logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Общий
  4. Nanokimyo asoslari faniga kirish. Nanokimyo va nanotexnologiyaning rivojlanish tarixi

Nanokimyo asoslari faniga kirish. Nanokimyo va nanotexnologiyaning rivojlanish tarixi

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

2358.423828125 KB
Скачать
Mavzu: Nanokimyo asoslari faniga kirish. Nanokimyo va nanotexnologiyaning rivojlanish tarixi. Reja: • 1. Nano - qo'shimchasi qanday ma'noni anglatadi? • 2. Nanotexnologiya ta 'rifi. • 3. Rivojlangan davlatlarda nanotexnologiyalarga qanday e 'tibor berilmoqda? • 4. Nazariy tasavvurlarning rivojlanish tarixi; • 5. Nanostrukturalarni tadqiq etish metodlarining yaratilish tarixi; • 6. Nanomateriallarni olish tarixi. “ Nanotexnologiya” termini birinchi marta yapon olimi N. Tanituchi tomonidan 1974-yilda ishlatilgan (nanos-pakana) . • “ Nano” so‘zi milliarddan bir qism, milliardning bir qismi degani va (nm)=10 –9 m degani. • Eslatamiz, angstrem=10 –8 sm (1millimetr=10 –3 m, • 1mikrometr=10 –6 m). • Demak, nano bu uzunlik birligi. Buni “sezib” taqqoslash uchun, shuni aytish kerakki, inson sochining qalinligi diametri taxminan • 50000 nanometrga teng. • Bu tushuncha o’lchamlari 0,1-100 nm o’lchamli jarayonlar uichun belgilangan. Nanotexnologiyalar tarixidan • Nanotexnologiyaning otalari deb yunon faylasuflari Levkipp va uning o’quvchisi Demokrit (eramizdan V asr avval) larni hisoblash mumkin. Demokrit birinchi bo’lib tarjimada “bo’linmaydigan yoki chaqilmaydigan” degan ma’noni anglatadigan “atom” so’zidan moddaning eng kichik zarrachasini tavsiflash uchun foydalandi. Biroq, IV asrda (eramizdan avvalgi 384- 322 yy.) Aristotelning kuchli obro’si va qarshiligi tufayli materiya tuzilishining atom gipotezasi fanning bir chekkasida deyarli 2000 yil qolib ketdi. Atomistik nazariya onda-sondagina, masalan, “Moddalarning tabiati haqiida” poemasida o’zini namoyon etardi xolos(Tit Lukretsiy Kar – eramizdan avvalgi I asr). • 1661 yilda Robert Boyl Aristotelning materiyaga bo’lgan qarashlarini tanqid qiladi va mayda zarrachalarning potentsial muhimligini ko’rsatadi. • Jon Dalton tomonidan 1803 yilda zamonaviy atomistik nazariyaning asoslari ta’riflab berildi. Y. Ya. Bertselius (1779- 1848) ning ishlari atomli- molekulyar nazariyaga kuchli turtki berdi. • XVIII-XIX asrlarda olimlar Uejvud, Devi, Dager, Neps, Tolbot, Archer, Kennet, Maksvelllarning faoliyati bilan bog’liq holda fotografiya va fotografiya materiallarining texnologiyasi jadal rivojlanadi. • 1857 yilda M.Faradey shishalarning kolloidli ranglanish mexanizmini tushuntirishga harakat qiladi. Bu o’lchamli effektlarni tadqiq etishga birinchi bor urinish edi. Faradey birinchi bo’lib o’tkazgichlarning elektrik portlashi - nanozarralar olishning metodlaridan birini tadqiq qildi. • 1905y. Sveytsariyalik fizik Al’bert Eynsteyn shakar molekulasining o’lchami 1 nm atrofida bo’lishini isbotlagan ishini chop etdi. • 1908 y. Gustav Mi metallning turli tabiatli va shaklli zarrachalri tomonidan shishani ranglashining nazariyasini yaratdi. • 1928 y. G.A.Gamov tomonidan tunnel effekti kashf etildi, bu kashfiyot nanostrukturalarni tadqiq etishning zamonaviy metodlarining asosi hisoblanadi. • 1928 y. Yaqin maydonni skanerlovchi optik mikroskop qurilmasining printsipial sxemasi taklif etildi. • 1931y. Nemis olimlari Maks Knoll va Ernst Ruska nanoob’ektlarni birinchi marta tadqiq etishga imkon bergan elektron mikroskopni yaratdilar. • 1932 y. Gollandiyalik professor, 1953 yilning Nobel mukofoti laureati Frits Tsernike fazali- kontrastli mikroskop kashf etdi. Bu mikroskop optik mikroskopning varianti bo’lib, u tasvir detallarining ko’rish sifatini yaxshiladi va uning yordamida tirik hujayralarni tadqiq qildi. • 1939 y. Simens kompaniyasi, unda Ruska ishlardi, ajratish qobiliyati 10 nm bo’lgan elektron mikroskopni kommertsiya maqsadida ishlab chiqdi. • 1956 y. Uxlir nanog’ovakli kremniyni kashf etdi. • 1959 y. R.Feynman Amerika fiziklar jamiyatida “Pastda joylar juda- juda ko’p. Fizikaning yangi olamiga marhamat” dokladini qildi. U fizikaning fundamental qonunlari alohida atomlardan “konstruktsiyalar” yaratishni ta’qiqlamasligini ko’rsatdi. 29 dekabr 1959 yil nanotexnologiyalarning tug’ilgan kuni hisoblanadi. • 1966 y. Amerikalik fizik Rassel Yang STM tunnelli zondini ignasi ostidagi taglikni va nanotexnologik qurilmani 0,001 nanometr aniqlikkacha ko’chishini ta’minlaydigan p’ezodvigatel yaratdi. • 1961-1967 yy. Amerikalik biologlar (R. Xolli, X. Koran va M. Nirenberglar) tomonidan genetik kod strukturasining kashf qilinishi. • 1968y. Amerikaning Bell kompaniyasini ilmiy bo’limining xodimlari Al’fred Cho va Jon Arturlar sirtlarni qayta ishlashda nanotexnologiyaning nazariy asoslarini yaratdilar. • 1971 y. Rassel Yang zondli mikroskopning proobrazi bo’lgan Topografiner asbobining g’oyasini taklif edi. Bunday qurilmalarni uzoq muddatlarda yratilishining sababi atomar strukturalarni kuzatish ularning holatini o’zgartirib yuborishi bilan tushuntiriladi, shuning uchun o’rganilayotgan moddani buzmaslik uchun printsipial yangi yondashuvlar talab etilardi. • 1971 y. - Bell va IBM kompaniyalari (AQSh) tomonidan birinchi biratomli yarimo’tkazgichli pardalar – “kvant o’ralar, quduqlar” olindi. Amaliy nanotexnologiya – kichiko’lchamli yarimo’tkazgichli strukturalar texnologiyasi davri boshlandi. • 1974 y. Yaponiyalik professor Norio Taniguchi “Nanotexnologiyalarning asosiy printsiplari” deb nom olgan dokladida birinchi bor “Nanotexnologiya” terminini qo’lladi. • 1975 y. Kvantli iplar va kvantli nuqtalarning mavjud bo’lish mumkinligi nazariy jihatdan qarab chiqildi. • 1977 y. Amerikalik student Dreksler tomonidan molekulyar zanjirlardan foydali ob’ektlarning gipotetik yig’ilishini anglatadigan “nanotexnologiya” so’zi ishlatildi. • 1978 y. German hammualliflari bilan klasterlarni tavsiflash uchun “jele” modelini ishlab chiqdi. • 1981 y. Mayda metalli klasterlarni olish usuli amalga oshirildi. G.Gleyter tomonidan nanomateriallarning kontseptsiyasi ishlsb chiqildi, bu kontseptsiyada bosh rolni qattiq jismlarning xossalarini sezilarli o’zgartira oladigan chegara sirtlariga qaratildi. • 1983 y. V.N.Lapova va L.I. Trusovalar nanokristalli nikel oldilar, unung mustahkamligi polikristalli namunanikidan ikki marta ortiq edi[4]. • 1985 y. Uchta amerikalik ximiklar Harold Kroto, Robert Kyorl va Richard Smeli fullerenlarni kashf etdilar va 1991 yilda eksperimental olingan, nanoquvurlar degan nomni olgan materiallarning texnikasining 1986 y. Gerd Binnig skanirlanuvchi atom –kuch mikroskopni yaratdi, u ixtiyoriy materiallarning (faqat o’tkazgichlarning emas) atomlarini korishga va ularni manipulyatsiya qilishga imkon berdi. • 1986 y. E. Drekslerning nanofanning bibliyasi deb nomlangan -“Ijod mashinalari: nanotexnologiyalar erasi yaqinlashmoqda” kitobi nashr etildi. Unda Dreksler molekulalarni yig’ishni, ularni dekompozitsiyalashni, qayta yaratish dasturini nanokompyuter xotirasiga yozishni va bu dasturlarni realizatsiyalashni amalga oshira oladigan molekulyar robotlarni tafsifladi. Nanotexnikaning bir necha o’n yillarga mo’ljallangan rivojlanish prognozi 20 yil davomida vaqtidan oldin, qadamma-qadam, mo’jizali shaklda amalga oshib kelmoqda. keskin o’sishini belgilab berdilar. • Nanotexnologiya - bu ma’lum atomar tuzilishli mahsulotlarni,ularning atom va molekulalarini joylashtirish yo 'li bilan ishlab chiqarish usullari yig ‘indisidir. • Hozirda nanotexnologiyaga yiliga 9–10 milliard dollar sarf qilinyapti: • AQSH da 4–5 milliard, Yaponiyada 2–3 milliard. • Lekin nanotexnologiyadan keladigan foydani 2015–2020-yillar davomida bir necha trillion dollarga yetishi kutilmoqda. • Nanotexnologiya sanoatda 1994-yildan boshlab qo‘llanila boshlagan.

Mavzu: Nanokimyo asoslari faniga kirish. Nanokimyo va nanotexnologiyaning rivojlanish tarixi.

Reja: • 1. Nano - qo'shimchasi qanday ma'noni anglatadi? • 2. Nanotexnologiya ta 'rifi. • 3. Rivojlangan davlatlarda nanotexnologiyalarga qanday e 'tibor berilmoqda? • 4. Nazariy tasavvurlarning rivojlanish tarixi; • 5. Nanostrukturalarni tadqiq etish metodlarining yaratilish tarixi; • 6. Nanomateriallarni olish tarixi.

“ Nanotexnologiya” termini birinchi marta yapon olimi N. Tanituchi tomonidan 1974-yilda ishlatilgan (nanos-pakana) . • “ Nano” so‘zi milliarddan bir qism, milliardning bir qismi degani va (nm)=10 –9 m degani. • Eslatamiz, angstrem=10 –8 sm (1millimetr=10 –3 m, • 1mikrometr=10 –6 m). • Demak, nano bu uzunlik birligi. Buni “sezib” taqqoslash uchun, shuni aytish kerakki, inson sochining qalinligi diametri taxminan • 50000 nanometrga teng. • Bu tushuncha o’lchamlari 0,1-100 nm o’lchamli jarayonlar uichun belgilangan.

Похожие

Suzishning rivojlanish tarixi va istiqbollari
Differentsial tenglamalar faniga kirish. Oʼzgaruvchilari ajralgan va ajraladigan differentsial tenglamalar
Kurashning qoidalarining rivojlanish tarixi
Belbog'li kurashning rivojlanish tarixi
Psixologik fikrlarning rivojlanish tarixi