logo

Skelet va uning boylamlari haqida

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

2070.978515625 KB
MAVZU:SKELET VA UN IN G 
BOY LAMLA RI  HAQIDA •
TANAMIZDA TAYANCH-HARAKATLANISHDA ISHTIROK ETUVCHI 206TA SUYAK 
MAVJUD. BU SUYAKLAR O’ZARO HARAKATLI VA HARAKATSIZ BIRIKIB SKELET 
SISTEMASINI TASHKIL ETADI (BULARDAN FAQATGINA TILOSTI SUYAGI BOSHQALARI 
BILANBIRLASHMAGAN). YANGI TUG’ILGAN CHAQALOQLARDA ESA SUYAKLAR SONI 
270 DAN ORTI QBO’LADI VA TUZILISHIDA HAM BIR QANCHA FARQLAR BOR. ODAM 
ULG’AYGAN SARI AYRIMSUYAKLAR O’ZARO QO’SHILADI VA NATIJADA 206 TANI 
TASHKIL ETADI. BILAMIZKI, SUYAKLAR SHAKLIGA KO‘RA BIR NECHA TIPLARGA 
BO’LINADI. QUYIDAGI RASMDA SUYAKLARNING TIPLARI KELTIRILGAN:  •
ENDI SUYAKLARNING TUZILISHIGA HAM E’TIBOR QARATAMIZ. BU UZUN NAYSIMON 
SUYAKNING TUZILISHI BO’LIB, BIR NECHA QISMLARNI FARQLAYMIZ: TANAGA 
YAQIN  PROKSIMAL  VA TANADAN UZOQDAGI  DISTAL  QISMLAR, BUYERDA PROKSIMAL-
DISTAL EPIFIZ VA O’SUVCHI QISM METAFIZNI KO’RAMIZ, O’RTA QISMIESA DIAFIZ 
HISOBLANADI. METAFIZ QISMI SUYAKNING BO’YIGA O’SISHINI TA’MINLAYDI. EPIFIZ 
QISMLARIDA GIALIN TOG’AYI BILAN QOPLANGAN BO’G’IM YUZALARI MAVJUD. 
BARCHA SUYAKLAR YUZASI SUYAK USTI PARDASI  PERIOSTEUM  BILAN QOPLANGAN, 
NAYSIMON SUYAKLARDA ICHKI SUYAK PARDASI  ENDOOSTEUM  HAM BO’LADI.  •
KO‘RIB TURGANINGIZDEK, SUYAKLARDA OZIQLANTIRUVCHI TESHIK MAVJUD BO’LIB, U YERDAN 
OZIQLANTIRUVCHI ARTERIYA VA VENA QON TOMIRLARI O’TADI. SUYAKLARDAGI QON 
SIRKULYATSIYASI SHU TOMIRLARGA BOG’LIQ.
Quyidagi rasmda naysimon suyakning gistologik 
tuzilishi keltirilgan. •
BU SUYAKNING ASOSINI SUYAK PLASTINKALARI TASHKIL ETIB, PLASTINKALAR 
INGICHKA, BIR-BIRIGA PARALLEL HOLDA JOYLASHGAN KOLLAGEN TOLALARDAN VA 
OSTEOTSIT HUJAYRALARDAN IBORAT. HAR BIR PLASTINKADA KOLLAGEN TOLALAR 
QO’SHNI PLASTINKADAGI KOLLAGEN TOLALARGA NISBATAN PARALLEL JOYLASHADI. 
PLASTINKALARDA TOLALARNING BUNDAY YO’NALISHI SUYAK TO’QIMASINI 
MUSTAHKAM QILADI.
•
SUYAK PLASTINKALARINING JOYLASHISHIGA QARAB IKKI XIL SUYAK MODDASI 
FARQLANADI: KOMPAKT (ZICHLASHGAN) VA G’OVAK SUYAK. KOMPAKT SUYAKDA 
PLASTINKALAR BIR-BIRIGA JIPS PARALLEL JOYLASHSA, G’OVAK SUYAKDA PLASTINKALAR 
HAR XIL YO’NALISHDA, BIR-BIRIGA NISBATAN TURLI XIL BURCHAK HOSIL QILIB 
JOYLASHADI VA ULARNING ORASIDA KICHIK-KICHIK BO‘SHLIQLAR HOSIL BO‘LADI.  •
NISHONLANGAN RADIOAKTIV FOSFOR BILAN O‘TKAZILGAN TAJRIBALAR SHUNI KO‘RSATADIKI, 
G’OVAK SUYAK O‘ZIDA HARAKATCHAN FOSFOR TUTIB, U OSONLIK BILAN QONGA O‘TISHI MUMKIN. 
KOMPAKT SUYAK ESA G’OVAKKA QARAGANDA UCH MARTA KAMROQ HARAKATCHAN FOSFOR 
TUTADI. SHUNDAY QILIB, MINERAL TUZLAR ALMASHINUVIDA G’OVAK SUYAK ASOSIY ROL O’YNAYDI.
•
SUYAK DEVORINING O’RTA QAVATINI OSTEONLAR (GAVERS SISTEMASI) HOSIL QILIB, ULAR KOMPAKT 
SUYAKNING STRUKTURA BIRLIGI HISOBLANADI. OSTEONLAR HAM PLASTINKALARDAN IBORAT 
BO’LIB, ULAR KONSENTRIK HALQALAR SIFATIDA QON TOMIRLARNI O’RAB JOYLASHADI. OSTEONLAR 
DEVORI QALINLIGI 5-20 MKM BO’LGAN, BIR-BIRINING ICHIGA KIRGAN SILINDRLAR SISTEMASIDAN 
TUZILGAN. QON TOMIRLAR OSTEONLAR MARKAZIDA JOYLASHADI. OSTEON HALQALARINI HOSIL 
QILGAN PLASTINKALARNING OSSEIN TOLALARI O’Z YO’NALISHIGA EGA BO’LGANI UCHUN 
SUYAKNING BO’YLAMA VA KO’NDALANG KESMALARIDA PLASTINKALARNI ANIQ AJRATISH MUMKIN. •
YUQORIDA SUYAKNING TASHQI TOMONDAN SUYAK USTI PARDASI PERIOSTEUM 
BILAN O’RALGANLIGINI AYTIB O’TGAN EDIK. SUYAK USTI PARDASIDA 
OZIQLANTIRUVCHI QON TOMIRLARIDAN TASHQARI NERV TOLALARI HAM 
JOYLASHGAN. BU MIYELINLI VA MIYELINSIZ NERV TOLALARINING CHIGALLARI 
MAVJUD. NERV TOLALARINING BIR QISMI OSTEON KANALIGA, U YERDAN ESA SUYAK 
KO’MIGIGA YETIB BORADI. •
SEZGAN BO’LSANGIZ BU RASM YUQORIDAGI RASM KESMASINING 
YAQINLASHTIRILGAN HOLATI VA BU YERDA SUYAK HUJAYRALARIGA E’TIBOR 
QARATILGAN. UCH XIL SUYAK HUJAYRALARI FARQ QILINADI: OSTEOTSITLAR, 
OSTEOBLASTLAR VA OSTEOKLASTLAR.
•
OSTEOTSITLA R  O’SIMTALI HUJAYRALAR BO’LIB, O’Z SHAKLIGA MOS KELADIGAN 
BO’SHLIQLARDA JOYLASHADI VA O’SIMTALARI BILAN O’ZARO BOG’LANGAN. 
OSTEOTSITLAR SUYAK TO’QIMASINING ASOSIY HUJAYRALARI HISOBLANIB, HUJAYRA 
MARKAZI (SENTROSOMALAR) TOPILMAGAN, SHU SABABLI BU HUJAYRALAR BO’LINISH 
QOBILIYATIGA EGA EMAS.
•
OSTEOBLA STLA R  (OSTEON – SUYAK; BLASTOS – KURTAK) SUYAK USTI PARDASIDA VA 
SUYAKNING YANGIDAN HOSIL BO’LAYOTGAN JOYLARIDA UCHRAYDI. BULAR SUYAK 
HOSIL QILUVCHI YOSH HUJAYRALARDIR. BU HUJAYRALAR DOIMO OQSIL SINTEZ QILIB 
HUJAYRALARARO MODDAGA AJRATIB TURADI, HUJAYRALARARO MODDA HOSIL 
BO’LISHI TUGAGANDAN SO’NG ULAR AKTIV BO’LMAGAN SUYAK HUJAYRALARIGA – 
OSTEOTSITLARGA AYLANADI. •
OSTEOK LA STLA R  ( OSTEON  – SUYAK,  CLASIO  – PARCHALANISH, YEMIRILISH) – BU 
HUJAYRALAR OHAKLANGAN TOG’AY VA SUYAK TO’QIMALARINING YEMIRILISHIDA 
AKTIV ISHTIROK ETADI. ULAR MAKROFAGLARNING MAXSUS TURI BO’LIB, SUYAK 
TO’QIMASI BILAN UCHRASHGAN YERIDAO’YIQLAR (LOT. –  LACUNA ) HOSIL BO’LADI. 
OSTEOKLASTLARNING SUYAK TO’QIMASINI YEMIRISHIDA ULAR AJRATIB 
CHIQARADIGAN CO
2  MUHIM ROL O’YNAYDI, DEB HISOBLANADI.
•
TANADAGI MAVJUD SUYAKLAR QUYIDAGI RASMLARDA NOMLARI BILAN 
KO’RSATILGAN:  •
ORAMIZDAN DEYARLI KO’PCHILIK BOSH SUYAKLARINING TUZILISHI, UMUMAN 
OLGANDA, ULARNING SONI, BIRIKISH CHEGARALARI HAQIDAGI MA’LUMOTLARGA 
QIZIQSALAR KERAK DEB O’YLAGAN HOLDA RASMLAR BORASIDA KO’PROQ BOSH 
SUYAKLARIGA URG’U BERISHGA QAROR QILDIK. •
KO’RIB TURGANINGIZDEK BOSH SUYAKLARI BIR-BIRI BILAN O’ZIGA XOS TARZDA 
TURLI XIL CHOKLAR HOSIL QILIB BIRIKKAN. BU CHOKLARDAN ENG MUSTAHKAMI 
CHAKKANING TANGASIMON CHOKI (ING. SQUAMOUS SUTURE) HISOBLANADI.
SON SUYAGI TANADAGI ENG QATTIQ SUYAK BO’LSA, YANOQ SUYAGI YOYI ESA 
INSON YUZ QISMIDAGI SUYAKLARNING ENG QATTIG’IDIR.
YANA BIR MA’LUMOT – MIYA QUTISI SUYAKLARINING ICHKI YUZASIDA BOSH 
MIYADAN QON OLIB KETUVCHI VENOZ SINUSLARNING EGATLARI MAVJUD, BU 
EGATLAR BOSH HALI SUYAKLANMAGAN VAQTDA YUZAGA KELADI.

MAVZU:SKELET VA UN IN G BOY LAMLA RI HAQIDA

• TANAMIZDA TAYANCH-HARAKATLANISHDA ISHTIROK ETUVCHI 206TA SUYAK MAVJUD. BU SUYAKLAR O’ZARO HARAKATLI VA HARAKATSIZ BIRIKIB SKELET SISTEMASINI TASHKIL ETADI (BULARDAN FAQATGINA TILOSTI SUYAGI BOSHQALARI BILANBIRLASHMAGAN). YANGI TUG’ILGAN CHAQALOQLARDA ESA SUYAKLAR SONI 270 DAN ORTI QBO’LADI VA TUZILISHIDA HAM BIR QANCHA FARQLAR BOR. ODAM ULG’AYGAN SARI AYRIMSUYAKLAR O’ZARO QO’SHILADI VA NATIJADA 206 TANI TASHKIL ETADI. BILAMIZKI, SUYAKLAR SHAKLIGA KO‘RA BIR NECHA TIPLARGA BO’LINADI. QUYIDAGI RASMDA SUYAKLARNING TIPLARI KELTIRILGAN:

• ENDI SUYAKLARNING TUZILISHIGA HAM E’TIBOR QARATAMIZ. BU UZUN NAYSIMON SUYAKNING TUZILISHI BO’LIB, BIR NECHA QISMLARNI FARQLAYMIZ: TANAGA YAQIN  PROKSIMAL  VA TANADAN UZOQDAGI  DISTAL  QISMLAR, BUYERDA PROKSIMAL- DISTAL EPIFIZ VA O’SUVCHI QISM METAFIZNI KO’RAMIZ, O’RTA QISMIESA DIAFIZ HISOBLANADI. METAFIZ QISMI SUYAKNING BO’YIGA O’SISHINI TA’MINLAYDI. EPIFIZ QISMLARIDA GIALIN TOG’AYI BILAN QOPLANGAN BO’G’IM YUZALARI MAVJUD. BARCHA SUYAKLAR YUZASI SUYAK USTI PARDASI  PERIOSTEUM  BILAN QOPLANGAN, NAYSIMON SUYAKLARDA ICHKI SUYAK PARDASI  ENDOOSTEUM  HAM BO’LADI.