logo

Ma'muriy huquqbuzarliklar bo`yicha ish yuritish

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

1059.947265625 KB
Mavzu: Ma'muriy huquqbuzarliklar 
bo`yicha ish yuritish •
Reja
1. Ma'muriy huquqbuzarliklar bo`yicha ish yuritishning vazifalari, prinsiplari va umumiy 
qoidalari .
2. Ma'muriy huquqbuzarlik to`g`risidagi bayonnoma .
      3. Ma'muriy huquqbuzarlik to`g`risidagi ishni yuritishda. 
     4 . Ma'muriy huquqbuzarlik to`g`risidagi ishlarni ko`rib chiqish . •
O`zbekiston  Respublikasi  Ma'muriy  javobgarlik  to`g`risidagi  kodeksining  269-moddasiga  binoan, 
ma'muriy huquqbuzarlik to`g`risidagi ishlarni yuritishning  asosiy vazifalari ga quyidagilar kiradi: 
• 1) har bir ishning holatini o`z vaqtida, har tomonlama, to`la va obyektiv ravishda aniqlab chiqish;
•
2) bu ishni qonun hujjatlariga muvofiq holda hal etish;
•
3) chiqarilgan qarorning ijrosini ta'minlash;
• 4) ma'muriy huquqbuzarlik sodir etish sabablari va bunga olib kelgan shart-sharoitlarni aniqlash;
• 5) huquqbuzarliklarning oldini olish;
•
6)  fuqarolarni  O`zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasi  va  qonunlariga  rioya  etish  ruhida 
tarbiyalash;
• 7) qonuniylikni mustahkamlash. •
Har  bir  ishning  holatini  o`z  vaqtida,  har  tomonlama  va  to`la  aniqlab  chiqish   shuni 
anglatadiki,  huquqbuzarlik  ishini  to`g`ri  ko`rib  chiqish  uchun,  zarur  bo`lgan  barcha  holatlarni 
aniqlash lozim. Bunday holatlarga quyidagilarni kiritish mumkin:

ma'muriy huquqbuzarlik sodir etilganligini aniqlash;

ma'muriy huquqbuzarlikni sodir etishda shaxsning aybdorlik darajasini aniqlash;

ma'muriy huquqbuzarlikning ma'muriy javobgarlikni vujudga keltirishini aniqlash;

mulkiy zarar keltirilganligini aniqlash;

ma'muriy javobgarlikni yengillashtiruvchi va og`irlashtiruvchi holatlarining mavjudligini aniqlash;
• huquqbuzar to`g`risidagi, shuningdek, ish uchun ahamiyatli bo`lgan boshqa ma'lumotlarni 
aniqlash; •
Amaliyotda ushbu prinsipni amalga oshirish maqsadida, O`zbekiston Respublikasi Ma'muriy 
javobgarlik  to`g`risidagi  kodeksi  bilan  bir  qancha  kafolatlar  o`rnatilgan  (masalan,  huquqbuzarlik 
ishlari  qayta  ko`rib  chiqilishi  mumkin)  ma'lum  bir  holatlarda  ishni  ko`rib  chiquvchi  davlat  organi 
(mansabdor  shaxs)  –  hujjatlarni  talab  qilib  olishi,  ekspertiza  o`tkazishi,  ishni  obyektiv  hal  qilish 
uchun tekshiruvlar o`tkazishi va boshqa choralarni ko`rishi mumkin. 
•
Ma'muriy  huquqbuzarliklar  ishlarini  qonun  hujjatlariga  binoan  hal  etish   –  ma'muriy 
faoliyatda  qonuniylikni  ta'minlashning  asosiy  qoidalaridan  biri  hisoblanadi.  Mazkur  qoidaning 
mohiyati  –  O`zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasining  15-moddasidan  kelib  chiqadi,  ya'ni 
ma'muriy  huquqbuzarlikni  sodir  etgan  shaxs,  faqatgina  qonun  hujjatlarida  ko`rsatib  o`tilgan 
asoslarda va tartibda ma'muriy javobgarlikka tortilishi mumkin. •
Ma'muriy huquqbuzarlik ishlarini yuritishda –  ma'muriy huquqbuzarliklarni sodir etish sabablarini 
va shart-sharoitlarini aniqlash , uning ogohlantirish va bartaraf etish funksiyasi hisoblanadi. 
Ma'muriy-yurisdiksiyaviy faoliyatni amalga oshiruvchi davlat organlari va mansabdor shaxslar 
nafaqat huquqbuzarlik sabablarini aniqlashlari, balki ushbu sabab va sharoitlarni bartaraf etish 
choralarini ham ko`rishlari lozim. O`zR MJtKning 313-moddasiga binoan, ishni ko`rib chiquvchi 
organ (mansabdor shaxs) ma'muriy huquqbuzarliklar sodir etish sabablari va ularga olib kelgan 
shart-sharoitlarni aniqlaganda, bu sabablar va shart-sharoitlarni bartaraf qilish yuzasidan choralar 
ko`rish to`g`risidagi taqdimnomani tegishli korxona, muassasa, tashkilot rahbariga kiritadi. Rahbar 
taqdim kelib tushgan kundan boshlab bir oy ichida uni kiritgan organga (mansabdor shaxsga) 
ko`rilgan choralar haqida ma'lum qilishi shart.  •
Ma'muriy  huquqbuzarlik  to`g`risidagi  ish  -  barcha  fuqarolarning  jinsi,  ijtimoiy  kelib  chiqishi, 
shaxsiy va ijtimoiy mavqei, irqi, millati, tili, dini va e'tiqodidan qat'i nazar, qonun oldida va shu ishni 
ko`rib chiquvchi organ (mansabdor shaxs) oldida  tengligi  asosida ko`rib chiqiladi. 
•
Ma'muriy  huquqbuzarlik  to`g`risidagi  ish  -  o`zbek  tilida,  qoraqalpoq  tilida  yoki  muayyan 
joydagi  ko`pchilik  aholi  so`zlashadigan  tilda   yuritiladi.  Ish  yuritilayotgan  tilni  bilmaydigan 
ishtirokchilar tarjimon orqali ish materiallari bilan to`liq tanishish va ishni mohiyati bo`yicha ko`rib 
chiqish chog`ida qatnashish huquqi, shuningdek, o`z ona tilida so`zlash huquqi  bilan  ta'minlanadi. 
•
Ma'muriy  huquqbuzarlik  to`g`risidagi  ish  -  ochiq  ko`riladi .   Ma'muriy  huquqbuzarliklar 
to`g`risidagi  ishlarni  ko`rib  chiqishning  tarbiyaviy  va  ogohlantiruvchi  rolini  oshirish  maqsadida, 
bunday  ishlar  huquqbuzarning  ish, o`qish joyidagi jamoalarida yoki yashash joyida ko`rib chiqilishi 
mumkin.  •
Ma'muriy  huquqbuzarlik  to`g`risidagi  ishlarni  yuritish  chog`ida  qonunlarning  ijrosi  ustidan  prokuror  nazorati  
amalga oshiriladi. Prokuror nazoratni olib borish jarayonida: 

ma'muriy huquqbuzarlik to`g`risida ish qo`zg`atishga; 

ish materiallari bilan tanishib chiqishga; 

ish yuritish vaqtida organlar (mansabdor shaxslar)ning harakatlari qonuniyligini tekshirishga; 

ishni ko`rib chiqishda qatnashishga; 

ishni ko`rib chiqish vaqtida vujudga kelgan masalalar xususida iltimosini bayon etishga, xulosalar berishga; 

ma'muriy  huquqbuzarliklar  uchun  tegishli  organlar  (mansabdor  shaxslar)  ta'sir  ko`rsatish  choralarini  to`g`ri 
qo`llaganligini tekshirishga; 

ma'muriy  huquqbuzarlik  to`g`risidagi  ish  yuzasidan  qabul  qilingan  qarorga  yoki  shikoyat  yuzasidan  chiqarilgan  hal 
qiluv qaroriga protest keltirishga; 

qonunda nazarda tutilgan boshqa harakatlar qilishga haqlidir.  •
O`zbekiston  Respublikasining  “Prokuratura  to`g`risida”gi  qonunning  6-moddasiga  binoan,  prokurorning 
hujjatlar,  materiallar  va  boshqa  ma'lumotlarni  taqdim  etish,  taftish,  tekshirishlar  o`tkazish,  mutaxassis  ajratish, 
prokuraturaga  kelish  va  aniqlangan  qonunbuzarliklar  xususida  tushuntirishlar  berish,  qonunbuzarliklarni,  ularga 
imkoniyat yaratayotgan sabab va shart-sharoitlarni bartaraf etish, shuningdek, qonunga rioya etish to`g`risidagi o`z 
vakolatlari doirasida qo`yayotgan talablarini bajarish – barcha fuqarolar va yuridik shaxslar uchun majburiydir.
•
Dalillar.   Ma'muriy  huquqbuzarlik  to`g`risidagi  ishga  oid  dalillar  –  har  qanday  faktik  ma'lumotlardan  iborat 
bo`lib, organlar (mansabdor shaxslar) shu ma'lumotlarga asoslanib:
•
birinchidan , ma'muriy huquqbuzarlik holati yuz bergan yoki bermaganligini;
•
ikkinchidan , muayyan shaxsning uni sodir etishda aybdorligini;
•
uchinchidan ,  ishni  to`g`ri  ko`rib  chiqish  uchun  ahamiyatli  bo`lgan  boshqa  holatlarni  qonunda  belgilangan 
tartibda aniqlaydi. 
•
O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 2001 №9-10, 168-m. •
Ma'muriy  huquqbuzarlik  to`g`risidagi  bayonnoma da:  shu  bayonnoma  tuzilgan  sana  va  joy, 
bayonnomani  tuzgan  shaxsning  lavozimi,  familiyasi,  ismi,  otasining  ismi;  huquqbuzarning 
shaxsiga oid ma'lumotlar; ma'muriy huquqbuzarlik sodir etilgan joy, vaqt va bu huquqbuzarlikning 
mohiyati,  ana  shunday  huquqbuzarlik  uchun  javobgarlikni  nazarda  tutuvchi  normativ  hujjat;  agar 
guvohlar  va  jabrlanuvchilar  bo`lsa,  ularning  familiyalari  va  yashash  manzillari;  huquqbuzarning 
tushuntirishi;  ishni  hal  qilish  uchun  zarur  bo`lgan  boshqa  ma'lumotlar  ko`rsatiladi.  Basharti 
huquqbuzarlik tufayli moddiy zarar yetkazilgan bo`lsa, bu ham bayonnomada ko`rsatiladi. 
•
Bayonnoma  uni  tuzgan  shaxs  va  ma'muriy  huquqbuzarlik  sodir  etgan  shaxs  tomonidan 
imzolanadi;  guvohlar  va  jabrlanuvchilar  bo`lgan  taqdirda  esa  -  bayonnoma  mazkur  shaxslar 
tomonidan ham imzolanadi.  •
Huquqbuzarlik  sodir  etgan  shaxs  bayonnomani  imzolashdan  bosh  tortgan  taqdirda, 
bayonnomaga bu haqda yozib kuyiladi. Huquqbuzarlik sodir etgan shaxs bayonnomaning mazmuni 
yuzasidan  bayonnomaga  ilova  qilinadigan  tushuntirish  va  mulohazalarini  berishga,  shuningdek, 
mazkur bayonnomaga imzo chekishdan bosh tortish sabablarini bayon etishga haqlidir. 
•
Bayonnomani  tuzish  vaqtida  huquqbuzarga  uning  huquq  va  burchlari  tushuntiriladi  va  bu 
xususda bayonnomaga yozib qo`yiladi. 
•
Bayonnoma  boshqa  hujjatlar  va  ish  bo`yicha  ashyoviy  dalillar  bilan  birga  huquqbuzarlik 
sodir  etilgan  yoki  aniqlangan  paytdan  boshlab  bir  sutkadan  kechiktirmay  ma'muriy  huquqbuzarlik 
to`g`risidagi ishlarni ko`rib chiqish vakolatiga ega bo`lgan organ (mansabdor shaxs)ga yuboriladi.  •
O`simlik va hayvonot dunyosini muhofaza qilish va undan foydalanish to`g`risidagi qonun hujjatlari 
buzilganda bayonnoma tuzish maqsadida, basharti huquqbuzarning shaxsini huquqbuzarlik sodir 
etilgan joyning o`zida aniqlash mumkin bo`lmasa, o`simlik va hayvonot dunyosini asrash va undan 
foydalanish ustidan nazorat olib boruvchi organlarning xodimlari, alohida qo`riqlanadigan tabiiy 
hududlarning mansabdor shaxslari, shuningdek, militsiya xodimlari shunday huquqbuzarlik sodir 
etgan shaxslarni militsiyaga yoki fuqarolarning o`zini o`zi boshqarish organi binosiga ushlab 
keltirishlari mumkin. Huquqbuzar tabiatni muhofaza qilish jamoatchi inspektorlari, ovchilik 
jamoatchi inspektorlari, baliqlarni muhofaza qilish jamoatchi inspektorlari va o`rmonlarning 
jamoatchi inspektorlari tomonidan ham ushlab keltirilishi mumkin.  •
Ma'muriy  javobgarlikka  tortilayotgan  shaxs   -  ish  materiallari  bilan  tanishib  chiqishga, 
izohlar  berishga,  dalillar  keltirishga,  o`z  iltimosini  bayon  etishga,  ishni  ko`rib  chiqish  vaqtida 
advokatning  yuridik  yordamidan  foydalanishga,  o`z  ona  tilida  so`zlashga  va  tarjimonning 
xizmatlaridan foydalanishga, ish yuzasidan chiqarilgan qaror ustidan shikoyat berishga haqlidir. 
•
Ma'muriy  huquqbuzarlik  to`g`risidagi  ish  ma'muriy  javobgarlikka  tortilayotgan  shaxs 
ishtirokida  ko`rib  chiqiladi.  Mazkur  shaxsga  ishni  ko`rib  chiqish  joyi  va  vaqti  haqida  xabar 
qilinganligi  to`g`risida  ma'lumotlar  bo`lgan  va  undan  ishni  ko`rib  chiqishni  kechiktirish  xususida 
hech qanday iltimos tushmagan hollardagina ish uning ishtirokisiz ko`rib chiqilishi mumkin. • Basharti sodir etgan huquqbuzarligi uchun ushbu Kodeksda ma'muriy qamoqqa olish, ashyolarini 
musodara qilish yoki haqini to`lash sharti bilan olib qo`yish choralarini qo`llash nazarda tutilgan 
bo`lsa, ma'muriy xuquqbuzarliklar to`g`risidagi ishlarni ko`rib chiqish vaqtida ma'muriy 
javobgarlikka tortilayotgan shaxsning qatnashishi shart. Mazkur shaxs bunday ma'muriy 
huquqbuzarlik to`g`risidagi ishni ko`rib chiqishda qatnashishdan bo`yin tovlagani taqdirda u 
ma'muriy ishlar bo`yicha sudyaning ajrimiga binoan ichki ishlar (militsiya) organi tomonidan 
majburan olib kelinishi mumkin. Eksport qilinishi man etilgan buyumlar va mahsulot O`zbekiston 
Respublikasidan tashqariga olib chiqib ketilishi bilan bog`liq bo`lib, musodara chorasi qo`llanilishi 
mumkin bo`lgan ma'muriy javobgarlik to`g`risidagi ish bojxona organi tomonidan alohida hollarda, 
agar ma'muriy javobgarlikka tortilayotgan shaxs O`zbekiston Respublikasi hududidan tashqarida 
bo`lsa yoki uning qayerdaligini aniqlashning iloji bo`lmasa, ma'muriy javobgarlikka tortilayotgan 
shaxsning ishtirokisiz ko`rib chiqiladi.  •
Ma'muriy  huquqbuzarlik  to`g`risidagi  ishni  ko`rib  chiqish  –  ishni  ko`rib  chiqishga  tayyorlashdan 
boshlanadi. Ishni ko`rib chiqish vaqtida tegishli organ (mansabdor shaxs): 
•
1) mazkur ishni ko`rib chiqish o`zining vakolat doirasiga kirish-kirmasligi; 
• 2)  ma'muriy  huquqbuzarlik  to`g`risidagi  bayonnoma  va  ishga  oid  boshqa  materiallar  to`g`ri  tuzilgan-
tuzilmaganligi; 
•
3)  ishni  ko`rib  chiqishda  qatnashuvchi  shaxslar  uni  ko`rib  chiqish  vaqti  va  joyi  haqida  xabardor  qilingan-
qilinmaganligi; 
•
4) zarur qo`shimcha materiallar so`rab olingan-olinmaganligi; 
•
5)  ma'muriy  javobgarlikka  tortilayotgan  shaxs,  jabrlanuvchi,  qonuniy  vakillar,  advokat  qilgan  iltimoslar 
to`g`risidagi masalalarni hal etadi. 
• Aksariyat  holatlarda,  m a'muriy  huquqbuzarlik  to`g`risidagi  ish  shu  huquqbuzarlik  sodir  etilgan  joyda  
ko`rib chiqiladi.

Mavzu: Ma'muriy huquqbuzarliklar bo`yicha ish yuritish

• Reja 1. Ma'muriy huquqbuzarliklar bo`yicha ish yuritishning vazifalari, prinsiplari va umumiy qoidalari . 2. Ma'muriy huquqbuzarlik to`g`risidagi bayonnoma . 3. Ma'muriy huquqbuzarlik to`g`risidagi ishni yuritishda. 4 . Ma'muriy huquqbuzarlik to`g`risidagi ishlarni ko`rib chiqish .

• O`zbekiston Respublikasi Ma'muriy javobgarlik to`g`risidagi kodeksining 269-moddasiga binoan, ma'muriy huquqbuzarlik to`g`risidagi ishlarni yuritishning asosiy vazifalari ga quyidagilar kiradi: • 1) har bir ishning holatini o`z vaqtida, har tomonlama, to`la va obyektiv ravishda aniqlab chiqish; • 2) bu ishni qonun hujjatlariga muvofiq holda hal etish; • 3) chiqarilgan qarorning ijrosini ta'minlash; • 4) ma'muriy huquqbuzarlik sodir etish sabablari va bunga olib kelgan shart-sharoitlarni aniqlash; • 5) huquqbuzarliklarning oldini olish; • 6) fuqarolarni O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlariga rioya etish ruhida tarbiyalash; • 7) qonuniylikni mustahkamlash.

• Har bir ishning holatini o`z vaqtida, har tomonlama va to`la aniqlab chiqish shuni anglatadiki, huquqbuzarlik ishini to`g`ri ko`rib chiqish uchun, zarur bo`lgan barcha holatlarni aniqlash lozim. Bunday holatlarga quyidagilarni kiritish mumkin:  ma'muriy huquqbuzarlik sodir etilganligini aniqlash;  ma'muriy huquqbuzarlikni sodir etishda shaxsning aybdorlik darajasini aniqlash;  ma'muriy huquqbuzarlikning ma'muriy javobgarlikni vujudga keltirishini aniqlash;  mulkiy zarar keltirilganligini aniqlash;  ma'muriy javobgarlikni yengillashtiruvchi va og`irlashtiruvchi holatlarining mavjudligini aniqlash; • huquqbuzar to`g`risidagi, shuningdek, ish uchun ahamiyatli bo`lgan boshqa ma'lumotlarni aniqlash;

• Amaliyotda ushbu prinsipni amalga oshirish maqsadida, O`zbekiston Respublikasi Ma'muriy javobgarlik to`g`risidagi kodeksi bilan bir qancha kafolatlar o`rnatilgan (masalan, huquqbuzarlik ishlari qayta ko`rib chiqilishi mumkin) ma'lum bir holatlarda ishni ko`rib chiquvchi davlat organi (mansabdor shaxs) – hujjatlarni talab qilib olishi, ekspertiza o`tkazishi, ishni obyektiv hal qilish uchun tekshiruvlar o`tkazishi va boshqa choralarni ko`rishi mumkin. • Ma'muriy huquqbuzarliklar ishlarini qonun hujjatlariga binoan hal etish – ma'muriy faoliyatda qonuniylikni ta'minlashning asosiy qoidalaridan biri hisoblanadi. Mazkur qoidaning mohiyati – O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 15-moddasidan kelib chiqadi, ya'ni ma'muriy huquqbuzarlikni sodir etgan shaxs, faqatgina qonun hujjatlarida ko`rsatib o`tilgan asoslarda va tartibda ma'muriy javobgarlikka tortilishi mumkin.