O'yinli o’qitish texnologiyalari
![Mavzu: O'y inli o’qit ish
t e xnologiy alari](/data/documents/3cb3955c-5d87-46e4-8d7f-7db080a281dc/page_1.png)
![Reja:
1.O’y inning bola faoliy at i sifat idagi
mohiy at i v a o’ziga xosligi.
2.O’y inning mak t abgacha t a’lim
muassasasi pedagogik
jaray onidagi o’rni
3. Ijodiy o’y in t urlari
4. Qoidali o’y inlar.](/data/documents/3cb3955c-5d87-46e4-8d7f-7db080a281dc/page_2.png)
![O’y in faoliy at i shu q adar
un i v ersial, shu q adar k o‘ p q irrali
v a q udrat li faoliy at dirk i, barcha
y oshdagi bolalar o‘ y in faoliy at i da
ak t iv harak at qiladilar.
O‘y in fak at t ashk i muxit dagi
narsa v a xodisalarni bilish v osit asi
bulibgina k olmay balk i, k udrat li
t arbiy a v osit asi x amdir.
Et ak chi faoliy at shunday
faoliy at k i, bu faoliy at t ufay li
bolaning psix ik jihat dan o‘ sishida
jiddiy o‘ zgarishlar y uz beradi.
Bosh q acha q ilib ay t ganda, mana
shunday asosiy faoliy at
jaray onida bolaning barcha psix ik
proses s lari anchagina o‘ sadi.](/data/documents/3cb3955c-5d87-46e4-8d7f-7db080a281dc/page_3.png)
![
O‘y in faoliy at ida bola
harak at ining riv ojlanishi
o‘y in mazmuniga k o‘proq
bog‘liqdir. CHunk i bolaning
xat t i-hark at i qanchalik
ihcham v a umumlashgan
bo‘lsa, u k at t alarning
faoliy at i mazmunini ak s
et t irishdan shunchalik
y iroqlashadi. Binobarin, u
odamlarning narsalarga v a
bir-biriga munosabat ini
amalda bajarishga o‘t adi v a
shuning uchun narsalar
bilan harak at qilishda
k at t alarning ijt im oiy
munosabat larini t o‘g‘ri
ifodalashga int iladi.](/data/documents/3cb3955c-5d87-46e4-8d7f-7db080a281dc/page_4.png)
![“ Bolalar o’yini ko’p asrlik tarixiga
ega”- deb yozgan edi. K.D.Ushinskiy
“ Insonni o’zi
tomonidan ishlab
chiqilgan qudratli
tarbiyaviy vosita
shuning uchun xam
unda inson
tabiatining haqiyqiy
extiyoji ifodalangan ”
biroq,
K.D.Ushinskiy
o’yinning paydo
bo’lishini inson
hayotining biror
bir tarixiy davri
bilan bog’lamaydi.](/data/documents/3cb3955c-5d87-46e4-8d7f-7db080a281dc/page_5.png)
![O’yining kelib chiqishini birinchi bor
G.V.Plexanov “Aderessiz xatlar” nomli asarida
shunday talqin qilgan edi:
U san’atning kelib chiqishini tadqiq qilayotganda
bolalar o’yinlariga etibor qiladi. U tarixda o’yinlar
san’at kabi mexnat paydo bo’lgandan keyin, ayni
chog’da uning asosida vujudga kelgan degan fikirni
aytish imkonini beradi. O’yinda insonlarni mexnat
faoliyati o’z aksini topadi. “O’yin mexnat farzandi. U
mexnatdan oldin paydo bo’lgan xodisadir” O’yin
turli avlodlarni bog’laydigan va madaniy
qadiryatlarni avlodan avlodga o’tgazuvchi zanjir
bo’lib xizmat qiluvchi vosita” deb xisoblaydi.](/data/documents/3cb3955c-5d87-46e4-8d7f-7db080a281dc/page_6.png)
![
O’y in x alq pedagogik asi da, mak t abgacha t a’l im v a mak t abdan
t ashqari muassasalarida k eng qo’ll aniladi .
MTMda t arbiy achi lar bolal ar o’y iniga raxbarlik qili shda
quy idagilarga ri oy a qilishi lozi m:
1) o’y in bi lan mehnat o’rt asida t o’g’ri munosabat o’rnat ish
2) o’y inda bolalarning bo’l ajak mehnat axli ga xos bo’lgan
jismoniy v a ruhiy sifat larini t arbiy alash.
Shunday qi lib MTMning pedagogi k jaray onda o’y inning t ut gan
o’rni j uda k at t a bo’lib o’y indan mak t abgacha y oshdagi
bolalarni t arbi y alash v a ularga t a’lim berishda k eng
foy dalaniladi . Zero:
- o’y in bol alarning must aqil faoliy at i bo’li b,unda bolaning
ruhiy at i namoy on bo’ladi;
-
o’y i n mak t abgacha t arbi y a y oshidagi bolal ar hay ot ini t ashk il
et ish shak li dir;
- o’y in bol alarni har t omonlama t arbi y alash v osi t al aridan biridir 2.O’Y I N N IN G MA KTABGACHA TA’LI M MUASSA SASI
PEDAGOGIK J ARAYON IDAGI O’RN I](/data/documents/3cb3955c-5d87-46e4-8d7f-7db080a281dc/page_7.png)
![- o'y in bolalarga t a'lim v a t arbiy a berishning met od v a usulidir;
- o'y in bolalarni o'quv faoliy at iga t ay y orlash v osit asidir;
Taniqli pedagog-olimlarning olib borgan t adqiqot lari o'y inga
k omplek s rahbarlik qilish orqali bolalarga o'y inning mazmuni,
t ashk il et ilishi, t uzilishi, bolalarning axloqiy munosabat lari, bolalar
o'y inining riv ojlanish darajasiga t a'sir et ish mumk inligini k o'rsat adi.
Bolalarga t a'lim -t arbiy a berish m aqsadida k at t alarning o'y inni
t anlay bilishi,unga t o'g'ri rahbarlik qilish " MTM t a'lim v a t arbiy a
dast uri"da belgilangan v azifalarni muv aff aqiy at li amalga oshirishni
t a'minlay di.](/data/documents/3cb3955c-5d87-46e4-8d7f-7db080a281dc/page_8.png)
![Bolalar
o’y inlarinin
g
t urk umlari I j o d i y o ’ y i n l a r
Qoidali o’y inlar](/data/documents/3cb3955c-5d87-46e4-8d7f-7db080a281dc/page_9.png)
![I j o d i y o ’ y i n l a r
t u r l a r i
Sy ujet li rolli
o’y inlar Sahnalasht i
ril - gan
o’y inlar
Qurish
y asash
o’y inlari](/data/documents/3cb3955c-5d87-46e4-8d7f-7db080a281dc/page_10.png)
![
“ Ijodiy o` y in” t ushunchasi sy ujet li-roli o` y inlarni,
sahna lasht irilgan o` y inlar Qu rish k onst ruk t siy alash
o` y inlarni o` z ichiga oladi.
Ijodiy o` y inlarda bolalarning at rof-muhit dagi hay ot
haqidagi t a'surt lari u y ok i bu hay ot iy hodisalarni
t ushunish darajalari ak s et adi. Ijodiy o` y inlarning
mazmuni bolalarning o` zlari o` y lab t opadilar. Bu guruh
o` y inlarida bolalarning erk inligi, m ust aqilligi o` z-o` zini
uy usht irish v a ijodiy ligi namoy on bo` ladi. Rang-barang
hay ot iy t a'surot lar ay nan t ak rorlanm ay di , ular bolalar
t omonidan qay t a ishlanadi, ularning biri ik k inchisi bilan
alm ashinib t uradi v a xok azo.
Har qanday ijodiy faoliy at uchun hos bo` lgan jonli
xay olot o` y inchoqlar v a hok azolarni t anlashda
nomoy on bo` ladi. IJ ODIY O' Y IN LA R](/data/documents/3cb3955c-5d87-46e4-8d7f-7db080a281dc/page_11.png)
![Sy ujet li-rolli o` y in
Mak t abgacha t arbiy a y oshdagi
bolaning asosiy o` y in t uridir.
Sy ujet li -rolli o` y in o` z ifodasiga k o` ra
inson faoliy at idir. Bola o` y inini
oziqlant iruv chi m anba bu, borliq duny o
k at t alar v a t engdoshlarining hay ot i
ham da faoliy at idir.
Sy ujet li rolli o` y in k eng asosiy
hususiy at i unda hay olni v aziy at ning
mav jud bo` lishidir.
X ay oliy v aziy at lar bolalar o` y in chog` ida
qabul qiladigan sy ujet v a rollardan
t ark ib t opadi, ular buy um v a
narsalarning o` ziga xos qo` llanilishini
o` z ichiga oladi.
O` y in sy ujet i bir-biriga hay ot iy aloqador
bo` lgan qat or v oqealarning y ig` indisidir.
Sy ujet da o` y inning m azm uni ochiladi-
v oqealar isht irok chilari bilan bog` liq
bo` lgan x arak at lar v a m unosabat lar
ifodalanadi.](/data/documents/3cb3955c-5d87-46e4-8d7f-7db080a281dc/page_12.png)
![
Qoidali o’yin turlari
Didaktik o’yinlar
Harakatli o’yinlar
Musiqiy o’yinlar](/data/documents/3cb3955c-5d87-46e4-8d7f-7db080a281dc/page_13.png)
![Qoidali o` y inlar k at t alar
t omoni dan y arat iladi v a bola
hay ot iga olib k i rit iladi .
Mazmuni qoidalarining
murak k abl igiga qarab, ular t urli
y oshdagi bol alarga
mo` lj allangan bo` ladi. Tay y or
qoidal i o` y inlarning k at t a
guruhni xal q o` y inlari t ashk il
et adi , ularning k o` pl ari
av loddan av lodga o` t ib, bizga
et ib k elgan. Qoidali o`yinlar](/data/documents/3cb3955c-5d87-46e4-8d7f-7db080a281dc/page_14.png)
![Didaktik o'yinlar
1. N arsa v a
o’y inchoqlar bilan
o’y naladigan
o’y inlar.
2. St ol ust iga qo’y ib
o’y naladigan
o’y inlar.
3. Og’zak i didak t ik
o’y inlar.](/data/documents/3cb3955c-5d87-46e4-8d7f-7db080a281dc/page_15.png)
![Shunday qilib, o` y in ijt imoiy faoliy at sifat ida
jamiy at da muay y an v azifalarni bajaradi -
boshqa t arbiy a v osit alari qat orida t o` plangan
ijt imoiy t ajribani bir av loddan ik k inchi av lodga
o` t k azilishini, bola shaxsining riv ojlanishini
t a'minlay di.
O` y inning ijt imoiy t abiat ini shundan ham bilsa
bo` ladik i, u faqat muay y an ijt imoiy sharoit da
v oqe bo` la oladi. J amiy at ning k at t a a'zolari
bolalarning y ashashi v a o` sishi uchun zarur
moddiy sharoit y arat ish asnosida o` y inlarning
riv ojlanishi uchun ham ob'ek t iv imk oniy at lar
y arat adilar.](/data/documents/3cb3955c-5d87-46e4-8d7f-7db080a281dc/page_16.png)
![E'tiboringiz uchun raxmat.](/data/documents/3cb3955c-5d87-46e4-8d7f-7db080a281dc/page_17.png)
Mavzu: O'y inli o’qit ish t e xnologiy alari
Reja: 1.O’y inning bola faoliy at i sifat idagi mohiy at i v a o’ziga xosligi. 2.O’y inning mak t abgacha t a’lim muassasasi pedagogik jaray onidagi o’rni 3. Ijodiy o’y in t urlari 4. Qoidali o’y inlar.
O’y in faoliy at i shu q adar un i v ersial, shu q adar k o‘ p q irrali v a q udrat li faoliy at dirk i, barcha y oshdagi bolalar o‘ y in faoliy at i da ak t iv harak at qiladilar. O‘y in fak at t ashk i muxit dagi narsa v a xodisalarni bilish v osit asi bulibgina k olmay balk i, k udrat li t arbiy a v osit asi x amdir. Et ak chi faoliy at shunday faoliy at k i, bu faoliy at t ufay li bolaning psix ik jihat dan o‘ sishida jiddiy o‘ zgarishlar y uz beradi. Bosh q acha q ilib ay t ganda, mana shunday asosiy faoliy at jaray onida bolaning barcha psix ik proses s lari anchagina o‘ sadi.
O‘y in faoliy at ida bola harak at ining riv ojlanishi o‘y in mazmuniga k o‘proq bog‘liqdir. CHunk i bolaning xat t i-hark at i qanchalik ihcham v a umumlashgan bo‘lsa, u k at t alarning faoliy at i mazmunini ak s et t irishdan shunchalik y iroqlashadi. Binobarin, u odamlarning narsalarga v a bir-biriga munosabat ini amalda bajarishga o‘t adi v a shuning uchun narsalar bilan harak at qilishda k at t alarning ijt im oiy munosabat larini t o‘g‘ri ifodalashga int iladi.
“ Bolalar o’yini ko’p asrlik tarixiga ega”- deb yozgan edi. K.D.Ushinskiy “ Insonni o’zi tomonidan ishlab chiqilgan qudratli tarbiyaviy vosita shuning uchun xam unda inson tabiatining haqiyqiy extiyoji ifodalangan ” biroq, K.D.Ushinskiy o’yinning paydo bo’lishini inson hayotining biror bir tarixiy davri bilan bog’lamaydi.