Tomas Edison ixtirolaridan fizika fanini o‘qitishda foydalanish
![Tomas Edison
ixtirolaridan fizika
fanini o‘qitishda
foydalanish](/data/documents/18f619bf-bcae-4860-b2fc-c3ca9a0244c1/page_1.png)
![CONTENTS Tomas Edison hayoti
Tomas Edison ixtirolari
Fizika fanini o‘qitishda qo ‘ llash
Qo ‘ llaniladigan metodlar](/data/documents/18f619bf-bcae-4860-b2fc-c3ca9a0244c1/page_2.png)
![Tomas Edison
Tomas Alva Edison – mashhur amerikalik ixtirochi,
ishbilarmon va elektro texnik. U past bo‘yli, ozg‘in
hamda eshitish qobiliyatida muammolar bo‘lishiga
qaramay, mingdan ortiq ixtirolari bilan Amerika
kashfiyotchilari tarixida chuqur iz qoldirgan. Unga ilk
olam shumul muvaffaqiyatni elektr toki va fonograf
(tovushni yozib oladigan va qayta eshittiradigan
asbob)ning yaratilishi olib keldi. Keyin telegraf,
telefon va Amerika kino sanoati rivojiga katta hissa
qo‘shgan kinetograf (harakatlantiradigan tasvirni
tasmaga yozadigan apparat) kabi ko‘plab ixtirolar
muallifiga aylandi.](/data/documents/18f619bf-bcae-4860-b2fc-c3ca9a0244c1/page_3.png)
![Edison Tomas Alva (1847.11.2, Maylan, Ogayo shtati — 1931.17.10,
UestOrinj, NyuJersi shtati) — elektrotexnika sohasidagi amerikalik
ixtirochi va yirik elektrotexnika kompaniyalari egasi. Dastlab (12
yoshidan) gazeta tarqatuvchi, keyin telegrafchi bo lib ishlagan. 1868-ʻ
yildan ixtirochilik bilan shug ullangan. Axborotlarni (birja kurslarini)
ʻ
tele graf orqali uzatish asbobini loyihalagan, ko p karrali telegraflash
ʻ
bo yicha ishlagan, yozuv mashinkasini takomillashtirgan, fonograf
ʻ
ixtiro qilgan (1877), cho g lanma lampani yaratgan va A. Bell telefonini
ʻ ʻ
takomillashtirgan (1879). Elektr bilan yoritish tizimini ishlab chiqqan,
elektr energiyasi bilan ta minlashni markazlashtirish ustida ishlagan.
ʼ
Kinotexnika, temir yo l, kon va qurilish ishlarida, kimyo va boshqalar
ʻ
sohalarga doir loyihalari bilan qatnashgan. E. loyihasi bo yicha
ʻ
NyuYorkda dunyodagi birinchi umumfoydalaniladigan o zgarmas tok
ʻ
elektr stansiyasi qurilgan (1882). E. effekti deb atalgan termoion
emissiyani kuzatgan (1883). Nobel mukofoti laureati (1915).](/data/documents/18f619bf-bcae-4860-b2fc-c3ca9a0244c1/page_4.png)
![Mashhur ixtirolari
ELEKTR STULI
FONOGRAF AKKUMLYATOR
Trafaretli bosmaEdison AQShda 1093 ta,
dunyoning boshqa
mamlakatlarida esa 3 mingga
yaqin patentlarga ega bo ldi.ʻ](/data/documents/18f619bf-bcae-4860-b2fc-c3ca9a0244c1/page_5.png)
![Edison ko pgina muhim kashfiyotlarning muallifidir. (Edisonning ʻ
hayoti davomida AQShdagi patentlar byurosi unga 1093 ta
patentni beradi — bunday miqdordagi patentlarni hali hech bir
odam olmagan). Ular ichida:
Saylovlarda ovozlarni sanovchi elektr hisoblagich — birinchi
patentlangan kashfiyot.
Cho g lanma lampadagi ip uchun uglerodning (kuydirilgan
ʻ ʻ
qog oz) ishlatilishi.
ʻ
Fonograf
Kinetograf
Trafaretli bosma
Akkumulator
Elektr stuli
"Allo"ni taklif etdi.](/data/documents/18f619bf-bcae-4860-b2fc-c3ca9a0244c1/page_6.png)
![Cho g lanma lampa — elektr toki ta sirida tolasi (simi) cho g lanib nur ʻ ʻ ʼ ʻ ʻ
sochadigan yorug lik manbai. Ichidan havosi so rilib, cho g lanish jismi
ʻ ʻ ʻ ʻ
(sim) joylangan kolba (lampochka)dan iborat. Ba zi cho g lanma
ʼ ʻ ʻ
lampalarning kolbasi tolaning trasi, ya ni nur sochishini yaxshilash uchun
ʼ
inert gaz bilan to ldiriladi. Cho g lanma lampaning tolasi spiral, bispiral
ʻ ʻ ʻ
(ikki spiral) yoki trispiral (uch spiral) tarzida o ralgan volfram simdan
ʻ
qilinadi. Cho g lanma lampa yonganda tolasi 2500—3300 K gacha
ʻ ʻ
qiziydi; nur sochish quvvati 10—35 lm/Vt; xizmat muddati 1000
soatgacha. Dastlabki cho g lanma lampani 1872-yilda Aleksandr Lodigin
ʻ ʻ
ixtiro qilgan. 1879-yilda Thomas Edison uni takomillashtirgan.
Cho g lanma lampalar xonalar va maydonlarni yoritishda, kinoproyeksion
ʻ ʻ
apparatlarda, konlarda, avtomobillarda ishlatiladi. Cho ‘ g ‘ lanma lampa](/data/documents/18f619bf-bcae-4860-b2fc-c3ca9a0244c1/page_7.png)
![Fonograf (grekcha: φωνή „ovoz“ + [[Grek tili|γράφω]] „yozish“) tovushni
yozib olish va takrorlash uchun mo‘ljallangan birinchi qurilma. Tomas
Edison tomonidan ixtiro qilingan. 1877-yil 21-noyabrda namoyish etilgan.
Ovoz tashuvchi manbada trek shaklida yoziladi va uning chuqurligi
tovush hajmiga proportsionaldir. Fonografning saundtreki silindrsimon
spiralda almashtiriladigan aylanuvchi baraban (silindrga)ga
joylashtiriladi. Ijro paytida, nay bo‘ylab harakatlanadigan igna
tebranishlarni elastik membranaga uzatadi, bu esa tovush chiqishini
ta minlab beradi. Ushbu ixtiro o‘sha davrning ajoyib voqeasi bo‘lgan. ʼ
Fonografning mutasil rivojlanib borishi natijasida grammofon va patefon
kashf etilgan. Fonograf](/data/documents/18f619bf-bcae-4860-b2fc-c3ca9a0244c1/page_8.png)
![O ‘ qitish metodlari](/data/documents/18f619bf-bcae-4860-b2fc-c3ca9a0244c1/page_9.png)
![Fizika fanini o ‘ qitishda juda ko ‘ plab
metodlardan foydalanish mumkin
O‘qituvchi va o ‘quvchilar fizika darslarida quyidagilarni
bajara olishlari lozim:
— asbob va qurilm alarning sodda rasmlarini chiza olishlari;
— obyektlarning ortogonal proyeksiyalarini bajara olishlari;
— asboblaming shartli belgilari bilan sxemalar chiza olishlari;
— grafik diagram m alar chiza olishlari;
— vaqtni tejash uchun q o ‘lda chizishni yaxshi bilishlari.](/data/documents/18f619bf-bcae-4860-b2fc-c3ca9a0244c1/page_10.png)
![Ilm-fanga qo'shgan asosiy hissalari
Telekommunikatsiyalarni rivojlantirish:
Edison ixtirolari telekommunikatsiya
asoslarini yaratish uchun juda zarur edi.
Bularning barchasi uzoq masofadagi
ikkita nuqta o'rtasida ko'proq ma'lumot
uzatishga qodir. Telegraf yoki,
telefonning yaxshilanishi va boshqa
kashfiyotlar keyingi olimlarning
egallashiga yo'l ochdi.](/data/documents/18f619bf-bcae-4860-b2fc-c3ca9a0244c1/page_11.png)
![Batareyani takomillashtirish: U
batareyalar yoki batareyalarni ixtiro
qilmagan bo'lsa-da, ularni juda
mukammal qildi. Batareyalar va
batareyalar bilan bog'liq ko'plab
tadqiqotlar orasida u ishlashni
oshirib, umrini uzaytirdi. Shu tufayli,
bugungi kunda bizda kompilyatsiya
qilinadigan va uzoq vaqt xizmat
qiladigan qurilmalar mavjud.](/data/documents/18f619bf-bcae-4860-b2fc-c3ca9a0244c1/page_12.png)
![Birinchi elektr stantsiyasi: uning orzusi elektr energiyasini yaratish va uni
butun dunyoga etkazish imkoniyatiga ega bo'lish edi. Hozirgi kunda bu
aniq ko'rinadi, ammo bu o'z vaqtida inqilobiy g'oya edi.
Film kashfiyotchisi: U kino kamerasining kashshofi bo'lgan va uni
kinetoskop deb nomlagan. U bundan juda ko'p narsaga erisha olmadi,
chunki ular yopiq qurilmaning ichiga qarashlari kerak bo'lganligi sababli
ular yozuvni ko'rishlari mumkin edi.](/data/documents/18f619bf-bcae-4860-b2fc-c3ca9a0244c1/page_13.png)
![E'tiboringiz
uchun rahmat
Musayev.O
Fizika o ‘ qitish metodimetodikasi](/data/documents/18f619bf-bcae-4860-b2fc-c3ca9a0244c1/page_14.png)
Tomas Edison ixtirolaridan fizika fanini o‘qitishda foydalanish
CONTENTS Tomas Edison hayoti Tomas Edison ixtirolari Fizika fanini o‘qitishda qo ‘ llash Qo ‘ llaniladigan metodlar
Tomas Edison Tomas Alva Edison – mashhur amerikalik ixtirochi, ishbilarmon va elektro texnik. U past bo‘yli, ozg‘in hamda eshitish qobiliyatida muammolar bo‘lishiga qaramay, mingdan ortiq ixtirolari bilan Amerika kashfiyotchilari tarixida chuqur iz qoldirgan. Unga ilk olam shumul muvaffaqiyatni elektr toki va fonograf (tovushni yozib oladigan va qayta eshittiradigan asbob)ning yaratilishi olib keldi. Keyin telegraf, telefon va Amerika kino sanoati rivojiga katta hissa qo‘shgan kinetograf (harakatlantiradigan tasvirni tasmaga yozadigan apparat) kabi ko‘plab ixtirolar muallifiga aylandi.
Edison Tomas Alva (1847.11.2, Maylan, Ogayo shtati — 1931.17.10, UestOrinj, NyuJersi shtati) — elektrotexnika sohasidagi amerikalik ixtirochi va yirik elektrotexnika kompaniyalari egasi. Dastlab (12 yoshidan) gazeta tarqatuvchi, keyin telegrafchi bo lib ishlagan. 1868-ʻ yildan ixtirochilik bilan shug ullangan. Axborotlarni (birja kurslarini) ʻ tele graf orqali uzatish asbobini loyihalagan, ko p karrali telegraflash ʻ bo yicha ishlagan, yozuv mashinkasini takomillashtirgan, fonograf ʻ ixtiro qilgan (1877), cho g lanma lampani yaratgan va A. Bell telefonini ʻ ʻ takomillashtirgan (1879). Elektr bilan yoritish tizimini ishlab chiqqan, elektr energiyasi bilan ta minlashni markazlashtirish ustida ishlagan. ʼ Kinotexnika, temir yo l, kon va qurilish ishlarida, kimyo va boshqalar ʻ sohalarga doir loyihalari bilan qatnashgan. E. loyihasi bo yicha ʻ NyuYorkda dunyodagi birinchi umumfoydalaniladigan o zgarmas tok ʻ elektr stansiyasi qurilgan (1882). E. effekti deb atalgan termoion emissiyani kuzatgan (1883). Nobel mukofoti laureati (1915).
Mashhur ixtirolari ELEKTR STULI FONOGRAF AKKUMLYATOR Trafaretli bosmaEdison AQShda 1093 ta, dunyoning boshqa mamlakatlarida esa 3 mingga yaqin patentlarga ega bo ldi.ʻ