma’naviy 
rivojida  shaxs  kamoloti  uyg’unligi 
qonuniyatlari  va  davlatning  zamonaviy 
siyosatidan kelib chiqadi; Tarbiya nazariyasining g’oyalari ancha oldindan 
ilgari surilgan bo’lishiga qaramay pedagogik ilmiy bilim-
fan sifatida bir oz keyin shakllangan;
Pedagogikaning fan sifatida shakllanishi buyuk chex 
pedagogi Yan-Amos Komenskiy (1592-1670) nomi bilan  
bog’liqdir; Komenskiy tomonidan taklif etilgan tamoyillar, 
ta’lim jarayonining shakl va uslublari «Pedagogika»ning 
oltin fondiga kirgan; Uning mashhur  «Buyuk didakt ika»  
asari pedagogika nazariyasi va amaliyoti sohasida 
birinchi muhim ilmiy asar hisoblanadi; «Har  bir  hunarmand  buyumni  yasashga  yaroqli 
materialning  xossalarini  o’rgangani  singari,  o’z 
oldiga  insonni  barkamol  qilib  tarbiyalash  vazifasi 
turgan pedagog ham shogirdining qanday xislatlarga 
ega ekanligini bilishi kerak» 
Y;A; Komenskiy  Alhosil, t arbiya bizlar  uchun 
yo hayot  – yo mamot , 
yo najot  – yo halokat ,
  yo saodat  – yo falok at
  masalasidur; 
Ab d u lla  Avlon iy  Pedagogik a fanining maqsadi:

Respublikamizda komil insonni voyaga yetkazishning bir butun xolatdagi 
muammolarini xal kilish;

Ta’lim-tarbiya samaradorligini tinmay oshirish va Dune talablari darajasiga 
olib chiqish masalalariga ijodiy yondashish;

Umuminsoniy qadriyat va milliy madaniyatning asoslarini e’tiborga olib, 
ta’lim-tarbiya mazmunini, milliy mafkurani shakllantirib borish imkonini 
yaratish;

Pedagogika-tarbiyashunoslik qoida, qonunlarni ilg’or tajribalar asosida 
boyitib borish va yangi ish shakllarini izlashga tadbirlar belgilash;

Uzluksiz ta’lim tizimini yanada rivojlashtirish muammolarini xal kilish;

“ Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” ni amalga oshirish;    Pedagogik a fanining v azifalari:

Sharq va G’arbda xalq yaratgan xalq og’zaki ijodiyoti, pedagogikasi, 
mutafakkir, ma’rifatparvar, pedagog va olimlarning tarbiyashunoslikka 
doir ilg’or g‘oyalarini o‘rganib, tahlil qilib, komil insonni tarbiyalash 
jarayonini o’rganish;

Komil insonni tarkib toptirishning qonuniyat, qoida va zaruriy sifatlarini 
aniqlash;

Pedagogikadagi ta’lim-tarbiya nazariyasini hozirgi davr xususiy 
metodikasi bilan uzviylik muammolarini ishlab chiqish va yangi 
pedagogik texnologiya qonunlariga amal qilish;

Ta’lim-tarbiya nazariyasidagi qoida, qonun, tamoyil, metod va usullarini 
maktab amaliy hayoti bilan bog‘lab, bo‘lajak o’qituvchilarga o‘rgatish;    Shokirov IsmoiljonJamiyatda kechayotgan ijtimoiy islohotlarning samaradorligi 
uning fuqarolari ega bo‘lgan ma’naviyatga bog‘liq; Shu bois 
mustaqillikning dastlabki yillarida O’zbekiston Respublikasi birinchi  
Prezidenti I;A; Karimov jamiyat rivojlanishining ma’naviy-axloqiy 
negizlarini aniq belgilab berdi va ma’naviy –axloqiy ishlash ushbu 
yo’nalish  asosida   olib   borildi:

umuminsoniy qadriyatlarga sodiqlik;

xalqimizning ma’naviy merosini mustahkamlash va rivojlantirish;

insonning o‘z imkoniyatlarini erkin namoyon qilishi;

vatanparvarlik Shokirov Ismoiljon Yosh davr lar i pedagogikasi  mazkur guruhlar bilan olib 
boriladigan tarbiyaviy-tashkiliy ishlarning qonuniyligini tadqiq etadi 
hamda eng avvalo ularni tarbiyalanuvchilarning o’quv  muassasalari 
shart-sharoitlarida amalga oshirish dasturini ishlab chiqadi;
Kat t a yoshdagilar   pedagogik asida  oliy o’quv yurti shart-
sharoitlarida yoshlarni tarbiyalashning nazariy masalalari va 
metodikasini ishlab chiqadigan pedagogika tarmog’i sifatida oliy o’quv 
yurti pedagogikasining shakllanayotganligi, uning aniqlashib 
borayotganligi ko’zga tashlanadi;
Milliy armiyamiz uchun mutaxassislar tayyorlaydigan harbiy 
o’quv yurtlarida yoshlarga ta’lim berish hamda tarbiyalash 
muammolari bilan h ar biy pedagogika  sohasi shug’ullanadi;
Bulardan tashqari  oila pedagogikasi  bugungi kundagi dolzarb 
vazifalardan birini tashkil etib, oilalarda, oila markazlarida, 
mahallalarda, jamoat tashkilotlarida, oila-nikoh muassasalarida 
amalga oshirilayotgan tadbirlarda namoyon bo’ladi; Surdope
dagogika •
kar va gung tarbiyalanuvchilar 
ta’lim-tarbiyasi masalalari bilan
Tiflopeda
gogika •
ko’zi ojiztarbiyalanuvchilar 
ta’lim-tarbiyasi  bilan
Oligofren
opedago
gika •
aqli ojizlar  ta’lim- tarbiyasi 
bilan shug’ullanadi    Tar biya -o’sib kelayotgan avlodda hosil 
qilingan bilimlar asosida aqliy kamolot – 
dunyoqarashni, insoniy e’tiqod, burch va 
ma’suliyatni, jamiyatimiz kishilariga xos bo’lgan 
axloqiy fazilatlarni yaratishdagi maqsadni 
ifodalaydi; Tarbiya bola tug’ilgandan boshlab 
umrining oxirigacha oilada, maktabda va 
jamoatchilik ta’sirida shakllanib boradigan 
jarayondir;
Ta’lim  – maxsus tayyorlangan kishilar 
rahbarligida o’tkaziladigan, o’quvchilarni bilim, 
ko’nikma va malakalar bilan qurollantiradigan, 
bilim, qobiliyatlarini o’stiradigan, ularning 
dunyoqarashini tarkib toptiradigan jarayondir; Bilim  – bu o’quvchilar o’qish orqali bilim bilan 
qurollanadilar; Bilimni hayotda ko’p unum beradigan qilib 
qo’llay olish uchun bilim bilan birga ko’nikma va malaka hosil 
qilish lozim;
Ko’nikma  – mashq qilish natijasida beriladigan 
harakatlar yig’indisidir;
Iqtidor va ko’nikma mashq qilish va takrorlash orqali 
malakaga  aylanadi; Bilim asosida ko’nikma va malaka paydo 
bo’ladi; Bilim bahsda kerak bo’lsa, ko’nikma mehnatda, 
dunyoni o’zlashtirishda zarur;
Ma’lumot  – ta’lim –tarbiya natijasida olingan va 
tizimlashtirilgan bilim, hosil qilingan ko’nikma va malakalar 
hamda shakllangan dunyoqarashlar majmuidir; Pedagogika insonlar orasidagi munosabatlarni va 
ijtimoiy muhitning insonga ta’sirini tadqiq etuvchi fan 
sifatida iqtisodiyot, madaniyat rivojlanishining o’ziga 
xosligi hamda ularning inson shaxsi shakllanishiga 
ta’sirini o’rganadi; Shu bilan birga, pedagogika o’quv 
muassasasi tizimining tashkiliy jihatlaridagi ko’pgina 
masalalarni hal etishga, shaxslarni tarbiyalashda 
o’quv muassasasi, oila va jamoatchilikning o’zaro 
hamkorlikda ish olib borishiga yordam beradi; Et ika  falsafaning ahloqiy va tarbiya masalalari bilan bevosita bog’liqdir; 
Ularni xal etishda pedagogika ahloqning umuminsoniy qadriyatlariga 
suyanadi;
Est et ika  (nafosat tarbiyasi) insonning estetik ideallarini shakllantirish, 
madaniyatga va voqelikka estetik munosabatlari umumiy qonuniyatlarini 
o’rganadi va estetik tarbiyani ilmiy jihatdan asoslash uchun xizmat qiladi; Bu 
asoslarni pedagogika fani ishlab chiqadi, yoshlarni go’zallikni xis qila olish, 
tushunishga o’rganish vositalari va yo’llari belgilab beradi;
Psix ologiya  pedagogikaning boshqa fanlar tomonidan aniqlangan 
bilimlar, o’sib kelayotgan insonning shaxsini shakllantirish, ichki jarayonlarini 
yuz berish omillari va shart-sharoitlari haqidagi bilimlar bilan qurollantiradi; Pedagogik ilmiy tekshirish metodlar
•
Pedagogik kuzatish metodi;
•
Suhbat usuli (yakka tartibda, guruh bilan );
•
Talabalar ijodini o’rganish usuli;
•
Test usuli 
•
Ma’lumotlarni tahlil qilish usuli;
•
Eksperiment-tajriba-sinov usuli;
•
Statistika ma’lumotlarini tahlil qilish usuli;
•
Matematika va kibernetika usuli;  Shokirov IsmoiljonPedagogik kuzatish - odatda tabiiy kuzatish orqali 
o’quvchilarning fanlarni o’zlashtirishlari, ularning xulq-atvori va 
muomalalardagi o’zgarishlarni hisobga olish va tegishli ta’limiy-
tarbiyaviy ta’sir ko’rsatish yo’llarini belgilash uchun qo’llaniladi;
Suhbat metodi - so’rashning bir turi bo’lgani holda 
tadqiqotchining jiddiy tayyorgarlik ko’rishini talab etadi, chunki u 
tekshirayotgan shaxs bilan bevosita aloqada bo’li shvaqtida og’zaki 
suhbat tarzida, suhbatdoshining javoblarini yozmasdan erkin 
muomala formasida qo’llaniladi;
Pedagogik so’rash metodi - tadqiqotchining boshqa kishilardan 
pedagogik tajribaning biror tomoni yoki hodisalari haqida axborot 
olish jarayoni bu metodning asosini tashkil qiladi;  Test sinovlar metodi - bu yozma javoblarning ommaviy ravishda yig’ib 
olish metodidir; Test sinovlarini(anketalarini) ishlab chiqish murakkab ilmiy 
jarayon; Pirovard natijada tadqiqot natijalarining ishonchliligi anketalar 
mazmuniga, berilayotgan savollar shakliga, to’ldirilgan anketalar soniga bog’liq 
bo’ladi;
Maktab hujjatlarini tahlil qilish usuli  – bunda o’quvchilarning umumiy 
miqdori, uning o’sishi yoki kamayish sabablari tavsifi, o’quvchilarning fanlar 
bo’yicha o’zlashtirish darajasiga, sinfdan qolishning oldini olish, Rag’batlantirish 
va jazolash choralari turlariga, maktabning moddiy bazasiga e’tibor beriladi
Eksperiment-tajriba-sinov usuli - Ushbu tajriba asosan ta’lim-tarbiya 
jarayoniga aloqador ilmiy faraz yoki amaliy ishlarning tadbiqi jarayonlarini 
tekshirish, aniqlash maqsadida o’tkaziladi; Statistika ma’lumotlarini tahlil qilish usuli - xalq ta’limi 
sohasidagi, jumladan, ajratilgan mablag’larning doimiy o’sib borishi, 
darslik va o’quv qo’llanmalari, ko’rgazmali qurollar, o’qituvchi kadrlar 
tayyorlash, maktab qurilishi, xo’jalik shartnomalari va ulardan 
tushayotgan mablag’lar statistika usuli orqali aniqlanadi;
Matematika va kibernetika usullari - o’qitish nazariyasi, 
amaliyotida hisoblash matematikasi va kibernetikasi mashinalari 
yordamida bir tildan ikkinchi tilga tarjima, dasturli ta’lim va uni 
mashina orqali boshqarish, o’qitishni mustahkamlash, baholash 
orqali ta’lim-tarbiya samaradorligini oshirish differentsial va 
individual ta’lim berish, maktab hisobotini mashinalar yordamida 
to’zish kabi jarayonlardir; FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:
1. Abdiquddusov O., Rashidov H. Kasb-hunar ta‟limi 
pedagogikasi.O„quv qo„llanma. – T: O„MKHTTKMOvaUQT 
instituti, 2009. - 120 b. 2.
2.   Muslimov N.A., Mullaxmetov R.G. Kasb tanlashga yo„llash. O„quv 
qo„llanma. –T.: 2007. - 165 b.
3.   3. Olimov Q.T. Kasb ta‟limi uslubiyati. O„quv qo„llanma. – T.: 
2006. - 164 b. 
4. 4. Xakimova M.Kasbiy pedagogika. O„quv qo„llanma. –T.: 2007. - 
193 b. 
5. 5. Xasanboyev J., Sariboyev H., Niyozov G., Hasanboyeva O., 
Usmonboyeva M. Pedagogika. O„quv qo„llanma. –T.: 2006. - 158 
b.
6.   6. Xasanboyev J., To„rakulov X., Xaydarov M., Xasanboyeva O., 
Usmonov N. Pedagogika fanidan izohli lug„at.

Pedagogik aning predmet i, maqsadi v a v azifalari

Re ja 1. Pedagogika fanini predmeti, maqsadi va vazifalari 2. Pedagogika fanining asosiy tarmoqlari 3. Asosiy pedagogik kategoriyalar 4. Pedagogikaning boshqa fanlar bilan aloqasi 5. Pedagogikning ilmiy-tadqiqot metodlari

Kelajagi buyuk davlatni qurayotgan kishilarning tafakkuri, yangi iqtisodiy munosabatlarni tiklashga, moddiy ne’matlar ishlab chiqarishga astoydil kirishib doimo yonib yashash hissi bilan sug’orilgan bo’lishi lozim; Mana shunday ijobiy xislatlarga boy insonni tarbiyalash pedagogika o’quv yurtlarining, o’quv muassasasi, litsey, gimnaziya, kollej, institut va universitetlarning asosiy vazifasi hisoblanadi;

Pedagogika fanining predmeti, o’qitishning, ta’lim-tarbiyaning zamonaviy qonuniyatlari, mazmuni, usullari, vositalari bilan kishilarni, yoshlarni, mutaxassislarni qurollantiruvchi fan bo’lganligi uchun ham uning metodologik asoslari maqsad va vazifalari dunyoning moddiy-ma’naviy rivojida shaxs kamoloti uyg’unligi qonuniyatlari va davlatning zamonaviy siyosatidan kelib chiqadi;

Tarbiya nazariyasining g’oyalari ancha oldindan ilgari surilgan bo’lishiga qaramay pedagogik ilmiy bilim- fan sifatida bir oz keyin shakllangan; Pedagogikaning fan sifatida shakllanishi buyuk chex pedagogi Yan-Amos Komenskiy (1592-1670) nomi bilan bog’liqdir; Komenskiy tomonidan taklif etilgan tamoyillar, ta’lim jarayonining shakl va uslublari «Pedagogika»ning oltin fondiga kirgan; Uning mashhur «Buyuk didakt ika» asari pedagogika nazariyasi va amaliyoti sohasida birinchi muhim ilmiy asar hisoblanadi;