logo

MA’LUMOTLAR BAZASI FANIDAN TAYYORLAGAN MUSTAQIL ISHI PREDMET SOHA KITOB DO’KONI

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

788.4267578125 KB
         
MA’LUMOTLAR BAZASI FAN IDAN  TAY YORLAGAN  MUSTAQIL I SHI 
  PREDMET SOHA: KITOB DO’KON I             
SHAROF RA SHIDOV  NOMI DAGI  SA MARQAN D DAV LAT 
UNIV ERSITETI MATEMATI KA FA KULTETI MATEMATIKA VA 
IN FORMATIKA YO’N ALISHI  
309-GURUH TALA BASI TO’RAY EV  ISLOMBEK  NIN G 
MA’LUMOTLA R BAZASI  FA NIDAN  TAY YORLAGA N MUSTAQIL 
ISHI 
PREDMET SOHA : MAKTA B
                    TEKSHIRDI: A BDULLAY EV   A            TI ZI MLI  TA HLIL QI LI SH
ON LAIN KITOB DO’KONIDA KO’P MIQDORDAGI KITOBLAR 
SAQLAN ADI,KO’PLAB KITOBLAR FOY DALINILA DI.
AFZALLIGI -KITOB DO’KONIGA AV TOMATLA SHTIRILGAN TIZIM 
ZARUR,KITOBDAN FOY DALAN ISHDA,BUY URTMA BERISHDA ,KITOBLAR 
HAQIDAGI AX BOROTLARN I SAQLANISHIN I TA LA B QILADI.
YO’L HAQQI,VAQT,X ARA J AT BIR MUNCHA TE J ALADI.
KITOB DO’KONIDA BIR XIL NOMDAGI BIR NECHTA KITOB BO'LISHI 
MUMKINLIGI VA BIR MUALLIFNING KITOBLARI BIR XIL NOMGA EGA 
BO'LISHI MUMKINLIGI SABABLI KITOBLARGA NOYOB SHIFRLAR 
BERILISHI KERAK BO‘LADI    USHBU TIZIMNING ASOSIY OBYEKTLARINI VA ULARNING 
XOSSALARINI ANIQLAYMIZ.
X A RI DORLAR- 
ID, FA MI LI YA SI ,I SMI ,KO’CHA SI ,SHAHRI,E-MA I L
BUY URTMA LA R-I D, KI TOB_I D,SA N A SI ,BERI LGA N  
SA N A SI ,QA BUL_QI LI N GA B_SA N A
KI TOBLA R- I D,N OMI,MUA LLI FI ,N A RX I ,TURI  SQL TILIDA
1)MASALAN  SQL DA KITOBLAR J ADVALIDAN  18 YOSHDAN  KATTALAR UCHUN  KITOB 
CHIQARILSIN  DEGAN  LOY IHA TUZILSA
SELECT BUY URTMA_YOSHI,KITOBLAR
FROM KITOBLAR
WHERE BUY URTMA_YOSHI>=18
2) ‘O’ HARFI  QATN ASHGAN  BUY URTMACHILARN ICHIQARISH
 SELECT MUALLIFI,KITOB_N OMI
FROM KITOBLAR
WHERE MUALLIF LIKE ‘*O*’;  I nf ologik  loy ihalash
•
Kontseptual  (infologik)  loyihalash  -  bu  predmet  sohasining  semantik  modelini,  ya'ni 
axborot modelini abstraktsiyaning eng yuqori darajada qurishdir. 
•
Bunday  model  biron  bir  muayyan  MBBT   va  ma'lumotlar  modeli ni  nazarda 
tutilmasdan yaratiladi. 
•
Ma'lumotlar bazasining kontseptual modelining muayyan ko‘rinishi va mazmuni buning 
uchun tanlangan formal apparat tomonidan aniqlaanadi. 
•
Odatda  ER diagrammalariga  o'xshash grafik shakllar qo'llaniladi.
ER modeli quyidagi asosiy tushunchalarga asoslangan:

Mohiyatlar

Atributlar (Xususiyatlar)

Aloqa                        I N FOLOGIK LOY I HALASH
Ki t obl ar
     Kit ob Id                   int
     Kit ob nomi           
matn
     Muall ifi                 
matn
     Turi                         int X ari dorlar
     X aridor Id              int
     Famili y asi             
matn
     ismi                        matn
     k o’chasi                 matn
     shahar                   
matn Buy urt malar
     Id                               
int
     X ari dor id                
int
E-mail    mat n Kit ob id                    i nt
Buy urt ma sanasi       
дата  Kitob_i
d id
Xaridor_
id Buyurtm
a_sanasibuyurt
malarkitoblarturi Kitob_id
muallifi
Kitob 
nomi xaridorlar Xaridor
_id
E-mail familiyas
i
ismi
Ko’chasishaha
rInfologik loyihalash  Ma'lumot lar bazasi boshqarish t izimini (MBBT) t anlash
Ma’lumot lar bazasini yarat ish va uni dolzarb holat da saqlab t urishni 
amalga oshiradigan,shuningde k , t urli f oydalanuvchilarning ma’lumot lar 
bazasida saqlanay ot gan axborot lardan o’z maqsadlari uchun 
f oy dalanish imk oniy at larini t a’minlay digan dast urlar majmui 
ma’lumot lar bazasini boshqarish t izimi ( MBBT)  de b at aladi.
Ma’lumot lar bazasi t izimi bu k ompy ut erlasht irilgan y ozuv larni 
saqlash t izimidir. Ma’lumot lar bazasining o’zi elek t ron fay l 
( jadv al)lar k abinet ining bir t uri sifat ida k o’rib chiqilishi mumk in. 
Ushbu t izimning foy dalanuv chilariga bunday  fay llarda t urli xil 
operat siy alarni bajarish imk oniy at i beriladi, masalan: 
ma’lumot lar bazasiga y angi bo’sh fay llarni qo’shish, mav jud 
fay llarga y angi ma’lumot larni k irit ish, ma’lumot larni olish, 
ma’lumot larni o’zgart irish, ma’lumot larni o’chirish, ma’lumot lar 
bazasini o’chirish.  At ribut   Ma’l umot l ar 
t ipi Majburiy  
at ri but Asosiy  k alit Tashqi k alit
Kitob_id числовой ha +
sinf числовой Yo’q
Muallifi текстовый Yo’q
Kitob_nomi текстовый Yo’q  «kitoblar» munosabatlari jadvali  At ribut   Ma’l umot l ar 
t ipi Majburiy  
at ri but Asosiy  k alit Tashqi k alit
Kitob_id числовой Yo’q
Buyurtma_id числовой ha +
Xaridor_id числовой ha
Kitob_nomi текстовый Yo’q  «buyurtma» munosabatlari jadvali  At ribut   Ma’l umot l ar 
t ipi Majburiy  
at ri but Asosiy  k alit Tashqi k alit
xaridor_id числовой ha +
familiyasi текстовый ha
Ismi текстовый Yo’q
Ko’cha текстовый Yo’q
shahar текстовый  «xaridor» munosabatlari jadvali  Dat alogik  (mant iqiy ) loy ihalash  Fizik  loy ihalash
Ms A ccess dast uriga k iramiz v a              bo` limini t anl ay miz  Bizga quyidagi oyna chiqadi. Biz bu yerda loyihamizga nom beramiz va “ Создатъ ” tugmasini 
bosamiz
Ms Access ni ishchi maydoni ochildi endi loyihani tuzishni boshlaymiz                        “ ТАБЛИЦА ”  LARNI YA RATAMIZ  J adv al larni y arat ib bo` lgach ularni rasmda k o` ri b 
t urgani mi zdek  sxemaga olib k el amiz.
So` ngra sxemalarni rasmda k o` rsat il ganidek   bir 
biriga bog` l ay miz.                      FORMA LA R BILAN  I SHLA SH
Bizga rasmdagi forma hosil  bo` ladi, biz formaga 
“ Qo` shish”  ,” saqlash” ,”chiqish”  “ Orqaga “  
t ugmalari ni qo` shamiz.
Boshqa formalarni ham shu t arzda y arat ib ol amiz!Создани е   bo’limidan
Констру к тор  bandiga k irib
Forma y arat amiz       
So’rov yaratish:

Buning uchun  Создание   menyusidan  
Конструктор запросов    bo’limini tanlaymiz
    SQL rejimiga o’tamiz
   
Hisobot yaratish:

Hisobot yaratish uchun quyidagi ketma-ketlikni tanlaymiz:
  
Bizga quyida hisobotkonstruktiv 
oynasi ochiladi. Fon rangini 
o’zgartirish, yozuvlarshriftini 
o’zgartirish, tugmalar
  joylashtirish xuddi formada
  hosil qilingandek bo’ladi
                       HISOBOT YA RATISH
HISOBOT YA RATISH UCHUN  СОЗДА НИЕ   MEN Y USI DAN    ОТЧЕТ  BO` LI MIN I TAN LAY MI Z .   X ULOSA
MICROSOFT  ACCESS  DASTURIDAN	  MA`LUMOTLAR  BAZASINI  YARATISHDA  FOYDALANILADI. 
MICROSOFT OFFICE KENG TARQALGAN OFIS ISHLARINI AVTOMATLASHTIRUVCHI DASTURLAR 
PAKETIDIR.  UNING  TARKIBIGA  KIRUVCHI  ACCESS  NOMLI  DASTURLAR  MAJMUASI  HOZIRDA 
MOBT SIFATIDA KENG O RGANILMOQDA VA QO LLANILMOQDA.	
ʻ ʻ
  Biz  ma’lumotlar bazasini loyihalash bosqichlarini Online KITOB do’konini predmet soha sifatida 
qarab o’rganib chiqdik .  Bunda ko’rishimiz mumkinki, bajarilgan amallar va ketma-ketliklar 
natijasida ma’lumotlar ixchamlashdi,  soddalshdi va tartibga keltirildi. Ma’lumotlar bilan ishlash 
jarayonida yuzaga kelishi mumkin bo’lgan qiyinchiliklar, chalkashliklar   oldi olindi.  Umuman 
olganda biz tanlagan predmet soha juda dolzarb bo’lib ,  ma’lumotlarni boshqarish, buyurtmalarni 
tartiblash,  mahsulotlar  qo’shish ,chiqarish, narxini aniqlash, xaridorlar bilan bog’lanish , 
buyurtmalarni qabul qilish kabi bir qator jarajonlar   bajarilishidagi xatoliklar , kamchiliklarni 
qisqartirish uchun uni loyihalashga ehtiyoj mavjud. Predmet sohani tahlil qilish orqali uning 
dolzarbligi o’rganildi, hujjatlarni tezkorlik bilan shakllantirish va chop etish uchun hisobot 
yaratdik, foydalanuvchilarga qulay tarzda ma’lumotlarni ko’rish va tahrirlash uchun forma hosil 
qildik, bir yoki bir nechta bog’langan jadvallardan ma’lumotlarni tanlash uchun so’rovlardan 
foydalandik.     Foy dalanilgan adabiy ot lar
1.  Конол л и Т., Бре гк  К.  База данны х , проек ти ровани е, реали -   заци я и  
сопровож дени я, теори я и  прак ти к а, Уни верси тет Пей сли ,Шотланди я, и зд .  –  М.: 
СПБ.  –  К и ев, 2003.
2.  Д иго С.М.  База данны х . Проек ти ровани е и  создани я.  –  М.:Изд .ЕАСИ, 2008.
3.  Лори Ул рих  Ф ил л е р и др.  ACCESS 2010. –  М.: Ди алек ти к а, 2010.
4.  Майк л  Грок с и др.  Microsoft  Offi ce ACCESS 2007. Би бли я пользователя.  M.: 
Ди алек ти к а, 2008.
5.  Григорье в Ю.А ., Ре ву нк ов Г.И .  Банк и  данны х .  –  М.: Изд .МГ ТУ и м . Бау м ана, 2002.
6.  Ме тю Мак -Д онал ьд.  ACCESS 2007. Недостающ ее ру к овод-ство.  –  СПБ.: БХ В – 
Петербу рг. 2007.
7.  Роб Р.  Си стем а баз данны х : проек ти ровани е, реали заци я и   у правлени я  – 
и здательство « БХ В  –  Санк т-Петербу рг» , 2003.
8.  Д не пров А .  Microsoft  ACCESS 2007.  –  СПБ.: Пи тер, 2008.

MA’LUMOTLAR BAZASI FAN IDAN TAY YORLAGAN MUSTAQIL I SHI PREDMET SOHA: KITOB DO’KON I

SHAROF RA SHIDOV NOMI DAGI SA MARQAN D DAV LAT UNIV ERSITETI MATEMATI KA FA KULTETI MATEMATIKA VA IN FORMATIKA YO’N ALISHI 309-GURUH TALA BASI TO’RAY EV ISLOMBEK NIN G MA’LUMOTLA R BAZASI FA NIDAN TAY YORLAGA N MUSTAQIL ISHI PREDMET SOHA : MAKTA B TEKSHIRDI: A BDULLAY EV A

TI ZI MLI TA HLIL QI LI SH ON LAIN KITOB DO’KONIDA KO’P MIQDORDAGI KITOBLAR SAQLAN ADI,KO’PLAB KITOBLAR FOY DALINILA DI. AFZALLIGI -KITOB DO’KONIGA AV TOMATLA SHTIRILGAN TIZIM ZARUR,KITOBDAN FOY DALAN ISHDA,BUY URTMA BERISHDA ,KITOBLAR HAQIDAGI AX BOROTLARN I SAQLANISHIN I TA LA B QILADI. YO’L HAQQI,VAQT,X ARA J AT BIR MUNCHA TE J ALADI. KITOB DO’KONIDA BIR XIL NOMDAGI BIR NECHTA KITOB BO'LISHI MUMKINLIGI VA BIR MUALLIFNING KITOBLARI BIR XIL NOMGA EGA BO'LISHI MUMKINLIGI SABABLI KITOBLARGA NOYOB SHIFRLAR BERILISHI KERAK BO‘LADI

USHBU TIZIMNING ASOSIY OBYEKTLARINI VA ULARNING XOSSALARINI ANIQLAYMIZ. X A RI DORLAR- ID, FA MI LI YA SI ,I SMI ,KO’CHA SI ,SHAHRI,E-MA I L BUY URTMA LA R-I D, KI TOB_I D,SA N A SI ,BERI LGA N SA N A SI ,QA BUL_QI LI N GA B_SA N A KI TOBLA R- I D,N OMI,MUA LLI FI ,N A RX I ,TURI

SQL TILIDA 1)MASALAN SQL DA KITOBLAR J ADVALIDAN 18 YOSHDAN KATTALAR UCHUN KITOB CHIQARILSIN DEGAN LOY IHA TUZILSA SELECT BUY URTMA_YOSHI,KITOBLAR FROM KITOBLAR WHERE BUY URTMA_YOSHI>=18 2) ‘O’ HARFI QATN ASHGAN BUY URTMACHILARN ICHIQARISH SELECT MUALLIFI,KITOB_N OMI FROM KITOBLAR WHERE MUALLIF LIKE ‘*O*’;