Ta'lim psixologiyasi 2
Mav zu: Ta'lim psixologiyasi
Ta'lim psixologiyasi Reja 1. O‘rganish mohiy at i v a t urlari 2. Ta’lim v a o‘qit ish psixologiy asi 3.Faoliy at da t a’lim t i zi mi 4. K o‘ni k malarga o‘rganish 5. Ta’lim j aray oni ga t a’sir k o‘rsat uv chi omil lar 6. Ta’lim j aray oni da bilim v a t ushunchalarning Shak llani shi 7. Fik rlashga o‘rganish 9. Malak ani o‘rgat ish
O‘rgani sh mohiy at i v a t urlari YOsh o‘sishi jarayonida boladagi barcha xulq va faoliyat o‘zgarishlari o‘rganish omillari bo‘lib hisoblanadi. O‘rganish ma’lum bir maqsadga erishishga imkon beruvchi faoliyat va xulqdagi tashqi (jismoniy) va ichki (psixik) o‘zgarishlarni talab qiladi. Boshqacha qilib aytganda, o‘rganish tashqi va ichki faoliyat (xulq-atvor)dagi maqsadga muvofiq o‘zgarishlarda namoyon bo‘ladi. O‘rganish – bu faoliyatni maqsadga muvofiq qat’iy o‘zgar-tirishdir. U avvalgi faoliyat natijasida Yuzaga keladi. O‘rganishda tushunchalarni ifodalash vositasi sifatida til katta ahamiyatga ega. So‘zlar orqali ifodalangan tushunchalarni o‘rganish odamning butun insoniyat tarixiy taraqqiyoti davomida to‘plagan bilimlarini o‘zlashtirishni anglatadi. Predmetli harakatdan ideal harakatga tasavvur va tushunchalar bilan o‘tish fikrlash orqali amalga oshiriladi. U har doim ma’lum bir masalani hal etishga qaratiladi. SHunday qilib, insonning tushuncha va aqliy harakatlarni o‘zlashtirishi uni fikrlashga o‘rgatishni ham talab qiladi.
Ta’lim v a o‘qit ish psixologi y asi O‘rganish stixiyali bo‘lishi, insonning boshqa odamlar, atrof-muhit bilan muloqot va o‘zaro harakati natijasida Yuzaga kelishi mumkin. Lekin, bilim va malakani tabiiy egallash bilan bir qatorda, o‘rganish ko‘p hollarda maqsadga yo‘naltirilgan holda maxsus tashkil etilgan sharoitlarda amalga oshadi. Bunday maqsadga yo‘naltirilgan o‘rganishni tashkil etish – t a’lim deb ataladi. Uning eng keng tarqalgan turi – maktab ta’limi. Lekin ko‘plab boshqa muassasalarda ham ta’lim beriladi, masalan, rasm chizish, musiqa, o‘z-o‘ziga xizmat qilish ko‘nikmalari va boshqalarga bolalar bog‘chasida o‘rgatiladi. Ta’lim elementlari oilaviy tarbiyada kuzatiladi (jamiyatda o‘zini to‘g‘ri tutish) va hokazo. O‘quv jarayonida bilim, malaka, ko‘nikmalar passiv emas, balki o‘qituvchi va o‘quvchining faol ishtirokida beriladi. Ta’limni o‘rganuvchi va o‘rgatuvchi orasidagi o‘zaro faol harakat jarayoni, deb tavsiflash mumkin, buning natijasida o‘rganuvchida ma’lum bir bilim, malaka va ko‘nikmalar shakllanadi. Bu jarayonni boshqarib, sifatli qilish, natijada eng samarali darajaga erishish pedagogika fanining (nazariya, metodika va amaliyot) asosiy vazifalaridan biri bo‘lib hisoblanadi.
Faoli yat da t a’lim t izimi O‘quv faoliyati motivlari: • Ichki manbalar bilan bog‘langan (tug‘ma, erishilgan ehtiyojlar). • Tashqi manbalar bilan bog‘langan (hayotning ijtimoiy shart-sharoitlari). • SHaxsiy manbalar bilan bog‘langan (qiziqishlar, intilishlar va boshqalar). Ta’lim tuzilishi: • Tashqaridan berilgan axborotni passiv qabul qilish va o‘zlashtirish. • Faol tarzda axborotni mustaqil izlash, aniqlash va undan foydalanish. • Tashqi tomondan shakllantirilgan axborotni yo‘naltirilgan holda izlash, aniqlash va undan foydalanish. O‘qish va ta’lim harakatlari turlari: • Taqlid qilish, so‘zma–so‘z yoki mantiqan qabul qilish va takrorlash, tayyor namuna va qoidalar bo‘yicha mashq qilish.