logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Общий
  4. Yer yuzasi relyefining asosiy shakllari

Yer yuzasi relyefining asosiy shakllari

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

23397.265625 KB
Скачать
Mavzu: Yer yuzasi relyefining asosiy shakllari 5 - sin Vulqon kesmasida nimalar ko‘rsatilgan? 1. ___________________ 2. ___________________ 3. ___________________ 4. ___________________ 5. ___________________ 6. ___________________ Vulqon kesmasida nimalar ko‘rsatilgan? 1. Magma 2. Vulqon kanali 3. Krater 4. Lava 5. Yon krater 6. Vulqon kuli Buni bilasizmi? Zilzila kuchi Nima sodir bo‘ladi? 1 va 2 ball ? ? Uy devorlarida yoriqlar paydo bo‘ladi. 9 ball ? ? Yer yuzasi relyefi o‘zgaradi. Yerda tik turgan narsa qolmaydi. 11-12 ballni o‘ta halokatli zilzila deyiladi. To‘g‘ri javob: Zilzila kuchi Nima sodir bo‘ladi? 1 va 2 ball Zilzilani odamlar sezmaydi. 6 va 7 ball Uy devorlarida yoriqlar paydo bo‘ladi. 9 ball Devorlar qulaydi, tomlar bosib qoladi. 11 va 12 ball Yer yuzasi relyefi o‘zgaradi. Yerda tik turgan narsa qolmaydi. 11-12 ballni o‘ta halokatli zilzila deyiladi. Yer yuzasidagi notekisliklar Globus yoki dunyoning tabiiy xaritasiga bir nazar tashlasangiz, Yer yuzasining juda notekis ekanligini ko‘rasiz. Ba’zi joylar keng tekisliklardan, boshqa joylar esa tog‘li o‘lkalardan iborat. Yerning ichki kuchlari Okeanlar tagi ham quruqliklarga o‘xshagan, juda notekis. Yer yuzasining bunday notekisligiga Yerning ichki kuchlari asosiy sabab bo‘lgan. Yerning ichki kuchlari Bu kuchlar ta’sirida Yer yuzasining ayrim joylari ko‘tariladi, boshqa joylari cho‘kadi, Yer po‘sti yorilib, lavalar oqib chiqadi, vulqon tog‘larini hosil qiladi. Yer qimirlashlar ham Yer yuzasi relyefini o‘zgartiradi. Yer yuzasi relyefini tashqi kuchlar ham o‘zgartiradi Tashqi kuchlar Suv Shamol Muzliklar Quyosh nuri Organizmlar Yerning tashqi kuchlari Suv tog‘ jinslarini yemiradi, oqizib ketadi va past, chuqur joylarni to‘ldiradi, vodiylar, daralarni hosil qiladi. Chuqur joylarning o‘rnida tekis yerlar bunyod bo‘ladi. Shamol mayda jinslarni uchirsa ham uzoq vaqtda juda ko‘p miqdordagi qumlarni uyub tashlaydi. Qattiq toshlar kunduzi Quyosh nuridan qiziydi, kechasi soviydi. Natijada yorilib, asta- sekin maydalanib ketadi. Yerning tashqi kuchlari Tashqi kuchlar tog‘larni yemirib, chuqurliklarni to‘ldiradi, ya’ni, Yer yuzasidagi baland-pastliklarni tekislaydi. Ichki kuchlar bilan tashqi kuchlar bir-birlariga butunlay teskari ish bajaradi. Yerning tashqi kuchlari Tashqi kuchlarIchki kuchlar Baland-pastliklar hosil qiladi Baland-pastliklarni tekislaydi Yer relyefining eng yirik shakllari Materiklar Okeanlar Materiklar Materiklar – Yer po‘stining ko‘tarilib qolgan eng yirik bo‘laklari. Materiklarning katta qismi okean suvlaridan ancha baland ko‘tarilib turadi. Materiklar Afrika Yevrosiyo Janubiy Amerika Avstraliya AntarktidaShimoliy Amerika Orollar Okean va dengizlarda suvdan ko‘tarilib turgan va hamma tomondan suv o‘ragan kichikroq quruqliklar orollar deyiladi. Grenlandiya oroli Yangi Gvineya oroli Kalimantan oroli Madagaskar oroli Yarimorollar Agar quruqlik uch tomondan suv bilan o‘ralib, faqat bir tomonidan katta quruqlik bilan tutashgan bo‘lsa, ular yarimorollar deb ataladi. Arabiston, Hindiston, Hindixitoy eng katta yarimorollar hisoblanadi. Dunyo okeani Dunyo okeani – materiklarni o‘rab turgan va bir-biri bilan tutashib ketgan suvli hudud. Dunyo okeaniDunyo okeani Tinch okeanA t la n t ik a o k e a n i Hind okeaniShimoliy Muz okeani Dunyo okeani maydoni 29% 149 mln km 2 71% 361 mln km 2 OkeanQuruqlik Shimoliy yarimshar Janubiy yarimshar Dunyo okeani Yer yuzining 71 foiz (%) ini, quruqlik esa 29 % ini egallagan. Tog‘ va tekisliklar Tog‘ va tekisliklar quruqlik relyefining asosiy shakllari hisoblanadi. Tog‘lar Yerning ichki kuchlari ta’sirida hosil bo‘ladi. Tekisliklar tog‘larning yemirilishi va yemirilgan jinslarning chuqurliklarni to‘ldirishidan vujudga keladi. Tekisliklar Tekisliklar yuzasi tekis yoki biroz past-baland yerlardir. Dunyodagi eng katta tekisliklar: Amazonka tekisligi G‘arbiy Sibir tekisligi Eng katta tekisliklar Sharqiy Yevropa tekisligi Turon tekisligi Tog‘lar Yer yuzining dengiz sathidan baland ko‘tarilgan va yer yuzasi notekis bo‘lgan joylariga tog‘lar deyiladi. Tog‘larning eng baland qismlari tog‘ cho‘qqisi deb ataladi. Jomolungma cho‘qqisi Dunyodagi eng baland nuqta Himolay tog‘laridagi Jomolungma cho‘qqisi bo‘lib, balandligi 8848 m. Bu cho‘qqini O‘zbekistondan birinchi bo‘lib, 1998-yilning 22-mayida Rustam Rajabov zabt etgan. Hazrati Sulton cho‘qqisi O‘zbekistonning eng baland nuqtasi esa Hisor tizmasidagi Hazrati Sulton cho‘qqisi (4643 m) hisoblanadi. Yer relyefi Yer yuzidagi tog‘ va tekisliklarning balandligi har xil bo‘ladi. Agar tekisliklarning dengiz sathidan balandligi 200 m dan oshmasa, ular pasttekislik deyiladi. Tekisliklar balandligi 200 m dan 500 m gacha bo‘lsa, ular qirlar deb ataladi. 200 metrgacha 200 metrdan 500 metrgacha pasttekislik qirlar Yer relyefi Ba’zi bir tekisliklarning dengiz sathidan balandligi 500 m dan ham ortiq bo‘ladi. Bunday baland tekisliklar yassitog‘lik deb yuritiladi. Bunga O‘rta Sibir, Braziliya yassitog‘liklari misol bo‘ladi. 500 metrdan baland yassitog‘lik Yer relyefi Tog‘lar ham balandligiga qarab, past, o‘rtacha, o‘rtacha baland va baland tog‘larga bo‘linadi. 500 metrdan 1000 metrgacha 1000 metrdan 2000 metrgacha 2000 metrdan3000 metrgacha 3000 metrdan baland past tog‘lar o‘rtacha tog‘lar baland tog‘lar o‘rtacha baland tog‘lar Yer relyefi Yer relyefi O‘zbekistondagi Bo‘kantov, Tomditov past tog‘lar, Nurota tog‘lari o‘rtacha baland tog‘lardir. Tog‘ tizmalari Ba’zan tog‘lar bir-biriga tutashib, uzoq masofalarga cho‘zilib ketgan bo‘ladi. Bunday relyef shakllari tog‘ tizmalari deb ataladi. Tog‘ tizmalari Ularga And, Kordilyera, O‘rta Osiyodagi Tyanshan, Hisor tizmalari misol bo‘ladi. Juda katta maydonlarni egallagan tog‘ tizmalari, yakka-yakka tog‘lar va vodiylar birgalikda tog‘li o‘lkalar deyiladi. Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar: 1. Darslikning 5 5- 58- sahifalaridagi “ Yer yuzasi relyefining asosiy shakllari” mavzusini o‘qish va savollarga javob yozish. 2. Yozuvsiz xaritaga tog‘ va tekisliklar nomlarini yozish. Materiklar va okeanlar nomini yozing

Mavzu: Yer yuzasi relyefining asosiy shakllari 5 - sin

Vulqon kesmasida nimalar ko‘rsatilgan? 1. ___________________ 2. ___________________ 3. ___________________ 4. ___________________ 5. ___________________ 6. ___________________

Vulqon kesmasida nimalar ko‘rsatilgan? 1. Magma 2. Vulqon kanali 3. Krater 4. Lava 5. Yon krater 6. Vulqon kuli

Buni bilasizmi? Zilzila kuchi Nima sodir bo‘ladi? 1 va 2 ball ? ? Uy devorlarida yoriqlar paydo bo‘ladi. 9 ball ? ? Yer yuzasi relyefi o‘zgaradi. Yerda tik turgan narsa qolmaydi. 11-12 ballni o‘ta halokatli zilzila deyiladi.

To‘g‘ri javob: Zilzila kuchi Nima sodir bo‘ladi? 1 va 2 ball Zilzilani odamlar sezmaydi. 6 va 7 ball Uy devorlarida yoriqlar paydo bo‘ladi. 9 ball Devorlar qulaydi, tomlar bosib qoladi. 11 va 12 ball Yer yuzasi relyefi o‘zgaradi. Yerda tik turgan narsa qolmaydi. 11-12 ballni o‘ta halokatli zilzila deyiladi.

Похожие

uchburchak yuzasi mashqlar
BORLIQ VA UNING ASOSIY SHAKLLARI
Borliq va ung asosiy shakllari
relyef tòğrisida umumiy ma’lumot
Yer yuzi aholisi, irqlar