MAVZU: Aqlli jamiyatga konsensual tarzda o‘rnatilgan qiymatlar yig‘indisini ifodalovchi tizimlar to‘plami. Mundarija : 1. Kirish………………………………………………………………………...3 2. Aqlli jamiyat tushunchasi va tamoyillari……………………………………5 3. Konsensual qiymatlar: mazmuni va mohiyati……………………………….7 4. Aqlli jamiyatni ifodalovchi tizimlar to‘plami……………………………...11 5. Aqlli jamiyatning ijtimoiy va iqtisodiy ahamiyati…………………………14 6. Xulosa………………………………………………………………………19 7. Foydalanilgan adabiyotlar………………………………………………….21 1

Kirish Zamonaviy dunyo rivojlanishining asosiy yo‘nalishlaridan biri – aqlli jamiyatni shakllantirishdir. Bu jamiyat o‘zida inson huquqlari, barqaror rivojlanish, ekologik muvozanat va texnologik innovatsiyalarni uyg‘unlashtiradi. Insoniyatning XXI asrdagi rivojlanishida global ekologik inqiroz, ijtimoiy tengsizlik, iqtisodiy nomutanosiblik va axborot texnologiyalarining shiddat bilan o‘sishi kabi jarayonlar asosiy muammolarni yuzaga keltirmoqda. Ushbu muammolarni samarali hal qilishda "aqlli jamiyat" konsepsiyasi markaziy ahamiyat kasb etadi. Aqlli jamiyatni tashkil etishda asosiy o‘rin konsensual kelishuvga asoslangan ijtimoiy qiymatlarga beriladi. Konsensus – bu jamiyat a’zolari o‘rtasidagi o‘zaro kelishuv, ular asosida yangi tizimlarni shakllantirish uchun mustahkam poydevor yaratiladi. Bunday kelishuvning natijasida insonlar o‘rtasidagi hamkorlik rivojlanadi, global va mahalliy muammolarni birgalikda hal qilish imkoniyati oshadi. O‘zbekiston kabi rivojlanayotgan davlatlar uchun aqlli jamiyat g‘oyasi iqtisodiy, ijtimoiy va texnologik taraqqiyotning strategik maqsadlari qatoriga kiradi. Davlat tomonidan raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish, “aqlli shaharlar”ni barpo etish, ekologik barqarorlikni ta’minlash va aholi turmush darajasini yaxshilash uchun qabul qilinayotgan milliy strategiyalar ushbu yo‘nalishdagi muhim qadamlar hisoblanadi. Ushbu tadqiqotning asosiy maqsadi – aqlli jamiyatni tashkil etuvchi tizimlarni, ularga asos bo‘ladigan konsensual qiymatlarni tahlil qilish va bu tizimlarning jamiyat taraqqiyotidagi rolini ochib berishdir. 2

Tadqiqot quyidagi vazifalarni o‘z ichiga oladi: 1. Aqlli jamiyat tushunchasini va uning asosiy tamoyillarini aniqlash.2. Konsensual tarzda o‘rnatilgan qiymatlarning mohiyatini tushuntirish va ular asosidagi tizimlarni o‘rganish. 3. Aqlli jamiyatni shakllantirish uchun zarur bo‘lgan texnologik, iqtisodiy va madaniy mexanizmlarni tahlil qilish. 4. Aqlli jamiyatning rivojlanishi orqali jamiyatdagi muammolarni hal qilish imkoniyatlarini ko‘rsatib berish. Tadqiqotning ilmiy va amaliy ahamiyati Aqlli jamiyat g‘oyasi ilmiy tadqiqotlarda yangi yo‘nalish sifatida dolzarb hisoblanadi. Bu konsepsiya, bir tomondan, texnologik innovatsiyalarni rivojlantirishga, ikkinchi tomondan, ijtimoiy va ekologik muammolarni hal qilishga qaratilgan. Amaliy jihatdan esa aqlli jamiyat tamoyillari davlat boshqaruvi, ijtimoiy munosabatlar va shahar infratuzilmasini yaxshilashda qo‘llanilishi mumkin. Mazkur tadqiqot O‘zbekiston sharoitida aqlli jamiyatni shakllantirish imkoniyatlari, uning rivojlanish strategiyasi va istiqbollarini ochib berishga yordam beradi. Shu bilan birga, mazkur mavzu mamlakatni raqamli rivojlantirish bo‘yicha amalga oshirilayotgan islohotlarga ilmiy asos bo‘lishi mumkin. Mavzuning tadqiqot obyekti va predmeti Obyekt: Aqlli jamiyatni tashkil etuvchi tizimlar va konsensual qiymatlar. Predmet: Aqlli jamiyat tizimlarini shakllantirishda ijtimoiy va texnologik jarayonlarning o‘zaro bog‘liqligi. 3

2.Aqlli jamiyat tushunchasi va tamoyillari Aqlli jamiyat – bu texnologik yangiliklar yordamida ijtimoiy, iqtisodiy va ekologik barqarorlikka erishishga qaratilgan jamiyat modeli. U insonlar va texnologiyalar o‘rtasidagi integratsiyaga asoslanib, hayotni yanada qulay, xavfsiz va samarali qilishni maqsad qiladi. U raqamli texnologiyalar, sun’iy intellekt (AI), katta ma’lumotlar (Big Data) va narsalar interneti (IoT) kabi zamonaviy texnologiyalarni qo‘llash orqali barqaror rivojlanishni ta’minlaydi. Ushbu jamiyatda asosiy e’tibor insonlar va texnologiyalar o‘rtasidagi integratsiyaga, ekologik muvozanatni saqlashga va ijtimoiy tenglikni ta’minlashga qaratiladi. Aqlli jamiyatning asosiy tamoyillari:  Innovatsiyalarni qo‘llab-quvvatlash: Texnologiyalarni ijtimoiy va iqtisodiy jarayonlarga tatbiq etish.  Barqaror rivojlanish: Tabiiy resurslardan oqilona foydalanish va ekologik barqarorlikni ta’minlash.  Ijtimoiy adolat va tenglik: Har bir insonning teng imkoniyatlarga ega bo‘lishini ta’minlash.  Raqamlashtirish: Raqamli texnologiyalar orqali iqtisodiy va ijtimoiy tizimlarni modernizatsiya qilish.  Hamkorlik va konsensus: Jamiyat a’zolari o‘rtasida kelishuvni rivojlantirish. Aqlli jamiyatning asosiy maqsadi – jamiyatni iqtisodiy, ijtimoiy va ekologik jihatdan rivojlantirish bilan birga, har bir inson uchun qulay va xavfsiz sharoit yaratishdir. Ushbu konsepsiya Yaponiyada "Jamiyat 5.0" nomi bilan ommalashgan bo‘lib, raqamli texnologiyalar va inson ehtiyojlarini birlashtiruvchi yangi bosqich sifatida ko‘riladi. 4

Aqlli jamiyatning asosiy yo‘nalishlari 1. Aqlli shaharlar (Smart Cities) Aqlli jamiyatni qurishning muhim yo‘nalishi – shaharlarni "aqlli" tizimlar bilan jihozlashdir. Bu quyidagi infratuzilmalarni o‘z ichiga oladi:  Transport tizimlari: IoT yordamida avtomobil qatnovi va yo‘lovchilar oqimini boshqarish.  Kommunal xizmatlar: Elektr va suv ta’minoti tizimlarini avtomatlashtirish.  Xavfsizlik: Video nazorat va sun’iy intellekt asosidagi xavfsizlik tizimlari. 2. Raqamli iqtisodiyot  Elektron tijorat va moliyaviy texnologiyalarni rivojlantirish orqali iqtisodiy samaradorlikni oshirish.  Kriptovalyutalar va blokcheyn texnologiyalarini qo‘llash. 3. Ta’lim va sog‘liqni saqlashning raqamlashtirilishi  Masofaviy ta’lim, onlayn kurslar va sun’iy intellekt yordamida individual o‘quv dasturlari ishlab chiqish.  Telemeditsina va aqlli diagnostika tizimlari orqali sog‘liqni saqlashni yaxshilash. 4. Ekologik barqarorlik  Karbon chiqindilarini kamaytirish va yashil energiyadan foydalanish.  Qayta tiklanadigan energiya manbalarini rivojlantirish. Aqlli jamiyatning afzalliklari 1. Hayot sifatini yaxshilash: Texnologik yutuqlar orqali qulaylik va xavfsizlikni oshirish. 5