logo

Zahiriddin Muhammad Bobur 2

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

3923.853515625 KB
Zahiriddin Muhammad 
Bobur                   
Zahiriddin Muhammad Bobur (1483-1530) HAYOTI IJODI 
HAQIDA MALUMOT

Bobur (taxallusi; to‘liq ismi Zahiriddin Muhammad ibn 
Umarshayx Mirzo) (1483.14.2, Andijon 1530.26.12, Agra) — 
o‘zbek mumtoz adabiyotining yirik vakili: buyuk shoir; 
tarixchi, geograf; davlat arbobi, iste’dodli sarkarda; 
boburiylar sulolasi asoschisi, temuriy shahzoda.
Boburning otasi — Umarshayx Mirzo Farg‘ona viloyati hokimi, 
onasi — Qutlug‘ Nigorxonim Mo‘g‘uliston xoni va Toshkent 
hokimi Yunusxonnint qizi edi. Boburning onasi o‘qimishli va 
oqila ayol bo‘lib, hokimiyatni boshqarish ishlarida faol ko‘mak 
bergan, harbiy yurishlarida unga hamrohlik qilgan. Umarshayx 
Mirzo xonadoni poytaxt                   
Andijonning arki ichida yashar edi. Hokim yoz oylari 
Sirdaryo bo‘yida, Axsida, yilning qolgan faslini 
Andijonda o‘tkazardi. Boburning yoshligi Andijonda 
o‘tgan. Bobur barcha temuriy shahzodalar kabi 
maxsus tarbiyachilar, yirik fozilu ulamolar 
ustozligida harbiy ta’lim, fiqx ilmi, arab va fors 
tillarini o‘rganadi, ko‘plab tarixiy va adabiy asarlar 
mutolaa qiladi, ilmfanga, she’riyatga qiziqa 
boshlaydi.  Dovyurakligi va jasurligi uchun u 
yoshligidan «Bobur» («Sher») laqabini oladi.                   Bori elga yaxshilig` 
qilg`ilki mundin 
yaxshi yo`q 
Kim degaylar dahr 
aro qoldi falondin 
yaxshilig`                    Ulug` o`zbek shoiri, mutafakkir, tarixchi va 
davlat arbobi; markazlashgan davlat va boburiylar 
saltanati asoschisi
Zahiriddin Muhammad Bobur 
Andijonda tug`ulgan  Amir 
Temurning beshinchi avlodi, 
Farg`ona hukumdori Umarshayxning 
farzandi.Bobur 12 yoshda (1494) 
taxtga chiqdi. 1503-1504 yillarda 
Afg`onistonni egalladi.1519-
1525yillarda Hindistonga 5 marta 
yurush qildi. Uch asrdan ortiq 
davom etgan (1526-1858) boburiylar 
saltanatiga asos soldi dekabrda Agra 
(1530 y 26 dekabr)da vafot 
etdi.Qabri keyinchalik vasiyatiga 
ko`ra Kobulga ko`chirilgan                      Boburning ulug` asari “Boburnoma” 
bo`lib, uni “Vaqoe” deb ham nomlaydilar. 
Buyuk  memorial asarda 1494-1529 yillari 
Markaziy va Kichik Osiyoda , Yaqin va  
O`rta sharq mamlakatlarida kechgan 
voqealar bayon etilgan. “Boburnoma” ning 
o`ndan ortiq qo`lyozma nusxalari 
bor.Asarni Qozonda N.I.Ilminskiy(1857), 
Londonda  Beverij xonim nashr (1905) 
etgan . O`zbekistonda dastlab professor 
Fitrat 1928 yilda asrdan parchalar e`lon 
qilindi. “Boburnoma” ning 1948-1949 
yillarda ikki jildi; 1960 , 1989 yillarda  
tuzatilgan, 2002 yilda to`ldirilgan qayta 
nashri  amalga oshirildi                   Zahiriddin Muhammad 
Bobur 
(1483-1530 )   Asar  asosan  uch  qismdan  iborat  bo‘lib, 
uning 
birinchi  qismi  -  XV  asrning  ikkinchi 
yarmida  Markaziy  Osiyoda  ro‘y  bergan 
voqealarni; 
ikkinchi  qismi  -  XV  as rning  oxiri  va 
XVI  asrning  birinchi  yarmida  Kobul  ulusi, 
ya'ni Afg‘onistonda ro‘y bergan voqealarni; 
uchinchi qismi  -  XVI  asr	
 ning  birinchi 
choragidagi  Shimoliy  Hindiston  xalqlari 
tarixiga bag‘ishlangan.                    “ Boburnoma” ni Abdurahim xonon (1586) fors tiliga, Vitsen 
(1705) golland tiliga , J Leyden (1826) va V  Erskin Ingiliz tiliga , 
Pavel de Kuteyel (1871) fransuz tiliga , Rashid Rahmati Arat 
(1940) turkchaga , Mixall Sale (1943) rus tilga tarjima qilganlar 
1826-1985 yillar davomida “Boburnoma” 4 marta  ingiliz, 
3marta fransuz , 1marta nemis tiliga o`girilgan                   “ Boburnoma” ensklopedik asar. Uning 
orginalligi shundaki asarda muallif asosan 
o`zi ko`rgan-kechirgan bilgan narsalarni 
yozadi. “Boburnoma”dan siyosatchilar, 
etnograflar, aholishunoslar, geobataniklar, 
zoografiklar, iqlimshunoslar, o`zlari uchun 
kerakli bo`lgan juda ko`p faktik materialni 
ajratib olishlari munkin. U tom ma`noda 
aholi geografyasiga va uni ajralmas qismi 
bo`lgan shaharshunoslikka bag`ishlangan 
asar hamdir.                     “ Boburnoma”da Andijon tasviri “Andijon 
havosida kuzda ko`p odamlar bezgak kasaliga 
mubtalo bo`ladi. Shahar ov qilishga qulay, 
ayniqsa to`qayzorlarda qirg`ovul nihoyatda 
ko`p. O`sh havosi nihoyatda yaxshi , oqar 
suvlari ko`p.Bahor juda chiroy ochib 
keladi ,qalin lola va gullar ochilur. Andijon 
daryosi hozirgi o`shning o`rtasidan oqib o`tib, 
Andijonga boradi, daryoning har ikkala 
qirg`og`I  bog`lar  bilan qoplangan .Ushbu 
bog`larda bahorda ochiladigan boychechaklar 
juda ham chiroylidur. Farg`ona viloyatida O`sh 
havosi sofligiga va tozaligiga teng keladigan 
shahar yo`qdir”                   Boburiylar merosi                   Bobur nomida xalqaro ilmiy ekspiditsiya mavjud bo`lib, uning azolari Bobur qadamjolari 
bo`ylab 5 marta safar uyishtirdilar. Ekspeditsiya materiallari asosida “Bobur va uning jahon 
svilizatsiyasida tutgan o`rni” memorial muzeyi tashkil qilinib , uning jamg`armasida Bobur 
nomi bilan bog`liq 500 yuzdan ortiq kitob va manbalar bor.Andijon Bog`i Bobur tashkil 
qilinib, buyuk shoirning hoki keltirilgan ramziy qabr bor. Ark ichi memorial kompleksi Bobur 
yashagan davr haqida ma`lumot beradi.                   Bobur bog`i                   E`tiboringiz uchun rahmat

Zahiriddin Muhammad Bobur

 Zahiriddin Muhammad Bobur (1483-1530) HAYOTI IJODI HAQIDA MALUMOT  Bobur (taxallusi; to‘liq ismi Zahiriddin Muhammad ibn Umarshayx Mirzo) (1483.14.2, Andijon 1530.26.12, Agra) — o‘zbek mumtoz adabiyotining yirik vakili: buyuk shoir; tarixchi, geograf; davlat arbobi, iste’dodli sarkarda; boburiylar sulolasi asoschisi, temuriy shahzoda. Boburning otasi — Umarshayx Mirzo Farg‘ona viloyati hokimi, onasi — Qutlug‘ Nigorxonim Mo‘g‘uliston xoni va Toshkent hokimi Yunusxonnint qizi edi. Boburning onasi o‘qimishli va oqila ayol bo‘lib, hokimiyatni boshqarish ishlarida faol ko‘mak bergan, harbiy yurishlarida unga hamrohlik qilgan. Umarshayx Mirzo xonadoni poytaxt

 Andijonning arki ichida yashar edi. Hokim yoz oylari Sirdaryo bo‘yida, Axsida, yilning qolgan faslini Andijonda o‘tkazardi. Boburning yoshligi Andijonda o‘tgan. Bobur barcha temuriy shahzodalar kabi maxsus tarbiyachilar, yirik fozilu ulamolar ustozligida harbiy ta’lim, fiqx ilmi, arab va fors tillarini o‘rganadi, ko‘plab tarixiy va adabiy asarlar mutolaa qiladi, ilmfanga, she’riyatga qiziqa boshlaydi. Dovyurakligi va jasurligi uchun u yoshligidan «Bobur» («Sher») laqabini oladi.

Bori elga yaxshilig` qilg`ilki mundin yaxshi yo`q Kim degaylar dahr aro qoldi falondin yaxshilig`

Ulug` o`zbek shoiri, mutafakkir, tarixchi va davlat arbobi; markazlashgan davlat va boburiylar saltanati asoschisi Zahiriddin Muhammad Bobur Andijonda tug`ulgan Amir Temurning beshinchi avlodi, Farg`ona hukumdori Umarshayxning farzandi.Bobur 12 yoshda (1494) taxtga chiqdi. 1503-1504 yillarda Afg`onistonni egalladi.1519- 1525yillarda Hindistonga 5 marta yurush qildi. Uch asrdan ortiq davom etgan (1526-1858) boburiylar saltanatiga asos soldi dekabrda Agra (1530 y 26 dekabr)da vafot etdi.Qabri keyinchalik vasiyatiga ko`ra Kobulga ko`chirilgan