Temur va Temuriylar davri madaniyati

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

14995 KB

Скачать

Mavzu: Temur va Mavzu: Temur va
Temuriylar davri Temuriylar davri
madaniyatimadaniyati

Reja:Reja:

Temur va temuriylar Temur va temuriylar
davlatining ijtimoiy-iqtisodiy, davlatining ijtimoiy-iqtisodiy,
madaniy-maishiy taraqqiyoti.madaniy-maishiy taraqqiyoti.

Me’morchilik va tasviriy san’at.Me’morchilik va tasviriy san’at.

Ilm-fan va adabiyot.Ilm-fan va adabiyot.

Amir TemurAmir Temur
(1336-1405) (1336-1405)

Ma’lumki, Amir Temur va temuriylar davri Ma’lumki, Amir Temur va temuriylar davri
(XVI asr ikkinchi yarmi va XV asr) (XVI asr ikkinchi yarmi va XV asr)
Movarounnahr va Xuroson o`lkalarida madaniy Movarounnahr va Xuroson o`lkalarida madaniy
rivojlanishning yuksak darajaga erishuvi, rivojlanishning yuksak darajaga erishuvi,
ma’naviy hayotning takomillashuvi bilan ma’naviy hayotning takomillashuvi bilan
izohlanadi.izohlanadi.

Amir Temur markazlashgan feodal davlatga Amir Temur markazlashgan feodal davlatga
asos soldi. Amir Temur birinchi bo`lib qishloq asos soldi. Amir Temur birinchi bo`lib qishloq
xo`jaligini rivojlanishga ahamiyat bergan, angor xo`jaligini rivojlanishga ahamiyat bergan, angor
kanalini qazitib shaharni suv bilan ta’minlagan. kanalini qazitib shaharni suv bilan ta’minlagan.
Samarqand atrofida Bog’dod, Sheroz, Sultoniya Samarqand atrofida Bog’dod, Sheroz, Sultoniya
qishloqlarini qurdirgan. Uning davrida tog`-kon qishloqlarini qurdirgan. Uning davrida tog`-kon
ishlari rivojlangan, turli xil ma’danlar ishlab ishlari rivojlangan, turli xil ma’danlar ishlab
chiqarilgan. Dehqonchilik , pillachilik sohalari chiqarilgan. Dehqonchilik , pillachilik sohalari
ham yuksak darajada rivojlangan.ham yuksak darajada rivojlangan.

Amir Temur davrida ichki va tashqi savdo Amir Temur davrida ichki va tashqi savdo
rivojlangan. rivojlangan.
1. Amir Temur yo`l xavfsizligini ta’minlagan. 1. Amir Temur yo`l xavfsizligini ta’minlagan.
2. Boj solig`ini joriy etgan. 2. Boj solig`ini joriy etgan.
3. Buyuk ipak yo`li tarmog`ini Ye vropagacha 3. Buyuk ipak yo`li tarmog`ini Ye vropagacha
kengaytirgan.kengaytirgan.


Tangalarning old Tangalarning old
tomoniga Qur`ondan tomoniga Qur`ondan
kalima yozilgan, atrofiga kalima yozilgan, atrofiga
4 xalifa Abu Bakr, 4 xalifa Abu Bakr,
Umar, Usmon, Alining Umar, Usmon, Alining
nomlari yozilgan. nomlari yozilgan.
Tanganing orqasida Tanganing orqasida
Amir Temur nomlari Amir Temur nomlari
yozilgan. Ular asosan yozilgan. Ular asosan
kumushdan og`irligi 6 kumushdan og`irligi 6
gr. 1.5 gr mis tangalar gr. 1.5 gr mis tangalar
Amir Temur nomi bilan Amir Temur nomi bilan
chiqqan.chiqqan.


4 qulloqlik qozon og`irligi 2 t, aylanasi 2 m 45 sm, bo`yi 1 m 4 qulloqlik qozon og`irligi 2 t, aylanasi 2 m 45 sm, bo`yi 1 m
62 sm. Ye tti hil qotishmasidan ishlangan. (Oltin, kumush, 62 sm. Ye tti hil qotishmasidan ishlangan. (Oltin, kumush,
mis, qalay, temir, qo`rg`oshin, rux) sig`imi 3000 l.mis, qalay, temir, qo`rg`oshin, rux) sig`imi 3000 l.

Temuriylar davrida Temuriylar davrida
naqqoshlik, o`ymakorlik naqqoshlik, o`ymakorlik
rivojlangan, binolarni rivojlangan, binolarni
bezashda girix usuli, bezashda girix usuli,
ya’ni cho`pli chiziq va ya’ni cho`pli chiziq va
naqsh usulidan naqsh usulidan
foydalanilgan. foydalanilgan.
Imoratlarni peshtoq Imoratlarni peshtoq
qismiga koshin burun qismiga koshin burun
ya’ni, rangdor mozayka ya’ni, rangdor mozayka
uslubi qo`llanilgan.uslubi qo`llanilgan.

Bizning kuch-qudratimizni Bizning kuch-qudratimizni
bilmoqchi bo’lsangiz, biz bilmoqchi bo’lsangiz, biz
qurgan imoratlarga boqingqurgan imoratlarga boqing

Go`ri Amir maqbarasiGo`ri Amir maqbarasi
Bu maqbara XV asrda Bu maqbara XV asrda
Temur tomonidan nabirasi Temur tomonidan nabirasi
Muhammad Sultonning Muhammad Sultonning
fojeali o`limidan so`ng fojeali o`limidan so`ng
qurishga farmon berilgan. qurishga farmon berilgan.
Bu maqbaraga Bu maqbaraga
sohibqironning o`zi uning sohibqironning o`zi uning
o`g`illaridan Umar Shayx, o`g`illaridan Umar Shayx,
Mironshox, Shoxrux va Mironshox, Shoxrux va
nabirasi Muhammad Sulton nabirasi Muhammad Sulton
va Ulug`bek va boshqalar va Ulug`bek va boshqalar
dafn qilingan. dafn qilingan.
Sohibqironning bosh Sohibqironning bosh
tomonida pirlari Mir Sayid tomonida pirlari Mir Sayid
Baraka yotipdi.Baraka yotipdi.

Ulug’bek madrasasiUlug’bek madrasasi

XV asr. XV asr.

Amir Temurning nevarasi, Amir Temurning nevarasi,
Movarounnahr hukmdori Movarounnahr hukmdori
Mirzo Ulug’bek tomonidan Mirzo Ulug’bek tomonidan
1417-yili qurib bitkazilgan. 1417-yili qurib bitkazilgan.
Uning peshtoqida A.Temur Uning peshtoqida A.Temur
davrida eronda keltirilgan davrida eronda keltirilgan
ustaning avlodi Ismoil ibn ustaning avlodi Ismoil ibn
Tohir nomi saqlanib qolgan. Tohir nomi saqlanib qolgan.
U o’rta asrlada yirik U o’rta asrlada yirik
madaniyati va marifat madaniyati va marifat
maskani vazifasini o’taganmaskani vazifasini o’tagan

Shohizinda XI-XV asrShohizinda XI-XV asr

Registon maydoni XV-XVII asrRegiston maydoni XV-XVII asr

Bunday bunyodkorlik ishlari Prezidentimizning Bunday bunyodkorlik ishlari Prezidentimizning
qarori asosida yanada izchil va keng ko’lamda qarori asosida yanada izchil va keng ko’lamda
davom etishi shubhasizdir.davom etishi shubhasizdir.

Oqsaroy binosiOqsaroy binosi

Oqsaroy binosi. Saroy 1380 – 1404 Oqsaroy binosi. Saroy 1380 – 1404
yillarda barpo qilingan. Bizgacha yillarda barpo qilingan. Bizgacha
ulkan peshtoqning ikki chekkasi va ulkan peshtoqning ikki chekkasi va
saroyning bir qismi yetib kelgan. saroyning bir qismi yetib kelgan.
Peshtoq eni 22,5m, umumiy Peshtoq eni 22,5m, umumiy
balandligi 50m.dan ortiq. Bino turli balandligi 50m.dan ortiq. Bino turli
nomlar bilan bezatilgan. Oqsaroy nomlar bilan bezatilgan. Oqsaroy
peshtoxiga qo`yilgan dastlabki oltin peshtoxiga qo`yilgan dastlabki oltin
g`ishtlar qumdan tayyorlangan. g`ishtlar qumdan tayyorlangan.

Xo`ja Ahmad Yassaviy maqbarasiXo`ja Ahmad Yassaviy maqbarasi

Bino XIV asrning oxirida Amir Temur buyrug`iga Bino XIV asrning oxirida Amir Temur buyrug`iga
binoan qurilgan. Axmad Ya ssaviyning qabri ustiga binoan qurilgan. Axmad Ya ssaviyning qabri ustiga
qo`yilgan. Maqbaralar balandligi 37,5 m. turli hildagi qo`yilgan. Maqbaralar balandligi 37,5 m. turli hildagi
35 ta xona mavjud. Maqbaraning g`arb tomonida 35 ta xona mavjud. Maqbaraning g`arb tomonida
masjid, sharqda mehmonxona, bundan tashqari masjid, sharqda mehmonxona, bundan tashqari
kutubxona, oshxona bor. Ziyoratxona o`rtasiga kutubxona, oshxona bor. Ziyoratxona o`rtasiga
qo`yilgan 4 kulloli qozon ham san`at asari hisoblanadi. qo`yilgan 4 kulloli qozon ham san`at asari hisoblanadi.
Og`irligi 2 t, aylanasi 2 m 45 sm, bo`yi 1 m 62 sm. Ye tti Og`irligi 2 t, aylanasi 2 m 45 sm, bo`yi 1 m 62 sm. Ye tti
hil qotishmasidan ishlangan. (Oltin, kumush, mis, hil qotishmasidan ishlangan. (Oltin, kumush, mis,
qalay, temir, qo`rg`oshin, rux) sig`imi 3000 l. qalay, temir, qo`rg`oshin, rux) sig`imi 3000 l.

AMIR TEMUR VA TEMURIYLAR DAVRIDA BUNYOD AMIR TEMUR VA TEMURIYLAR DAVRIDA BUNYOD
ETILGAN ME’MORIY OBIDALAR VA BOG’LARETILGAN ME’MORIY OBIDALAR VA BOG’LAR
SAMARQANDDA:
1. Go’ri Amir
maqbarasi
2. Shohi Zinda
ansambli majmui
3. Ko’k saroy
4. Bo’stonsaroy
5. Bibixonim masjidi
va madrasasi
6. Ulug’bek madrasasi
7. Ulug’bek
rasadxonasi Hirot va uning
atrofida
1. Gavharshod
bagim
madrasasi
2. Ixlosiya
madrasasi
3. Xalosiya
xonaqonasi 1.Toshkentda:
atrofida
qurilgan
Zangiota
maqbara
majmui
2. Turkistonda:
Ahmad
Ya ssaviy
maqbara
malmui

Bog`larBog`lar

Amir Temur yaratgan bog`lar:Amir Temur yaratgan bog`lar:

1. Bog`i naqshi Jahon, 2. Bog`i baland, 1. Bog`i naqshi Jahon, 2. Bog`i baland,

3. Bog`i shamol, 4. Bog`i Bexshit, 5. Bog`i 3. Bog`i shamol, 4. Bog`i Bexshit, 5. Bog`i
Chinor, 6. Bog`i Dilkisho, 7. Bog`i Bo`ldu, Chinor, 6. Bog`i Dilkisho, 7. Bog`i Bo`ldu,

8. Bog`i Zog`on, 9. Bog`i amirzoda Shoxrux,8. Bog`i Zog`on, 9. Bog`i amirzoda Shoxrux,


10. Bog`i Davlatobod, 11. Bog`i Jahonnamo10. Bog`i Davlatobod, 11. Bog`i Jahonnamo

Mirzo Ulug`bekMirzo Ulug`bek

Amir Temur vorisi sifatida Amir Temur vorisi sifatida
Movarounnahr yurtini 40 Movarounnahr yurtini 40
yil boshqargan hamda bu yil boshqargan hamda bu
davlat taraqqiyotida davlat taraqqiyotida
muhim o`rin tutgan Mirzo muhim o`rin tutgan Mirzo
Ulug`bek ayni chog`da ilm-Ulug`bek ayni chog`da ilm-
fan rivojiga, madaniyat fan rivojiga, madaniyat
yuksalishiga ham bebaho yuksalishiga ham bebaho
hissa qo`shgan buyuk hissa qo`shgan buyuk
siymodir. U tashkil etgan siymodir. U tashkil etgan
boy kutubxonada turli fan boy kutubxonada turli fan
sohalariga oid 160 sohalariga oid 160
mingdan ortiq kitoblar mingdan ortiq kitoblar
mavjud bo`lgan.mavjud bo`lgan.


Ulug`bek Ulug`bek
qalamiga qalamiga
mansub “Zijji mansub “Zijji
ko’ragoniy”, ko’ragoniy”,
“To’rt uls
tarixi”
asarlari
mansubdir.

Qozizoda RumiyQozizoda Rumiy

Ulug`bek davri fan Ulug`bek davri fan
peshvolari Qozizoda peshvolari Qozizoda
Rumiy “Hisobga doir Rumiy “Hisobga doir
risola”, “Astronomiya risola”, “Astronomiya
asoslariga sharx” kabi asoslariga sharx” kabi
noyob asarlari bilan noyob asarlari bilan
ilm-fan va madaniyat ilm-fan va madaniyat
rivojiga samarali rivojiga samarali
hissa qo`shgan.hissa qo`shgan.

Alisher NavoiyAlisher Navoiy

O`zbek adabiyotining yanada O`zbek adabiyotining yanada
yuksak darajaga ko`tarilishi uchun yuksak darajaga ko`tarilishi uchun
ko`p jihatdan she’riyatimiz sultoni ko`p jihatdan she’riyatimiz sultoni
Alisher Navoiy ijodi bilan Alisher Navoiy ijodi bilan
bog`liqdir. Alloma ijodida yuksak bog`liqdir. Alloma ijodida yuksak
insonparvarlik, vatanparvarlik, insonparvarlik, vatanparvarlik,
erksevarlik g`oyalari aks etadi. U erksevarlik g`oyalari aks etadi. U
butun umrini ilm-fan mamlakat butun umrini ilm-fan mamlakat
obodonchiligi va madaniyati obodonchiligi va madaniyati
rivojiga bag`ishladi. Uning mashhur rivojiga bag`ishladi. Uning mashhur
“Xamsa”siga kirgan “Hayratul-“Xamsa”siga kirgan “Hayratul-
abror”, “Layli va Majnun”, “Farhod abror”, “Layli va Majnun”, “Farhod
va Shirin”, “Sabbai sayyor”, “Saddi va Shirin”, “Sabbai sayyor”, “Saddi
Iskandariy” dostonlari buning Iskandariy” dostonlari buning
isbotidirisbotidir
..

Alisher Navoiyning ijod gulshaniAlisher Navoiyning ijod gulshani
Jami 51 ming
misradan iborat 5 ta
dostonni o’zida jam
etgan “Hamsa”
asari:
“ Hayratul Abror”
“ Farhod va Shirin”
“ Layli va Majnun”
“ Sabbayi Sayyor”
“ Saddi Iskandariy” 1. 45 ming misradan
iborat “Hazoinul-
maoniy” (Manolar
xazinasi) asari
2. “ Muhokamatul
lug’atayn” (Ikki til
muhokamasi)
3. “ Majolis ul-Nafois”
(Nafis majlislar)
4. “ Mahbub ul-qulub”
(Ko’ngillar mahbubi)
5. “ Mezon ul-avzon”
(Vaznlar o’lchovi ) 12 ming misrani
jam etgan, Foniy
taxallusida
bitilgan forsiy
tildagi nafis
badiiy asarlar:
1. Mufradot
2. Sittai zaruriya
3. Fusumi arbiya

E’tiboringiz uchun E’tiboringiz uchun
rahmat!rahmat!

Mavzu: Temur va Mavzu: Temur va Temuriylar davri Temuriylar davri madaniyatimadaniyati

Reja:Reja:  Temur va temuriylar Temur va temuriylar davlatining ijtimoiy-iqtisodiy, davlatining ijtimoiy-iqtisodiy, madaniy-maishiy taraqqiyoti.madaniy-maishiy taraqqiyoti.  Me’morchilik va tasviriy san’at.Me’morchilik va tasviriy san’at.  Ilm-fan va adabiyot.Ilm-fan va adabiyot.

Amir TemurAmir Temur (1336-1405) (1336-1405)

Ma’lumki, Amir Temur va temuriylar davri Ma’lumki, Amir Temur va temuriylar davri (XVI asr ikkinchi yarmi va XV asr) (XVI asr ikkinchi yarmi va XV asr) Movarounnahr va Xuroson o`lkalarida madaniy Movarounnahr va Xuroson o`lkalarida madaniy rivojlanishning yuksak darajaga erishuvi, rivojlanishning yuksak darajaga erishuvi, ma’naviy hayotning takomillashuvi bilan ma’naviy hayotning takomillashuvi bilan izohlanadi.izohlanadi. Amir Temur markazlashgan feodal davlatga Amir Temur markazlashgan feodal davlatga asos soldi. Amir Temur birinchi bo`lib qishloq asos soldi. Amir Temur birinchi bo`lib qishloq xo`jaligini rivojlanishga ahamiyat bergan, angor xo`jaligini rivojlanishga ahamiyat bergan, angor kanalini qazitib shaharni suv bilan ta’minlagan. kanalini qazitib shaharni suv bilan ta’minlagan. Samarqand atrofida Bog’dod, Sheroz, Sultoniya Samarqand atrofida Bog’dod, Sheroz, Sultoniya qishloqlarini qurdirgan. Uning davrida tog`-kon qishloqlarini qurdirgan. Uning davrida tog`-kon ishlari rivojlangan, turli xil ma’danlar ishlab ishlari rivojlangan, turli xil ma’danlar ishlab chiqarilgan. Dehqonchilik , pillachilik sohalari chiqarilgan. Dehqonchilik , pillachilik sohalari ham yuksak darajada rivojlangan.ham yuksak darajada rivojlangan.

Amir Temur davrida ichki va tashqi savdo Amir Temur davrida ichki va tashqi savdo rivojlangan. rivojlangan. 1. Amir Temur yo`l xavfsizligini ta’minlagan. 1. Amir Temur yo`l xavfsizligini ta’minlagan. 2. Boj solig`ini joriy etgan. 2. Boj solig`ini joriy etgan. 3. Buyuk ipak yo`li tarmog`ini Ye vropagacha 3. Buyuk ipak yo`li tarmog`ini Ye vropagacha kengaytirgan.kengaytirgan.

Temur va Temuriylar davri madaniyati

10.08.2023

0

14995 KB

Похожие