logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Общий
  4. Maqsud Shayzoda

Maqsud Shayzoda

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

14688 KB
Скачать
(1908-1967) • 1928-yili u hurfikrliligi, ya’ni Ozarbayjonni mustaqil davlatga aylantirish haqidagi erkin fikrlari uchun ayblanib, Toshkentga badarg‘a qilinadi. • Ijodkor avval turli gazeta va jurnallar tahririyatlarida muharrir, 1935-1938- yillarda O ‘zbekiston Fanlar komiteti qoshidagi Til va adabiyot institutida ilmiy xodim, 1938-yildan hayoti so‘ngigacha (umrining oxirigacha) Nizomiy nomli Toshkent davlat pedagogika instituti o‘zbek mumtoz adabiyoti kafedrasi o‘qituvchisi bo‘lib ishladi. • Shayxzodaning dastlabki ijod namunalari 1929-yildan e’lon qilina boshlandi. 30-yillarda shoirning « O ‘n she’r», «Undoshlarim», «O‘n ikki», «Loyiq soqchi», • «Ya ngi devon», «Saylov qo‘shiqlari» , «Uchinchi kitob», «Jumhuriyat» nomli to‘plamlari dunyo yuzini ko‘radi. • «Kurash nechun» ; • «Jang va qo‘shiq» ; • «Kapitan Gastello» ; • «Ko‘ngil deydiki» kabi to‘plamlar . D OSTONLAR • «O‘rtoq mulk» ; • «Tuproq va haq» ; • «Chirog‘» ; • «O‘rtoq» ; • «Meros» ; • «Ovchi qissasi» ; • «Iskandar Zulqarnayn» ; • “ O‘n birlar» ; • «Jenya» ; • «Oqsoqol» ; • «Ahmadjonning hikmatlari» ; • «Uchinchi o‘g‘il» ; • «Nurmat otaning tushi» . Zabardast olim • Z abardast olimimiz o‘zbek mumtoz va zamonaviy adabiyotining Bobur, Muqimiy, Furqat, Oybek, G‘afur G‘ulom, Hamid Olimjon, xalq og‘zaki ijodining ajoyib vakili Fozil shoir, jahon adabiyotining Nizomiy Ganjaviy, Shota Rustaveli, A. S. Pushkin, N. A. Nekrasov, A. N. Ostrovskiy, T. G. Shevchenko, A. P. Chexov kabi namoyandalariga bag‘ishlangan asarlar yaratgan. • Shayxzoda mohir tarjimon sifatida Sh. Rustaveli, V. Shekspir, A. S. Pushkin, M. Yu. Lermontov, Nizomiy, Fuzuliy, Mirza Fatali Oxundov, Ezop, Esxil, Gyote, Bayron, Mayakovskiy, Nozim Hikmat va boshqa yozuvchilarning asarlarini o‘zbek tiliga ag‘dargan. J .Mangube rdining Vat an y o`lidagi J .Mangube rdining Vat an y o`lidagi jasorat ijasorat i  X orazmshohl ar dav lat ining so‘nggi huk mdori, mohir X orazmshohl ar dav lat ining so‘nggi huk mdori, mohir sark arda. Anusht eginiy lardan. X orazmshohl ardan sark arda. Anusht eginiy lardan. X orazmshohl ardan Muhammadni ng k at t a o‘g‘l i. Onasi – Oy chechak t urk man Muhammadni ng k at t a o‘g‘l i. Onasi – Oy chechak t urk man k anizak laridan bo‘lgan. J aloliddin burnida holi (mank ) k anizak laridan bo‘lgan. J aloliddin burnida holi (mank ) bo‘lgani uchun Mank burni nomi bilan at algan. Key inchalik bo‘lgani uchun Mank burni nomi bilan at algan. Key inchalik bu nom t al aff uzda o‘zgari b “ Manguberdi ” nomi bi lan bu nom t al aff uzda o‘zgari b “ Manguberdi ” nomi bi lan mashhur bo‘li b k et gan. J aloliddin v oy aga y et gach, ot asi uni mashhur bo‘li b k et gan. J aloliddin v oy aga y et gach, ot asi uni G‘azna, Bomiy on, G‘ur, Bust , Tak i nobod, Zamindov ar v a G‘azna, Bomiy on, G‘ur, Bust , Tak i nobod, Zamindov ar v a Hindist on hududlari gacha bo‘lgan y erlarda hok i m v a t ax t Hindist on hududlari gacha bo‘lgan y erlarda hok i m v a t ax t v orisi et i b t ay inl angan. Biroq Turk on xot un v a qipchoq v orisi et i b t ay inl angan. Biroq Turk on xot un v a qipchoq amirlarining qat ` iy norozi ligi sababli Qut bi ddin O‘zloqshoh amirlarining qat ` iy norozi ligi sababli Qut bi ddin O‘zloqshoh foy dasiga v orislik dan mahrum et ilgan. J aloliddin ot asining foy dasiga v orislik dan mahrum et ilgan. J aloliddin ot asining harbiy y uri shlarida isht irok et ib, o‘zining jasur jangchi , harbiy y uri shlarida isht irok et ib, o‘zining jasur jangchi , iqt idorli sark ardalik qobiliy at larini namoy i sh et ganiqt idorli sark ardalik qobiliy at larini namoy i sh et gan  Chingizxon boshchiligidagi Chingizxon boshchiligidagi mo‘g‘ul qo‘shinlari mo‘g‘ul qo‘shinlari Mov arounnahrga bost irib k irib Mov arounnahrga bost irib k irib birin-k et in shaharlarni egallab, birin-k et in shaharlarni egallab, Samarqandga Samarqandga y aqinlashganlarida xorazmshoh y aqinlashganlarida xorazmshoh Muhammad Kaspiy dengizi Muhammad Kaspiy dengizi bo‘y ida joy lashgan Obesk un bo‘y ida joy lashgan Obesk un shahri y aqinidagi Ashur ada shahri y aqinidagi Ashur ada orolidan panoh t opgan. Og‘ir orolidan panoh t opgan. Og‘ir bemor bo‘lgan Muhammad bemor bo‘lgan Muhammad o‘g‘illarini y oniga chorlab, so‘nggi o‘g‘illarini y oniga chorlab, so‘nggi damda J aloliddinni o‘z o‘rniga damda J aloliddinni o‘z o‘rniga xorazmshoh et ib t ay inlagan. xorazmshoh et ib t ay inlagan. J aloliddin Manguberdi uk alari J aloliddin Manguberdi uk alari Oqshoh v a Qut biddin Oqshoh v a Qut biddin O‘zloqshohlar bilan birga O‘zloqshohlar bilan birga Urganch mudofaasiga oshiqadi. Urganch mudofaasiga oshiqadi. Lek in Urganchdagi qipchoq Lek in Urganchdagi qipchoq amirlari Turk on xot unning ak asi amirlari Turk on xot unning ak asi X umort eginni sult on deb e` lon X umort eginni sult on deb e` lon qilib, J aloliddin Manguberdiga qilib, J aloliddin Manguberdiga qarshi suiqasd uy usht irmoqchi qarshi suiqasd uy usht irmoqchi bo‘ldilar. Bundan xabar t opgan bo‘ldilar. Bundan xabar t opgan J aloliddin Manguberdi Temur J aloliddin Manguberdi Temur Malik boshchiligidagi 300 k ishilik Malik boshchiligidagi 300 k ishilik suv oriy lar bilan o‘z v at ani – suv oriy lar bilan o‘z v at ani – X orazmni t ashlab X urosonga X orazmni t ashlab X urosonga k et ishga majbur bo‘ladi. Niso k et ishga majbur bo‘ladi. Niso shahri y aqinida uni 700 nafar shahri y aqinida uni 700 nafar mo‘g‘ul suv oriy si k ut ardi.mo‘g‘ul suv oriy si k ut ardi.  Chingizxon katta qo‘shin to‘plab Chingizxon katta qo‘shin to‘plab Jaloliddin Manguberdiga qarshi Jaloliddin Manguberdiga qarshi shaxsan o‘zi otlangan. G‘ardiz qal`asi shaxsan o‘zi otlangan. G‘ardiz qal`asi yaqinida Jaloliddin Manguberdi yaqinida Jaloliddin Manguberdi Chingizxon qo‘shinining ilg‘orini tor-Chingizxon qo‘shinining ilg‘orini tor- mor keltiradi va kuchi ozligi sababli mor keltiradi va kuchi ozligi sababli Sind (Hind) daryosi tomon chekinadi. Sind (Hind) daryosi tomon chekinadi. Chingizxon qo‘shini Jaloliddin Chingizxon qo‘shini Jaloliddin Manguberdini daryodan o‘tishiga Manguberdini daryodan o‘tishiga imkon bermay qurshab oladi. 1221-imkon bermay qurshab oladi. 1221- yil 25-noyabrda bo‘lgan tengsiz yil 25-noyabrda bo‘lgan tengsiz jangda (Sind daryosi bo‘yidagi jang) jangda (Sind daryosi bo‘yidagi jang) mag‘lubiyatga uchragan Jaloliddin mag‘lubiyatga uchragan Jaloliddin Manguberdi 4000 jangchisi bilan Manguberdi 4000 jangchisi bilan Sindning o‘ng sohiliga suzib o‘tib, Sindning o‘ng sohiliga suzib o‘tib, cho‘l ichkarisiga kirib ketdi (Bu cho‘l cho‘l ichkarisiga kirib ketdi (Bu cho‘l hozirda ham cho‘li Jaloliy deb ataladi). hozirda ham cho‘li Jaloliy deb ataladi). Chingizxon Jaloliddin Chingizxon Jaloliddin Manguberdining bu jasoratidan Manguberdining bu jasoratidan hayratda qolib, o‘z o‘g‘illariga qarab: hayratda qolib, o‘z o‘g‘illariga qarab: “Ota o‘g‘il mana shunday bo‘lishi “Ota o‘g‘il mana shunday bo‘lishi lozim!”, degan. lozim!”, degan.  Jaloliddin Manguberdi haqida Jaloliddin Manguberdi haqida uning shaxsiy kotibi, tarixchi uning shaxsiy kotibi, tarixchi Nasaviy shunday yozadi: Nasaviy shunday yozadi: “Jaloliddin qorachadan kelgan, “Jaloliddin qorachadan kelgan, o‘rta bo‘yli, turk lafzli odam edi. o‘rta bo‘yli, turk lafzli odam edi. Fors tilini ham yaxshi bilardi. Fors tilini ham yaxshi bilardi. Uning botirligiga kelganda Uning botirligiga kelganda shuni aytish kerakki, sulton shuni aytish kerakki, sulton arslonlar orasidagi eng kuchli arslonlar orasidagi eng kuchli sher edi. Bir so‘zli, kek sher edi. Bir so‘zli, kek saqlamaydigan, ochiq ko‘ngil, saqlamaydigan, ochiq ko‘ngil, to‘g‘ri odam edi. U jiddiy shaxs to‘g‘ri odam edi. U jiddiy shaxs edi. Hech qachon kulmasdi. Juda edi. Hech qachon kulmasdi. Juda nari borsa jilmayib qo‘yardi. U nari borsa jilmayib qo‘yardi. U adolatsizliklarni yomon ko‘rardi. adolatsizliklarni yomon ko‘rardi. Jaloliddin o‘ta qat`iyatli, Jaloliddin o‘ta qat`iyatli, nihoyatda irodali, murakkab nihoyatda irodali, murakkab vaziyatlarda, taqdirning qaltis vaziyatlarda, taqdirning qaltis sinovlarida o‘zini yo‘qotib sinovlarida o‘zini yo‘qotib qo‘ymaydigan favqulodda mard qo‘ymaydigan favqulodda mard va botir sarkarda edi. va botir sarkarda edi. Xorazmshohlar davlatining Xorazmshohlar davlatining so`nggi hukmdori, mohir so`nggi hukmdori, mohir sarkarda. sarkarda.  1230-yil 10-avgustda Arzinjon yaqinidagi jangda 1230-yil 10-avgustda Arzinjon yaqinidagi jangda Jaloliddin Manguberdi kuchlari malubiyatga uchradi. Jaloliddin Manguberdi kuchlari malubiyatga uchradi. Jaloliddin Manguberdining kuchsizlanganidan Jaloliddin Manguberdining kuchsizlanganidan foydalangan mofoydalangan mo gg `ullar katta qo`shin bilan Ozarbayjonga `ullar katta qo`shin bilan Ozarbayjonga bostirib kirib Maroa, Tabrizni egallab (1231) Jaloliddin bostirib kirib Maroa, Tabrizni egallab (1231) Jaloliddin Manguberdi ta`qib etishgan. Mayofariqin viloyatidagi Manguberdi ta`qib etishgan. Mayofariqin viloyatidagi qishloqlardan birida moqishloqlardan birida mo gg `ullar tungi hujum natijasida `ullar tungi hujum natijasida Jaloliddin Manguberdining oz sonli qo`shinini tor-mor Jaloliddin Manguberdining oz sonli qo`shinini tor-mor keltirdilar, Jaloliddin Manguberdini o`zi esa ta`qibdan keltirdilar, Jaloliddin Manguberdini o`zi esa ta`qibdan qutulib Qurdiston tolariga chiqib ketgan. Bu yerda qutulib Qurdiston tolariga chiqib ketgan. Bu yerda qaroqchi kurdlar qo`liga asir tushib, fojiali ravishda halok qaroqchi kurdlar qo`liga asir tushib, fojiali ravishda halok bo`lgan. bo`lgan. Mirzo Ulug`bek kim?• A sl ismi Muhammad Tarag‘ay . • 22. 0 3 . 1394 -yil Eron Ozarbayjoni ning Sultoniya sh ahrida tug`ilgan. • 27.10. 1449 -yil Samarqand da vafot etgan. • Buyuk o‘zbek ast ronomi va matematigi, davlat arbobi. S h ohruxning o‘g‘li, Amir Temurnin g nabirasi. Qatnashuvchilar • Mirzo Ulug‘bek ibn Shohrux - buyuk olim, Movarounnahr hukmdori; 56 yoshda. • Abdullatif Mirzo - uning o‘g‘li; 30 yoshda. • Ali Qushchi — Ulug‘bekning shogirdi va mahrami. Astronom; 35 yoshda. • Sakkokiy - mashhur shoir. Ulug‘bekning do‘sti; 45 yoshda. • Shayxulislom Burhoniddin - zamonaning taraqqiyparvar ulamolaridan; 65 yoshda. • Abbos - Sayid Obidning o‘g‘li. Abdullatifning mahrami; 28 yoshda. • Abdurazzoq Samarqandiy - mashhur tarixchi; 35 yoshda. • Bek Arslon - sardor; 50 yoshda. • Mavlono Shamsiddin Muhammad Miskin — Samarqand qozisi; 70 yoshda. • Piri Zindoniy (Hasan ohangar) - mahbus; 80 yoshda. • Berdiyor - Ulug‘bekning navkari; 35 yoshda. • Ota Murod — dehqon; 67 yoshda. • Amir Temurning arvohi. Temur arvohiYe r yuzida buzilganga o‘xshar intizom. Avlodimdan sohibqiron chiqolgan kim bor? Men to‘ldirgan ummonlarning savlati qani? Qani o‘shal quturuvchi yoldor dengizlar? Ummonlarning o‘rnida men ko‘raman Bir hovuzki, kaftimga ham qiladi kamlik. Men oltmish yil ot belidan tushmadim, toki, Ilalabad avlodlarim bo‘lsin jahongir. Har kun besh bor aytar edim: butun yer yuzi Torlik qilar: sig‘dirolmas ikki podshohni, Ammo, bugun ko‘ramanki, ellik shohga ham Kenglik qilar, ortib qolar shu latta dunyo... O‘g‘lim, sening irodangni yeb qo‘ydi kitob. Sipohiylik rasmlarin qilmayin pisand, Yu lduzlarning qo‘shiniga bo‘lding farmondor. Osmoniy o‘lkalarni olmoqchi bo‘lib, Ye rdagi naqd diyoringni boy berding qo‘ldan... So`nggi vido Sen ham biroz kechikibsan, ko‘kning fonusi! Dushman meni yengolmasdi, chiqsang oldinroq. Ortiq tamom, g‘urbatlarda daydib yurmoqdan Shu vatanda shahid bo‘lmoq oliy saodat. Xayr sizga, sho‘x yulduzlar, senga g‘amli oy! Xayr sizga, do‘stlar, xayr, jami insonlar! Xayr senga, oh Firuzam, qalbim singlisi! Abdurazzoq, batafsil yoz bu qissalarni! Dunyo, dunyo, bevafosan, bilaman seni. Ammo, senga yomon farzand emas edim-ku! Yorug‘ kunda, baxt ayyomi, meni yod ayla. Bitdi nafas. Yig‘lamayman, siz ham yig‘lamang! Ulug`bek nolasi • U lug`bek ning hayoti va faoliyati haqida p y esa - M. SHayxzoda, «Mirzo Ulugbek» tragediyasi ; • R oman - O. Y o qubov, «Ulug ` bek xazinasi»; S. Borodin «Samar q and osmonida yulduzlar» ; • O pera - A. Kozlovskiy «Ulug‘bek» ; • P oema - M. Boboev, «Ulug ` bek» ; • B alet - M. Bafoev «Ulug ` bek burji» ; • F ilm - Rej issor Latif Fayziev «Ulug‘bek yulduzi», 1965 . E’TIBOR INGIZDAN XURSA NDMIZ !

(1908-1967)

• 1928-yili u hurfikrliligi, ya’ni Ozarbayjonni mustaqil davlatga aylantirish haqidagi erkin fikrlari uchun ayblanib, Toshkentga badarg‘a qilinadi.

Похожие

Maqsud Shayxzoda “Jaloliddin Manguberdi” dramasi
Y.IS’Hoqovning Navoiy poetikasi
MS Excelda matematik funksiyalar
SHAROF BOSHBEKOV
y = sinx, y = cosx funksiyalar va ular yordamida modellashtirish