logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Общий
  4. Yadro,xromosoma uning tuzilishi

Yadro,xromosoma uning tuzilishi

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

2550.8203125 KB
Скачать
Mavzu: Yadro ,xromosoma uning tuzilishi Reja • 1. Yadroning funksiyalari haqida • 2. Yadroli tuzilishi • 3. Xromosomalar haqida ma’lumot • Yadro — zamburug‘, o‘simlik va hayvonlar hujayrasining muhim tarkibiy qismi hisoblanadi. • Hujayra yadrosida DNK ya’ni, genlar bo‘lib, ular ikki asosiy vazifani bajaradi: • Genetik axborotni saqlaydi va ko‘paytiradi. • Hujayrada sodir bo‘ladigan moddalar almashinuvi jarayonini idora qiladi. • O datda hujayralar bitta yadroga ega bo‘ladi. Ba’zan 2—3 yadroga ega bo‘lgan hujayralar ham uchrab turadi. Ko‘p yadroli hujayralar (ayrim hollarda o‘nlab yadrolar) borligi ham ma’lum. Yadroning shakli ko‘pincha hujayra shakliga o‘xshab ketadi. Ayrim hollarda noto‘g‘ri shaklga ega bo‘lgan yadrolar ham uchraydi. • Yadro qo‘sh membranali qobiq bilan o‘ralgan. Tashqi, sitoplazma bilan tutashgan yadro membranasida ribosomalar joylashgan. Ichki tomondan yadro membranasi silliq bo‘ladi. • Hujayra yadrosi tarkibiga quyuq yadro shirasi , xromatin va bitta yoki bir necha yadrocha kiradi. Tirik hujayradagi yadro shirasi, yadro tuzilishidagi oraliqlarini to‘ldirib turuvchi gelsimon massadan iborat. • Xromatin (yunoncha “xroma” — rang) yadroning shaklan yadrochadan farq qiluvchi, ba’zi bir bo‘yoqlar yordamida bo‘yaladigan donador va to‘rsimon tuzilishidir. Xromatin DNK va oqsildan iborat bo‘lib, xromosomaning spirallashmagan va zichlashmagan qismlari hisoblanadi. • Xromosomalarni o‘rganish quyidagilarni aniqlashga imkon yaratdi. • Har qanday o‘simlik yoki hayvon organizmining somatik hujayrasidagi xromosomalar soni bir xil • Har qanday organizmning jinsiy hujayrasi hamma vaqt somatik hujayraga nisbatan ikki barobar kam xromosomaga ega • Bir turga mansub barcha organizmlarning hujayrasidagi xromosomalar soni bir xilda bo‘ladi. • Somatik hujayraning xromosomalar to‘plamining miqdoriy (soni va o‘lchami) va sifatiy (shakli) belgilari yig‘indisi kariotip deb ataladi. Tirik organizmlarning ko‘pchilik turlarida kariotipdagi xromosomalar soni juft bo‘ladi. • Bir xil shakl, o‘lcham hamda iplarga ega bo‘lgan xromosomalar gomologik xromosomalar deb ataladi. Somatik hujayraning xromosoma to‘plamidagi har bir xromosoma o‘z juftiga ega va juft (yoki diploid ) deb ataladi. Diploid to‘plam 2n bilan belgilanadi. Jinsiy hujayralarga juft gomologik xromosomalardan faqat bittasi o‘tadi, shuning uchun gametaning xromosoma to‘plami toq (yoki gaploid ) deyiladi. • Hujayra yadrosiga xos bo‘lgan uchinchi xususiyat — yadrochaning mavjudligidir. U yadro shirasiga botib kirgan zich tanachadan iborat. Yadrochalar faqat bo‘linmaydigan hujayralarda bo‘ladi, ular mitoz paytida yo‘qolib ketadi, bo‘linish tamom bo‘lgach yana paydo bo‘ladi. • Yadrocha — shakllanishdarajasi har xil bo‘lgan ribosomalar va r-RNKning to‘plamidan iborat. Xulosa • Yadro  — ko pchilik  bir  ʻ hujayrali  va  hamma  ko p  hujarayli   ʻ organizmlar  hujayralarining  asosiy  tarkibi  qismi.  Ya.ning  bo lishi  yoki   ʻ bo lmasligiga  binoan,  organizmlar  ʻ eukariotlar  va  prokariotlarp  ajratiladi.  Prokariotlar  hujayrasida  irsiy  modda  DNK  sitoplazmadan   chegaralanmagan,  bir  qancha  organoidlar  bo lmaydi.  Eukariotlar   ʻ hujayrasida  DNK  saklovchi  strukturalar  —  xromosomalar  va  mitoxondriyalar  bor.  Genlardagi  irsiy  axborot  orqali  Ya.  hujayrada   oqsil  sintezi,  morfologik  va  fiziologik  jarayonlarni  boshqaradi.  Ya.   bilan  sitoplazma  o rtasida  uzluksiz  moddalar  almashinuvi  sodir   ʻ bo lib  turadi.  Ya.ni  hayvon  hujayralarida  Ya.Purkinye  (1825),  o simlik   ʻ ʻ hujayralarida  R.Broun  (1831  —  33)  kashf  etishgan.  Hujayralarda   Ya.  bitta  yoki  ko p  bo lishi  mumkin.  Ya.  sitoplazmadan  2  qavat   ʻ ʻ membrana  bilan  ajralgan;  tashqi  membranasida  ribosomalar  joylashadi. Foydalanilgan adabiyotlar 1. N.Grin va boshq. “Biologiya”. 1990y. 2. A.S.Troshin va boshq. “Sitologiya”. 1970y-. 3. T.B.Boyqobilov, X.Ikromov “Sitologiya.”1980y. 4. Sattiboev M.S. “O’simlik hujayrasi”.T. 1990y. 5. Maqsudov Z.M. “Umumiy genetika”. Toshkent. «Uqituvchi», 1981.

Mavzu: Yadro ,xromosoma uning tuzilishi

Reja • 1. Yadroning funksiyalari haqida • 2. Yadroli tuzilishi • 3. Xromosomalar haqida ma’lumot

• Yadro — zamburug‘, o‘simlik va hayvonlar hujayrasining muhim tarkibiy qismi hisoblanadi.

• Hujayra yadrosida DNK ya’ni, genlar bo‘lib, ular ikki asosiy vazifani bajaradi: • Genetik axborotni saqlaydi va ko‘paytiradi.

• Hujayrada sodir bo‘ladigan moddalar almashinuvi jarayonini idora qiladi.

Похожие

Kompyuter va uning tuzilishi
Zamonaviy fan va uning tuzilishi
Ildiz metomorfozi va uning anatomik tuzilishi
ATОM TUZILISHI
SUYAKLAR TUZILISHI