logo

Muloqot psixologiyasi

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

771.443359375 KB
Muloqot  
psixologiya si    Reja:

1. Muloqot va shaxslararo 
munosabatlar. 

2. Muloqot kishilarning o`zaro 
munosabatga kirishish jarayoni 
ekani.

3. Muloqot ma’lumot 
almashinuvi jaryoni.

4. Muloqotning interaktiv va 
perseptiv tomoni.

5. Tadbikiy ishlar va ilmiy 
izlanishlarning zarurligi.

6. Yoshlarni yangi demokratik 
munosabatlarga tayyorlash      Mulo q ot ning t urli shak llari v a 
bosqichlari mav jud:
      Dastlabki bosqich –
odamning o`z-o`zi bilan 
muloqotidir. T. 
Shibutani «Ijtimoiy 
psixologiya» kitobida  
«Agar odam ozgina 
bo`lsa ham o`zini 
anglasa, demak,   o`z-
o`ziga ko`rsatmalar 
bera oladi»,-deb 
yozgan edi.     Ikkinchi bosqichi boshqalar bilan 
muloqot  
     Ikkinchi bosqichi boshqalar 
bilan muloqot- muloqotnidir. 
Odamning o`z-o`zi bilan 
muloqoti aslida uning 
boshqalar bilan muloqotining 
xarakterini va hajmini 
belgilaydi. Agar odam o`z-o`zi 
bilan muloqot qilishni odat 
qilib olib, doimo jamiyatdan 
o`zini chetga tortib yursa, 
demak, u boshqalar bilan   
suhbatlashishda jiddiy 
qiyinchilikni boshidan kechiradi 
deyish mumkin.     Uchinchi bosqich avlodlar o`rtasidagi muloqot. Bu muloqot tufayli har bir jamiyatning o`z madaniyati, 
madaniy boyliklari, qadriyatlari mavjud bo`ladiki, buning ahamiyatini tushungan insoniyatning eng ilgor 
vakillari uni doimo keyingi avlodlar uchun saqlab keladilar hamda ta’lim-tarbiya va kundalik muloqot 
jarayonida uni avloddan-avlodga uzatadilar  
Har qanday muloqot 
rasmiy yoki norasmiy bo`ladi.  
Odamlarning asl tabiatiga mos bo`lgani uchun 
ham norasmiy muloqot doimo odamlarning 
hayotida ko`proq vaqtini oladi va bunda ular 
charchamaydilar. Lekin bunday muloqotga ham 
qobiliyat kerak, ya’ni uning qanchalik sergapligi, 
ochiq ko`ngilligi, suhbatlashish yo`llarini bilish, til 
topishish qobiliyati, o`zgalarni tushunish va 
boshqa shaxsiy  sifatlari kundalik muloqotning 
samarasiga bevosita ta’sir kursatadi.  Norasmiy muloqot  odamning shaxsiy 
munosabatlariga tayanadi va uning mazmuni 
o`sha suhbatdoshlarning fikr-uylari , niyat-
maqsadlari va emotsional munosabatlari 
bilan belgilanadi. M: do`stlar suhbati, 
poyezdda uzoq safarga chiqqan yo`lovchilar 
suhbati, tanaffusda talabalarning sport, 
moda, shaxsiy munosabatlar borasidagi 
suhbati. Rasmiy muloqot  odamlarning 
jamiyatda bajaradigan rasmiy 
vazifalari va xulq-atvoridan kelib 
chiqadi. Masalan, rahbarning 
o`z xodimlari bilan, 
professorning talaba bilan 
muloqoti.     Muloqot mavzui va yo`nalishiga 
ko`ra:  
Ijtimoiy yo`naltirilgan ( keng jamoatchilikka 
qaratilgan va jamiyat manfaatlaridan kelib 
chiqadigan). Guruhdagi predmetga yo`naltirilgan (mehnat, 
ta’lim jarayonidagi yoki biror topshiriq bajarish 
jarayonidagi muloqot).    Muloqot murakkab jarayondir. Uning  
tuzilishi quyidagicha  

Muloqotning kommunikativ tomoni  ― 
muloqotlarga kirishuvchilar o`rtasidagi  
ma’lumot almashinuvi jarayoni.

Mulo`qotning interaktiv tomoni ― 
muloqotga kirishuvchilarning xulq-
atvoriga ta’siri.

Muloqotning perseptiv tomoni ― 
muloqotga kirishuvchilarning bir-
birlarini idrok etishlari va tushunishlari 
bilan bog`liq bo`lgan murakkab 
psixologik jarayon.

Muloqotning har bir tarkibiy qismi 
bilan alohida tanishib chikamiz.    Mulokotning kommunikativ tomoni  

Mulokotning kommunikativ tomoni  
― shaxslararo axborotlar, bilimlar 
g`oyalar, fikrlar almashinuvi. Bu 
jarayonning asosiy vositasi ― bu til.

   Yozma - ogzaki ,  monologik - dialogik 
nutq .

   Diologik nutqning mazmuni, 
xarakteri, davomiyligi muloqotga 
kirishgan shaxslarning shaxsiy 
qarashlariga, qizikishlariga, bir-
birlariga bulgan 
munosabatlariga,maqsadlariga 
bevosita bogliq bo`ladi.  O`qituvchi-
o`quvchi, siyosiy rahbarlarning, 
diplomatlarning, dugonalarning 
suhbati bir-biridan farq qiladi.     Muloqotning interaktiv tomoni  – kishilarning birgalikdagi f aoliyatda bir – birlariga 
amaliy jihatdan ta’sir etishlari. Hamkorlikda ishlash, bir – birlariga yordam 
berish, bir – birlaridan o`rganish, harakatlar muvofiqligiga erishish kabi qator 
qobiliyatlarni namoyon qilish mumkin.    Refleksiya –  muloqot jarayonida suhbatdoshning pozitsiyasida turib, o`zini 
tasavvur qilishdir, o`ziga birovning ko`zi bilan qarashga intilishdir. Masalan: 
guruhdoshingizdan biriga ko`ylagi yarashmaganini aytish mumkin, 2-chisiga 
aytsam kuyyapti deb o`ylaydi deysiz.    Dolzarb muammolardan  biri- yoshlarda yangicha dunyoqarashni shakllantirish, ularni yangicha 
demokratik munosabatlarga ruhiy jihatdan tayyorlashdir. Ma’naviyat sohasidagi islohotlar 
yoshlarda o’z xalqining madaniyati, Vatanning o’tmishi va buguni, milliy qadriyatlarga to’g’ri 
munosabatlarning shakllanishiga sabab bo’ladi va  bu- ziyoli, bilimdon kishilar uchun eng zarur 
fazilatdir.

Verbal ta’sir  - bu so’z va nutqimiz orqali 
ko’rsatadigan ta’sirimizdir. Bundagi asosiy 
vositalar  so’zlardir .

 

Pa ralingv ist ik  t a’sir  - bu nutqning 
atrofidagi nutqni bezovchi, uni 
kuchaytiruvchi yoki susaytiruvchi omillar: 
tovushlar, to’xtashlar, duduqlanish, yo’tal, 
til bilan amalga oshiriladigan harakatlar, 
nidolar kiradi.

N ov erbal  t a’sir  -  Bunga 
suhbatdoshlarning fazoda bir-birlariga 
nisbatan tutgan o’rinlari, holatlari (yaqin, 
uzoq, intim), qiliqlari, mimika, 
pantomimika, qarashlar, bir-birini bevosita 
his qilishlar, tashqi qiyofa va signallar 
kiradi.

Muloqot psixologiya si

Reja:  1. Muloqot va shaxslararo munosabatlar.  2. Muloqot kishilarning o`zaro munosabatga kirishish jarayoni ekani.  3. Muloqot ma’lumot almashinuvi jaryoni.  4. Muloqotning interaktiv va perseptiv tomoni.  5. Tadbikiy ishlar va ilmiy izlanishlarning zarurligi.  6. Yoshlarni yangi demokratik munosabatlarga tayyorlash

Mulo q ot ning t urli shak llari v a bosqichlari mav jud: Dastlabki bosqich – odamning o`z-o`zi bilan muloqotidir. T. Shibutani «Ijtimoiy psixologiya» kitobida «Agar odam ozgina bo`lsa ham o`zini anglasa, demak, o`z- o`ziga ko`rsatmalar bera oladi»,-deb yozgan edi.

Ikkinchi bosqichi boshqalar bilan muloqot Ikkinchi bosqichi boshqalar bilan muloqot- muloqotnidir. Odamning o`z-o`zi bilan muloqoti aslida uning boshqalar bilan muloqotining xarakterini va hajmini belgilaydi. Agar odam o`z-o`zi bilan muloqot qilishni odat qilib olib, doimo jamiyatdan o`zini chetga tortib yursa, demak, u boshqalar bilan suhbatlashishda jiddiy qiyinchilikni boshidan kechiradi deyish mumkin.

Uchinchi bosqich avlodlar o`rtasidagi muloqot. Bu muloqot tufayli har bir jamiyatning o`z madaniyati, madaniy boyliklari, qadriyatlari mavjud bo`ladiki, buning ahamiyatini tushungan insoniyatning eng ilgor vakillari uni doimo keyingi avlodlar uchun saqlab keladilar hamda ta’lim-tarbiya va kundalik muloqot jarayonida uni avloddan-avlodga uzatadilar Har qanday muloqot rasmiy yoki norasmiy bo`ladi. Odamlarning asl tabiatiga mos bo`lgani uchun ham norasmiy muloqot doimo odamlarning hayotida ko`proq vaqtini oladi va bunda ular charchamaydilar. Lekin bunday muloqotga ham qobiliyat kerak, ya’ni uning qanchalik sergapligi, ochiq ko`ngilligi, suhbatlashish yo`llarini bilish, til topishish qobiliyati, o`zgalarni tushunish va boshqa shaxsiy sifatlari kundalik muloqotning samarasiga bevosita ta’sir kursatadi. Norasmiy muloqot odamning shaxsiy munosabatlariga tayanadi va uning mazmuni o`sha suhbatdoshlarning fikr-uylari , niyat- maqsadlari va emotsional munosabatlari bilan belgilanadi. M: do`stlar suhbati, poyezdda uzoq safarga chiqqan yo`lovchilar suhbati, tanaffusda talabalarning sport, moda, shaxsiy munosabatlar borasidagi suhbati. Rasmiy muloqot odamlarning jamiyatda bajaradigan rasmiy vazifalari va xulq-atvoridan kelib chiqadi. Masalan, rahbarning o`z xodimlari bilan, professorning talaba bilan muloqoti.