logo

O‘ZBEKISTON GEOSIYOSATINING DEMOKRATIK ASOSLARI VA TASHQI SIYOSAT TAMOYILLARI

Загружено в:

16.11.2024

Скачано:

0

Размер:

2523.9462890625 KB
O‘ZBEKISTON  GEOSIYOSATINING 
DEMOKRATIK ASOSLARI VA TASHQI 
SIYOSAT TAMOYILLARI    RE JA :

1. O’zbekiston Respublikasi tashqi siyosati.

2. O’zbekiston Respublikasida tashqi iqtisodiy siyosat.

3. Tashqi siyosatning asosiy tamoyillari.

4. Tashqi siyosat konsepsiya va prinsiplari.

  O'ZBEKISTON   RESPUBLIKASI   TASHQI 
  SIYOSATI   VA   HALQARO   FAOLIYATI

O'zbekiston   Respublikasi  Konstitusiyasining  
normalari   va	
    tamoyillariga,

"O'zbekiston   Respublikasining   xalqaro	
 
shartnomalari	
 to'g'risida"gi
qonunga,

"Mudofaa	
 to'g'risida"gi	 O'zbekiston  
Respublikasi   Qonuniga,

O'zbekiston	
  Respublikasining	 harbiy	 
doktrinasiga,Birlashgan	
   	Millatlar	 Tashkilotining	  hamda	 
Evropada	
 xavfsizlik	  va	 hamkorlik	   Tashkilotining	 
printsiplari	
  va	 maqsadlariga,shuningdek	 O'zbekiston	   
Respublikasi	
 Oliy	 Majlisi	  tomonidan	  ratifikasiya	 qilingan	   
O'zbekiston   Respublikasining   xalqaro  	
shartnomalari   va  
bitimlaridan	
    kelib   chiqadigan   majburiyatlarga   asoslanadi.
.
“ O'zbekiston   Respublikasi   tashqi   siyosiy   faoliyatining   asosiy
printsiplari   to'g'risida"gi   Qonuni   1-modda
3 
O‘zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti 
I.A.Karimov «O‘zbekiston
XXI asr bo‘sagasida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik 
shartlari va taraqqiyot
kafolatlari» kitobida bu borada quyidagi fikmi keltirgan: 
«O‘zbekistonning   hududiy makon xususiyatlari, uning 
geografik o‘rni bizning ichki va tashqi   siyosatimizni 
tanlash va amalga oshirishda katta ahamiyatga ega .  
O‘zbekiston bugungi kunda qo‘shni davlatlar Qozogiston, 
Qirgiziston, Tojikiston, Turkmaniston va Afgoniston 
o‘rtasida boglovchi halqa vazifasini o‘taydi.Bulaming 
barchasi respublikaning jahon iqtisodiyotiga 
integratsiyalashuvi, dietel investitsiyalarini jalb qilish, 
O‘zbekistonni davlatlar o‘rtasida o‘zaro 
foydalihamkorlikning, tovarlar va kapital tranzitining 
o‘zida xos mintaqaviy markaziga
aylantiradi». O'ZBEKISTON TASHQI    SIYOSATINING   ASOSIY    TAMOYILLARI

davlatlarning   suveren   tengligi

kuch   ishlatmaslik   yoki   kuch   bilan   tahdid   qilmaslik

chegaralarning   daxlsizligi

nizolarni   tinch   yo'l  bilan   hal   etish

boshqa   davlatlarning   ichki   ishlariga	
 aralashmaslik

halqaro   huquqning   umume'tirof   etilgan   boshqa   qoidalari   va	
   
normalariga   asoslanadi.
4O'zbekiston   Respublikasi   Konstitusiyasi   IV   bob,   17-modda O'zbekistonning  BMTga   a'zo
bo'lishi

O'zbekiston   Respublikasi   1992   yil   2  
martda  Birlashgan
Millatlar   tashkilotining   a'zosi   bo'ldi.

BMT  bilan   hamkorlikdagi   asosiy  
yo'nalishlar   bu   –xavfsizlikka    tahdidlarga  
qarshi   kurashish;

ommaviy   qirg'in   qurollarini  
tarqatmaslik;

Afg'onistonni   qayta   tiklash;

ekologik   muammolarni   yechish,

shu   jumladan   Orol  fojiasi   oqibatlarini  
yengillashtirish;

ijtimoiy-iqtisodiy   rivojlanish;inson  
huquqlarini   himoya   qilish
masalalaridir. 5 O ’ zbekiston  respublikasi  tashqi  siyosiy  kursining  asosiy  vazifalarini  quyidagicha  qisqa  ifodalash 
mumkin :
Birinchidan :  yaqin va uzoq davlatlar bilan o ’ zaro manfatli va teng xuquqli xamkorlik munosabatlarini xar tomonlama 
rivojlantirish  va  mustaxkamlash .  O ’ zbekistonning  jaxon  xamjamiyatiga  asta  sekin  va  xar  tomonlama  integrallashishida 
siyosiy  iqtisodiy  madaniy  marifiy  ilmiy  texnikaviy  va  boshqa  soxalarda  ochiq  va  konstruktiv  xalqaro  xamkorlikni  amalga 
oshirishda ikki tomonlama va ko ’ p tomonlama diplomatiya mexanizmlaridan samarali foydalanish .
Ikkinchidan :  O ’ zbekiston  raxbariyatining  mintaqaviy  va  xalqaro  siyosatning  dolzarbyo ’ nalishlari  xususidagi , 
jumladan ,  “ Afg ’ onistondagi  vaziyatni  tinch  yo ’ l  bilan  xal  etish  bo ’ yicha   “6+3”  muloqot  guruxini  tuzish ,  O ’ rto  Osiyo  Fors 
qo ’ ltig ’ i transport transzit yo ’ lini tuzish mintaqadagi trans chegaraviy daryolarning suv resurslaridan oqilona foydalanish va 
boshqa xalqaro tashabbuslarni olg ’ a surish .
 
Uchinchidan :  O ’ rta  Osiyoda  tinchlik  va  barqarorlikni  saqlash  mintaqani  barqaror  xavfsizlik  xududiga  aylantirish 
bilan bog ’ liq siyosiy diplomatic va xalqaro xuquqiy masalalarni xal etins .  Uzoq va yaqin davlat bilan munosabatlarda siyosiy 
ijtimoiy iqtisodiy millatlararo va boshqa salbiy xolatlarning avj olishiga yo ’ l qo ’ ymaslik uchun diplomatic choralarni ko ’ rish .
  To ’ rtinchidan :  Respublikada  amalga  oshirilayotgan  chuqur  demokratik  isloxotlarni  jamiyatni  va  iqtisodni 
modernizatsiyalashning  dinamik  jarayonlarni  samarali  amalga  oshirish  uchun  qulay  tashqi  siyosiy  sharoitlarni  yaratish . 
Jaxondagi  mamlakatlar  bilan  savdo  iqtisodiy  munosabatlarni  muntazam  rivojlantirish  milliy  iqtisodiyotning  ustivor 
yo ’ nalishlariga to ’ g ’ ridan to ’ g ’ ri chet el   sarmoyalarini va ilg ’ or texnologiyalarni jalb qilish bilan bog ’ liq siyosiy diplomatik 
va xalqaro xuquqiy masalalarni amalga oshirish .
 
Beshinchidan :  jaxon  ham  jamiyatiga  O ’ zbekiston  tashqi  va  ichki  siyosatining  asosiy  jixatlarini  aks  ettiradigan ,  uning 
xalqaro tashabbuslarining mazmun va moxiyatini ifodalovchi obektiv va ishonchli malumotlarni yetkazish .
 
  8O'ZBEKISTONNING   NUFUZLI   XALQARO   
TASHKILOTLAR   BILAN ALOQALARI:
O’zbekiston   –   BMT
O’zbekiston   -   YXXTO’zbekiston   –   ShHT O’zbekiston   -   MDH O’ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA 
TASHQI IQTISODIY SIYOSAT

Respublikaning barcha tashqi iqtisodiy aloqalarini 
muvofiqlashtirish ,  tartibga solish ,  nazorat qilish , 
boshqarishni amalga oshiradigan davlat organi 
xisoblanadigan tashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi  ( TIAV ) 
O ’ zbekiston Respublikasida tashqi iqtisodiy faoliyatni 
tartibga solish bilan shug ’ ullanadi .  TIAV xorijda 
O ’ zbekiston Respublikasi vakili bo ’ lib respublika nomidan 
va uning manfatlarini ko ’ zlab barcha tashqi iqtisodiy 
masalalar shu jumladan O ’ zbekiston respublikasining 
xalqaro shartnomalaridan kelib chiqadigan majburiyatlar 
bo ’ yicha faoliyat yuritadi .  Vazirlik o ’ z faoliyatini 
O ’ zbekiston Respublikasi vazirlar maxkamasining bevosita 
raxbarligida amalga oshiradi . Quyidagilar  O ’ zbekiston  respublikasi  tashqi  iqtisodiy  aloqalar  vazirligi  faoliyatining  asosiy  yo ‘ nalishlari 
hisoblanadi .
-- Xorij 	mamlakatlari	 	bilan	 	xamkorlikning	 	Respublika	 	uchun	 	ustuvor	 	yo ’ nalishlarini	 	belgilash	 	tashqi	 	savdoni	 	rag ’ batlantirish	 
mexanizmlarini	
 ishlab	 chiqish	 asosida	 davlat	 tashqi	 iqtisodiy	 siyosatini	 yo ’ naltirish	 va	 o ’ tkazish ;
--tashqi	
 iqtisodiy	 faoliyatning	 davlat	 tomonidan	 tartibga	 solinishi	 ular	 ushbu	 faoliyatni	 amalga	 oshirishning	 belgilangan	 tartibiga	 rioya	 
qilishlarini	
 ko’zlab	 O’zbekiston	 xududida	 faoliyat	 ko’rsatayotgan	 tashqi	 iqtisodiy	 faoliyat	 ishtirokchilarining	 operatsiyalarini	 nazorat	 qilish;
--O’zbekistonda	
 va	 undan	 tashqarida	 respublikaning	 tashqi	 iqtisodiy	 manfatlarini	 ximoya	 qilish;
--tashqi	
 iqtisodiy	 aloqalarni	 rivojlantirish	 uchun	 tashkiliy	 xuquqiy	 iqtisodiy	 shart	 sharoitlarini	 yaratish;
--O’zbekistoni	
 umumjaxon	 xo’jalik	 aloqalariga	 faol	 qo’shish	 yo’li	 bilan	 Respublika	 xalq	 xo’jaligi	 va	 axolisining	 chet	 el	 mamlakatlari	 
maxsulotiga	
 bo’lgan	 extiyojlarini	 qanoatlantirish;
--tashqi	
 iqtisodiy	 aloqalar	 infratuzilmasini	 rivojlantirish	 shu	 jumladan	 axborot	 tuzilmalarini	 barpo	 etish	 transportekspeditorlik	 xizmati	 
ko’rsatilishini	
 ta’minlash,	 eksport	 va	 import	 tovarlarini	 sertifikatlash;
--respublikaning	
 ekspert	 salohiyatini	 kengaytirishga	 doir	 takliflarni	 ishlab	 chiqish;
--chet	
 el	 investitsiyalarini	 respublika	 iqtisodiyotiga	 jalb	 etish	 va	 ulardan	 samarali	 foydalanish,	 respublika	 sarmoyalarini	 chet	 elda	 
oqilona	
 joylashtirish; O’ZBEKISTON VA AFG ’ ONISTON O ’ RTASIDAGI 
GEOSIYOSIY MUNOSABATLAR

O‘zbekiston  tomonlar  o‘rtasidagi  muloqotga 
ko‘maklashib, Afg‘onistondagi tinchlik jarayonini qo‘llab-
quvvatlash  va  ilgari  surishda  faol  ishtirok  etmoqda, 
shuningdek,  Afg‘oniston  iqtisodiyotini  tiklash  va  ushbu 
mamlakatni  mintaqaviy  hamda  xalqaro  savdo-iqtisodiy 
munosabatlarga  jalb  qilishga  yordam  beradigan  muhim 
iqtisodiy  va  infratuzilmaviy  loyihalarni  amalga 
oshirmoqda.  O‘zbekistonning  Afg‘onistonga  nisbatan 
siyosati Markaziy Osiyoda barqaror rivojlanish istiqbollari 
qo‘shni  Afg‘onistonda  tinchlikka  erishish  bilan 
chambarchas  bog‘liqligini  anglashga  asoslanadi.2018-yil 
26-27-mart  kunlari  Toshkentda  Afg‘oniston  bo‘yicha 
yuqori  darajali  xalqaro  konferensiya  bo‘lib  o‘tdi. 
Anjumanda  Afg‘oniston  Prezidenti  Ashraf  G‘ani,  Yevropa 
Ittifoqining  tashqi  ishlar  va  xavfsizlik  siyosati  bo‘yicha 
Oliy  vakili  Federika  Mogerini,  BMT  Xavfsizlik 
Kengashiga  a’zo  davlatlar  vakillari  ishtirok  etdi. 
Afg‘oniston  muammosini  hal  qilishga  bag‘ishlangan 
bunday  keng  qamrovli  forum  birinchi  marta  ana  shunday 
yuqori darajada o‘tkazildi. O'ZBEKISTONNING   YIRIK  VA  
RIVOJLANGAN   DAVLATLAR   
BILAN   ALOQALARI
O’zbekiston   –  
Rossiya O’zbekiston   -   AQSH O’zbekiston   -  
Xitoy
O’zbekiston   –  
Yaponiya O’zbekiston   –   Yevropa   Ittifoqi   davlatlari   
( Germaniya,   Buyuk   Britaniya   va   Fransiya)   O‘zbekiston Respublikasining	 turli	 qit’alardagi	 ko‘plab	 davlatlar	 va	 davlat	 uyushmalari	 bilan	 munosabatlari	 sifat	 jihatidan	 
yangi	
 bosqichga	 ko‘tarildi.   Avvalam	 bor,	 so‘nggi	 yillarda Rossiya bilan	 strategik	 sheriklik	 va	 hamkorlik	 sezilarli	 darajada	 
mustahkamlandi.	
 Ochiqlik	 hamda	 o‘zaro	 ishonchga	 asoslangan	 birgalikdagi	 sa’y-harakatlar	 natijasida	 savdo-iqtisodiy,	 
investitsiya,	
 	energetika,	 	transport,	 	agrosanoat,	 	ilmiy-texnikaviy	 	va	 	madaniy-gumanitar	 	sohalarda	 	o‘zaro	 	hamkorlik	 
ko‘lamini	
 sezilarli	 darajada	 kengaytirishga	 erishildi.   Rossiya	 O‘zbekistonning	 yetakchi	 savdo-iqtisodiy	 sheriklaridan	 
biridir.	
 2019-yil	 yakuniga	 ko‘ra,	 Rossiya	 Federatsiyasining	 mamlakatimiz	 tashqi	 savdo	 aylanmasidagi	 ulushi	 15,7	 foizni	 
tashkil	
 qildi.	 O‘zbekiston	 Rossiyaning	 turli	 mintaqalariga	 to‘qimachilik,	 oziq-ovqat	 va	 boshqa	 mahsulotlarni	 yetkazib	 
berishni	
 keskin	 oshirdi.   Agar	 O‘zbekiston	 – Rossiya	 munosabatlarining	 muhim	 yo‘nalishlaridan	 biriga	 aylangan	 madaniy-
gumanitar	
 hamkorlik	 haqida	 gapiradigan	 bo‘lsak,	 O‘zbekistonda	 Rossiyaning	 o‘nlab	 yetakchi	 universitetlari	 filiallari	 
ochilganini	
 	ta’kidlash	 	o‘rinli	 	bo‘ladi.	 	Milliy	 	texnologik	 	tadqiqotlar	 	universiteti	 	(MISiS),	 	Milliy	 	yadroviy	 	tadqiqot	 
universiteti	
 (MIFI)	 hamda	 Moskva	 davlat	 xalqaro	 munosabatlar	 institutining	 birinchi	 xorijiy	 filiali	 shular	 jumlasidandir.	 
Bularning	
 barchasi	 O‘zbekiston	 bilan	 Rossiya	 o‘rtasidagi	 sheriklik	 mustahkam	 poydevorga	 ega	 ekani	 va	 kelajakka	 
yo‘naltirilganidan	
 dalolat	 beradi TASHQI SIYOSAT KONSEPSIYA 
VA PRINSIPLARI

O’zbekiston Respublikasi xalqaro munosabatlarning to’la xuquqli subektidir. Uning tashqi siyosati davlatlarning 
suveren tengligi,  kuch ishlatmaslik yoki kuch bilan taxdid qilmaslik, chegaralarning daxlsizligi nizolarni tinch yo’l 
bilan xal etish, boshqa davlatlarning ichki ishlariga aralashmaslik qoidalariga va xalqaro xuquqning umum etirof 
etilgan boshqa qoidalari va normalariga asoslanadi.

O‘zbekiston  Respublikasining  tashqi  siyosiy  faoliyati  konsepsiyasi  –  davlatimiz  tashqi  siyosatining  fundamental 
prinsiplari  va  strategik  ustuvor  yo‘nalishlarini,  xalqaro  maydondagi  maqsad  va  vazifalarini,  o‘rta  va  uzoq  istiqbolda 
O‘zbekiston milliy manfaatlarini ilgari surish mexanizmlarini belgilab beradigan qarashlarning yaxlit tizimi.

Konsepsiya	
 “Umumiy	 qoidalar”	 va	 to‘rtta	 bo‘limdan	 iborat:

I. “Hozirgi	
 	zamon	 	xalqaro	 	munosabatlar	 	tizimida	 	yuz	 	berayotgan	 	o‘zgarishlarni	 	O‘zbekiston	 	manfaatlari	 
nuqtai	
 nazaridan	 baholash”;

II. “O‘zbekiston
 Respublikasi	 tashqi	 siyosatining	 asosiy	 maqsadi,	 prinsiplari	 va	 vazifalari”;

III. “O‘zbekiston	
 Respublikasi	 tashqi	 siyosatining	 ustuvor	 yo‘nalishlari”

IV. “O‘zbekiston	
 Respublikasi	 tashqi	 siyosatini	 shakllantirish	 va	 amalga	 oshirish	 mexanizmlari”.
  TASHQI SIYOSAT PRINSIPLARI
Konsepsiyaning 	ikkinchi	 	bo‘limida	 	O‘zbekiston	 
tashqi	
 siyosatining	 asosiy	 prinsiplari	 bayon	 etilgan.	 
Jumladan,	
 quyidagilar	 belgilab	 qo‘yilgan:
–  dunyoda	
 tinchlik	 va	 xavfsizlikni	 saqlashga	 hamda	 
umume’tirof	
 etilgan	 xalqaro	 norma	 va	 prinsiplarga	 
rioya	
 etishga	 sodiqlik;
–	
  mafkuraviy	 	qarashlardan	 	qat’i	 	nazar	 	hamkorlik	 
uchun	
 ochiqlik;
–  teng
 	huquqlilik	 	va	 	o‘zaro	 	manfaatdorlik,	 
davlatlarning	
 	suvereniteti,	 	hududiy	 	yaxlitligi,	 
chegaralar	
 	daxlsizligi,	 	ichki	 	ishlarga	 aralashmaslik,	 
nizolarni	
 tinch	 yo‘l	 bilan	 hal	 etish,	 kuch	 ishlatmaslik	 
yoki	
 kuch	 bilan	 tahdid	 solmaslik.
                                  FOYDALANILGAN ADABIYOT 
RUYHATI

Shаripоv S.I.,	 G`оyibоv	 B.S.	 Gеоsiyosаt	 аsоslаri	 vа	 O`zbekistonnig	 geosiyosiy	 
ahvoli.	
 To`ldirilgan	 qayta	 nashri.	 Sаmаrqаnd	 –	 2009	 yil

Гафарли	
 М.С.,	 Касаев	 А.Ч.	 Ривожланишнинг	 ўзбек	 модели:	 тинчлик	 ва	 
барқарорлик	
 –	 тараққиёт	 асоси.	 Т.,	 2001	 й.

Сафоев	
 С.С.	 Марказий	 Осиёдаги	 геосиёсат.	 Т.,	 2005	 г.

Касымов	
 А.,	 Васькин	 И.	 Основные	 направления	 внешней	 политики	 
Республики	
 Узбекистан.	 Т.,	 1994	 г.

O‘ZBEKISTON GEOSIYOSATINING DEMOKRATIK ASOSLARI VA TASHQI SIYOSAT TAMOYILLARI

RE JA :  1. O’zbekiston Respublikasi tashqi siyosati.  2. O’zbekiston Respublikasida tashqi iqtisodiy siyosat.  3. Tashqi siyosatning asosiy tamoyillari.  4. Tashqi siyosat konsepsiya va prinsiplari.   

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI TASHQI SIYOSATI VA HALQARO FAOLIYATI  O'zbekiston   Respublikasi  Konstitusiyasining   normalari   va     tamoyillariga,  "O'zbekiston   Respublikasining   xalqaro   shartnomalari  to'g'risida"gi qonunga,  "Mudofaa  to'g'risida"gi  O'zbekiston   Respublikasi   Qonuniga,  O'zbekiston   Respublikasining  harbiy   doktrinasiga,Birlashgan     Millatlar  Tashkilotining   hamda   Evropada  xavfsizlik   va  hamkorlik    Tashkilotining   printsiplari   va  maqsadlariga,shuningdek  O'zbekiston     Respublikasi  Oliy  Majlisi   tomonidan   ratifikasiya  qilingan     O'zbekiston   Respublikasining   xalqaro   shartnomalari   va   bitimlaridan     kelib   chiqadigan   majburiyatlarga   asoslanadi. . “ O'zbekiston   Respublikasi   tashqi   siyosiy   faoliyatining   asosiy printsiplari   to'g'risida"gi   Qonuni   1-modda 3

 O‘zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti I.A.Karimov «O‘zbekiston XXI asr bo‘sagasida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari» kitobida bu borada quyidagi fikmi keltirgan: «O‘zbekistonning hududiy makon xususiyatlari, uning geografik o‘rni bizning ichki va tashqi siyosatimizni tanlash va amalga oshirishda katta ahamiyatga ega . O‘zbekiston bugungi kunda qo‘shni davlatlar Qozogiston, Qirgiziston, Tojikiston, Turkmaniston va Afgoniston o‘rtasida boglovchi halqa vazifasini o‘taydi.Bulaming barchasi respublikaning jahon iqtisodiyotiga integratsiyalashuvi, dietel investitsiyalarini jalb qilish, O‘zbekistonni davlatlar o‘rtasida o‘zaro foydalihamkorlikning, tovarlar va kapital tranzitining o‘zida xos mintaqaviy markaziga aylantiradi».

O'ZBEKISTON TASHQI SIYOSATINING ASOSIY TAMOYILLARI  davlatlarning   suveren   tengligi  kuch   ishlatmaslik   yoki   kuch   bilan   tahdid   qilmaslik  chegaralarning   daxlsizligi  nizolarni   tinch   yo'l  bilan   hal   etish  boshqa   davlatlarning   ichki   ishlariga  aralashmaslik  halqaro   huquqning   umume'tirof   etilgan   boshqa   qoidalari   va     normalariga   asoslanadi. 4O'zbekiston   Respublikasi   Konstitusiyasi   IV   bob,   17-modda