“Gul do’koni” nomli ma’lumotlar bazasida loyhalashtirish
![Mavzu : “Gul do’koni” nomli ma’lumotlar
bazasida loyhalashtirish](/data/documents/c5989319-1742-46a9-9db8-35134d4926cd/page_1.png)
![
Predmet sohani tahlili
Predmet sohani infologik loyihalsh
Predmet sohani mantiqiy( datalogik)
loyihalsh
MB ni fizik loyihalsh
MB ilovasini loyihalsh va ishlab chiqish
Mb ilovasini ishlatish](/data/documents/c5989319-1742-46a9-9db8-35134d4926cd/page_2.png)
![1. Predmet sohani tizimli tahlil qilish
Tanlagan predmet soha Gul do’koni. Hozirgi kunda yurtimizda katta katta gul
do’konlarini ochish va avtomatlashtirish ommalashgan. Do’kon ish boshqaruvchilari,
xaridorlar va buyurtmalar o’rtasidagi munosabatlar samaradorligini va dastafka xizmatini
oshirish uchun zamonaviy ma’lumotlar bazasiga asoslangan avtomatlashtirilgan tizim
zarur hisoblanadi. Ma'lumotlar bazasi va ma'lumotlar bazasi bilan ishlashning
avtomatlashtirilgan tizimdan foydalanish xaridorlarga xizmat ko'rsatish va xodimlarining
gullar haqidagi ma'lumotlarni tizimlashtirish, shuningdek, boshqa ko'pgina vazifalarni
bajarish vaqtini sezilarli darajada qisqartirish imkonini beradi. Mahsulotlar ro’yxatida
qanday mahsulotlar borligi , ularning narxlari va qabul qilingan buyurtmalar, yetkazilgan
buyurtmalar haqidagi axborotlarni tezkor aniqlash uchun bu haqidagi ma’lumotlar
boshqaruvchilarda qulay va ixcham tarzda bo’lishini talab etiladi.
GUL do’kon bilan ishlashda quyidagi cheklovlar bo’lishi mumkin:
-
Xaridorlar turli viloyatlardan bo’lishi mumkin
-
Buyurtmalar 1 ta va undan ko’p bo’lishi mumkin
-
Har bir xaridorda uyali telefon bo’lishi yoki bo’lmasligi mumkin](/data/documents/c5989319-1742-46a9-9db8-35134d4926cd/page_3.png)
![> Bunday cheklovlar ko'p ham bo'lishi mumkin; ma'lumotlar bazasi ishlab
chiqilayotgan GUL do’konga bog‘liq ravishda ular turli tuman yoki umuman
bo'lmasligi mumkin. Ma’lumotlar bazasi bilan quyidagi foydalanuvchilar
ishlaydi: tavar, xaridor, sotuvchi.
> Tavar mahsulotlar ro’yxatini shakllantirish, yangi mahsulotlar qo’shish
yoki chiqarib tashlash, tovar narxini belgilash kabi imkoniyatlarga ega
bo’lishi kerak.
> Xaridorlar xaridorlarni ro’yxatdan o’tkazish, ularning manzilini va
telefon raqamini qayd etishi kabi vazifalarni bajarishi kerak
> Sotuvchi buyurtma berilgan tovarlar ro’yxatini shakllantirish,
yetkazilgan tovarlarni belgilash, buyurtmalar hajmini kiritish va boshqa
shu kabi vazifalarni bajarishi kerak bo’ladi.
Avtomatlashtirilgan tizimning vazifalari quyidagilardan iborat:
-xaridorlar ro’yxatini shakllantirish](/data/documents/c5989319-1742-46a9-9db8-35134d4926cd/page_4.png)
![-
Yetkazilgan buyurtmalarni qayd etish
-
Buyurtmalarni qayd etish
-
Mahsulot narxini belgilash
-
Xaridorlar manzili va telefon raqamini
qayd etish
-
Buyurtma hajmini kiritish
-
Qo’shimcha mahsulot kiritish yoki
chiqarib tashlash
Ushbu tizimning asosiy obyektlarini va
ularning xossalarini aniqlaymiz](/data/documents/c5989319-1742-46a9-9db8-35134d4926cd/page_5.png)
![Tovar
-ID_tavar
-
Narxi
-
Mahsulot _ nomi
-
Ishlab _ chiqarilgan _ sana
-
Mahsulotlar_soni Xarido r:
-
Xaridor ID
-
FISH
-
Manzili
-
Telefon raqamSotuvchi ;
-
XODIM_ID
-
F_I_SH
-
Yoshi
-
Tel_raqami
-
Manzili](/data/documents/c5989319-1742-46a9-9db8-35134d4926cd/page_6.png)
![2.Infologik loyhalash
•
Kontseptual (infologik) loyihalash - bu predmet sohasining semantik
modelini, ya'ni axborot modelini abstraktsiyaning eng yuqori darajada qurishdir.
•
Bunday model biron bir muayyan MBBT va ma'lumotlar modeli ni nazarda
tutilmasdan yaratiladi.
•
Ma'lumotlar bazasining kontseptual modelining muayyan ko‘rinishi va
mazmuni buning uchun tanlangan formal apparat tomonidan aniqlaanadi.
•
Odatda ER diagrammalariga o'xshash grafik shakllar qo'llaniladi.
ER modeli quyidagi asosiy tushunchalarga asoslangan:
Mohiyatlar
Atributlar (Xususiyatlar)
Aloqa](/data/documents/c5989319-1742-46a9-9db8-35134d4926cd/page_7.png)
![1. «Mahsulot» mohiyati
mahsulot_ID - noyob identifikator, kalit atributi
mahsulot nomi - mahsulot nomi
narxi – so’m
ishlab chiqarilgan sana - mahsulotning ishlab chiqarilgan sanasini
aniqlash
2. «Xaridorlar» mohiyati:
xaridor_ID -noyob identifikator, kalit atributi
F_I_SH –xaridor ismi, familiyasi, otasining ismi
manzili - xaridorning turar joyi
telefon_raqami – xaridorning joriy telefon raqami (bog’lanish uchun)
3. . «Sotuvchi» aloqasi quyidagi atributlarga ega:
Xodim id - kalit](/data/documents/c5989319-1742-46a9-9db8-35134d4926cd/page_8.png)
![Mahsulot_ID- xarid qilingan mahsulot kodi
Xaridor _ID – ushbu mahsulot xaridori
Buyurtmalar soni- buyurtma qilingan tovar miqdori
Buyurtma berilgan sana- buyurtma qabul qilingan sana
Yetkazib berish sanasi - yetkazib berish kutilgan sana
Yetkazildi- buyurtmaning yetkazilganligi
Mohiyatlar o'rtasidagi aloqalarni ko'rib chiqamiz. Mahsulot va
xaridorlar mohiyatlar o'rtasidagi «Sotuvchi» aloqasi M:N
xaridorlarSotuvchi
tavar](/data/documents/c5989319-1742-46a9-9db8-35134d4926cd/page_9.png)
![sotuvc
hi_id F_I_S
H
yoshi Tel_raqa
misotuvv
chiTavarturi gul_id
Narxi
miqd
ori xaridorlar Xaridor
_id
E-mail familiyas
i
ismi
Ko’chasishaha
r](/data/documents/c5989319-1742-46a9-9db8-35134d4926cd/page_10.png)
![
«Mahsulot» munosabatlari jadvali
Atribut Ma’lumotlar
tipi
(MS Access) Majburiy
atribut Asosiy kalit Tashqi kalit
m Числовой Ha +
mahsulot_nomi Текстовый Ha
narxi Числовой Yo’q
ishlab_chiqarilag_
sana Дата/время Yo’q](/data/documents/c5989319-1742-46a9-9db8-35134d4926cd/page_11.png)
![Tovar
-ID_tavar
-
Narxi
-
Mahsulot _ nomi
-
Ishlab _ chiqarilgan _ sana
-
Mahsulotlar_soni Xarido r:
-
Xaridor ID
-
FISH
-
Manzili
-
Telefon raqamSotuvchi ;
-
XODIM_ID
-
F_I_SH
-
Yoshi
-
Tel_raqami
-
Manzili](/data/documents/c5989319-1742-46a9-9db8-35134d4926cd/page_12.png)
![Endig i qiladigan vazifamiz Ms Access dasturini ishga tushiramiz va
bo’limini tanlaymiz. Bizga yangi oyna hosil bo’ldi.
Режим конструктор ga o’tamiz
Va quyidagi ko’rinishda jadval hosil bo’ladi .
Ma’lumotlarni jadvalga kiritib olamiz](/data/documents/c5989319-1742-46a9-9db8-35134d4926cd/page_13.png)
![Atributlarni kiritish jarayonida ma’lumotlarni tipini belgilab ketamiz](/data/documents/c5989319-1742-46a9-9db8-35134d4926cd/page_14.png)
![Biz shu tariqa mahsulot, xaridor , buyurtma berish kabi jadvallarni hosil qildik. Endi
orqali bu jadvallar orasidagi bog’lanishni yaratib olamiz.
Bog’lanishimiz quyidagicha :
Endi jadvallarni to’ldirib chiqamiz.](/data/documents/c5989319-1742-46a9-9db8-35134d4926cd/page_15.png)
![
Endi forma yaratishni ko’rib o’tamiz. Buning uchun quyidagi amallar ketma-ket
bajariladi
1
2
3](/data/documents/c5989319-1742-46a9-9db8-35134d4926cd/page_16.png)
![
Bizga quyidagi konstruktiv oyna hosil bo’ladi .
Ushbu belgidan foydalanib
yana ham qulay bo’lishi uchun
tugmalar joylashtirish mumkin bu bo’limda orqa fonni,
jadvallar rangini, yozuvlar
shriftini o’zgartirish kabi
amallar bajarilariQuyidagilardan foydalanib rasm
joylashtirishimiz, emblema
yaratishimiz mumkin](/data/documents/c5989319-1742-46a9-9db8-35134d4926cd/page_17.png)
![
Hisobot yaratish:
Hisobot yaratish uchun quyidagi ketma-ketlikni tanlaymiz:
Bizga quyida hisobotkonstruktiv
oynasi ochiladi. Fon rangini
o’zgartirish, yozuvlarshriftini
o’zgartirish, tugmalar
joylashtirish xuddi formada
hosil qilingandek bo’ladi](/data/documents/c5989319-1742-46a9-9db8-35134d4926cd/page_18.png)
![
So’rov yaratish:
Buning uchun biz SQL tilidan foydalanishimiz mumkin. So’rov yaratish bizga
ma’lumotlarni saralash va ixchamlash uchun kerak bo’ladi. Masalan , Navoiy
viloyatida yashovchi xaridorlar tomonidan qabul qilingan buyurtmalar jo’natilishi
kerak bo’lsa, barcha xaridorlar ichidan Navoiyliklarni izlab chiqish qiyinchilik
tug’diradi, buning uchun xaridorlar jadvalidan faqat navoiyliklarni ajratib beruvchi
so’rov yaratamiz :
Buning uchun Создание menyusidan
Конструктор запросов bo’limini tanlaymiz
SQL rejimiga o’tamiz](/data/documents/c5989319-1742-46a9-9db8-35134d4926cd/page_19.png)
![XULOSA
Gul do’koni bazasini tuzish vaqtimda bir nechta yangiliklar, bilimlarni qo’lga
kiritdim. Chunki yurtimizda zamonavy va onlayin do’konlarga ehtiyoj
judayam kata, shu uchun men yurtimizdagi do’konlarini avtomatlashtirishga
qaror qildim va gul do’konini avtomatlashtirishdan boshladim. Gul do’koni
bazasini yaratish uchun gular haqida yetarlicha ma’lumotga ega bo’ldim.
Keyin uning bazasini tuzish uchun acces dasturini o’rnatdim va uni ishga
tushirdim.
Acces dasturining faoliyati haqida keraklicha ma’lumotga ega bo’lganimdan
so’ng predmet sohamni mohiyatini kiritdim.
So’ngra xaridorlarning barcha ehtiyojlarini urganib chiqdim va shu buyicha
boshlagan ishimni judayam sifatli va bekami kust bo’lishi uchun mukammal
baza tuzishga harakat qildim.](/data/documents/c5989319-1742-46a9-9db8-35134d4926cd/page_20.png)
![Foydalanilgan adabiyotlar
1. Конол л и Т., Бре гк К. База данны х , проек ти ровани е, реали - заци я и
сопровож дени я, теори я и прак ти к а, Уни верси тет Пей сли ,Шотланди я, и зд . – М.:
СПБ. – К и ев, 2003.
2. Д иго С.М. База данны х . Проек ти ровани е и создани я. – М.:Изд .ЕАСИ, 2008.
3. Лори Ул рих Ф ил л е р и др. ACCESS 2010. – М.: Ди алек ти к а, 2010.
4. Майк л Грок с и др. Microsoft Offi ce ACCESS 2007. Би бли я пользователя. M.:
Ди алек ти к а, 2008.
5. Григорье в Ю.А ., Ре ву нк ов Г.И . Банк и данны х . – М.: Изд .МГ ТУ и м . Бау м ана, 2002.
6. Ме тю Мак -Д онал ьд. ACCESS 2007. Недостающ ее ру к овод-ство. – СПБ.: БХ В –
Петербу рг. 2007.
7. Роб Р. Си стем а баз данны х : проек ти ровани е, реали заци я и у правлени я –
и здательство « БХ В – Санк т-Петербу рг» , 2003.
8. Д не пров А . Microsoft ACCESS 2007. – СПБ.: Пи тер, 2008.](/data/documents/c5989319-1742-46a9-9db8-35134d4926cd/page_21.png)
Mavzu : “Gul do’koni” nomli ma’lumotlar bazasida loyhalashtirish
Predmet sohani tahlili Predmet sohani infologik loyihalsh Predmet sohani mantiqiy( datalogik) loyihalsh MB ni fizik loyihalsh MB ilovasini loyihalsh va ishlab chiqish Mb ilovasini ishlatish
1. Predmet sohani tizimli tahlil qilish Tanlagan predmet soha Gul do’koni. Hozirgi kunda yurtimizda katta katta gul do’konlarini ochish va avtomatlashtirish ommalashgan. Do’kon ish boshqaruvchilari, xaridorlar va buyurtmalar o’rtasidagi munosabatlar samaradorligini va dastafka xizmatini oshirish uchun zamonaviy ma’lumotlar bazasiga asoslangan avtomatlashtirilgan tizim zarur hisoblanadi. Ma'lumotlar bazasi va ma'lumotlar bazasi bilan ishlashning avtomatlashtirilgan tizimdan foydalanish xaridorlarga xizmat ko'rsatish va xodimlarining gullar haqidagi ma'lumotlarni tizimlashtirish, shuningdek, boshqa ko'pgina vazifalarni bajarish vaqtini sezilarli darajada qisqartirish imkonini beradi. Mahsulotlar ro’yxatida qanday mahsulotlar borligi , ularning narxlari va qabul qilingan buyurtmalar, yetkazilgan buyurtmalar haqidagi axborotlarni tezkor aniqlash uchun bu haqidagi ma’lumotlar boshqaruvchilarda qulay va ixcham tarzda bo’lishini talab etiladi. GUL do’kon bilan ishlashda quyidagi cheklovlar bo’lishi mumkin: - Xaridorlar turli viloyatlardan bo’lishi mumkin - Buyurtmalar 1 ta va undan ko’p bo’lishi mumkin - Har bir xaridorda uyali telefon bo’lishi yoki bo’lmasligi mumkin
> Bunday cheklovlar ko'p ham bo'lishi mumkin; ma'lumotlar bazasi ishlab chiqilayotgan GUL do’konga bog‘liq ravishda ular turli tuman yoki umuman bo'lmasligi mumkin. Ma’lumotlar bazasi bilan quyidagi foydalanuvchilar ishlaydi: tavar, xaridor, sotuvchi. > Tavar mahsulotlar ro’yxatini shakllantirish, yangi mahsulotlar qo’shish yoki chiqarib tashlash, tovar narxini belgilash kabi imkoniyatlarga ega bo’lishi kerak. > Xaridorlar xaridorlarni ro’yxatdan o’tkazish, ularning manzilini va telefon raqamini qayd etishi kabi vazifalarni bajarishi kerak > Sotuvchi buyurtma berilgan tovarlar ro’yxatini shakllantirish, yetkazilgan tovarlarni belgilash, buyurtmalar hajmini kiritish va boshqa shu kabi vazifalarni bajarishi kerak bo’ladi. Avtomatlashtirilgan tizimning vazifalari quyidagilardan iborat: -xaridorlar ro’yxatini shakllantirish
- Yetkazilgan buyurtmalarni qayd etish - Buyurtmalarni qayd etish - Mahsulot narxini belgilash - Xaridorlar manzili va telefon raqamini qayd etish - Buyurtma hajmini kiritish - Qo’shimcha mahsulot kiritish yoki chiqarib tashlash Ushbu tizimning asosiy obyektlarini va ularning xossalarini aniqlaymiz