logo

“QISSASI RABG’UZIY” ILK BADIIY NASR NAMUNASI

Загружено в:

15.08.2023

Скачано:

0

Размер:

1026.5 KB
MAVZU: MAVZU: 
“QISSASI RABG’UZIY”  “QISSASI RABG’UZIY”  
  
ILK BADIIY NASR NAMUNASI.ILK BADIIY NASR NAMUNASI.  
R   E   J   A:
1. “Qissasi 
Rabg’uziy”  asarida 
mavzu rang – 
barangligi.
3. “Qissasi Rabg’uziy” 
dagi xikoyatlarning 
asosiy xususiyatlari. 2. “Qissasi 
Rabg’uziy”dagi 
qissalarning asosiy 
qahramonlari.            
              Rabg’uziy  turkiy  yozma  adabiyot    tarixida 
alohida  mavqe  qozongan  adibdir.  Uning  asl  ismi   
Nosiruddin  bo’lib.  Xorazmning  Raboti  O’g’uz   
degan  joyida  tug’ilgan.  Rabg’uziy  “Qissasi 
Rabg’uziy”  asarining  muqaddimasida    otasi 
Burhoniddinning  O’g’uz      Rabotining  qozisi 
bo’lganligini  aytib  o’tadi.  Asarda  bu  haqda  :...  bu 
kitobni  tuzgan,  toat  yo’lida  tizgan,  ma’siyat 
yobonin  kezgan,  oz  ozuqlug’  ko’p  yozuqlug’ 
(yaxshiligi  oz,  gunohlari  ko’pi)  Rabot  O’g’uzning   
qozisi Burhon o’g’li Nosiruddin deb qayd etilgan.              Rabg’uziyning  asari  turkiy  xalqlar  orasida 
keng  tarqalgan.  U  payg’ambarlar    haqidagi 
qissalardan iboratdir.
    “ Qissasi Rabg’uziy” o’zbek nasrining  qadimiy 
namuna - laridan  biridir.  XIII  asr  oxiri  XIV  asr 
boshlarida    o’zbek  adabiyotining    bir  qator 
o’ziga  xos  xususiyatlari  juda  yorqin  namoyon   
bo’lgan.
          Rabg’uziy  nasrda  nihoyatda  sodda,  lo’nda, 
tushu - narli va ta’sirchan  ifodalarni  topa olgan. 
  Shuning  uchun  ham  Rabg’uziy  qissalari  asrlar 
davomida  qo’ldan tushmay kelgan.                Unda  mushuk  bilan 
sichqon,  ilon  bilan  baqa, 
ilon  bilan  qarlug’och 
hamda  ari,  inson  va 
qushlar  hamda  hayvonot 
olami  orasidagi    o’ziga 
xos  munosabatlar   
izohlanadi,  badiiy  tadqiq 
etiladi.
Rabg’uziy  qissalari 
va  hikoyalarida  axloqiy  – 
ta’limiy  qarashlar  ifodasi 
etakchilik qiladi.          Rabg’uziy  shaxs  kamoloti    faqat  jismoniy 
sifatlar  bilan  belgilanmasligini    buning  uchun 
undagi  aqliy  –  ma’naviy  fazilatlar  ustun  bo’lishi 
lozimligini ta’kidlaydi.
Rabg’uziy  qissalarida  qahramonlar  voqea  – 
hodisalar  rivoji  davomida  o’ziga  xos 
xususiyatlarini  ko’rsatib  borishadi.  Qissalarda  bir 
necha  syujet  liniyalari  bo’lishi  mumkin.  Asar 
kompozitsiyasi  ham  syujetning  shu  xususiyatiga 
bog’liq  bo’ladi.   Asar  syujetiga  asos  bo’lgan 
voqealar ko’p jihatidan “Qur’on”ga tayanadi.             Rabg’uziy  ularni  o’z  falsafasi 
hamda    tajribasi  asosida  qayta 
ishlagan,  o’z  badiiy  tafakkuri  bilan 
ularni boyitgan. 
          Qissalar  asosan  nasrda  bitilgan. 
Shunga  qaramay,  qissalar  tarkibida 
ba’zan    she’riy  parchalar  ham 
uchraydi.
          Asar  hammasi  bo’lib  72  qissadan 
iborat.  Qissalarning    asosiy  qismi 
payg’ambarlar  (Nuh,  Muso,  Iso, 
Ya’qub,  Sulaymon,  Dovud, 
Muhammad va b.) to’g’risidadir.                     Qissalar  tarkibida    hikoyatlar  ham 
uchraydi.  Hikoyatlar    qissalardagi 
muayyan  voqea  –  hodisalar  yoki  alohida 
qahramonlarning  tegishli  xususiyatlarini 
izohlash vazifasini bajaradi.
              “ Qissasi  Rabg’uziy”    o’zbek  badiiy 
nasrining  ilk  namunalaridandir.  Unda 
adib  Nosriddun  Rabg’uziyning  yuksak 
badiiy  mahorati  atroflicha    namoyon 
bo’lgan.  “Qissasi  Rabg’uziy”    o’zining 
ma’rifiy  hamda  badiiy  –  estetik 
ahamiyati    bilan  barcha  avlodlar 
ma’naviy kamoloti uchun ham qadrlidir.

MAVZU: MAVZU: “QISSASI RABG’UZIY” “QISSASI RABG’UZIY” ILK BADIIY NASR NAMUNASI.ILK BADIIY NASR NAMUNASI. R E J A: 1. “Qissasi Rabg’uziy” asarida mavzu rang – barangligi. 3. “Qissasi Rabg’uziy” dagi xikoyatlarning asosiy xususiyatlari. 2. “Qissasi Rabg’uziy”dagi qissalarning asosiy qahramonlari.

Rabg’uziy turkiy yozma adabiyot tarixida alohida mavqe qozongan adibdir. Uning asl ismi Nosiruddin bo’lib. Xorazmning Raboti O’g’uz degan joyida tug’ilgan. Rabg’uziy “Qissasi Rabg’uziy” asarining muqaddimasida otasi Burhoniddinning O’g’uz Rabotining qozisi bo’lganligini aytib o’tadi. Asarda bu haqda :... bu kitobni tuzgan, toat yo’lida tizgan, ma’siyat yobonin kezgan, oz ozuqlug’ ko’p yozuqlug’ (yaxshiligi oz, gunohlari ko’pi) Rabot O’g’uzning qozisi Burhon o’g’li Nosiruddin deb qayd etilgan.

Rabg’uziyning asari turkiy xalqlar orasida keng tarqalgan. U payg’ambarlar haqidagi qissalardan iboratdir. “ Qissasi Rabg’uziy” o’zbek nasrining qadimiy namuna - laridan biridir. XIII asr oxiri XIV asr boshlarida o’zbek adabiyotining bir qator o’ziga xos xususiyatlari juda yorqin namoyon bo’lgan. Rabg’uziy nasrda nihoyatda sodda, lo’nda, tushu - narli va ta’sirchan ifodalarni topa olgan. Shuning uchun ham Rabg’uziy qissalari asrlar davomida qo’ldan tushmay kelgan.

Unda mushuk bilan sichqon, ilon bilan baqa, ilon bilan qarlug’och hamda ari, inson va qushlar hamda hayvonot olami orasidagi o’ziga xos munosabatlar izohlanadi, badiiy tadqiq etiladi. Rabg’uziy qissalari va hikoyalarida axloqiy – ta’limiy qarashlar ifodasi etakchilik qiladi.