logo

MARKAZIY OSIYO DAVLATLARI BILAN HAMKORLIK – O‘ZBEKISTON GEOSIYOSATINING OBYEKTI SIFATIDA.

Загружено в:

16.11.2024

Скачано:

0

Размер:

2004.8271484375 KB
MA RKAZI Y  OSIYO DAV LATLARI 
BI LA N  HAMKORLI K – 
O‘ZBEKI STON  GE O SI YOSATI N IN G 
OBY EKTI  SI FATI DA .  O’zbekiston tashqi siyosatining ustuvor yo’nalishlaridan biri Markaziy Osiyodagi yangi 
mustaqil davlatlar – Qozog’iston, Qirg’iziston, Tojikiston, Turkmaniston bilan hamkorliq 
do’stlik aloqalarini mustahkamlashga qaratilgan.
O’zbekiston Respublikasining tashqi aloqalarida, Markaziy Osiyo davlatlari bilan 
hamkorlikni yo’lga qo’yishida Markaziy Osiyo Hamkorlik (MOH) tashkiloti muhim ahamiyat 
kasb etadi. 
Bu  tashkilot 1994 yil iyul oyi boshida O’zbekiston, Qozog’iston, Qirg’iziston 
Prezidentlarining  Almati shahrida bo’lib o’tgan uchrashuvi asosida tashkil topgan 
Markaziy Osiyo Iqtisodiy .  Hamjamiyati (MOIH) zaminida 2002 yil 28-fevralda tashkil 
topgan.
2002 yil 28-fevral kuni Almati shahrida Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining uchrashuvi 
bo’lib o’tadi. Muzokaralarning yakunlari bo’yicha prezidentlar Markaziy Osiyo Hamkorlik 
(MOH) tashkilotini ta’sis etish to’g’risidagi shartnomani imzolaydilar. Tashkilotning raisi etib 
I.A.Karimov saylanadi. Bu tashkilot endi iqtisodiy munosabatlarni rivojlantirish bilan birga 
siyosiy-ijtimoiy, madaniy texnikaviy va boshqa aloqa turlarini kengaytirish masalalari bilan 
shug’ullanadigan bo’ldi. MOH tashkilotining tashkil etilishi, uning a’zolari bo’lgan O’zbekiston,  Qozog’iston, Qirg’iziston, Tojikiston o’rtasidagi o’zaro manfaatli aloqalarni  yanada kuchayishida muhim ahamiyat kasb etdi.  Reja:
•
•
•
•O‘zbek ist on-Qozog‘ist on . O’zbek ist on - Qirg’izist on . O‘zbek ist on - Tojik ist on . O’zbek ist on v a Turk manist on .  O‘zbek ist on-Qozog‘ist on .
•
•Respublikasi aloqalariga to‘xtalsak, o‘zbek va  qozoq xalki azaldan bir-biriga yaqin qardosh,  asrlar davomida sinalgan sheriklardir.  Ikki davlat o‘rtasidagi diplomatik  munosabatlar 1992 yil 23 noyabr kuni  o‘rnatilgan. O‘zbekiston-Qozog‘iston  xamkorligining butun tarixi davomida  tomonlar ijtimoiy-siyosiy, savdo-iqdisodiy va  madaniy-gumanitar soxalardagi ikki va ko‘p  tomonlama xamkorlikning namunali  modelini namoish etib, butun Markaziy Osiyo  mintaqasining yanada rivojlanishini  kafolatlaydigan mustaxkam poydevorni  shakllantirdi.  O‘zbek ist on-Qozog‘ist on .
•
•
•O’zbekiston va Qozog’iston Prezidentlarining 2000 yil 20-21-aprelda Toshkentda ikki  davlat chegaralarini aniq belgilashga bag’ishlangan uchrashuvi bo’ldi. Uchrashuv  yakunida “O’zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti  I.A.Karimov va Qozog’iston  Respublikasi Prezidenti N.Nazarboyevning qo’shma bayonoti” imzolandi.   2001 yil 17 noyabr kuni O’zbekiston Respublikasi Prezidenti  I.A.Karimov rasmiy tashrif  bilan Qozog’istonda bo’ldi. Ikki davlat Prezidentlari O’zbekiston-Qozog’iston davlat  chegarasi to’g’risida shartnomani imzoladilar. 2440 km uzunlikdagi chegaraning 96  foizi belgilab olindi.Qolgan qismi kelishuv asosida belgilashga kelishildi.  2002 yil 9-sentyabrda Prezidentlar N.Nazarboyev va I.A.Karimovlar  Ostona shahridagi  uchrashuvida “O’zbekiston-Qozog’iston davlat chegaralarining alohida uchastkalari  to’g’risida bitim” imzolandi. Ikki davlat o’rtasidagi chegaraga oid masalaar huquqiy  jihatdan o’z yechimini topdi.   O‘zbek ist on-Qozog‘ist on .
•
•
•O‘zbekiston Prezidenti Sh.Mirziyoevning 2017 yil 22-23 mart kunlari Qozog‘istonga davlat tashrifi  xamda Qozog‘iston Prezidenti Qasim-Jomart Taqasvining 2019 yil 14-15 aprel ko‘nlari  O‘zbekistonga davlat tashrifi yangi bosqichdagi hamkorlarlikning yanada rivoj topishiga kuchli  turtki berdi. O‘shbu uchrashuvlarda 20 dan ortiq xukumatlararo, savdo-iqdisodiy xamkorlik soxasida bitimlar  imzolandi. O‘zbekiston Qozog‘istonga tabiy gaz, transport vositalari, mineral o‘g‘itlar, to‘qimachilik,  elektrotexnika, meva-sabzavot  materiallari, qurilish materiallari eksport qilsa Qozog‘istondan  mamlakatimizga neft, metal, un, yog‘ va neft maxsulotlari keltiriladi. Ikki mamlakat o‘rtasidagi  o‘zaro tovarayrboshlash xajmi 2021 yilning 10 oy davomida 37 foiz ko‘payib 3 milliard dollardan  oshdi. Bugunki kunda O‘zbekistonda Qozog‘iston ishbilarmonlarining 2291 korxonasi,  Qozog‘istonda esa o‘zbek kapitali ishtirokida 1200 ta korxona faoliyat ko‘rsatmoqda.  Bugunki kunda O‘zbekistonla 803,4 ming qozoq millatiga mansub axoli istiqomat qiladi,  Qozog‘istondagi o‘zbeklar jamoasi esa 500 ming kishini tashkil etadi.    O’zbek ist on - Qirg’izist on .
•
• •
•
•O’zbekistonning  Qirg’i zist on  bilan ikki tomonlama  hamkorligi  O’zbekiston Respublikasi bilan Qirg’iziston  Respublikasi o’rtasida Toshkentda 1992 yil 29-sentyabrda  imzolangan do’stliq hamkorlik va o’zaro yordam haqida  shartnoma asosida yo’lga qo’yildi va rivojlandi.  O’zbekiston Respublikasi Birinchi  Prezidenti  I.A.Karimovning 1993 yil avgustda Qirg’izistonga qilgan  davlat tashrifi paytida ikki mamlakat o’rtasida 1994-2000  yillarga mo’ljallangan iqtisodiy integrasiyani rivojlantirish  to’g’risida Bayonot imzolandi. Bu hujjat ikkala  respublikada ishlab chiqilgan milliy dasturlarni  muvofiqlashtirishga,  xomashyo va ishchi kuchidan, ilmiy  salohiyatdan unumli foydalanishga qaratilgan. Ikki davlat  o’rtasida turli sohalarda hamkorlikni mustahkamlash  haqida bitimlar imzolangan. 1994 yil 16-yanvarda I.A.Karimov Qirg’izistonda  bo’ldi, tovarlar, xizmatlar, sarmoyalar va ishchi  kuchlarini erkin o’tib yurishini nazarda tutuvchi  hamda o’zaro kelishilgan savdo-sotiq,  byudjet,  soliq, narh boj va valyuta  siyosatini belgilovchi  shartnomani imzoladi. 2000 yilda O’zbekistonda 22 ta o’zbek-qirg’iz  qo’shma korxonasi, Qirg’izistonda 61 ta  qirg’iz- o’zbek  qo’shma korxonasi faoliyat yuritdi. Ikki mamlakat o`rtasidagi aloqalar hozirgi kunda  ham jadal rivojlanmoqda. 2021 yil 21 sentabr  kuni O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati  raisi T. Norboyeva rasmiy tashrif bilan  Qirg`iziston Respublikasida bo`ldi.   O’zbek ist on - Qirg’izist on . •
•
•T .  Norboyeva ushbu mamlakatga tashrifi asosan “ Qirg`iziston va O`zbekiston  tadbirkor ayollari muloqati ” biznes – forumida ishtirok etishdan iborat edi. Bu  forumda ikki mamlakatdan yuzdan ortiq tadbirkor ayollar – sanoat, qishloq xo`jaligi,  xizmat korsatish, hunarmandchilik kabi tarmoqlar vakillari ishtirok etib, ikki  tomonlama uchrashuv yakunida, jami 13,2 million dollarlik 15 ta shartnoma va  memorandum imzolandi. ( Yangi O`zbekiston gazetasi, 2021 yil 23 sentabr)   2021 yil 11-12 noyabr kunlari Turkiy tilli davlatlar hamkorlik yig`ilishining sakkizinchi  Sammiti Turkiya Respublikasida bo`lib o`tdi. Unda Ozbekiston Respublikasi Prezidenti  Sh. Mirziyoyev Qirg`iziston Respublikasi Prezidenti Sadir Japarov bilan uchrashib ikki  mamlakat o`rtasida savdo, iqtisodiy hamkorlik barqaror sur`atlar bilan rivojlanib  borayotganini mamnuniyat bilan qayd etishdi.  Madaniy almashinuvlar rivojlanmoqda, muhim gumanitar Dasturlar amalga  oshirilmoqda. “ Xitoy- Qirg`iziston- O`zbekiston” temir yo`lini qurish loyihasini jadal  ilgari surishga alohida e`tabor qaratdi.    O‘zbek ist on - Tojik ist on .
•
•O‘zbek ist onning Tojik ist on  bilan aloqalariga to‘xtaladigan bo‘lsak, bizga  ma’lumki o‘zbek va tojik xalki bir daryoning o‘zanidan suv ichgan, tarixi, taqdiri,  ildizi tutash el, urf-odatlari, qadriyatu-an’analari yaqin. Xozirgi kunda  O‘zbekistonda tojik millatiga mansub 1 million 600 ming kishi istiqomat kilib,  Respublikamiz iqtisodiyotiga munosib xissa qo‘shib kelmoqda.  Mamlakatimizda 15 ta tojik milliy-madaniy markazi faoliyat ko‘rsatib kelmoqda.  Respublikamizda 255 ta maktabda ta’lim tojik tilida olib borilmoqda.  Respublikamizda keyingi yillarda tojik millatiga mansub 130 fuqoro  davlatimizning yuksak mukofotlariga sozovor bo‘lgan. Yana bir misol,  Respublikamizdagi bir qator oliy ta’lim muassasalarida tojik tilidagi fakultetlar  mavjud. SamDUning ko‘plab fakultetlarida tojik tili guruxlari bo‘lib, joriy yilda  ushbu yunalishlariga qobul kvotalari ikki baravar ortdi.   O‘zbek ist on - Tojik ist on .
•
•
•
•Tojikistonda 1992-1996 yillarda davom etgan birodarkushlik urushi  Tojikistonning iqtisodiy taraqqiyotiga salbiy ta’sir etdi, uning qo’shni  mamlakatlar, shu jumladan, O’zbekiston bilan hamkorligiga ham salbiy ta’sir  etdi.  2021 yil 10-11 iyun kunlari O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoev  Tojikiston Respublikasi Prezidenti Emomali Raxmonning taklifiga binoan  rasmiy tashrif bilan Tojikistonda bo‘ldi. Tashrif davomida qiymati 1 milliard  dollardan ziyod bo‘lgan aniq loyixalar va shartnomalar imzolandi.  Tashrif chog‘ida Tojikiston Respublikasi Prezidenti Emomali Raxmon  O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoevni ikki mamlakat o‘rtasidagi  yaxshi qo‘shnichilik munosabatlarning tashabbuskori va “arxitektori” bo‘lgani  uchun Tojikistonning yuksak mukofoti I-darajali “Zarrintosh” ordeni bilan  mukofotladi. So‘ngi 4 yil davomida O‘zbekistonning Markaziy Osiyo davlatlari bilan tovar  aylanmasi qaryib ikki baravar ko‘payib-2,7 milliard dollardan 5,2 milliard  dollarga, xususan Tojikiston bilan ham ikki baravar ko‘payib 500 million  dollardan oshdi.   O’zbek ist on v a Turk manist on .
•
•
•
•Mustaqillik yillarida  O’zbek ist on v a Turk manist on Respublik alari  o’rtasida ham do’stlik va ikki tomonlama  hamkorlik aloqalari yo’lga qo’yildi va hozirgi davrda bu hamkorlik  rivojlanib bormoqda. Xozirgi kunda ikki qardosh mamlakat o‘rtasidagi munosabatlar dustlik, yaxshi qo‘shnichilik, o‘zaro ishonch va  xurmat tamoyillari asosida izchil taraqqiy etmoqda. Ikki mamlakat raxbarlarining o‘zaro ochiqlik va ishonch  ruxidagi muloqati ko‘p qirrali o‘zbek-turkman strategik sherikligini mustaxkamlashda muxim asos bo‘lib xizmat  qilmoqda. Sh.Mirziyoevning Prezident sifatidagi ilk xorijiy tashrifi Turkmanistonga 2017 yil mart oyida amalga oshirilgan  edi. Oliy darajadagi muzokaralarning asosiy natijalaridan biri siyosiy, savdo-iqdisodiy, transport va  kommunikatsiya, madaniy-gumanitar soxalardagi hamkorlikning barcha yunalishlari bo‘yicha o‘lkan saloxiyatini  izchil amalga oshirishni oldindan belgilab bergan Strategik sheriklik to‘g‘risidagi bitimning imzolanishi bo‘ldi.  Ikki mamlakat o‘rtasidagi savdo aylanmasi 2021 yilning sakkiz oyi yakunlari bo‘yicha 25 foizga oshdi. Qushma  korxonalar soni 11 tadan 161 taga yetdi. 2020 yilning 4 oktyabr kuni Toshkentda O‘zbekiston-Turkmaniston  iqtisodiy forumi bo‘lib o‘tdi. Unda transport soxasi buyicha bitimlar imzolandi. Bugunki kunda Respublikamizda  turkman millatiga mansub 200 mingdan ziyod axoli yashaydi. Ular mamlakatimizda ko‘p millatli xalqimiz bilan  o‘zaro xamjixatlikda xayot kechirib, yurtimiz ravnaki yulida munosib xissasini ko‘shib kelmoqda.  Ikki mamlakat o‘rtasidagi aloqalarining yaxshilanganligining 
yana bir isboti, Toshkent shahrida turkman shoiri 
Maftunquliga atab ko’cha va unga me’moriy yodgorlik ochildi. 
Toshkent shahrida 10 gektar maydonni egallagan Ashqabot 
saylgohi ochilib, unda Turkmaniston ramzi bo’lgan ahalteki 
otlarining haykallari o’rnatildi. O‘zbekiston xalqaro munosabatlarning teng huquqli sub’ekti sifatida,  mintaqa va global darajada faol tashqi siyosatni yo‘lga qo‘yib, xorijiy  hamkorlar bilan o‘zaro manfaatli munosabatlarni rivojlantirmoqda.   O’zbek ist on v a Turk manist on . E`TIBOR UCHUN RAHMAT.

MA RKAZI Y OSIYO DAV LATLARI BI LA N HAMKORLI K – O‘ZBEKI STON GE O SI YOSATI N IN G OBY EKTI SI FATI DA .

O’zbekiston tashqi siyosatining ustuvor yo’nalishlaridan biri Markaziy Osiyodagi yangi mustaqil davlatlar – Qozog’iston, Qirg’iziston, Tojikiston, Turkmaniston bilan hamkorliq do’stlik aloqalarini mustahkamlashga qaratilgan. O’zbekiston Respublikasining tashqi aloqalarida, Markaziy Osiyo davlatlari bilan hamkorlikni yo’lga qo’yishida Markaziy Osiyo Hamkorlik (MOH) tashkiloti muhim ahamiyat kasb etadi. Bu tashkilot 1994 yil iyul oyi boshida O’zbekiston, Qozog’iston, Qirg’iziston Prezidentlarining Almati shahrida bo’lib o’tgan uchrashuvi asosida tashkil topgan Markaziy Osiyo Iqtisodiy . Hamjamiyati (MOIH) zaminida 2002 yil 28-fevralda tashkil topgan. 2002 yil 28-fevral kuni Almati shahrida Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining uchrashuvi bo’lib o’tadi. Muzokaralarning yakunlari bo’yicha prezidentlar Markaziy Osiyo Hamkorlik (MOH) tashkilotini ta’sis etish to’g’risidagi shartnomani imzolaydilar. Tashkilotning raisi etib I.A.Karimov saylanadi. Bu tashkilot endi iqtisodiy munosabatlarni rivojlantirish bilan birga siyosiy-ijtimoiy, madaniy texnikaviy va boshqa aloqa turlarini kengaytirish masalalari bilan shug’ullanadigan bo’ldi. MOH tashkilotining tashkil etilishi, uning a’zolari bo’lgan O’zbekiston, Qozog’iston, Qirg’iziston, Tojikiston o’rtasidagi o’zaro manfaatli aloqalarni yanada kuchayishida muhim ahamiyat kasb etdi.

Reja: • • • •O‘zbek ist on-Qozog‘ist on . O’zbek ist on - Qirg’izist on . O‘zbek ist on - Tojik ist on . O’zbek ist on v a Turk manist on .

O‘zbek ist on-Qozog‘ist on . • •Respublikasi aloqalariga to‘xtalsak, o‘zbek va qozoq xalki azaldan bir-biriga yaqin qardosh, asrlar davomida sinalgan sheriklardir. Ikki davlat o‘rtasidagi diplomatik munosabatlar 1992 yil 23 noyabr kuni o‘rnatilgan. O‘zbekiston-Qozog‘iston xamkorligining butun tarixi davomida tomonlar ijtimoiy-siyosiy, savdo-iqdisodiy va madaniy-gumanitar soxalardagi ikki va ko‘p tomonlama xamkorlikning namunali modelini namoish etib, butun Markaziy Osiyo mintaqasining yanada rivojlanishini kafolatlaydigan mustaxkam poydevorni shakllantirdi.

O‘zbek ist on-Qozog‘ist on . • • •O’zbekiston va Qozog’iston Prezidentlarining 2000 yil 20-21-aprelda Toshkentda ikki davlat chegaralarini aniq belgilashga bag’ishlangan uchrashuvi bo’ldi. Uchrashuv yakunida “O’zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti I.A.Karimov va Qozog’iston Respublikasi Prezidenti N.Nazarboyevning qo’shma bayonoti” imzolandi. 2001 yil 17 noyabr kuni O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov rasmiy tashrif bilan Qozog’istonda bo’ldi. Ikki davlat Prezidentlari O’zbekiston-Qozog’iston davlat chegarasi to’g’risida shartnomani imzoladilar. 2440 km uzunlikdagi chegaraning 96 foizi belgilab olindi.Qolgan qismi kelishuv asosida belgilashga kelishildi. 2002 yil 9-sentyabrda Prezidentlar N.Nazarboyev va I.A.Karimovlar Ostona shahridagi uchrashuvida “O’zbekiston-Qozog’iston davlat chegaralarining alohida uchastkalari to’g’risida bitim” imzolandi. Ikki davlat o’rtasidagi chegaraga oid masalaar huquqiy jihatdan o’z yechimini topdi.