logo

O'qitish metodlari interfaol metodlar. Matematika darsida nazorat turlari

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

4713.3896484375 KB
Mav zu: O'qit ish met odlari 
int erfaol met odlar. Mat emat ik a 
darsida nazorat  t urlari       
O’qitish  metodi  tushunchasi  va  uning  turlicha 
talqin etilishi.

O’qitish  metodi  –  metodik  sistemaning  bir 
komponenti sifatida.

Noan’anav iy   (i nt er faol)  dars mashg’ulot lari;

Rolli, ishbilarmonlik  v a didak t ik  o` y in-
darslar;

Noan’anav iy  dars bosqichlari v a t amoy illari;Reja:     3Met od   (grekcha  “ metodos ”  so’zidan 
olingan  bo’lib,  aynan,  u  yoki  bu  narsaga, 
haqiqatga  yo’l  demakdir)  maqsadga  erishish 
usuli,  tartibga  solingan  faoliyat  ma’nolarini 
anglatadi.
Met od   tushunchasi  pedagogika, 
psixologiya va xususiy metodikalarning asosiy 
tushunchalaridan  biri  bo’lib,  turli  pedagog  va 
metodist  olimlar  tomonidan  turlicha  talqin 
etib kelinmoqda.      4Pedagogik  ensiklopediyada 
izohlanishicha,  t a’lim  met odi   – 
o’qituvchi  va  o’quvchining  ta’lim 
mazmunini  o’zlashtirishga 
qaratilgan  o’zaro  aloqador,  ma’lum 
ketma-ketlikdagi faoliyat tizimidir.       5O’qitish 
maqsadi
  O’qitishni 
   
    tashkil 
     etish 
   shakllariO’qitish 
mazmun
i
O’qitish 
metodla
ri O’qitish 
vositalari     
Pedagogik  jarayonni  tashkil  etishda  xar  bir  talabaning 
shaxsiy  xususiyatlarini  xisobga  olish  zarur.  Pedagogik 
muloqot  o’rnatish  uchun  zamonaviy,  innovatsion 
texnologiyalardan  foydalanish  ehtiyoji  tug’ildi.  Bu 
texnologiyalardan biri interaktiv dars usullaridir. Lotinchadan 
“inter”-  o’zaro,  “akt”-  muloqot,  yaqinlikdir.  Interaktiv 
usullardan  foydalanishdan  maqsad  shuki,  darslarni  qiziqarli, 
sermazmun,  eng  muhimi  samarali  qilib  o’tkazishdir.  Bunda 
talabaning  bilimi  ortadi,  shaxsiyati  rivojlanadi  va  o’quv 
jarayonining  maxsuldorligi  ko’payadi.  Ma’lumki  yaxshi 
o’zlashtirish  uchun  shunchaki  tinglab,  yozib  o’tirish  yetarli 
emas,  balki  shu  material  ustida  faol  ishlash,  o’ylab  ko’rish, 
muhokama qilib chiqish, yordamchi vazifalar bajarishi kerak.  Int erfaol t ushunchasi     
Hozirgi  paytda  biz 
pedagoglarning  asosiy 
vazifamizdan  biri  talabada 
mustaqil  shug’ullanish 
malakasini  hosil  qilishidir. 
Interaktiv  usullardan 
foydalanilganda,  talabaning 
barcha  psixik  jarayonlari 
idrok  ong,  diqqat,  xotira, 
sezgi, aql, tasavvur, tafakkuri 
ishga  tushib,  muammoni 
yechish  uchun  izlashga, 
qidirishga,  fikrini 
rivojlantirishga yo’naltiriladi.      
Interaktiv usullarga: “miya  h ujumi”, mojaro 
metodi, “dumalo q  stol”, “uch bos q ichli intervyu”, 
“muammolarni  h al  q ilish metodi”, “stol urtasidagi 
ruchka”, “galereyani aylanish”, “akademik 
munozara”, “kor buron” metodi, “asalari galasi” 
“kritik vaziyatni ta h lil  q ilish” va b oshqalar  kiradi. Mashg’ulot larni  t ashk il  q ilish 
usullari     
Qatnashchilarga  o’z  g’oyalari  va  fikrlari  bilan 
qo’proq  o’rtoqlashishi,  ularning  bir-biridan 
o’rganishi uchun imkon beradi. 

Kichik  guruhlarda  qatnashchilar  katta 
guruhda  aytishlari  mumkin  bo’lgan  fikrlardan 
boshqacha fikrlarni aytishlari mumkin . 

Diqqat  markazini  pedagogdan 
qatnashchilarga kuchiradi.

Qatnashchilarni  uz  ustlariga  ko’proq 
mas’uliyat olishga majbur qiladi.   AFZALLIKLARI:     
Masalan:  Talabalarga pedagogika tarmoqlarini sanab 
berish topshiriladi. Javob berilayotganda – javoblar 
izohlanmaydi yoki o’rinsiz deb rad etilmaydi. Javoblar 
tugagach talabalar o’qituvchi bilan birgalikda 
javoblarni muhokama qilishadi. Yoki psixologiyadan 
tafakkur operastiyalarini sanab berish topshiriladi. 
Gurux a’zolari shu mavzu yuzasidan gaplashib, 
miyaga nima kelsa, shularning hammasini daftarga 
yozib olishadi. Keyin hamma o’z fikrini bayon etadi. 
G’oyalarni yozish uchun bir kishini ajratish kifoya 
qiladi. Bu metod guruhni birlashtirib, yakdil qiladi.  Int er faol  mashg’ulot  t urlari:
Miy a hujumi     
Topshiriq yozib qo’yilgan qog’oz 
varag’i davra bo’ylab o’tkaziladi. Har 
bir talaba o’zining javob variantini 
yozib qo’yadi va varaqni boshqa 
talabaga uzatadi. Javoblar tugagach, 
muhokama bo’ladi. Noto’g’ri javoblar 
o’chiriladi, to’g’ri javoblar soniga qarab 
talabalar baholanadi. 

Masalan:   1  Pedagogikaning asosiy 
kategoriyalarini ko’rsating.  2  Pedagog 
mahoratlarini aytib bering. Yoki  1  
Shaxs komponentlarini belgilab 
bering.  2  Leongard bo’yicha xarakter 
xususiyatlarini sanab bering va h. k.   Dumaloq st ol met odi:      
Guruh 3 ga bo’linadi pedagog – talaba - ekspert. Har bir guruh 
shu rollarni egallaydi. “Pedagog” guruhi mavzu bo’yicha savol va 
topshiriqlar berishi, “talaba” guruhi javob berishi, “Ekspert” guruhi 
ularni baholashi zarur. Ekspert 3 bo’limga bo’lib baholaydi:

Nimalar to’g’ri qilindi. 

Nimalar noto’g’ri qilindi. 

Qanday qilish kerak edi. 

Bu metod talabalarga 
so’rab-surishtirish, 
pedagogik muloqot 
olib borish, bilim va 
malakalarni tekshirish va 
baholashni o’rgatadi.    Uch bosqichli int erv y u:     
Guruhga topshiriq beriladi. Har bir talaba o’z javob 
variantini varaq qog’ozga yozib, uni qo’shnisiga o’zatadi, o’z 
ruchkasini stolning o’rtasiga surib qo’yadi. Javobni 
bilmaydigan talaba qog’ozni keyingisiga uzatib ruchkani o’zida 
olib qoladi. Javob variantlari yozilgan qog’oz o’qituvchiga 
beriladi va birgalikda muhokama qilinadi. Bu metodda 
o’qituvchi mashg’ulotga kim tayyor, kim tayyor emasligini 
ko’rib turadi. 

Masalan:  Tarbiya usullarini belgilab bering. Yoki temperament 
turlari va ularning asosiy xususiyatlarini ko’rsating. “ Ruchk a st ol o’rt asida”  met odi.       
Kichik  guruhlarga 1 t a muammo 
t ak lif et iladi. Har 1 guruh 10 min 
dav omida o’z fi k rlarini y ozadida, 
jav ob y ozilgan v araqlarni 2 chi 
guruh bilan almasht iradi. Key ingi 
guruh oldingi guruhning 
jav oblarini baholashi v a jav ob 
t o’liq bo’lmasa, o’z jav obi bilan 
t uldirishi k erak . 

Masalan: Kadrlar t ay y orlash milliy  
dast uri v a uning bosqichlari. 
J av oblar y ozib bo’lingach, v araqlar 
dosk aga osib qo’y iladi v a 
birgalik da muhok ama qilinadi. “ Galerey ani ay lanish”  met odi.      
Guruh 2 komandaga bo’linadi, 
har biriga vaziyatga oid topshiriq 
beriladi, masalan: “pedagog - 
talaba muloqoti”. Bunda 1chi 
guruh muloqotning salbiy 
tomonlarini tahlil qiladi - ya’ni 
“prokurorlar”. 2 chi gurux  
vaziyatning ijobiy tomonlarini 
izohlab beradi. Vaziyatga oid 
topshiriq yoki rolli o’yinni 
muhokama qilish uchun 
talabalar shu mavzu yuzasidan 
chuqur bilimga ega bo’lishi 
kerak. AKA DEMIK MUN OZARA.      
Ikki guruh talabalari bir muammo yoki vaziyatni 
muhokama qilib eng ko’p miqdorda to’g’ri 
javoblar olish ko’zda tutiladi.   Xar bir to’g’ri 
javob yumaloqlangan qor ko’rinishida o’sha 
guruhga ball tariqasida yozib qo’yiladi. Eng ko’p 
ball olgan guruh  a’lo baholanadi. “ Qor bo’ron”  met odi.     
Biror bir tashvishli muammoli vaziyat 
muhokama qilinishi ko’zda tutiladi. Bunda 
nimani boshqacha qilish kerak edi, nima uchun 
bu xatoga yo’l qo’yildi, xatoni takrorlamaslik 
yoki tuzatish uchun nimalar qilish lozim, degan 
masalalar ko’rib chiqiladi. Javob variantlari iloji 
boricha ko’p bo’lishi kerak.  Krit ik  v aziy at ni t ahlil qilish.     
Matematika  darsiga  qo‘yiladigan  birinchi  talab  bu  uning 
maqsadga  tomon  yo‘naltirilganligidir.  Maqsadga  tomon 
yo‘naltirilganlik  deganda  darsning  maqsadida  qo‘yilgan 
mavzu  mazmunini  tushuntirish  orqali  o‘quvchilaming 
mantiqiy  fikrlash  qobiliyatlarini  shakllantirish  hamda 
ularni aqliy va ma’naviy tarbiyalashni tushunamiz.

.  Matematika  darsiga  qo‘yilgan  ikkinchi  talab  bu  dars  va 
uning  mazmunini  ratsional  taqsimlashdir.  Dars  va  uning 
turlarini  to‘qri  taqsimlash  hamda  matematika  darsida 
о’ quvchi  laming  mavzu  mazmunini  yaxshi  o‘zlashtirishlari 
orqali  matematik,  umumintellektual  va  o‘quv  faoliyatiga 
nisbatan  bilim,  ko‘nikma  hamda  tafakkur  qilish  faoliyatlari 
shakllanadi. Mat emat ik a darsiga qo‘y iladigan 
birinchi v a ik k inchi t alablar     
Matematika  darsiga  qo‘yilgan  uchinchi  talab  bu  darsni  o‘tkazishdagi  o‘quv, 
tarbiya  metodi  va  vositalarini  tanlashdan  iboratdir.  Matematika  darslarida  o‘quv, 
tarbiya  usullarini  tanlash  katta  ahamiyatga  egadir.  Matematika  o‘qituvchisi 
mavzu  mazmuniga  qarab  tushuntirish,  ilmiy  izlanish  va  xulosa  chiqarish 
metodlaridan  qaysilarini  qo‘llansa  o‘quvchilar  mavzu  mazmunini  yaxshiroq 
o‘zlashtirishlarini aniqlab olishi lozim, shundagina dars samarali bo‘ladi.

Matematika  darsiga  qo‘yilgan  to‘rtinchi  talab  bu  darsni  o‘tkazishda 
o‘quvchilarning  bilishga  doir  bo‘lgan  faoliyatlarini  shakllantirish  uchun  o‘quv 
jarayonini  har  xil  usullarda  tashkil  qilishdir.  o‘qituvchi  darsda  o‘tiladigan  mavzu 
mazmuniga  qarab  o‘quvchilar  faoliyatlarini  oldindan  belgilashi  kerak  bo‘ladi. 
Agar  darsda  yangi  mavzu  o‘tiladigan  bo‘lsa,  unda  o‘qituvchining  o‘zi  mavzu 
mazmunini  ma’raza  yoki  suhbt  usullari  orqali  o‘quvchilarga  tushuntiradi.  Agar 
darsdagi  mavzu  avvalgi  o‘tilgan  mavzuga  doir  misol  yoki  masala  yechish  bo‘Isa, 
unda  mustaqil  ishlash  yoki  yakka  tartibda  topshiriqlar  berish  usullaridan 
foydalanish  mumkin.  Buning  natijasida  sinfdagi  o‘quvchilar  o‘zlarining 
intellektual  qobiliyatlari  orqali  mavzu  mazmunini  u  nazariy  yoki  amaliy 
xarakterda bo‘lishini yaxshi o‘zlashtiradilar.Mat emat ik a darsiga qo‘y iladigan 
uchunchi v a t urt inchi t alablar     E’ TIBORIN GIZ UCHUN  RAHMAT

Mav zu: O'qit ish met odlari int erfaol met odlar. Mat emat ik a darsida nazorat t urlari

 O’qitish metodi tushunchasi va uning turlicha talqin etilishi.  O’qitish metodi – metodik sistemaning bir komponenti sifatida.  Noan’anav iy (i nt er faol) dars mashg’ulot lari;  Rolli, ishbilarmonlik v a didak t ik o` y in- darslar;  Noan’anav iy dars bosqichlari v a t amoy illari;Reja:

3Met od (grekcha “ metodos ” so’zidan olingan bo’lib, aynan, u yoki bu narsaga, haqiqatga yo’l demakdir) maqsadga erishish usuli, tartibga solingan faoliyat ma’nolarini anglatadi. Met od tushunchasi pedagogika, psixologiya va xususiy metodikalarning asosiy tushunchalaridan biri bo’lib, turli pedagog va metodist olimlar tomonidan turlicha talqin etib kelinmoqda.

4Pedagogik ensiklopediyada izohlanishicha, t a’lim met odi – o’qituvchi va o’quvchining ta’lim mazmunini o’zlashtirishga qaratilgan o’zaro aloqador, ma’lum ketma-ketlikdagi faoliyat tizimidir.

5O’qitish maqsadi O’qitishni tashkil etish shakllariO’qitish mazmun i O’qitish metodla ri O’qitish vositalari