logo

“Gul do’koni” nomli ma’lumotlar bazasida loyhalashtirish

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

777.626953125 KB
Mavzu : “Gul do’koni” nomli ma’lumotlar 
bazasida loyhalashtirish
            
                                   
                                                      
Predmet sohani tahlili

Predmet sohani infologik loyihalsh

Predmet sohani mantiqiy( datalogik)  
loyihalsh

MB ni  fizik loyihalsh

MB ilovasini loyihalsh va ishlab chiqish

Mb ilovasini ishlatish                 1. Predmet  sohani tizimli tahlil qilish
Tanlagan   predmet  soha  Gul    do’koni.  Hozirgi  kunda  yurtimizda  katta  katta  gul 
do’konlarini  ochish  va  avtomatlashtirish  ommalashgan.  Do’kon  ish  boshqaruvchilari, 
xaridorlar  va  buyurtmalar  o’rtasidagi  munosabatlar  samaradorligini  va  dastafka  xizmatini 
oshirish  uchun    zamonaviy  ma’lumotlar  bazasiga  asoslangan  avtomatlashtirilgan  tizim 
zarur  hisoblanadi.  Ma'lumotlar  bazasi  va  ma'lumotlar  bazasi  bilan  ishlashning 
avtomatlashtirilgan tizimdan foydalanish  xaridorlarga xizmat ko'rsatish va  xodimlarining 
gullar    haqidagi  ma'lumotlarni  tizimlashtirish,  shuningdek,  boshqa  ko'pgina  vazifalarni 
bajarish  vaqtini  sezilarli  darajada  qisqartirish  imkonini  beradi.    Mahsulotlar  ro’yxatida 
qanday  mahsulotlar  borligi  ,  ularning  narxlari  va  qabul  qilingan  buyurtmalar,  yetkazilgan 
buyurtmalar  haqidagi  axborotlarni  tezkor  aniqlash  uchun    bu  haqidagi  ma’lumotlar 
boshqaruvchilarda qulay va ixcham tarzda bo’lishini talab etiladi.
GUL do’kon bilan ishlashda quyidagi  cheklovlar  bo’lishi mumkin:
-
Xaridorlar turli viloyatlardan bo’lishi mumkin
-
Buyurtmalar 1 ta va undan ko’p bo’lishi mumkin
-
Har bir xaridorda uyali telefon bo’lishi yoki bo’lmasligi mumkin                 > Bunday cheklovlar ko'p ham bo'lishi mumkin; ma'lumotlar bazasi ishlab 
chiqilayotgan GUL do’konga bog‘liq ravishda ular turli tuman yoki umuman 
bo'lmasligi mumkin. Ma’lumotlar bazasi bilan quyidagi foydalanuvchilar 
ishlaydi: tavar, xaridor, sotuvchi.
> Tavar   mahsulotlar ro’yxatini shakllantirish, yangi mahsulotlar qo’shish 
yoki chiqarib tashlash, tovar narxini belgilash kabi imkoniyatlarga ega 
bo’lishi kerak.
> Xaridorlar   xaridorlarni ro’yxatdan o’tkazish, ularning manzilini  va 
telefon raqamini qayd etishi kabi vazifalarni bajarishi kerak
> Sotuvchi  buyurtma berilgan  tovarlar ro’yxatini shakllantirish,  
yetkazilgan tovarlarni belgilash,  buyurtmalar  hajmini  kiritish  va boshqa 
shu kabi vazifalarni bajarishi kerak bo’ladi.
Avtomatlashtirilgan tizimning vazifalari quyidagilardan iborat:
-xaridorlar ro’yxatini shakllantirish                 -
Yetkazilgan buyurtmalarni qayd etish
-
Buyurtmalarni qayd etish
-
Mahsulot narxini belgilash
-
Xaridorlar manzili va telefon raqamini 
qayd etish
-
Buyurtma hajmini kiritish
-
Qo’shimcha mahsulot kiritish yoki 
chiqarib tashlash
Ushbu tizimning asosiy obyektlarini va 
ularning xossalarini aniqlaymiz                 Tovar 
-ID_tavar
-
Narxi
-
Mahsulot _ nomi
-
Ishlab _ chiqarilgan _ sana
-
Mahsulotlar_soni Xarido r:
-
Xaridor ID
-
FISH
-
Manzili
-
Telefon raqamSotuvchi ;
-
XODIM_ID
-
F_I_SH 
-
Yoshi
-
Tel_raqami 
-
Manzili                    2.Infologik loyhalash
•
Kontseptual  (infologik)  loyihalash  -  bu  predmet  sohasining  semantik 
modelini, ya'ni axborot modelini abstraktsiyaning eng yuqori darajada qurishdir. 
•
Bunday  model  biron  bir  muayyan  MBBT   va  ma'lumotlar  modeli ni  nazarda 
tutilmasdan yaratiladi. 
•
Ma'lumotlar  bazasining  kontseptual  modelining  muayyan  ko‘rinishi  va 
mazmuni buning uchun tanlangan formal apparat tomonidan aniqlaanadi. 
•
Odatda  ER diagrammalariga  o'xshash grafik shakllar qo'llaniladi.

ER modeli quyidagi asosiy tushunchalarga asoslangan:

Mohiyatlar 

Atributlar (Xususiyatlar)

Aloqa                 1.  «Mahsulot» mohiyati
mahsulot_ID  - noyob identifikator, kalit atributi
mahsulot nomi  - mahsulot nomi
narxi  – so’m
ishlab chiqarilgan sana  - mahsulotning ishlab chiqarilgan sanasini 
aniqlash
2.  «Xaridorlar» mohiyati:
xaridor_ID  -noyob identifikator, kalit atributi
F_I_SH  –xaridor ismi, familiyasi, otasining ismi
manzili - xaridorning turar joyi
telefon_raqami  – xaridorning joriy telefon raqami (bog’lanish uchun)
3. .  «Sotuvchi» aloqasi quyidagi atributlarga ega:
Xodim id - kalit                 Mahsulot_ID-  xarid qilingan mahsulot kodi
Xaridor _ID –  ushbu mahsulot xaridori
Buyurtmalar soni-  buyurtma qilingan tovar miqdori
Buyurtma berilgan sana-  buyurtma qabul qilingan sana
Yetkazib berish sanasi - yetkazib berish kutilgan sana
Yetkazildi-  buyurtmaning yetkazilganligi
Mohiyatlar o'rtasidagi aloqalarni ko'rib chiqamiz. Mahsulot va 
xaridorlar mohiyatlar o'rtasidagi «Sotuvchi» aloqasi M:N 
xaridorlarSotuvchi
tavar                 sotuvc
hi_id F_I_S
H
yoshi Tel_raqa
misotuvv
chiTavarturi gul_id
Narxi
miqd
ori xaridorlar Xaridor
_id
E-mail familiyas
i
ismi
Ko’chasishaha
r                 
                                

                                  «Mahsulot» munosabatlari jadvali
Atribut Ma’lumotlar 
tipi  
(MS Access) Majburiy 
atribut Asosiy kalit Tashqi kalit
m Числовой Ha +
mahsulot_nomi Текстовый Ha
narxi Числовой Yo’q
ishlab_chiqarilag_
sana Дата/время Yo’q                 Tovar 
-ID_tavar
-
Narxi
-
Mahsulot _ nomi
-
Ishlab _ chiqarilgan _ sana
-
Mahsulotlar_soni Xarido r:
-
Xaridor ID
-
FISH
-
Manzili
-
Telefon raqamSotuvchi ;
-
XODIM_ID
-
F_I_SH 
-
Yoshi
-
Tel_raqami 
-
Manzili                    Endig i  qiladigan vazifamiz Ms Access dasturini ishga tushiramiz va 
bo’limini tanlaymiz. Bizga yangi oyna hosil bo’ldi. 
Режим           конструктор   ga o’tamiz
Va quyidagi ko’rinishda jadval hosil bo’ladi . 
Ma’lumotlarni jadvalga kiritib olamiz                 Atributlarni kiritish  jarayonida  ma’lumotlarni tipini belgilab ketamiz                    Biz shu tariqa mahsulot, xaridor , buyurtma berish kabi jadvallarni hosil qildik.  Endi
 
                  orqali bu jadvallar orasidagi bog’lanishni yaratib olamiz.
                   
  Bog’lanishimiz quyidagicha :
         Endi jadvallarni to’ldirib chiqamiz.                 
Endi forma yaratishni ko’rib o’tamiz. Buning uchun  quyidagi  amallar ketma-ket 
bajariladi
1
2
3                 
Bizga quyidagi konstruktiv oyna hosil bo’ladi . 
Ushbu  belgidan  foydalanib 
yana  ham  qulay  bo’lishi  uchun 
tugmalar joylashtirish mumkin bu  bo’limda  orqa  fonni, 
jadvallar  rangini,  yozuvlar 
shriftini  o’zgartirish  kabi 
amallar bajarilariQuyidagilardan  foydalanib  rasm 
joylashtirishimiz,  emblema 
yaratishimiz mumkin                 
Hisobot yaratish:

Hisobot yaratish uchun quyidagi ketma-ketlikni tanlaymiz:
  
Bizga quyida hisobotkonstruktiv 
oynasi ochiladi. Fon rangini 
o’zgartirish, yozuvlarshriftini 
o’zgartirish, tugmalar
  joylashtirish xuddi formada
  hosil qilingandek bo’ladi
                  
So’rov yaratish:

Buning uchun biz SQL tilidan foydalanishimiz mumkin. So’rov yaratish bizga 
ma’lumotlarni saralash va ixchamlash uchun kerak bo’ladi.  Masalan  ,  Navoiy 
viloyatida yashovchi xaridorlar tomonidan  qabul qilingan buyurtmalar jo’natilishi 
kerak bo’lsa, barcha xaridorlar ichidan Navoiyliklarni izlab chiqish qiyinchilik 
tug’diradi, buning uchun xaridorlar jadvalidan faqat navoiyliklarni ajratib beruvchi 
so’rov yaratamiz :

Buning uchun  Создание  menyusidan  
Конструктор запросов   bo’limini tanlaymiz

SQL rejimiga o’tamiz
                  XULOSA

  Gul do’koni bazasini tuzish vaqtimda bir nechta yangiliklar, bilimlarni qo’lga 
kiritdim.  Chunki  yurtimizda  zamonavy  va  onlayin  do’konlarga  ehtiyoj 
judayam  kata,  shu  uchun  men  yurtimizdagi  do’konlarini  avtomatlashtirishga 
qaror  qildim  va  gul  do’konini  avtomatlashtirishdan  boshladim.  Gul  do’koni 
bazasini yaratish uchun gular haqida yetarlicha ma’lumotga ega bo’ldim.

Keyin  uning  bazasini  tuzish  uchun  acces  dasturini  o’rnatdim  va  uni  ishga 
tushirdim.

Acces  dasturining  faoliyati  haqida  keraklicha  ma’lumotga  ega  bo’lganimdan 
so’ng predmet sohamni mohiyatini kiritdim.

So’ngra  xaridorlarning  barcha  ehtiyojlarini  urganib  chiqdim  va  shu  buyicha 
boshlagan  ishimni  judayam  sifatli  va  bekami  kust  bo’lishi  uchun  mukammal 
baza tuzishga harakat qildim.                 Foydalanilgan adabiyotlar
1.  Конол л и Т., Бре гк  К.  База данны х , проек ти ровани е, реали -   заци я и  
сопровож дени я, теори я и  прак ти к а, Уни верси тет Пей сли ,Шотланди я, и зд .  –  М.: 
СПБ.  –  К и ев, 2003.
2.  Д иго С.М.  База данны х . Проек ти ровани е и  создани я.  –  М.:Изд .ЕАСИ, 2008.
3.  Лори Ул рих  Ф ил л е р и др.  ACCESS 2010. –  М.: Ди алек ти к а, 2010.
4.  Майк л  Грок с и др.  Microsoft  Offi ce ACCESS 2007. Би бли я пользователя.  M.: 
Ди алек ти к а, 2008.
5.  Григорье в Ю.А ., Ре ву нк ов Г.И .  Банк и  данны х .  –  М.: Изд .МГ ТУ и м . Бау м ана, 2002.
6.  Ме тю Мак -Д онал ьд.  ACCESS 2007. Недостающ ее ру к овод-ство.  –  СПБ.: БХ В – 
Петербу рг. 2007.
7.  Роб Р.  Си стем а баз данны х : проек ти ровани е, реали заци я и   у правлени я  – 
и здательство « БХ В  –  Санк т-Петербу рг» , 2003.
8.  Д не пров А .  Microsoft  ACCESS 2007.  –  СПБ.: Пи тер, 2008.

Mavzu : “Gul do’koni” nomli ma’lumotlar bazasida loyhalashtirish

 Predmet sohani tahlili  Predmet sohani infologik loyihalsh  Predmet sohani mantiqiy( datalogik) loyihalsh  MB ni fizik loyihalsh  MB ilovasini loyihalsh va ishlab chiqish  Mb ilovasini ishlatish

1. Predmet sohani tizimli tahlil qilish Tanlagan predmet soha Gul do’koni. Hozirgi kunda yurtimizda katta katta gul do’konlarini ochish va avtomatlashtirish ommalashgan. Do’kon ish boshqaruvchilari, xaridorlar va buyurtmalar o’rtasidagi munosabatlar samaradorligini va dastafka xizmatini oshirish uchun zamonaviy ma’lumotlar bazasiga asoslangan avtomatlashtirilgan tizim zarur hisoblanadi. Ma'lumotlar bazasi va ma'lumotlar bazasi bilan ishlashning avtomatlashtirilgan tizimdan foydalanish xaridorlarga xizmat ko'rsatish va xodimlarining gullar haqidagi ma'lumotlarni tizimlashtirish, shuningdek, boshqa ko'pgina vazifalarni bajarish vaqtini sezilarli darajada qisqartirish imkonini beradi. Mahsulotlar ro’yxatida qanday mahsulotlar borligi , ularning narxlari va qabul qilingan buyurtmalar, yetkazilgan buyurtmalar haqidagi axborotlarni tezkor aniqlash uchun bu haqidagi ma’lumotlar boshqaruvchilarda qulay va ixcham tarzda bo’lishini talab etiladi. GUL do’kon bilan ishlashda quyidagi cheklovlar bo’lishi mumkin: - Xaridorlar turli viloyatlardan bo’lishi mumkin - Buyurtmalar 1 ta va undan ko’p bo’lishi mumkin - Har bir xaridorda uyali telefon bo’lishi yoki bo’lmasligi mumkin

> Bunday cheklovlar ko'p ham bo'lishi mumkin; ma'lumotlar bazasi ishlab chiqilayotgan GUL do’konga bog‘liq ravishda ular turli tuman yoki umuman bo'lmasligi mumkin. Ma’lumotlar bazasi bilan quyidagi foydalanuvchilar ishlaydi: tavar, xaridor, sotuvchi. > Tavar mahsulotlar ro’yxatini shakllantirish, yangi mahsulotlar qo’shish yoki chiqarib tashlash, tovar narxini belgilash kabi imkoniyatlarga ega bo’lishi kerak. > Xaridorlar xaridorlarni ro’yxatdan o’tkazish, ularning manzilini va telefon raqamini qayd etishi kabi vazifalarni bajarishi kerak > Sotuvchi buyurtma berilgan tovarlar ro’yxatini shakllantirish, yetkazilgan tovarlarni belgilash, buyurtmalar hajmini kiritish va boshqa shu kabi vazifalarni bajarishi kerak bo’ladi. Avtomatlashtirilgan tizimning vazifalari quyidagilardan iborat: -xaridorlar ro’yxatini shakllantirish

- Yetkazilgan buyurtmalarni qayd etish - Buyurtmalarni qayd etish - Mahsulot narxini belgilash - Xaridorlar manzili va telefon raqamini qayd etish - Buyurtma hajmini kiritish - Qo’shimcha mahsulot kiritish yoki chiqarib tashlash Ushbu tizimning asosiy obyektlarini va ularning xossalarini aniqlaymiz