logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Общий
  4. Qozog‘iston Respublikasi

Qozog‘iston Respublikasi

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

23941.450195312 KB
Скачать
Qozog‘ist on Respublik asi Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм Maydoni: 2724,9 ming km² Aholisi (2020): 18,7 mln Poytaxti: Astana Qozog‘iston Respublikasi Markaziy Osiyoda hududiy jihatdan eng yirik davlat bo‘lib, ushbu ko‘rsatkich bo‘yicha jahon mamlakatlari ichida 9-o‘rinni egallaydi. Qozog‘iston beshta davlat — Rossiya, Xitoy, O‘zbekiston, Qirg‘iziston va Turkmaniston bilan chegaradosh. Xitoy Turkmaniston Qirg‘izistonRossiya O‘zbekiston Qozog‘istonning Rossiya bilan chegarasi uzunligi (7548 km) bo‘yicha dunyoda AQSH va Kanada o‘rtasidagi chegaradan keyingi 2-o‘rinda turadi. Janubi-g‘arbda Kaspiy dengizi bilan chegaralanadi. Qozog‘iston iqtisodiy-geografik o‘rnining asosiy xususiyatlari Osiyo va Yevropa davlatlarini bog‘lovchi temir yo‘l va avtomobil magistrallarining o‘tganligi,katta transport ahamiyatiga ega Kaspiyga tutashligi, Rossiya va Xitoydek yirik davlatlarga chegaradoshligi bilan belgilanadi. Boshqaruv shakli — prezidentlik respublikasi. Prezident qarorgohi “Oq o‘rda” Prezident Qosim-Jo‘mart To‘qayevParlament binosi Ma’muriy-hududiy jihatdan unitar davlat bo‘lib, 17 ta viloyat va 3 ta respublika ahamiyatidagi shahar (Astana (Nur-Sulton), Almati (Olmaota), Shimkent (Chimkent))dan iborat. Oblis (Viloyat)lar va markazlari 1. SOLTUSTIK QAZAQSTAN - Petropavl 2. PAVLODAR - Pavlodar 3. AQMOLA - Kokshetau 4. QOSTANAY - Qostanay 5. SHIG‘ISH QAZAQSTAN - Oskemen 6. ABAY - Semey 7. QARAG‘ANDA – Qarag‘anda 8. ULITAU – Jezg‘azg‘an 9. AQTOBE - Aqtobe 10. BATIS QAZAQSTAN - Oral 11. ATIRAU - Atirau 12. MANG‘ISTAU - Aqtau 13. JETISU – Taldiqorg‘an 14. ALMATI - Qonayev 15. JAMBIL - Taraz 16. TURKISTAN - Turkistan 17. QIZILO‘RDA - Qizilo‘rda Mamlakat poytaxti — Astana shahri (71-rasm). Tabiiy sharoit i v a resurslari. Qozog‘iston relyefida tekisliklar hukmronlik qiladi, faqat respublikaning janubi- sharqiy qismida tog‘ tizmalari joylashgan, markaziy rayonlari relyefi esa kuchli parchalangan yassitog‘likdan iborat.1 2 3 Qozog‘iston foydali qazilmalarga dunyodagi eng boy davlatlardan biri hisoblanadi. Neft va tabiiy gazning yirik konlari Kaspiy dengiziga yaqin hududlarda, toshko‘mirning asosiy zaxiralari (Qarag‘anda, Ekibastuz havzalari) esa markaziy mintaqada mujassamlangan. Tabiiy gaz Qarag‘anda EkibastuzNeft 3 2 1 Shuningdek, Qozog‘istonning markaziy va sharqiy viloyatlari temir, marganes, xrom, uran, mis, volfram, rux, qo‘rg‘oshin va boshqa metallarning katta zaxiralariga ega. Noruda mineral boyliklaridan fosforit va oltingugurt alohida e’tiborga loyiq. oltingugurt mistemir marganes xrom uran volfram rux qo‘rg‘oshin fosforit Iqlimi mo‘tadil keskin kontinental va qurg‘oqchil, qishda shimoliy hududlarida havo harorati -50 ºC dan ham past bo‘ladi. Kontinental tipMo‘tadil- kontinental tip Qurg‘oqchil iqlim tufayli Qozog‘istonning bepoyon tekisliklarida dasht (72-rasm), chalacho‘l va cho‘l tabiat zonalari shakllangan. O‘rmon dasht Quruq Dasht Chalacho‘l Cho‘l Tog‘lar1 3 4 52 Dasht zonasiChalacho‘l zonasi Cho‘l zonasi Yog‘inlarning ozligi, hududining aksariyat qismini tekisliklar ishg‘ol qilgani mamlakatning katta qismida suv resurslari tanqisligini keltirib chiqargan. Asosiy daryolari hisoblanadigan Irtish, Ili, Sirdaryo, Ural respublikaning chekka qismlaridan oqib o‘tadi, to‘yinish manbalari esa qo‘shni mamlakatlar hududida joylashgan. Eng katta ko‘llari: Kaspiy, Balxash, Olako‘l, Tengiz, Zaysan.Asosiy daryo va ko‘llari Irtish IliSirdaryo Ural Kaspiy dengizi Balxash ko‘li Olako‘l Tengiz ko‘liZaysan ko‘li Asosiy daryo va ko‘llari Ural Tengiz Sirdaryo ZaysanIrtish Balxash Olako‘l Ili Aholisi. 2020-yil ma’lumotlariga ko‘ra, Qozog‘iston Respublikasi aholisi 18,7 mln kishi. Aholining tabiiy ko‘payishi Markaziy Osiyo davlatlari orasida eng past darajada bo‘lib, yillik hisobda 1,4% ga teng. Urbanizatsiya darajasi 59% (2020 y.). Mamlakatda hozirgi paytda 3 ta “millioner” shahar mavjud: Almati (Olmaota), Astana (Nur-Sulton) va Shimkent (Chimkent). Yirik shaharlari qatoriga Qarag‘anda, Aktobe, Taraz, Pavlodar va boshqalar ham kiradi.Shaharlari 1 2 3 4 7 65 Almati Astana ShimkentQarag‘anda Aktobe TarazPavlodar Qozog‘istonda aholi zichligining o‘rtacha ko‘rsatkichi juda past bo‘lib, 1 km2 ga 7 kishiga teng. Aholi respublika janubida sug‘orma dehqonchilik rivojlangan daryo vodiylarida va tog‘oldi tekisliklarda hamda mamlakat shimolidagi sanoatlashgan hududlarda birmuncha zichroq joylashgan. Aholisining milliy tarkibi ancha murakkab (73- rasm). Qozoqlar ulushi 68% dan ortiqroq (74-rasm). Shuningdek, mamlakatda ruslar, o‘zbeklar, uyg‘urlar, ukrainlar, nemislar va boshqa millat vakillari ko‘p. Ruslar mamlakatning shimoliy va sharqiy hududlarida keng tarqalgan bo‘lsa, o‘zbeklar asosan respublika janubidagi Turkiston va Jambil viloyatlari hamda Chimkent shahrida istiqomat qiladi. Qozog‘iston Markaziy Osiyodagi 5 ta davlat ichida iqtisodiy salohiyati jihatidan yetakchi hisoblanadi. Iqt isodiy ot i. Pul birligi - Tenge Sanoatining asosiy tarmoqlari qatoriga neft- gaz, ko‘mir, qora va rangli metallurgiya (75- rasm), kimyo va mashinasozlik kiradi.Sanoati neft-gaz ko‘mirq ora metallurgiyarangli metallurgiya kimyomashinasozlik Qozog‘iston neft qazish hajmi bo‘yicha jahonning yetakchi 20 ta davlatlari qatoriga, ko‘mir, mis, ruxni qazish hajmi bo‘yicha esa birinchi o‘ntalikka kiradi. Ayniqsa, hozirda uranni qazib chiqarishda Qozog‘istonning dunyodagi ahamiyati yuqori, chunki u 2009-yildan buyon ushbu sohada jahonda birinchi o‘rinni egallab kelmoqda va jami qazib olinayotgan uranning 40% igacha qismini ta’minlamoqda. Elektr energiyasining 90% idan ortiq qismi IESlarda ishlab chiqariladi. Dehqonchilikning yetakchi tarmog‘i donchilik. U ayniqsa mamlakatning shimoliy viloyatlaridagi lalmi yerlarda yaxshi rivojlangan. Janubiy viloyatlarida dehqonchilik sug‘orish yordamida rivojlantirilib, bu yerda uning asosiy tarmoqlari sabzavotchilik, sholichilik, polizchilik va bog‘dorchilik hisoblanadi.Sug‘orma dehqonchilik Sabzavotchilik Sholichilik Polizchilik Bog‘dorchilik Chorvachilikn ing yetakchi tarmoqlari: qo‘ychilik, qoramolchilik , yilqichilik, tuyachilik.Chorvachilik Qo‘ychilik Qoramolchilik YilqichilikTuyachilik © Foydalanilgan adabiyotlar: • V. N. Fedorko, N. I. Safarova, J. A. Ismatov, E. Y. Nazaraliyeva – Geografiya (Jahon iqtisodiy-ijtimoiy geografiyasi), umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 10- sinf o‘quvchilari uchun darslik, Respublika ta’lim markazi, 2022 • @ edurtm_uz • A. AbduQayyumov, I. Safarov, M. Tillaboyeva, V. Fedorko – Geografiya (Jahon iqtisodiy-ijtimoiy geografiyasi), umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 9- sinf o‘quvchilari uchun darslik, Toshkent – “O‘zbekiston” – 2019

Qozog‘ist on Respublik asi Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм

Maydoni: 2724,9 ming km² Aholisi (2020): 18,7 mln Poytaxti: Astana

Qozog‘iston Respublikasi Markaziy Osiyoda hududiy jihatdan eng yirik davlat bo‘lib, ushbu ko‘rsatkich bo‘yicha jahon mamlakatlari ichida 9-o‘rinni egallaydi.

Qozog‘iston beshta davlat — Rossiya, Xitoy, O‘zbekiston, Qirg‘iziston va Turkmaniston bilan chegaradosh. Xitoy Turkmaniston Qirg‘izistonRossiya O‘zbekiston

Похожие

Fransiya Respublikasi
Qirg'iziston Respublikasi
Koreya Respublikasi
Hindiston Respublikasi
Turkmaniston Respublikasi