logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Общий
  4. “O’G’UZNOMA” ASARI TAHLILI

“O’G’UZNOMA” ASARI TAHLILI

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

446 KB
Скачать
MAVZU: “O’G’UZNOMA” ASARI TAHLILI REJA: 1. "O'G'UZNOMA" ASARI VA UNING TURKIY XALQLAR ADABIYOTIDA TUTGAN O'RNI. 2. "O'G'UZNOMA" ASARINING O'RGANILISHI TARIXIDAN. 3. O'G'UZXON OBRAZI VA UNING BADIIY QIYOFASI 4. ASARDAGI OBRAZLAR TIZIMI. 5. “ O’G’UZNOMA” VA QADIMGI MIFOLOGIYA ADABIYOTLAR RO’YXATI 1. H.Absamiyev. Turkiy xalqlar adabiyoti. Samdu, 2004. 2. N.Mallayev. O’zbek adabiyoti tarixi. Toshkent, 1977. 3. Abdurahmonov A. Turkiy xalqlar adabiyoti. Qadimgi davr. Toshkent. 2005. 4. Ziyonet.uz. “O’g’uznoma” 5. M.Davronova. Turkiy xalqlar adabiyoti. SamDU, 2012. I-qism B/B/B JADVA LINI TO`LDIRING BILAMAN 1. 2. 3. 4. 5. BILISHNI ISTAYMAN 1. 2. 3. 4. 5. BILIB OLDIM 1. 2. 3. 4. 5. O’RTA OSIYO XALQLAR ADABIYOTI Turkiy xalqlar tarixi, adabiyoti va madaniyatini o’rganishda qadimiy yozma manbalardan biri bo’lmish “o’g’uznoma” asarining ahamiyati juda katta. “ O’g’uznoma”ning “O’g’uznoma”lar orasida tutgan o’rni haqida olim X.Ko’ro’g’li ixchamgina ifoda etgan: “O’g’uznoma” atamasi… dastlab Abu Bakr Abdulloh, Davadari (XIV asr) asarida uchraydi. Rashididdinda qayd etilgan, lekin bizgacha yetib kelmagan nusxa hamda Parij milliy kutubxonasida saqlanayotgan uyg’ur yozuvidagi “O’g’uznoma” ham taxminan o’sha davrga xosdir. Bundan tashqari XV-XIX asrlarda O’rta Osiyoda chig’atoy tilida qator “O’g’uznoma”lar haqida ma’lumotlar mavjud…” Bizgacha yetib kelgan, O’rta va Markaziy Osiyoda yaratilgan “O’g’uznoma”lar uzuq bo’lib, o’g’uznomalarning boy epik ijodi haqida “Kitob dodam Qo’rqut” kabi asarlar tasavvur bera olmaydi. Turkshunos olim V. V. Radlovning “Qadimgi turkiy lug’at”ida O’g’uz Qog’on haqidagi afsona borasida quyidagilar yoritilgan: XIII yuz yillikka oid O’g’uz Qog’on haqida afsona mazmunan epik bo’lib, XV asrga daxldor yagona nusxasi uyg’ur yozuvida bitilgan va har birida to’qqiz qator yozuv bo’lgan 42 sahifadan iboratdir. Bu nusxa Parijdagi milliy kutubxonada saqlanadi. “ SHAJARAI TURK” VA “SHAJARAI TAROKIMA” ASARLARIDA O’G’UZXON HAQIDAGI QARASHLAR Abulg’ozining “Shajarai tarokima asari an’anaviy xususiyatga ega bo’lsa-da, unda mahalliy xalqlarning kelib chiqishi, qadimiy tarixi, turklarning podshosi O’g’uzxon va uning avlodlari haqida qiziqarli ma’lumotlar mavjud. Asarning yaratilish tarixi haqida muallifning o’zi shunday yozadi: “Mundin ko’p yillar o’tti, turkmanning mullolari va shayxlari va beklari mening tarixni yaxshi bilurimni eshitib tururlar. Taki bir kun borchalari kelib arz qildilarkim: “Bizning ichimizda “O’g’uznoma” ko’pturur. Ammo hech yaxshisi yo’q borchasi g’alat va birisi birisiga muvofiq ermas. Har qaysisi bir turluk va bir durust e’tibor qilg’udek tarix bo’lsa erdi, yaxshi bo’lur erdi” , – teb o’tunch qildilar. Ersa, onlarning o’tunchlarini qabul qildim”. Abulg’ozi bahodirxon asarlarining qo’lyozma nusxalari haqidagi ma’lumotlar uning o’z davri va keyingi davrlarda shuhrat qozonganligi hamda ommaning e’tiborida bo’lganidan dalolat beradi. Uning asarlari turli davrlarda xattotlar tomonidan qayta- qayta ko’chirilgan. B.Ahmedov “Shajarayi tarokima” asarini 1658– 1661 yillar orasida yozilgan deb taxmin qiladi. V. Abdullayev Abulg’ozining birinchi tarixiy asari “Shajarayi tarokima”ning yozilishi jarayoniga to’xtalib, u hijriy 1071 yil (milodiy 1660-1661 yillar)da yozilgan deb hisoblaydi. Hozirgi kunda esa adabiyotshunoslar “Shajarai tarokima” asari 1661 yilda yozilgan degan xulosani ilgari surmoqdalar. Bizga ma’lumki, “Shajarayi tarokima”ning tanqidiy matni 1958 yilda A.N.Kononov tomonidan amalga oshirilgan edi. A.N.Kononov “Shajarayi tarokima”ning 7 ta qo’lyozma nusxasini o’rganib, bu asarni tilshunoslik nuqtai nazaridan tahlil etgan. 7 ta qo’lyozmaning 4 tasi Toshkentda saqlanayotgan qo’lyozmalar bo’lsa, qolgan uchtasi Sankt-Peterburg va Ashxabod muzeylarida saqlanayotgan nusxalardir. Inv.raqami 1522, 1807, 5973, 1223 bo’lgan qo’lyozmalar Toshkentda saqlanayotgan qo’lyozmalardir. Bulg’ozi Bahodirxonning keyingi asari “Shajarayi turk”ning ham Abu Rayhon Beruniy nomidagi Sharqshunoslik instituti qoo’lyozmalar fondida 8 ta qo’lyozma nusxasi mavjud. Bular Р. 7668, 1552, 2056, 7668, 851, 11110, 7626, 1543 inv. raqamli qo’lyozmalardir. Bundan tashqari “Shajarayi turk”ning Р. 7668 inv. raqamli toshbosma nusxasi ham shu joyda saqlanadi. Bu asarlarning barchasi O’g’uzxon haqida to’liqroq ma’lumot olishga ko’maklashadi. O’G’UZXON OBRAZI Oy Qog’onning ko’zi yorib o’g’illik bo’ldi. O’sha o’g’il yuzining rangi ko’k edi. Og’zi otash kabi qizil edi. Ko’zlari qo’yko’z edi. Sochlari-qoshlari qop-qora edi. Nozik farishtalardan ham ko’hliroq edi. Qirq kundan so’ng ulg’aydi. Oyog’i ho’kkizning oyog’idek, bellari bo’ri bellaridek, yag’rini kish (silovsin) yag’rinidek, ko’ksi ayiq ko’kragidek edi. Badanini butkul qalin tuk qoplagan edi. Yilqi boqib yurar edi. Otlarga minardi, kiyik ovlardi. “ O’G’UZNOMA” VA QADIMGI TURKIY MIFOLOGIYA X-XI asrlarda Sirdaryo bo’ylarida yaratilgan. Parij milliy kutubxonasida saqlanadi. Keyinroq yaratilgan ikki nusxasi Sharqshunoslik institutida saqlanadi. Asarning o’rganilishi Ditsning nemis tiliga tarjima qilishi bilan boshlanadi. Quyidagi olimlar “O’g’uznoma”ni o’rganib chiqishadi: 1.P. Pello; 2.M.Shcherbak; 3.V. Radlov; 5.V. Bartold; 6.R.Nur; 7.V. Bang; 8.N.O’rkun; 9.M.Ergun; 10.K.Eraslan; 11.M.Shukurova; 12.V. To’g’on; 13.N.Bernshtam, 14.P. Tolstov; 15.M.Sogoyev; 16.O.Ortiqboyev; 17.G.Ko’ro’g’li; 18.D.Senorn, 19.B.O’gal; 20.M.Syidov; 21.A.Bekmurodov; 22.F.Go’zalov va bosh. O’G’UZNOMA egizaklar Odam ato Shis Anush Qinon Mahloil Axnux Lamok Nuh Turk Xizir Saqlab Rus Ming Chin Kamori Torax Tutak Chigil Barsajar Amloq Amaljahon Boquydibxon Ko'kxon Alanja Tatar Mo'g'ul Qoraxon Go'rxon Qirxon Urxon O'g'uzxon Kunxon Qoyi Bayot Alqa evli Qaro evli Oyxon Yoznir Yosir Dudarg'a Dukar Yulduz Ushar Bekdili Qarqin Ko'k Bayondur Bajana Chavuldur Chapni Tog' Salur Aymir Ola yunatli Urkir Tengiz Ekdir Bo'ktuz Ovo Qaniq Xom Som Yofas

MAVZU: “O’G’UZNOMA” ASARI TAHLILI REJA: 1. "O'G'UZNOMA" ASARI VA UNING TURKIY XALQLAR ADABIYOTIDA TUTGAN O'RNI. 2. "O'G'UZNOMA" ASARINING O'RGANILISHI TARIXIDAN. 3. O'G'UZXON OBRAZI VA UNING BADIIY QIYOFASI 4. ASARDAGI OBRAZLAR TIZIMI. 5. “ O’G’UZNOMA” VA QADIMGI MIFOLOGIYA

ADABIYOTLAR RO’YXATI 1. H.Absamiyev. Turkiy xalqlar adabiyoti. Samdu, 2004. 2. N.Mallayev. O’zbek adabiyoti tarixi. Toshkent, 1977. 3. Abdurahmonov A. Turkiy xalqlar adabiyoti. Qadimgi davr. Toshkent. 2005. 4. Ziyonet.uz. “O’g’uznoma” 5. M.Davronova. Turkiy xalqlar adabiyoti. SamDU, 2012. I-qism

B/B/B JADVA LINI TO`LDIRING BILAMAN 1. 2. 3. 4. 5. BILISHNI ISTAYMAN 1. 2. 3. 4. 5. BILIB OLDIM 1. 2. 3. 4. 5.

O’RTA OSIYO XALQLAR ADABIYOTI Turkiy xalqlar tarixi, adabiyoti va madaniyatini o’rganishda qadimiy yozma manbalardan biri bo’lmish “o’g’uznoma” asarining ahamiyati juda katta. “ O’g’uznoma”ning “O’g’uznoma”lar orasida tutgan o’rni haqida olim X.Ko’ro’g’li ixchamgina ifoda etgan: “O’g’uznoma” atamasi… dastlab Abu Bakr Abdulloh, Davadari (XIV asr) asarida uchraydi. Rashididdinda qayd etilgan, lekin bizgacha yetib kelmagan nusxa hamda Parij milliy kutubxonasida saqlanayotgan uyg’ur yozuvidagi “O’g’uznoma” ham taxminan o’sha davrga xosdir. Bundan tashqari XV-XIX asrlarda O’rta Osiyoda chig’atoy tilida qator “O’g’uznoma”lar haqida ma’lumotlar mavjud…”

Bizgacha yetib kelgan, O’rta va Markaziy Osiyoda yaratilgan “O’g’uznoma”lar uzuq bo’lib, o’g’uznomalarning boy epik ijodi haqida “Kitob dodam Qo’rqut” kabi asarlar tasavvur bera olmaydi. Turkshunos olim V. V. Radlovning “Qadimgi turkiy lug’at”ida O’g’uz Qog’on haqidagi afsona borasida quyidagilar yoritilgan: XIII yuz yillikka oid O’g’uz Qog’on haqida afsona mazmunan epik bo’lib, XV asrga daxldor yagona nusxasi uyg’ur yozuvida bitilgan va har birida to’qqiz qator yozuv bo’lgan 42 sahifadan iboratdir. Bu nusxa Parijdagi milliy kutubxonada saqlanadi.

Похожие

Dekameron asari tahlili
Iliada va odisseya asari tahlili
Mahbub ul – qulub “ asari tahlili
“Shohnoma”dan “Rustam va suhrob” asari tahlili
Beruniyning Saydana asari