logo

Zamonaviy odamlarning kelib chiqishi

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

19639.774414062 KB
Zamonaviy odamlarning 
kelib chiqishi                 Reja:
1. Neandertal odamlar haqida
2. Neandertallar anatomiyasi
3. Homo sapienslar vujudga kelishi                Neandertal Suyak qoldiqlarining topilishi

1856-yil esa Germaniya Federativ respublikasining Neandertal 
vodiysidagi Dyuseldorf shahri yaqinida joylashgan Filgafer 
g‘oridan yer qazish ishlari vaqtida odamning bosh suyak qopqog‘i 
va skeletining bir qancha suyaklari topildi. Mazkur suyaklar 
Neandertal vodiysidan topilgani uchun shu joyning nomi bilan 
ataladi.

Filgaferdan topilgan neandertallik odam suyagining qoldig‘i 
o‘sha vaqtdagi ko‘pgina olimlaming e’tiborini o‘ziga tortdi. o‘sha 
davrda yashagan I. K. Fulrot va Shaafgauzenlar tabiatshunos va 
vrachlarning Bonndagi syezdida neandertaldan topilgan bu skelet 
qachonlardir  о‘ lib bitgan qadimgi odam tiplaridir, deb aytgan 
edilar.                                                   Ammo nemis reaksion antropologi Virxov odam 
suyaklarining skeletning topilgan bo‘laklari ibtidoiy odamga 
mansub alkogolizm yoki zahm kasali natijasida nasli buzilgan 
hozirgi zamon odamiga tegishli degan fikr bilan may donga chiqdi.
Lekin 1864-yili yana Ispaniyaning Gibraltar bo‘g‘ozi 
rayonidan yana neandertal tipidagi qazilma odam suyaklarining 
qoldig‘i topildi. Keyinchalik yer yuzining turli joylaridan 
neandertal tipidagi qazilma odamning suyaklari ko‘plab topildi. 
Bular orolida 1887-yili   Belgiyaning Spi dega n  joyi yaqinidagi
Bekorosh g‘oridan topilgan neandertal odamining suyakqoldiqlari alohida 
ahamiyatga ega bo‘ldi.                  MDH davlatlari hududidan topilgan 
neandertallar
MDH territoriyasida ham neandertal tipidagi qazilma odamlarning 
qoldiqlari Qrimdagi Simferopl shahridan 25 km sharqdagi Kiyikkoba 
g‘oridan Staroseile,Zaskolnoe degan joydan 1936-yili esa A. P.Okladnikov 
tomonidan respublikamiz janubidagi Surxondaryo oblast Boysun 
tog‘iZovtaloshsoy darasining 
Teshiktosh g‘oridan ham topilgan. Beshiktosh g‘oridan B-ll yoshdagi 
neandertal tipidagi bolaning bosh suyagi toshga aylangan holda saqlangan 
holda topilgan.
MDHda neandertallar yashab o‘tgan manzilgohlar 500dan ortiq bo‘lib, 
ulaming aksariyatini Kavkaz, Qrim, Azov dengizi bo‘y 'ait Dnepr, Shimoliy 
Donets, Dnestr, Soj, Desna, Don, Oka, Volga daryolarining bo‘ylarida, 
janubiy Qozog‘iston,  O ‘zbekiston, Tojikiston, Turkmanistondadir.                                  Neandertallar antropologik tuzilishi

Neandertal odamlari miya qutisining sig‘imi 900-1800 sm3 gacha 
bo‘lib, o‘rtachasi !380-1400sm ga teng ekanligini hisobga olsak, 
ulaming kallasi katta ekanligiga qanoat hosil qilamiz. 
Neandertalodamlari kalla qutisining shakli birmunchacho‘zinchoq 
bo‘lib,peshonasi qiya, boshining tepa qismi yassi, past bo‘lishi ular 
uchun xarakterlidir. Shu bilan birga ularda qosh ustidagi qabartma 
ancha oldinga turtib chiqqan .

  Neandertal odamlaming burunva yuqori jag‘ suyaklari juda kuchli 
rivojlangan. Ularda pastki jag‘ ham yaxshi rivojlanmagan bo‘lib, u 
juda baquwat, lekinengak-dahan u qadar taraqqiy etmagan 
edi.Neandertallaming tishlari kuchli ildizli, katta va qattiq bo‘lib, 
oziqni, xususan go‘shtni chaynash uchun moslashgandir.                                                   Neandertallar mehnat qurollari

N eandertallar zamonasiga har xil toshdan qurol ishlash, texnikasi 
awalgiga qaraganda yuksaldi. 

Yon-atrofmi sindirib silliqlash natijasida yadr o  ham to‘g‘ri s haklga 
kirib diskka aylanib qoldi. U go‘sht, teri va yog‘ochni kesish va 
bo‘laklarga ajratish uchun ishlatilgan. Odamlar uni yog‘och (gavron, 
kaltak) uchiga bog4lab. Nayza sifatida ishlatilgan bo‘lsalar kerak. 
Toshdan qirg‘ich yasab, uning ikki tomonidan o‘tkirlab qiruvchi va 
kesuvchi qurol sifatda foydalanilgan. Uning yordami bilan ov qilingan, 
hayvonlaming go‘shti terisidan ajratib olinib, bo‘lingan, teri 
ishlangan, hamda yog‘ochni kesishda ham foydalanilgan. 

Neandertallardagi eng muhim qurollardan yana biri qoicho'qmori 
bo‘lib, ular otish kattaroq suyaklami sindirish uchun va boshqa 
maqsadlarga foydalanilgan.Neandertal odamlari toshdani tashqari 
suyak va yog‘ochdan ham oddiy qurollar yasaganlar. Ular yog‘ochdan 
gavronlar, so‘yil, nayza asoslari va ayrilar yasaganlar va ular 
yordamida ov qilganlar. 

Ular Afrika, Osiyo va Yevropada ancha keng tarqalgan                 Mehnat qurollari                 Neandertallar olovdan foydalanishi

Tadqiqotlaming guvohlik berishicha, olovdan keng miqyosda 
foydalanish va uni sun’iy tarzda hosil qilish neandertallar zamonasida 
mansubdir. Olovni sun’iy tarzda kashf etilishi muste davrida yashagan 
neandertallaming binobarin ibtidoiy davming eng muhim 
kashfiyotlaridan biridir.

Insoniyat jamiyatitarixining paleantroplar davriga kelib olov sun’iy 
tarzda kashf etilgan ekan, bu insoniyat uchun uning hamma davrlari 
uchun olamshumul-tarixiy ahamiyatga  molik .Olovning kashf 
etilishining ahamiyati yana shunda ediki, kishilar ilgari ko‘proq issiq 
mintaqalarda yashasalar, endilikda ular yer yuzining sovuqroq 
qismlariga ham tarqala boshlaganlar.                 Olovdan foydalanish jarayoni                 Homo sapienslar vujudga kelishi

Homo sapiens sapiens qayerda vujudga kelgani haqida bugungi kunda fanda 
turli xil mulohazalar mavjud.Paleoantropologlar va arxeologlar odamning 
dastlabki vatani Afrika ekani haqida bir xil fikr yuritishayotgan vaqtda Homo 
sapiens sapiensning qayerda paydo bo‘lgani haqida bir to‘xtamga kelishmadi. 

Bir guruh peloantropologlar Homo sapiens sapiensni Afrikada paydo bo‘lgan 
deb fikr yuritishsa yana bir guruh olimlar esa Homo sapiens sapiens dunyoning 
turli joylarida evolyutsion o‘zgarishlar natijasida shakllangani aytishmoqda. 
Shunday qilib paleoatropolog va arxeologlar hozirgi qiyofadagi 

Z amonaviy odamlaming qayerda paydo boigani haqida qizg‘in bahs olib 
bormoqdalar. Ushbu bahs munozaralar jarayonida fanda politsentrizm va 
monotsentrizm nazariyalari va ularning tarafdorlari vujudga keldi.                 
Politsentristlarzamonaviy qiyofadagi odam Afrika,Osiyo va 
Yevropada bir vaqtda paydo bo‘ldi deb fikr yuritishmoqda. 
Ushbu nazariya nemis antropologi Frants Vaydenrax 
tomonidan tavsiya etilgan. 

Uning fikricha Yevropada zamonaviy qiyofadagi odamlar 
Yevropa klassik neandertallaridan, Afrikadagi Homo 
sapienslar o‘sha yerda yashagan neandertallardan paydo 
bo‘lgan degan fikmi ilgari surdi. Lekin so‘nggi yillarda 
topilgan boy paleoantropologik va arxeologik materiallar 
ko‘proq monotsentrizm tarafdorlari haq ekanligini 
ko‘rsatib turibdi. Chunki Homo sapiens tipiga mansub 
topilmalarning eng qadimgilari Afrika qit’asidan topilgan                                                   Foydalanilgan adabiyotlar
1. Abduraxmanov I.Yu. Darvin ta’limoti va so‘ngi kashfiyotlar 
// Fan va turmush. - Toshkent, 2008. — № 3. - B. 4-5.
2.  Абрамова 3. А. Древнейший образ человека // 
Петербургское Востоковедение. - Л., 2010. — С. 304.
3. Алексеев В.П. Становление человечества. - М.: 
Политиздат., 1984 - 462 с.
4. Бергер  JI.  Почти человек. “Манн, Иванов и Фербер” 
(МИФ), 2017.- с . 290.
5. Бунак В.В. Происхождение речи по данным 
антропологии. // «Происхождение человека и древнее 
расселение человечества»  to‘plamida, Fanlar akademiyasi, 1951, 
205-290 b.

Zamonaviy odamlarning kelib chiqishi

Reja: 1. Neandertal odamlar haqida 2. Neandertallar anatomiyasi 3. Homo sapienslar vujudga kelishi

Neandertal Suyak qoldiqlarining topilishi  1856-yil esa Germaniya Federativ respublikasining Neandertal vodiysidagi Dyuseldorf shahri yaqinida joylashgan Filgafer g‘oridan yer qazish ishlari vaqtida odamning bosh suyak qopqog‘i va skeletining bir qancha suyaklari topildi. Mazkur suyaklar Neandertal vodiysidan topilgani uchun shu joyning nomi bilan ataladi.  Filgaferdan topilgan neandertallik odam suyagining qoldig‘i o‘sha vaqtdagi ko‘pgina olimlaming e’tiborini o‘ziga tortdi. o‘sha davrda yashagan I. K. Fulrot va Shaafgauzenlar tabiatshunos va vrachlarning Bonndagi syezdida neandertaldan topilgan bu skelet qachonlardir о‘ lib bitgan qadimgi odam tiplaridir, deb aytgan edilar.