Unli tovushlar
Unli t ovushlar
Faqat un (ov oz) dan iborat bo‘lgan va bo‘g‘in hosil qila oladigan fonemalarga unli fonema lar deyiladi. Hozirgi o‘zbek adabiy tilida 6 t a unli fonema mavjud: u, a, o‘, o, e, i. UN LILARDA: ohangdorlik yuqori; faqat ovoz bo‘ladi; o‘zbek tilida yonma-yon kelmaydi. Masalan, soat, mutolaa, tabiiy, manfaat, taajjub – o‘zbekcha so‘z emas; xohlagancha cho‘zib talaffuz qilish mumkin. Masalan, Y-u-u-u-u-u-u- u-r, muhabbat, ketdik bu yerdan. (Qo‘shiqdan); urg‘u oladi. Masalan, òlma, rúchka va h.k.; bo‘g‘in hosil qila oladi. Hatto bir unli ham. Masalan, o-ta, o-na, o-pa, a-ka va h.k. UNLI LA R
Unlilar da bo‘linis hTilning gorizontal (yotiq) holatiga ko‘ra Tilning vertikal (tik) harakatiga ko‘raLablarning ishtirokiga ko‘ra Unli larda k l assifi k at siy a (bo‘l inish)
1. TILN IN G GORIZON TA L (YOTIQ) HOLATIGA KO‘RA : t il oldi unlilar: a, i, e t il orqa unlilar: u, o‘, o 2. TILN IN G V ERTIKA L (TIK) HARAKATIGA KO‘RA: y uqori t or unlilar: i, u (tor oraliq saqlanadi) o‘rt a k eng unlilar: e, o‘ (o‘rtacha oraliq saqlanadi) quy i k eng unlilar: a, o (keng oraliq saqlanadi) 3. LABLA RN IN G HA RA KATIGA KO‘RA : lablangan unlilar: u, o‘, o lablanmagan unlilar: i, e, a
Topshiriq.Dialogni o‘qing. Int ernet v a uning imk oniy at lari haqida y ana qanday qo‘shimcha ma’lumot lar bilasiz? – Donoxon, internet nimaligini bilasizmi?