logo

Qadimgi Rusda dastlab foydalanilgan vaqtning dastlabki o’lchov birliklari

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

3388.7080078125 KB
Qadimgi Rusda dastlab 
f o ydalanilgan vaqtning 
dastlabki o’lch o v birliklari                 •
X asr oxirlarida Rusga xristian dini bilan birga 
Yulian kalendari ham kirib keldi. Shuningdek, 
Rusda birinchi marta Rim kalendari oy nomlari 
va yetti kunlik haftadan ham foydalanila 
boshlandi.
Yulian Kalendari                     •
Agar Rus yili Vizantiya (sentabr) yilidan kevin 
boshlansa, orqada qolib ketardi. Bu Rus yil 
hisobi tarixchilar orasida «mart yili» yoki «mart 
uslubi» nomini oldi. Qadimgi Rus yili Vizantiya 
yilidan olti oy oldin boshlansa, oldinga o‘tib 
ketardi. Bunday Qadimgi Rus yil hisobi 
«ultramart yili» yoki «ultramart uslubi» nomini 
oldi. Solnomalardan X-XII asr boshlarida mart 
uslubi ko'proq uchrashini kuzatish mumkin. XII
—XIII asrlarda ikki uslub ham mavjud bo’lgan.                     •
«Dunyoning paydo bo'lishi» erasidagi mart yilini Yulian 
yiliga aylantirishda quyidagi formuladan foydalanamiz: 
D =B — 5508 — a
•
, bunda a - martdan dekabrgacha 0 ga, yanvar, fevralda 1 
ga tengdir. D - Dionisiy erasidagi yilning tartib raqami, B 
— Vizantiya erasidagi yil. 
•
Ultramart uslubi.  Ultramart yili mart yilidan o'n ikki oy 
kattadir. Shuning uchun yilni hisoblashda quyidagi 
formuladan foydalanamiz: 
•
D =B — 5509 + a, Sentabr uslubi. 
•
Sentabr yili  yanvar yilidan lo'rt oy katta va ultramart     
yilidan olti oy orqada qoladi. Bunda ham 
•
D = B — 5509 + a 
•
formuladan foydalanamiz, bunda a - sentabrdan 
dekabrgacha nolga, vanvardan avgustgacha 1 ga tengdir                     •
Rusda Yulian kalendari kirib kelishi bilan yetti 
kunlik haftadan ham foydalaniladigan bo'ldi. 
Rusda haftalar yaxlit holda «sedmitsa» deb 
atalgan. XVI asrgacha zamonaviy yakshanba 
«nedelya» (ish yo'q kun ma'nosida) deb atalgan. 
Bugungi «voskresen’e» atamasi birinchi marta X 
asr oxirlarida kirib keldi.                     •
XVI asrga kelib, «voskresen’e» atamasi hafta 
kunlarining birining nomi sifatida qo'llanila 
boshladi. Natijada «nedelya» esa «sedmitsa» - hafta 
ma’nosida ishlatiladigan bo'ldi. Haftaning nomlari 
ularning o'rniga qarab. ponedelnik - 
nedelya(voskresene)dan keyingi kun, «vtornik» - 
nedelyadan keyingi ikkinchi kun. «sreda» - 
sedmitsaning o'rtasi, «chetverg» - nedelyadan 
keyingi to‘rtinchi kun. «pyatnitsa» - nedelyadan 
keyingi beshinchi kun degan ma’nolarni bildirgan. 
«Subbota» atamasi yuqoridagilardan mustasno 
tarzda qadimgi yahudiy tilidagi «sabat» (shabat) 
so'zidan (ishning yakuni ma'nosini bildiradi) kelib 
chiqqan.                     •
Kiyev Rusida Rim kalendari mashhur bo'lgan. 
Ular Yulian kalendarini qabul qilgunga qadar 
Oy-quyosh kalendaridan foydalanganlar                     •
Qadimgi Rusda XIII asrgacha sutka atamasi 
vaqtning o’lchovi sifatida ishlatilgan. Sutka 
ikkiga, ya’ni yorug' va qorong'u qismga bo'lingan. 
Yangi kunni tongdan boshlab hisoblaganlar. 
1722-yildan Rossiyada yangi kun kechasi soat 
24.00 dan keyin boshlanadigan bo'ladi. XII asrda 
rusda soatlar minut (chases) va sekundlarga 
bo'lingan. Bir soat 60 «chases»ga, bar bir 
«chases» esa 47-60 sekundga bo'lingan

Qadimgi Rusda dastlab f o ydalanilgan vaqtning dastlabki o’lch o v birliklari

• X asr oxirlarida Rusga xristian dini bilan birga Yulian kalendari ham kirib keldi. Shuningdek, Rusda birinchi marta Rim kalendari oy nomlari va yetti kunlik haftadan ham foydalanila boshlandi. Yulian Kalendari

• Agar Rus yili Vizantiya (sentabr) yilidan kevin boshlansa, orqada qolib ketardi. Bu Rus yil hisobi tarixchilar orasida «mart yili» yoki «mart uslubi» nomini oldi. Qadimgi Rus yili Vizantiya yilidan olti oy oldin boshlansa, oldinga o‘tib ketardi. Bunday Qadimgi Rus yil hisobi «ultramart yili» yoki «ultramart uslubi» nomini oldi. Solnomalardan X-XII asr boshlarida mart uslubi ko'proq uchrashini kuzatish mumkin. XII —XIII asrlarda ikki uslub ham mavjud bo’lgan.

• «Dunyoning paydo bo'lishi» erasidagi mart yilini Yulian yiliga aylantirishda quyidagi formuladan foydalanamiz: D =B — 5508 — a • , bunda a - martdan dekabrgacha 0 ga, yanvar, fevralda 1 ga tengdir. D - Dionisiy erasidagi yilning tartib raqami, B — Vizantiya erasidagi yil. • Ultramart uslubi. Ultramart yili mart yilidan o'n ikki oy kattadir. Shuning uchun yilni hisoblashda quyidagi formuladan foydalanamiz: • D =B — 5509 + a, Sentabr uslubi. • Sentabr yili yanvar yilidan lo'rt oy katta va ultramart yilidan olti oy orqada qoladi. Bunda ham • D = B — 5509 + a • formuladan foydalanamiz, bunda a - sentabrdan dekabrgacha nolga, vanvardan avgustgacha 1 ga tengdir

• Rusda Yulian kalendari kirib kelishi bilan yetti kunlik haftadan ham foydalaniladigan bo'ldi. Rusda haftalar yaxlit holda «sedmitsa» deb atalgan. XVI asrgacha zamonaviy yakshanba «nedelya» (ish yo'q kun ma'nosida) deb atalgan. Bugungi «voskresen’e» atamasi birinchi marta X asr oxirlarida kirib keldi.