logo

O'yinli o’qitish texnologiyalari

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

676.599609375 KB
Mavzu: O'y inli o’qit ish 
t e xnologiy alari     Reja:
1.O’y inning  bola  faoliy at i  sifat idagi 
mohiy at i v a o’ziga xosligi.
2.O’y inning  mak t abgacha  t a’lim 
muassasasi  pedagogik    
jaray onidagi o’rni
3. Ijodiy  o’y in t urlari
4. Qoidali o’y inlar.   O’y in faoliy at i  shu  q adar 
un i v ersial, shu  q adar k o‘ p  q irrali 
v a  q udrat li faoliy at dirk i, barcha 
y oshdagi bolalar    o‘ y in  faoliy at i da  
ak t iv   harak at  qiladilar.
  O‘y in fak at  t ashk i muxit dagi 
narsa v a xodisalarni bilish v osit asi 
bulibgina k olmay  balk i, k udrat li 
t arbiy a v osit asi x amdir. 
Et ak chi faoliy at  shunday  
faoliy at k i, bu faoliy at  t ufay li 
bolaning psix ik  jihat dan  o‘ sishida 
jiddiy   o‘ zgarishlar y uz beradi. 
Bosh q acha  q ilib ay t ganda, mana 
shunday  asosiy  faoliy at  
jaray onida bolaning barcha psix ik  
proses s lari anchagina  o‘ sadi.    
O‘y in faoliy at ida bola 
harak at ining riv ojlanishi 
o‘y in mazmuniga k o‘proq 
bog‘liqdir. CHunk i bolaning 
xat t i-hark at i qanchalik  
ihcham v a umumlashgan 
bo‘lsa, u k at t alarning 
faoliy at i mazmunini ak s 
et t irishdan shunchalik  
y iroqlashadi. Binobarin, u 
odamlarning narsalarga v a 
bir-biriga munosabat ini 
amalda bajarishga o‘t adi v a 
shuning uchun narsalar 
bilan harak at  qilishda 
k at t alarning ijt im oiy  
munosabat larini t o‘g‘ri 
ifodalashga int iladi.     “ Bolalar o’yini ko’p asrlik tarixiga 
ega”- deb yozgan edi. K.D.Ushinskiy 

“ Insonni o’zi 
tomonidan ishlab 
chiqilgan qudratli 
tarbiyaviy vosita 
shuning uchun xam 
unda inson 
tabiatining haqiyqiy 
extiyoji ifodalangan ” 
biroq, 
K.D.Ushinskiy 
o’yinning paydo 
bo’lishini inson 
hayotining biror 
bir tarixiy davri 
bilan bog’lamaydi.   O’yining kelib chiqishini birinchi bor 
G.V.Plexanov “Aderessiz xatlar” nomli asarida 
shunday talqin qilgan edi: 

U san’atning kelib chiqishini tadqiq qilayotganda 
bolalar o’yinlariga etibor qiladi. U tarixda o’yinlar 
san’at kabi mexnat paydo bo’lgandan keyin, ayni 
chog’da uning asosida vujudga kelgan degan fikirni 
aytish imkonini beradi. O’yinda insonlarni mexnat 
faoliyati o’z aksini topadi. “O’yin mexnat farzandi. U 
mexnatdan oldin paydo bo’lgan xodisadir” O’yin 
turli avlodlarni bog’laydigan va madaniy 
qadiryatlarni avlodan avlodga o’tgazuvchi zanjir 
bo’lib xizmat qiluvchi vosita” deb xisoblaydi.    
O’y in x alq pedagogik asi da, mak t abgacha t a’l im v a mak t abdan 
t ashqari   muassasalarida k eng qo’ll aniladi . 

MTMda t arbiy achi lar bolal ar o’y iniga raxbarlik  qili shda 
quy idagilarga ri oy a qilishi lozi m:

1) o’y in bi lan mehnat  o’rt asida t o’g’ri  munosabat  o’rnat ish

2) o’y inda bolalarning bo’l ajak  mehnat  axli ga xos bo’lgan 
jismoniy  v a ruhiy  sifat larini t arbiy alash.
    Shunday  qi lib MTMning pedagogi k  jaray onda o’y inning t ut gan 
o’rni  j uda k at t a bo’lib o’y indan mak t abgacha y oshdagi 
bolalarni t arbi y alash v a ularga t a’lim berishda k eng 
foy dalaniladi . Zero:
  - o’y in bol alarning must aqil faoliy at i  bo’li b,unda bolaning 
ruhiy at i namoy on bo’ladi;
-
o’y i n mak t abgacha t arbi y a y oshidagi bolal ar hay ot ini t ashk il 
et ish shak li dir;
- o’y in bol alarni har  t omonlama t arbi y alash v osi t al aridan biridir          2.O’Y I N N IN G MA KTABGACHA TA’LI M MUASSA SASI  
                    PEDAGOGIK  J ARAYON IDAGI O’RN I   - o'y in bolalarga t a'lim v a t arbiy a berishning met od v a usulidir;
-  o'y in bolalarni o'quv  faoliy at iga t ay y orlash v osit asidir;
    
   Taniqli pedagog-olimlarning olib borgan t adqiqot lari o'y inga 
k omplek s rahbarlik  qilish orqali bolalarga o'y inning mazmuni, 
t ashk il et ilishi, t uzilishi, bolalarning axloqiy  munosabat lari, bolalar 
o'y inining riv ojlanish darajasiga t a'sir et ish mumk inligini k o'rsat adi.
Bolalarga t a'lim -t arbiy a berish m aqsadida k at t alarning o'y inni 
t anlay  bilishi,unga t o'g'ri rahbarlik  qilish " MTM t a'lim v a t arbiy a 
dast uri"da belgilangan v azifalarni muv aff aqiy at li amalga oshirishni 
t a'minlay di.   Bolalar 
o’y inlarinin
g 
t urk umlari I j o d i y   o ’ y i n l a r
Qoidali o’y inlar   I j o d i y   o ’ y i n l a r  
t u r l a r i
Sy ujet li rolli 
o’y inlar Sahnalasht i
ril - gan 
o’y inlar
Qurish 
y asash 
o’y inlari    
“ Ijodiy  o` y in”  t ushunchasi sy ujet li-roli o` y inlarni, 
sahna lasht irilgan o` y inlar Qu rish  k onst ruk t siy alash 
o` y inlarni o` z ichiga oladi.
 

Ijodiy  o` y inlarda bolalarning at rof-muhit dagi hay ot  
haqidagi t a'surt lari u y ok i bu hay ot iy  hodisalarni 
t ushunish darajalari ak s et adi. Ijodiy  o` y inlarning 
mazmuni bolalarning o` zlari o` y lab t opadilar. Bu guruh 
o` y inlarida bolalarning erk inligi, m ust aqilligi o` z-o` zini 
uy usht irish v a ijodiy ligi namoy on bo` ladi. Rang-barang 
hay ot iy  t a'surot lar ay nan t ak rorlanm ay di , ular bolalar 
t omonidan qay t a ishlanadi, ularning biri ik k inchisi bilan 
alm ashinib t uradi v a xok azo.

Har qanday  ijodiy  faoliy at  uchun hos bo` lgan jonli 
xay olot  o` y inchoqlar v a hok azolarni t anlashda 
nomoy on bo` ladi.                   IJ ODIY      O' Y IN LA R                     Sy ujet li-rolli o` y in

Mak t abgacha t arbiy a y oshdagi 
bolaning asosiy  o` y in t uridir.

Sy ujet li -rolli o` y in o` z ifodasiga k o` ra 
inson faoliy at idir. Bola o` y inini 
oziqlant iruv chi  m anba bu, borliq duny o 
k at t alar   v a t engdoshlarining hay ot i 
ham da faoliy at idir.

Sy ujet li rolli o` y in k eng asosiy  
hususiy at i unda hay olni v aziy at ning 
mav jud bo` lishidir.

X ay oliy  v aziy at lar bolalar o` y in chog` ida 
qabul qiladigan sy ujet  v a rollardan 
t ark ib t opadi, ular  buy um v a 
narsalarning o` ziga xos qo` llanilishini 
o` z ichiga oladi.

O` y in sy ujet i bir-biriga hay ot iy  aloqador 
bo` lgan qat or v oqealarning y ig` indisidir. 
Sy ujet da  o` y inning m azm uni ochiladi-
v oqealar isht irok chilari bilan bog` liq 
bo` lgan x arak at lar v a  m unosabat lar 
ifodalanadi.   
Qoidali o’yin turlari
Didaktik o’yinlar
Harakatli o’yinlar
Musiqiy  o’yinlar   Qoidali  o` y inlar    k at t alar 
t omoni dan  y arat iladi   v a  bola 
hay ot iga  olib  k i rit iladi . 
Mazmuni      qoidalarining 
murak k abl igiga qarab, ular t urli 
y oshdagi  bol alarga 
mo` lj allangan  bo` ladi.  Tay y or 
qoidal i  o` y inlarning  k at t a 
guruhni   xal q  o` y inlari  t ashk il 
et adi ,  ularning  k o` pl ari 
av loddan  av lodga  o` t ib,  bizga 
et ib k elgan.             Qoidali o`yinlar                            Didaktik o'yinlar
1. N arsa  v a 
o’y inchoqlar  bilan 
o’y naladigan 
o’y inlar. 
2. St ol  ust iga  qo’y ib 
o’y naladigan 
o’y inlar.
3. Og’zak i  didak t ik  
o’y inlar.   Shunday   qilib,  o` y in  ijt imoiy   faoliy at   sifat ida 
jamiy at da  muay y an  v azifalarni  bajaradi  - 
boshqa  t arbiy a  v osit alari  qat orida  t o` plangan 
ijt imoiy   t ajribani  bir  av loddan  ik k inchi  av lodga 
o` t k azilishini,  bola  shaxsining  riv ojlanishini 
t a'minlay di.
O` y inning  ijt imoiy   t abiat ini  shundan  ham  bilsa 
bo` ladik i,  u  faqat   muay y an  ijt imoiy   sharoit da 
v oqe  bo` la  oladi.  J amiy at ning  k at t a  a'zolari 
bolalarning  y ashashi  v a  o` sishi  uchun  zarur 
moddiy   sharoit   y arat ish  asnosida  o` y inlarning 
riv ojlanishi  uchun  ham  ob'ek t iv   imk oniy at lar 
y arat adilar.           E'tiboringiz uchun raxmat.

Mavzu: O'y inli o’qit ish t e xnologiy alari

Reja: 1.O’y inning bola faoliy at i sifat idagi mohiy at i v a o’ziga xosligi. 2.O’y inning mak t abgacha t a’lim muassasasi pedagogik jaray onidagi o’rni 3. Ijodiy o’y in t urlari 4. Qoidali o’y inlar.

O’y in faoliy at i shu q adar un i v ersial, shu q adar k o‘ p q irrali v a q udrat li faoliy at dirk i, barcha y oshdagi bolalar o‘ y in faoliy at i da ak t iv harak at qiladilar. O‘y in fak at t ashk i muxit dagi narsa v a xodisalarni bilish v osit asi bulibgina k olmay balk i, k udrat li t arbiy a v osit asi x amdir. Et ak chi faoliy at shunday faoliy at k i, bu faoliy at t ufay li bolaning psix ik jihat dan o‘ sishida jiddiy o‘ zgarishlar y uz beradi. Bosh q acha q ilib ay t ganda, mana shunday asosiy faoliy at jaray onida bolaning barcha psix ik proses s lari anchagina o‘ sadi.

 O‘y in faoliy at ida bola harak at ining riv ojlanishi o‘y in mazmuniga k o‘proq bog‘liqdir. CHunk i bolaning xat t i-hark at i qanchalik ihcham v a umumlashgan bo‘lsa, u k at t alarning faoliy at i mazmunini ak s et t irishdan shunchalik y iroqlashadi. Binobarin, u odamlarning narsalarga v a bir-biriga munosabat ini amalda bajarishga o‘t adi v a shuning uchun narsalar bilan harak at qilishda k at t alarning ijt im oiy munosabat larini t o‘g‘ri ifodalashga int iladi.

“ Bolalar o’yini ko’p asrlik tarixiga ega”- deb yozgan edi. K.D.Ushinskiy  “ Insonni o’zi tomonidan ishlab chiqilgan qudratli tarbiyaviy vosita shuning uchun xam unda inson tabiatining haqiyqiy extiyoji ifodalangan ”  biroq, K.D.Ushinskiy o’yinning paydo bo’lishini inson hayotining biror bir tarixiy davri bilan bog’lamaydi.