MA’LUMOTLAR BAZASI FANIDAN TAYYORLAGAN MUSTAQIL ISHI PREDMET SOHA KITOB DO’KONI
![MA’LUMOTLAR BAZASI FAN IDAN TAY YORLAGAN MUSTAQIL I SHI
PREDMET SOHA: KITOB DO’KON I](/data/documents/76e0d1cd-ea0c-4fac-acaa-7b5b06c6a3c4/page_1.png)
![SHAROF RA SHIDOV NOMI DAGI SA MARQAN D DAV LAT
UNIV ERSITETI MATEMATI KA FA KULTETI MATEMATIKA VA
IN FORMATIKA YO’N ALISHI
309-GURUH TALA BASI TO’RAY EV ISLOMBEK NIN G
MA’LUMOTLA R BAZASI FA NIDAN TAY YORLAGA N MUSTAQIL
ISHI
PREDMET SOHA : MAKTA B
TEKSHIRDI: A BDULLAY EV A](/data/documents/76e0d1cd-ea0c-4fac-acaa-7b5b06c6a3c4/page_2.png)
![TI ZI MLI TA HLIL QI LI SH
ON LAIN KITOB DO’KONIDA KO’P MIQDORDAGI KITOBLAR
SAQLAN ADI,KO’PLAB KITOBLAR FOY DALINILA DI.
AFZALLIGI -KITOB DO’KONIGA AV TOMATLA SHTIRILGAN TIZIM
ZARUR,KITOBDAN FOY DALAN ISHDA,BUY URTMA BERISHDA ,KITOBLAR
HAQIDAGI AX BOROTLARN I SAQLANISHIN I TA LA B QILADI.
YO’L HAQQI,VAQT,X ARA J AT BIR MUNCHA TE J ALADI.
KITOB DO’KONIDA BIR XIL NOMDAGI BIR NECHTA KITOB BO'LISHI
MUMKINLIGI VA BIR MUALLIFNING KITOBLARI BIR XIL NOMGA EGA
BO'LISHI MUMKINLIGI SABABLI KITOBLARGA NOYOB SHIFRLAR
BERILISHI KERAK BO‘LADI](/data/documents/76e0d1cd-ea0c-4fac-acaa-7b5b06c6a3c4/page_3.png)
![USHBU TIZIMNING ASOSIY OBYEKTLARINI VA ULARNING
XOSSALARINI ANIQLAYMIZ.
X A RI DORLAR-
ID, FA MI LI YA SI ,I SMI ,KO’CHA SI ,SHAHRI,E-MA I L
BUY URTMA LA R-I D, KI TOB_I D,SA N A SI ,BERI LGA N
SA N A SI ,QA BUL_QI LI N GA B_SA N A
KI TOBLA R- I D,N OMI,MUA LLI FI ,N A RX I ,TURI](/data/documents/76e0d1cd-ea0c-4fac-acaa-7b5b06c6a3c4/page_4.png)
![SQL TILIDA
1)MASALAN SQL DA KITOBLAR J ADVALIDAN 18 YOSHDAN KATTALAR UCHUN KITOB
CHIQARILSIN DEGAN LOY IHA TUZILSA
SELECT BUY URTMA_YOSHI,KITOBLAR
FROM KITOBLAR
WHERE BUY URTMA_YOSHI>=18
2) ‘O’ HARFI QATN ASHGAN BUY URTMACHILARN ICHIQARISH
SELECT MUALLIFI,KITOB_N OMI
FROM KITOBLAR
WHERE MUALLIF LIKE ‘*O*’;](/data/documents/76e0d1cd-ea0c-4fac-acaa-7b5b06c6a3c4/page_5.png)
![I nf ologik loy ihalash
•
Kontseptual (infologik) loyihalash - bu predmet sohasining semantik modelini, ya'ni
axborot modelini abstraktsiyaning eng yuqori darajada qurishdir.
•
Bunday model biron bir muayyan MBBT va ma'lumotlar modeli ni nazarda
tutilmasdan yaratiladi.
•
Ma'lumotlar bazasining kontseptual modelining muayyan ko‘rinishi va mazmuni buning
uchun tanlangan formal apparat tomonidan aniqlaanadi.
•
Odatda ER diagrammalariga o'xshash grafik shakllar qo'llaniladi.
ER modeli quyidagi asosiy tushunchalarga asoslangan:
Mohiyatlar
Atributlar (Xususiyatlar)
Aloqa](/data/documents/76e0d1cd-ea0c-4fac-acaa-7b5b06c6a3c4/page_6.png)
![I N FOLOGIK LOY I HALASH
Ki t obl ar
Kit ob Id int
Kit ob nomi
matn
Muall ifi
matn
Turi int X ari dorlar
X aridor Id int
Famili y asi
matn
ismi matn
k o’chasi matn
shahar
matn Buy urt malar
Id
int
X ari dor id
int
E-mail mat n Kit ob id i nt
Buy urt ma sanasi
дата](/data/documents/76e0d1cd-ea0c-4fac-acaa-7b5b06c6a3c4/page_7.png)
![Kitob_i
d id
Xaridor_
id Buyurtm
a_sanasibuyurt
malarkitoblarturi Kitob_id
muallifi
Kitob
nomi xaridorlar Xaridor
_id
E-mail familiyas
i
ismi
Ko’chasishaha
rInfologik loyihalash](/data/documents/76e0d1cd-ea0c-4fac-acaa-7b5b06c6a3c4/page_8.png)
![Ma'lumot lar bazasi boshqarish t izimini (MBBT) t anlash
Ma’lumot lar bazasini yarat ish va uni dolzarb holat da saqlab t urishni
amalga oshiradigan,shuningde k , t urli f oydalanuvchilarning ma’lumot lar
bazasida saqlanay ot gan axborot lardan o’z maqsadlari uchun
f oy dalanish imk oniy at larini t a’minlay digan dast urlar majmui
ma’lumot lar bazasini boshqarish t izimi ( MBBT) de b at aladi.
Ma’lumot lar bazasi t izimi bu k ompy ut erlasht irilgan y ozuv larni
saqlash t izimidir. Ma’lumot lar bazasining o’zi elek t ron fay l
( jadv al)lar k abinet ining bir t uri sifat ida k o’rib chiqilishi mumk in.
Ushbu t izimning foy dalanuv chilariga bunday fay llarda t urli xil
operat siy alarni bajarish imk oniy at i beriladi, masalan:
ma’lumot lar bazasiga y angi bo’sh fay llarni qo’shish, mav jud
fay llarga y angi ma’lumot larni k irit ish, ma’lumot larni olish,
ma’lumot larni o’zgart irish, ma’lumot larni o’chirish, ma’lumot lar
bazasini o’chirish.](/data/documents/76e0d1cd-ea0c-4fac-acaa-7b5b06c6a3c4/page_9.png)
![At ribut Ma’l umot l ar
t ipi Majburiy
at ri but Asosiy k alit Tashqi k alit
Kitob_id числовой ha +
sinf числовой Yo’q
Muallifi текстовый Yo’q
Kitob_nomi текстовый Yo’q «kitoblar» munosabatlari jadvali](/data/documents/76e0d1cd-ea0c-4fac-acaa-7b5b06c6a3c4/page_10.png)
![At ribut Ma’l umot l ar
t ipi Majburiy
at ri but Asosiy k alit Tashqi k alit
Kitob_id числовой Yo’q
Buyurtma_id числовой ha +
Xaridor_id числовой ha
Kitob_nomi текстовый Yo’q «buyurtma» munosabatlari jadvali](/data/documents/76e0d1cd-ea0c-4fac-acaa-7b5b06c6a3c4/page_11.png)
![At ribut Ma’l umot l ar
t ipi Majburiy
at ri but Asosiy k alit Tashqi k alit
xaridor_id числовой ha +
familiyasi текстовый ha
Ismi текстовый Yo’q
Ko’cha текстовый Yo’q
shahar текстовый «xaridor» munosabatlari jadvali](/data/documents/76e0d1cd-ea0c-4fac-acaa-7b5b06c6a3c4/page_12.png)
![Dat alogik (mant iqiy ) loy ihalash](/data/documents/76e0d1cd-ea0c-4fac-acaa-7b5b06c6a3c4/page_13.png)
![Fizik loy ihalash
Ms A ccess dast uriga k iramiz v a bo` limini t anl ay miz](/data/documents/76e0d1cd-ea0c-4fac-acaa-7b5b06c6a3c4/page_14.png)
![Bizga quyidagi oyna chiqadi. Biz bu yerda loyihamizga nom beramiz va “ Создатъ ” tugmasini
bosamiz
Ms Access ni ishchi maydoni ochildi endi loyihani tuzishni boshlaymiz](/data/documents/76e0d1cd-ea0c-4fac-acaa-7b5b06c6a3c4/page_15.png)
![“ ТАБЛИЦА ” LARNI YA RATAMIZ](/data/documents/76e0d1cd-ea0c-4fac-acaa-7b5b06c6a3c4/page_16.png)
![J adv al larni y arat ib bo` lgach ularni rasmda k o` ri b
t urgani mi zdek sxemaga olib k el amiz.
So` ngra sxemalarni rasmda k o` rsat il ganidek bir
biriga bog` l ay miz.](/data/documents/76e0d1cd-ea0c-4fac-acaa-7b5b06c6a3c4/page_17.png)
![FORMA LA R BILAN I SHLA SH
Bizga rasmdagi forma hosil bo` ladi, biz formaga
“ Qo` shish” ,” saqlash” ,”chiqish” “ Orqaga “
t ugmalari ni qo` shamiz.
Boshqa formalarni ham shu t arzda y arat ib ol amiz!Создани е bo’limidan
Констру к тор bandiga k irib
Forma y arat amiz](/data/documents/76e0d1cd-ea0c-4fac-acaa-7b5b06c6a3c4/page_18.png)
![](/data/documents/76e0d1cd-ea0c-4fac-acaa-7b5b06c6a3c4/page_19.png)
![
So’rov yaratish:
Buning uchun Создание menyusidan
Конструктор запросов bo’limini tanlaymiz
SQL rejimiga o’tamiz](/data/documents/76e0d1cd-ea0c-4fac-acaa-7b5b06c6a3c4/page_20.png)
![
Hisobot yaratish:
Hisobot yaratish uchun quyidagi ketma-ketlikni tanlaymiz:
Bizga quyida hisobotkonstruktiv
oynasi ochiladi. Fon rangini
o’zgartirish, yozuvlarshriftini
o’zgartirish, tugmalar
joylashtirish xuddi formada
hosil qilingandek bo’ladi](/data/documents/76e0d1cd-ea0c-4fac-acaa-7b5b06c6a3c4/page_21.png)
![HISOBOT YA RATISH
HISOBOT YA RATISH UCHUN СОЗДА НИЕ MEN Y USI DAN ОТЧЕТ BO` LI MIN I TAN LAY MI Z .](/data/documents/76e0d1cd-ea0c-4fac-acaa-7b5b06c6a3c4/page_22.png)
![X ULOSA
MICROSOFT ACCESS DASTURIDAN MA`LUMOTLAR BAZASINI YARATISHDA FOYDALANILADI.
MICROSOFT OFFICE KENG TARQALGAN OFIS ISHLARINI AVTOMATLASHTIRUVCHI DASTURLAR
PAKETIDIR. UNING TARKIBIGA KIRUVCHI ACCESS NOMLI DASTURLAR MAJMUASI HOZIRDA
MOBT SIFATIDA KENG O RGANILMOQDA VA QO LLANILMOQDA.
ʻ ʻ
Biz ma’lumotlar bazasini loyihalash bosqichlarini Online KITOB do’konini predmet soha sifatida
qarab o’rganib chiqdik . Bunda ko’rishimiz mumkinki, bajarilgan amallar va ketma-ketliklar
natijasida ma’lumotlar ixchamlashdi, soddalshdi va tartibga keltirildi. Ma’lumotlar bilan ishlash
jarayonida yuzaga kelishi mumkin bo’lgan qiyinchiliklar, chalkashliklar oldi olindi. Umuman
olganda biz tanlagan predmet soha juda dolzarb bo’lib , ma’lumotlarni boshqarish, buyurtmalarni
tartiblash, mahsulotlar qo’shish ,chiqarish, narxini aniqlash, xaridorlar bilan bog’lanish ,
buyurtmalarni qabul qilish kabi bir qator jarajonlar bajarilishidagi xatoliklar , kamchiliklarni
qisqartirish uchun uni loyihalashga ehtiyoj mavjud. Predmet sohani tahlil qilish orqali uning
dolzarbligi o’rganildi, hujjatlarni tezkorlik bilan shakllantirish va chop etish uchun hisobot
yaratdik, foydalanuvchilarga qulay tarzda ma’lumotlarni ko’rish va tahrirlash uchun forma hosil
qildik, bir yoki bir nechta bog’langan jadvallardan ma’lumotlarni tanlash uchun so’rovlardan
foydalandik.](/data/documents/76e0d1cd-ea0c-4fac-acaa-7b5b06c6a3c4/page_23.png)
![Foy dalanilgan adabiy ot lar
1. Конол л и Т., Бре гк К. База данны х , проек ти ровани е, реали - заци я и
сопровож дени я, теори я и прак ти к а, Уни верси тет Пей сли ,Шотланди я, и зд . – М.:
СПБ. – К и ев, 2003.
2. Д иго С.М. База данны х . Проек ти ровани е и создани я. – М.:Изд .ЕАСИ, 2008.
3. Лори Ул рих Ф ил л е р и др. ACCESS 2010. – М.: Ди алек ти к а, 2010.
4. Майк л Грок с и др. Microsoft Offi ce ACCESS 2007. Би бли я пользователя. M.:
Ди алек ти к а, 2008.
5. Григорье в Ю.А ., Ре ву нк ов Г.И . Банк и данны х . – М.: Изд .МГ ТУ и м . Бау м ана, 2002.
6. Ме тю Мак -Д онал ьд. ACCESS 2007. Недостающ ее ру к овод-ство. – СПБ.: БХ В –
Петербу рг. 2007.
7. Роб Р. Си стем а баз данны х : проек ти ровани е, реали заци я и у правлени я –
и здательство « БХ В – Санк т-Петербу рг» , 2003.
8. Д не пров А . Microsoft ACCESS 2007. – СПБ.: Пи тер, 2008.](/data/documents/76e0d1cd-ea0c-4fac-acaa-7b5b06c6a3c4/page_24.png)
MA’LUMOTLAR BAZASI FAN IDAN TAY YORLAGAN MUSTAQIL I SHI PREDMET SOHA: KITOB DO’KON I
SHAROF RA SHIDOV NOMI DAGI SA MARQAN D DAV LAT UNIV ERSITETI MATEMATI KA FA KULTETI MATEMATIKA VA IN FORMATIKA YO’N ALISHI 309-GURUH TALA BASI TO’RAY EV ISLOMBEK NIN G MA’LUMOTLA R BAZASI FA NIDAN TAY YORLAGA N MUSTAQIL ISHI PREDMET SOHA : MAKTA B TEKSHIRDI: A BDULLAY EV A
TI ZI MLI TA HLIL QI LI SH ON LAIN KITOB DO’KONIDA KO’P MIQDORDAGI KITOBLAR SAQLAN ADI,KO’PLAB KITOBLAR FOY DALINILA DI. AFZALLIGI -KITOB DO’KONIGA AV TOMATLA SHTIRILGAN TIZIM ZARUR,KITOBDAN FOY DALAN ISHDA,BUY URTMA BERISHDA ,KITOBLAR HAQIDAGI AX BOROTLARN I SAQLANISHIN I TA LA B QILADI. YO’L HAQQI,VAQT,X ARA J AT BIR MUNCHA TE J ALADI. KITOB DO’KONIDA BIR XIL NOMDAGI BIR NECHTA KITOB BO'LISHI MUMKINLIGI VA BIR MUALLIFNING KITOBLARI BIR XIL NOMGA EGA BO'LISHI MUMKINLIGI SABABLI KITOBLARGA NOYOB SHIFRLAR BERILISHI KERAK BO‘LADI
USHBU TIZIMNING ASOSIY OBYEKTLARINI VA ULARNING XOSSALARINI ANIQLAYMIZ. X A RI DORLAR- ID, FA MI LI YA SI ,I SMI ,KO’CHA SI ,SHAHRI,E-MA I L BUY URTMA LA R-I D, KI TOB_I D,SA N A SI ,BERI LGA N SA N A SI ,QA BUL_QI LI N GA B_SA N A KI TOBLA R- I D,N OMI,MUA LLI FI ,N A RX I ,TURI
SQL TILIDA 1)MASALAN SQL DA KITOBLAR J ADVALIDAN 18 YOSHDAN KATTALAR UCHUN KITOB CHIQARILSIN DEGAN LOY IHA TUZILSA SELECT BUY URTMA_YOSHI,KITOBLAR FROM KITOBLAR WHERE BUY URTMA_YOSHI>=18 2) ‘O’ HARFI QATN ASHGAN BUY URTMACHILARN ICHIQARISH SELECT MUALLIFI,KITOB_N OMI FROM KITOBLAR WHERE MUALLIF LIKE ‘*O*’;