Tojikiston Respublikasi

Tojikiston Respublikasi

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

4684.158203125 KB

Tojikiston Respublika si

•
Tojikiston Respublikasi Markaziy Osiyoning janubi-sharqida, Hisor-
Oloy va Pomir tog'lari hududida joylashgan. Shimolda Qirg'iziston,
shimoli-g'arb va g'arbda O'zbekiston, janubda Afg'oniston, sharqda
Xitoy bilan chegaradosh.
•
Iqtisodiy-geografik o'rni Dunyo okeaniga chiqish imkoniyatining
yo'qligi, baland tog'lar sharoitida quruqlik transportini
rivojlantirishning murakkabligi hisobiga ancha noqulay hisoblanadi

•
Boshqaruv shakli jihatidan Tojikiston
prezidentlik respublikasi hisoblanadi.
Ma'muriy-hududiy tuzilishi birmuncha
murakkab bo'lib, 2 ta viloyat, 1 ta
muxtor viloyat (Tog'li Badaxshon),
respublikaga bo'ysunadigan 1 ta shahar
(Dushanbe) va 13 ta tumandan iborat.
Poytaxti - Dushanbe shahri
mamlakatning janubi- g'arbidagi Hisor
vodiysida joylashgan.

Tabiiy sharoiti va resurslari
•
Tojikiston qo'shni Qirg'iziston singari tog'li mamlakatdir.
Hududining 90 % dan katta qismini baland tog' tizmalari
egallaydi. Tojikistonning sharqiy qismini o'rtacha balandligi 4
000 metrdan yuqori bo'lgan Pomir tog'lari egallaydi.
Respublikaning eng baland nuqtasi Ismoil Somoniy cho'qqisi
(7 495 m.). Tojikiston seysmik jihatdan faol mintaqada
joylashganligi tufayli respublikada kuchli zilzilalar sodir
bo'lib turadi.

Foydali qazilmalari
•
Tojikiston zamini turli ma'danlar
zaxiralariga boy. Xususan, uning
hududida uran, oltin, kumush,
polimetall rudalarining yirik konlari
bor. Ammo Tojikiston yoqilg'i-
energetika resurslariga boy emas.

•
Tojikiston jahonning suv va gidroenergetika
resurslari bilan eng yaxshi ta'minlangan
davlatlaridan biri hisoblanadi. Mamlakat
hududidan Panj, Vaxsh, Amudaryo, Sirdaryo,
Zarafshon kabi Markaziy Osiyoning eng sersuv
daryolari oqib o'tadi. Qorako'l, Sarez,
Iskandarko'l respublikaning eng katta ko'llaridir.
Bu ko'llardan, ayniqsa, Pomir tog'ida joylashgan
1911-yilgi kuchli zilzila natijasida Murg'ob
daryosi o'zanida vujudga kel¬gan yirik to'g'onli
ko'li - Sarez ko'li mashhur.

Aholisi
•
Tojikiston aholisining soni 9,1 mln. kishiga teng (2018-y.). Tojikiston
Markaziy Osiyo davlatlari orasida aholi tabiiy o'sishining yuqori
sur'atlari bilan ajralib turadi. Shuningdek, Tojikiston mintaqadagi shahar
aholisining ulushi eng past bo'lgan davlat hisoblanadi (27 %, 2018-y.).
Poytaxt aholisi 800 ming kishidan ortiq. Katta shaharlar toifasiga
Xo'jand, Boxtar (sobiq Qo'rg'ontepa) va Ko'lob shaharlari mansub.

Aholisi
•
Tog'li relyef sharoitidagi dehqonchilik uchun
qulay yerlarning yetish- movchiligi aholi asosiy
qismining tog' oralig'idagi botiqlarda joylashuviga
olib keldi. Aholisining yuqori zichligi bilan
mamlakat shimolidagi Farg'ona vodiysi, janubi-
g'arbida joylashgan Hisor hamda Vaxsh vodiylari
alohida ajralib turadi. Pomir tog'larida esa aholi
daryo vodiylari va tog' yonbag'irlaridagi mayda
qishloqlarda tarqoq holda joylashgan.

Aholisi
•
Aholisining 85 % ga yaqin qismini tojiklar tashkil qiladi.
Aholining milliy tarkibida ikkinchi o'rinda umumiy soni
1 mln. kishidan ortadigan o'zbeklar turadi. Ular, asosan,
O'zbekiston bilan chegaradosh rayonlarda istiqomat
qiladi. Tog'li Badaxshon muxtor viloyatida tojiklar bilan
birga ularga qardosh bo'lgan bir guruh mahalliy elatlar
(vaxanlar, rushanlar, ish- kashimlar, yozg'ulamlar va
boshqalar) vakillari hamda qirg'izlar yashaydi.

Iqtisodiyoti
•
Tojikistonga Markaziy Osiyo davlatlari
orasida ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishning
nisbatan pastroq ko'rsatkichlari xos bo'lib,
iqtisodiyoti agrar-industrial yo'nalishga ega.

Sanoati
•
Tojikiston sanoatining yetakchi tarmoqlari rangli metallurgiya, tog'-
kon, kimyo, qurilish materiallari va yengil sanoatdir. Tojikistonning
eng katta sanoat korxonasi Tursunzoda shahridagi Tojikiston
alyuminiy zavodi. Bu korxona Rossiyadan keltiriladigan xomashyo
asosida yirik GESlar ishlab chiqaradigan elektr energiyasidan
foydalangan holda faoliyat ko'rsatadi. Alyuminiy Tojikiston
eksportining tarkibida yetakchi o'ringa ega. Elektr energetikasi
GESlarga tayanadi. GESlar orasida Vaxsh daryosidagi Norak GESi
alohida iqtisodiy ahamiyatga ega. Yengil sanoat tarmoqlari orasida
to'qimachilik sanoati alohida ahamiyat kasb etadi.

Qishloq xo`jaligi
•
Tojikistonda dehqonchilikning asosiy tarmoqlari donchilik, paxtachilik,
bog'dorchilik va uzumchilik hisoblanadi. Paxta va turli mevalar
respublikaning muhim eksportbop mahsulotlari hisoblanadi. Sug'orma
dehqonchiligi tog' oralig'idagi vodiylarida yaxshi rivojlangan, ammo
hududining aksariyat qismini tog'lar egallagani hamda aholi zichligining
yuqoriligi haydaladigan maydonlarning taqchilligini keltirib
chiqarmoqda. Tog'-yaylov chorvachiligi qoramolchilik va qo'ychilikka
ixtisoslashgan. Qishloq xo'jaligi tarmoqlari qatorida pillachilik ham katta
ahamiyatga ega.

Tojikiston Respublika si

• Tojikiston Respublikasi Markaziy Osiyoning janubi-sharqida, Hisor- Oloy va Pomir tog'lari hududida joylashgan. Shimolda Qirg'iziston, shimoli-g'arb va g'arbda O'zbekiston, janubda Afg'oniston, sharqda Xitoy bilan chegaradosh. • Iqtisodiy-geografik o'rni Dunyo okeaniga chiqish imkoniyatining yo'qligi, baland tog'lar sharoitida quruqlik transportini rivojlantirishning murakkabligi hisobiga ancha noqulay hisoblanadi

Похожие

Tojikiston Afg’oniston munosabatlari

Afg'oniston va Tojikiston o'rtasidagi hamkorlik

Tojikiston Respublikasining iqtisodiy geografik rayonlari

Turkmaniston Respublikasi

Koreya Respublikasi