logo

Kvadrat tengsizliklarni yechish

Загружено в:

19.11.2024

Скачано:

0

Размер:

1743.693359375 KB
Mavzu:Kvadrat  
tengsizliklarni   yechish. ax 2  
+   bx   +   c   >   0   ( ax 2  
+   bx   +   c   ≥   0)   yoki   ax 2 
+   bx   +   c   <   0   ( ax 2  
+   bx   +   c   ≤
0)   ko‘rinishdagi   tengsizlik   kvadrat   tengsizlik   deyiladi  (bunda  x –  
o‘zgaruvchi,   a   ≠   0,   b ,   c   –   o‘zgarmas  sonlar).   Kvadrat   tengsizliklarni  
yechishning   asosida   quyidagi   teorema    yotadi:
Т   e   o   r   e   m   a .   ax 2  
+   bx   +   c   kvadrat   uchhadning   diskriminanti  D   =   b 2  
-   4 ac   >   0  
bo‘lib,   x
1 ,   x
2  ( x
1   <   x
2 )   lar   kvadrat   uchhadning  ildizlari   bo‘lsa,   ax 2  
+   bx   +   c   kvadrat  
uchhad   qiymatining
ishorasi   x ∈ ( x
1 ,   x
2 )   bo‘lganda ,   a   ning   ishorasiga   qarama-qarshi,  x¢   [ x
1 ,   x
2 ]   bo‘lganda  
esa   a   ning   ishorasi   bilan   bir   xil  bo‘ladi.   ax 2  
+   bx   +   c   kvadrat  uchhadning  
diskriminanti D   <   0   bo‘lsa,  ∀   x ∈ R   uchun   kvadrat   uchhad   qiymatlarining   ishorasi   a  
ning  ishorasi   bilan   bir   xil   bo‘ladi.  1 mi   s   o   l.   x 2  
-   5 x   +   6   >   0   tengsizlikni   yeching.
Ye   c   h   i s   h.   D  =  (- 5) 2 
-   4   ×   1   ×   6 >   0,  a   =   1   > 0,   x 1   = 2 va   x 2 =   3
larga   egamiz.   x 2  
-   5 x   +   6   kvadrat   uchhad   musbat  qiymatlar 
qabul   qiladigan   barcha   x   € R   lar   qidirilmoqda.   Isbotlangan 
teoremaga   ko‘ra,   x   ¢   [2;   3]   bo‘lishi   kerak.
J   a v   o b:   (-   ∞;   2) U(3;   +   ∞).
2 mi   s   o   l.   x 2  
-   4 x   +   5   >   0   tengsizlikni   yeching.
Ye   c h   i   s   h.  D   =   (- 4) 2  
-   4   ×   1 ×   5   =  - 4   <   0   bo‘lgani   uchun, 
isbotlangan   teoremaga   ko‘ra,   barcha  x   € R   larda   x 2  
-   4 x   +   5   kvadrat 
uchhad   qiymatining   ishorasi   a   ning   ishorasi   bilan   bir   xil  bo‘ladi.
a   = 1 > 0   ekanidan   ko‘rinadiki,   barcha   x   €   R   lar   uchun   x 2  
-
- 4 x   + 5 >   0  bo‘ladi.
Demak,   berilgan   tengsizlik   barcha   x € R   lar   uchun   o‘rinli. 
J   a   v   o   b:  (- ∞;  +∞). 3- mi   s   o   l .   - x 2  
+   4 x   -   5   >   0   tengsizlikni   yeching.
Ye   c h   i   s   h.  D   =   4 2 
-   4 ×  (- 1)   ×  (- 5) =   - 4   <   0   bo‘lgani   uchun
barcha   x   ∈   R   larda  - x 2  
+ 4 x   - 5   > 0   ning   ishorasi   a   =   - 1   ning  ishorasi
bilan   bir   xil,   ya’ni   barcha   x  €   R   lar   uchun   - x 2  
+   4 x   -   5   <   0 
bo‘ladi.   Demak,   berilgan   tengsizlik   x   ning   hech   bir   qiymatida 
bajarilmaydi.
J   a v   o   b:  Ø.  5- mi   s o  l . 6- mi   s o  l .

Mavzu:Kvadrat tengsizliklarni yechish.

ax 2 + bx + c > 0 ( ax 2 + bx + c ≥ 0) yoki ax 2 + bx + c < 0 ( ax 2 + bx + c ≤ 0) ko‘rinishdagi tengsizlik kvadrat tengsizlik deyiladi (bunda x – o‘zgaruvchi, a ≠ 0, b , c – o‘zgarmas sonlar). Kvadrat tengsizliklarni yechishning asosida quyidagi teorema yotadi: Т e o r e m a . ax 2 + bx + c kvadrat uchhadning diskriminanti D = b 2 - 4 ac > 0 bo‘lib, x 1 , x 2 ( x 1 < x 2 ) lar kvadrat uchhadning ildizlari bo‘lsa, ax 2 + bx + c kvadrat uchhad qiymatining ishorasi x ∈ ( x 1 , x 2 ) bo‘lganda , a ning ishorasiga qarama-qarshi, x¢ [ x 1 , x 2 ] bo‘lganda esa a ning ishorasi bilan bir xil bo‘ladi. ax 2 + bx + c kvadrat uchhadning diskriminanti D < 0 bo‘lsa, ∀ x ∈ R uchun kvadrat uchhad qiymatlarining ishorasi a ning ishorasi bilan bir xil bo‘ladi.

1 mi s o l. x 2 - 5 x + 6 > 0 tengsizlikni yeching. Ye c h i s h. D = (- 5) 2 - 4 × 1 × 6 > 0, a = 1 > 0, x 1 = 2 va x 2 = 3 larga egamiz. x 2 - 5 x + 6 kvadrat uchhad musbat qiymatlar qabul qiladigan barcha x € R lar qidirilmoqda. Isbotlangan teoremaga ko‘ra, x ¢ [2; 3] bo‘lishi kerak. J a v o b: (- ∞; 2) U(3; + ∞). 2 mi s o l. x 2 - 4 x + 5 > 0 tengsizlikni yeching. Ye c h i s h. D = (- 4) 2 - 4 × 1 × 5 = - 4 < 0 bo‘lgani uchun, isbotlangan teoremaga ko‘ra, barcha x € R larda x 2 - 4 x + 5 kvadrat uchhad qiymatining ishorasi a ning ishorasi bilan bir xil bo‘ladi. a = 1 > 0 ekanidan ko‘rinadiki, barcha x € R lar uchun x 2 - - 4 x + 5 > 0 bo‘ladi. Demak, berilgan tengsizlik barcha x € R lar uchun o‘rinli. J a v o b: (- ∞; +∞).

3- mi s o l . - x 2 + 4 x - 5 > 0 tengsizlikni yeching. Ye c h i s h. D = 4 2 - 4 × (- 1) × (- 5) = - 4 < 0 bo‘lgani uchun barcha x ∈ R larda - x 2 + 4 x - 5 > 0 ning ishorasi a = - 1 ning ishorasi bilan bir xil, ya’ni barcha x € R lar uchun - x 2 + 4 x - 5 < 0 bo‘ladi. Demak, berilgan tengsizlik x ning hech bir qiymatida bajarilmaydi. J a v o b: Ø.