logo

Latexda hujjat strukturasini tashkil etish .Matnni formatlash .Jadvallar yaratish ,grafiklar bilan ishlash

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

622.169921875 KB
Mavzu:Latexda hujjat strukturasini tashkil etish .Matnni 
formatlash .Jadvallar yaratish ,grafiklar bilan ishlash..Latexda 
matematik formula va havolalar bilan ishlash.
             Reja
▪ Kirish
    Latex dasturini òrnatish va sozlash.
▪
 Asosiy qism
    1.Jadvallar va matn bilan ishlash
    2.Matematik formulalar bilan ishlash
    3.Grafik imkoniyatlari
▪
 Xulosa
    Latex dasturining  afzalliklari                 
1. Latex dasturini ornatish va sozlash .

Latex dasturi matematikaga doir ilmiy hujjatlarni juda yuqori 
darajada sifatliqilib tayyorlash uchun moljallangan dastur hisoblanadi. 
Kitob, oquv qollanma,ilmiy jurnallarni tayyorlashda ham juda katta 
imkoniyatlarga ega. Latexdayaratilgan hujjatlarni hajmi juda kichik 
boladi va ularni qayta ishlash, tahrirlashamallarini juda tez bajarish 
mumkin. Latex dasturi juda kopchilik kompyuterlargaishlaydi masalan 
IBM, Mac va boshqalar. Bundan tashqari juda kopchiliksistemalarga 
ham ishlaydi masalan Windows, Unix, VMS va boshqalarni 
misolkeltirish mumkin. Bu dastur bilan ishlash uchun kompyuterda 
Latex dasturiornatilgan bolishi kerak. Shuning uchun biz birinchi bobni 
Latex dasturiniornatish va uning imkoniyatlaridan foydalanishga 
bagishladik.Latex dasturini ornatish uchun birinchi MikTex dasturini 
o’rnatamiz.                                          Mitex  dasturini  òrnatish
Bu yerdan  Далее  tugmasini bosib o’rnatishni davom etamiz.                 Bu yerdan  barcha foydalanuvchilar uchunni  belgilaymiz .                 Bu yerda MikTex dasturini qayerga o’rnatishni ko’rsatamiz. (Masalan: 
Cdiskda)                 Start tugmasini tanlasak MikTex dasturi ornatiladi.Bu dasturni ornatib 
bolgandan keyin WinEdt 6.0 dasturini ornatamiz. Bu dastur quyidagicha 
òrnatiladi                 WinEdt 6.0 dasturini ornatish.Bu oynadan Next tugmasini bosib ornatishni 
davom etamiz.                 Bu oynadan katakchani belgilab Next tugmasini bosib ornatishni davom  
etamiz.                 Kerakli diskni korsatib dasturni ornatamiz.                 Latex dasturining imkoniyatlari.
        Latex sistemasida tayyorlangan matnli fayl kengaytmasi *.tex korinishda boladi. 
Keyingi jarayon ikkita etapdan otkaziladi. Birinchi dastur translyatori yordamida fayl 
qayta ishlanadi. Natijada *.dvi kengaytmali fayl olamiz. Endi olingan *.dvi 
kengaytmali faylni dastur  ekranda korish mumkin, pechatga yuborish mumkin yoki 
boshqa amallarni bajarish mumkin. Natija foydalanuvchini  faylga ozgartirish kiritib 
jarayonni yana takrorlashi mumkin. Latexda yaratilgan fayl matni maxsus belgilar va 
buyruqlardan iborat boladi. Latex dasturida 10 ta maxsus belgilardan foydalaniladi. 
Bular quyidagilar: { } $ & # % _ ^ ~ \ Bu maxsus belgilarni ozidan foydalanmoqchi 
bolsak maxsus belgini oldiga \ belgini  oyamiz. Masalan: Oylik 10 % ga oshdi à Oylik 
10 \% ga oshdi. Agar \ maxsus belgini qoymasdan yozsak, % belgidan keyingi matnni 
izoh sifatida qaraydi.Latex buyruqlari teskari slesh \ belgisidan boshlanadi va faqat 
lotin harflaridan iborat boladi.Buyruq oxirida bosh joy ,raqam va ixtiyoriy harf 
bolmagan belgidan foydalanish mumkin.Latexda bosh joy belgisi buyruqdan keyin 
qoyiladi.Lekin bu belgi orniga boshqa maxsus {} belgisini ham qoyish mumkin. 
Masalan: Men ertaga barcha ishchi \TeX{}niklarimiz va \TeX nika mutaxasislarimiz bilan 
uchrashmoqchiman.Bugun \todayMisollar:-Bugun 8-mart \textsl{Xalqaro-xotin qizlar 
bayrami}Natija: Bugun 8-mart Xalqaro-xotin qizlar bayrami-yangi satrga o'tish \
newline yangi satrNatija: yangi satrga o'tishyangi satrShuningdek {} belgisini bu belgi 
oxiriga yozilgan buyruqga turli xil parametrlar berish uchun ham ishlatish 
mumkin.Bunda bir yoki bir necha parameter berish mumkin.Parametrlarni faqat {} 
belgisi bilan emas balki [] belgisi orqali ham joylashtirish mumkin.                 
Kiritiladigan fayl strukturasiFayl strukturasi\documentclass{...}dan 
boshlanadi.U hujjat qanday tipda yozilishini korsatadi.Bu buyruq dansong 
hujjat korinishi,paketlarni yuklash va LATEXning qoshimchaimkoniyatlarini 
yuklash boshlanadi.Bunday vazufalarni bajarish uchun\
usepackage{...}buyrugidan foydalaniladi.Bu buyruqdan song matn tanasi 
boshlanadi.Bubuyruq quyidagicha yoziladi.\begin{document}Endi LATEX 
buyruqlari yordamida matnni kiritamiz va oxirida\end{document}buyrugI 
yordamida hujjat yopamiz.Masalan:\documentclass{article}\
usepackage[russian]{babel}\begin{document}Latexdagi oddiy hujjat.\
end{document}Matematik formulalarni yozishda formula $ maxsus belgi 
ichida yoziladi.Masalan:$$1+2+\cdots+100=5050;$$Natija: 1 + 2 +  + 100 = 
5050;Agar har bir buyruqni bir nechta amallarga tasir etmoqchi bolsak, 
amallarniblokga olamiz. Masalan:$$ x^{1993}+y^{1993}=z^{1993} $
$Natijasi: x1993 +y1993 =z1993  agar daraja 1993 blokga olinmasa x ni 
darajasiga 1yozib ketadi.                 
Sahifa va matn bilan ishlash.

Latex buyruqlariKiritiladigan fayl strukturasiFayl strukturasi\documentclass{...} dan boshlanadi.U hujjat 
qanday tipda yozilishini korsatadi.Bu buyruq dan song hujjat korinishi,paketlarni yuklash va LATEXning 
qoshimcha imkoniyatlariniyuklash boshlanadi.Bunday vazifalarni bajarish uchun\usepackage{...}buyrugidan 
foydalaniladi.Bu buyruqdan song matn tanasi boshlanadi.Bu buyruq quyidagicha yoziladi.\
begin{document}Endi LATEX buyruqlari yordamida matnni kiritamiz va oxirida\end{document}buyrugi 
yordamida hujjatni yopamiz.Masalan:\documentclass{article}\usepackage[russian]{babel}\
begin{document}Latexdagi oddiy hujjat.\end{document}

Sahifa olchamlari

Latexda sahifa olchamlarini aniqlash uchun maxsus buyruqlardan foydalaniladi.Bunda sahifaning turli qismi 
uchun turli buyruqlar mavjud.Odatda sinf elon qilinganda sinfga mos sahifa olchamlari avtomatik 
aniqlanadi.Sahifada foydalaniladigan asosiy buyruqlardan biri \marginpar buyrugi bilan tanishamiz.Bu 
buyruqdan asosan sahifaning ong qismini belgilashda foydalaniladi.Masalan: \marginpar[chegara]{chap 
chegara shu yer} Shuningdek \reversemarginpar va \normalmarginpar buyruqlaridan ham foydalanish 
mumkin. Sahifaga tegishli buyruqlardan yana biri butun sahifa boyicha matn shriftini berish buyrugidir. 
Bunda \normalfont yoki \textnormal(matn) buyrugidan foydalanishingiz mumkin.Titul varagi va mundarija 
Hujjat haqida malumotlar yani hujjat muallifi,yaratilgan vaqti hujjat nomi va boshqa malumotlarni 
standart kiritish buyrugi bu \maketitle buyrugidir.\title{nom} buyrugi yordamida hujjat nomi kiritiladi.\
author(muallif) buyrugi yordamida esa hujjat mualliflarini kiritish mumkin.\date{sana} buyrugI yordamida 
esa hujjat yaratilgan vaqtini kiritish mumkin.Bu buyruqlar yozib bolingandan song izoh uchun \thanks{izoh} 
buyrugidan foydalanish mumkin.Izohlar haqida biz keyingi mavzularda batafsil toxtalib otamiz.\author 
buyrugida mualliflar soni kop bolgan hollarda ularni ajratish uchun \and buyrugidan foydalanish 
mumkin.Shuningdek sinflardagi standart sahifa parametrlari sizni qoniqtirmasa \begin{titlepage} ... \
end{titlepage} tanasi yordamida sahifa parametrlarini ornatish mumkin.Bunda sahifani raqamlash 1 dan 
boshlanadi.                 1.Kirish \dotfill 3\\
2.Masalaning qoyilishi \dotfill 4\\
3.Asosiy natija \dotfill 10\\
4.Xulosa \dotfill 18\\
5.Adabiyotlar \dotfill 18\\Bunda $ belgi ishlatilmaydi, \dotfill komandasi 
yetarlicha nuqtalar qoyadi.Betlar nomeri ong chetdan avtomatik ravishda 
qoyiladi.Agar mundarijada §-paragraf belgisi ishlatilsa , \S komanda ishlatiladi. $ 
belgi qoyilmaydi.                 
Maxsus belgilar

Latexda turli buyruqlar kiritishda turlicha belgilardan foydalaniladi.Ularorasida bir nechta 
asosiy belgilar mavjud.Bu belgilar Latex dasturining maxsusbelgilari hisoblanadi.Bu belgilar 
quyidagilar: $ & % # _ { } ~ ^ \Bu belgilar orqali turli xil buyruqlar kiritilganligi sababli,bu 
belgilarni ozsahifangizda togridan togri ishlata olmaysiz.Agar oz hujjatingizda bubelgilardan 
foydalanmoqchi bolsangiz maxsus \ belgisidan foydalanishingizmumkin.Masalan: $ & % # _ { } \
$ \& \% \# \_ \{ \}Bu belgilardan koplab matnli qatorlarda,koplab buyruqlar yozishda vaboshqa 
matematik formulalar yozishda foydalanish mumkin.Ammo \ belgisini kiritishda \\ belgidan 
foydalanish mumkin emas.\\ belgi Latexda keyingiqatorga otishni bildiradi.Shuningdek bu 
belgilarrni \symbol{kod} buyrugi yordamida sakkizlik va on oltilik sanoq sistemalaridagi kodlari 
orqali ham kiritish mumkin.Masalan\symbol{40} va \symbol{20} larning ikkalasi ham ` belgisini 
bildiradi.Bundaagar  yoki  belgilarini yozmasdan faqat kodni ozi yozilsa Latex natija 
sifatidaASCII jadvalidagi kodga mos belgini qaytaradi.Bu usul ham ancha qulay.Chunkiaksariyat 
foydalanuvchilar odatda ASCII kodlaridan foydalanishadi.Agar hozirgimisolimiz uchun bu usulni 
qollaydigan bolsak u holda \symbol{32} ham ` belginiqaytaradi.

Maxsus harf va belgilar

Latex redaktori (qoshtirnoq) belgisini togridan togri kiritishni qollabquvvatlamaydi. Bunday 
vaziyatlarda ikkita ` belgidan va yopishda esa ikkita belgidan foydalaniladi.Masalan:``Ikkita ` 
belgisini kiritdik, endi esa ikkita  belgisini kiritamiz.Tire va defislar Latex redaktori tirening 4 
turini aniqlaydi.3 tasi turli korinishdagi tirelar ,4-si esa matematikadagi (minus) belgisidir.Ular 
quyidagilar:Birinchi 3 ta tirelar:- defis, -- qisqa tire, --- uzun tire va $-$ minus belgisi.Masalan: 
Bugungi mavzu-Latex\\ 56--71 betlarda\\ ha---yoki yo`q\\ $0$ , $1$ va $-1$                                  
Matematik formulalar bilan ishlashMatematik formulalar kiritish.Matematik va 
munosabat belgilari,oddiy belgilar Matematikada kop hollarda grek harflaridan 
foydalaniladi.Shu sababli biz ham LATEXda matematik formula kiritishni grek harflarini 
kiritishdan boshlaymiz. LATEXda grek harflarini kiritish buyrugi \ belgisi va shu 
belgining inglizcha nomini yozish orqali kiritiladi(Masalan:a harfi \alpha kabi 
kiritiladi).Shuorinda yana bir malumotni aytib otish kerak.Grek harflari royhatidano 
(omikron deb oqiladi) harfini bu usul bilan kiritib bolmaydi(Yani \omikrondeb yozish 
notogri hisoblanadi).Bu harfni kiritish uchun kursivda yozilganlotincha o harfi,yoki 
odatdagidek o harfini kiritish kifoya.Misol tariqasida birnecha grek harflarining LATEXda 
yozilishini jadvalini keltiramiz.Bu ro’yhatga ∑ va ∏ larni kiritish noto’g’ri.Bu belgilar 
yig’indi vako’paytmani bildirgani bois maxsus buyruqlar yordamida kiritiladi.Lotin 
harflarinikiritganda katta va kichik harflar bilan kiritish avtomatik tarzda 
aniqlanadi.Grekharflarini kiritishda esa \ dan keyin harf nomi yozilayotganda birinchi 
harf kattaharf bilan yoziladi.Bir necha harflar royhati                                                                                     
Latex dasturi qulayliklari

LaTeX   — turli xil koʻrinishdagi hujjatlarni yaratish va tahrirlash uchun 
moʻljallangan makropaket boʻlib,  TeX  dasturi asosida ishlaydi. Shuningdek, 
nashriyot tizimlarida ham qoʻllaniladi.

Ushbu paket yordamida turli koʻrinishdagi maqolalar, hisobotlar, taqdimotlar, 
bundan tashqari butun boshli kitoblarni yozish mumkin. Unda turli matematik 
formulalarni yozish juda qulay, shuningdek, jadvallar yaratish, havolalar bilan 
ishlash, raqamli va belgili roʻyxatlar hosil qilish kabi amallar 
avtomatlashtirilgan. Bundan tashqari, yana boshqa qoʻshimcha paketlar ham 
bor boʻlib, ularning yordamida hujjat yaratish birmuncha oson va qiziqarli 
koʻrinishga keladi.

Paketning ilk versiyasi 1984-yilda  Lesli Lemport  tomonidan ishlab chiqilgan. 
Hozirgi versiyasi  LaTeX2 ε   deb nomlangan boʻlib, 1994-yilda yaratilgan.

Ushbu paket yordamida yaratilgan fayl kengaytmasi  *.tex  kengaytmaga ega 
boʻladi.

Hozirgi kunda zamonaviy analitik sistemalar, masalan,  Maple ,  Mathematica , 
Maxima  yoki  Reduce  kabilarda yaratilgan hujjatni *.tex formatga oʻtkazish 
imkoniyati mavjud.

Mavzu:Latexda hujjat strukturasini tashkil etish .Matnni formatlash .Jadvallar yaratish ,grafiklar bilan ishlash..Latexda matematik formula va havolalar bilan ishlash. Reja ▪ Kirish Latex dasturini òrnatish va sozlash. ▪ Asosiy qism 1.Jadvallar va matn bilan ishlash 2.Matematik formulalar bilan ishlash 3.Grafik imkoniyatlari ▪ Xulosa Latex dasturining afzalliklari

 1. Latex dasturini ornatish va sozlash .  Latex dasturi matematikaga doir ilmiy hujjatlarni juda yuqori darajada sifatliqilib tayyorlash uchun moljallangan dastur hisoblanadi. Kitob, oquv qollanma,ilmiy jurnallarni tayyorlashda ham juda katta imkoniyatlarga ega. Latexdayaratilgan hujjatlarni hajmi juda kichik boladi va ularni qayta ishlash, tahrirlashamallarini juda tez bajarish mumkin. Latex dasturi juda kopchilik kompyuterlargaishlaydi masalan IBM, Mac va boshqalar. Bundan tashqari juda kopchiliksistemalarga ham ishlaydi masalan Windows, Unix, VMS va boshqalarni misolkeltirish mumkin. Bu dastur bilan ishlash uchun kompyuterda Latex dasturiornatilgan bolishi kerak. Shuning uchun biz birinchi bobni Latex dasturiniornatish va uning imkoniyatlaridan foydalanishga bagishladik.Latex dasturini ornatish uchun birinchi MikTex dasturini o’rnatamiz.

Mitex dasturini òrnatish Bu yerdan Далее tugmasini bosib o’rnatishni davom etamiz.

Bu yerdan barcha foydalanuvchilar uchunni belgilaymiz .

Bu yerda MikTex dasturini qayerga o’rnatishni ko’rsatamiz. (Masalan: Cdiskda)